Remedios Zafra

Arte Ederretan lizentziatua (Sevillako Unibertsitatea) eta doktorea,, Sormena eta Arte, Filosofia, eta Gizarte eta Kultur Antropologia ikasketetan masterduna.

Madrilgo Unibertsitate Autonomoan Hezkuntza artistiko irakaslea izan da  eta gaur egun Sevillako Unibertsitatean. Adierazpen Plastikoko Didaktikaren irakasle Titularra da.

Arte eta kultura garaikidean espezializaturiko hainbat aldizkari eta espazio editorial nazional eta nazioartekoekin aritu da elkarlanean, aleph, artszin, Ikusizko Ikasketa edo Paper d' art besteak beste. 2003 eta 2009 bitartean Mujer y cultura visual aldizkariaren zuzendaria izan da eta 2003-2005 bitartean Red Digital (MEC) ardura atalean Sare Digitalaren (MEC) "Arte" atalaren arduraduna.

2005-2006 urteetan Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (FECYT)^[2] "Arte, Ciencia y Tecnologia" taldeko kide izan da.  Horrez gain,  Arte -, Genero-eta Teknologia, Interneten gaien inguruko hainbat proiektuko komisarioa izan da; horien artean: "Violencia sin Cuerpos" net.art erakusketa, Cárcel de Amor diziplinarteko proiektuaren barruan. Genero-indarkeriari buruzko Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía-ren (MNCARS) kontakizun kulturalak honako hauekin lankidetzan: Almagroko Centro de Arte Contemporáneo , Centre d’Art de la Panera, Burgosko CAB, Artium euskal Museoa, Filmoteca de Canarias eta Bartzelonako CaixaForum  (2005-2006). 2003an  gaztelaniaz ziberfeminismoari buruz egin zen net.art lehen erakusketaren komisarioa izan zen: Habitar a (punto)net (espai > f, Mataró, Bartzelona). Zuzendu ditu ere "X0y1" sobre género y ciberespacio^[3] lehen Nazioarteko Topaketa (ACAC, 2009); "Ser/Estar en Internet. Dinámicas del sujeto conectado" ikastaroa (UAM, 2009); eta "net.art (exergo)" mintegia (Mundos Digitales, A Coruña, 2004).

2020ko Feministaldian #Kutsatu lemapean "Pentsamendua deskutsatu" hitzaldian parte hartu zuen Marina Garcésekin batera:^[4]

Mundua aldatzen duenak lehenago mundua aztoratu behar izan du. (Feministaldia, 2020)

Bokaziozko praktika batek, artistikoak, zientifikoak, sortzaileak inguratzen gaituenean, denbora ez da existitzen. Zer gertatzen da zuk sortzen duzunak komunitateko gauzak pentsakor bihurtu nahi baditu, galderak sortu edo mundua hobetu? Balio erantsia da gaur egun lan intelektual eta kulturaletan aritzen garen emakumeontzat. Beharbada aurreko leinua ez errepikatzea lortu duten lehen belaunaldietakoak gara, agian pobrezia-leinua eta, ziur aski, etxean itxitako emakumeena. (Feministaldia, 2020)

Zafrarentzat mundu birtualean murgiltzeak badu bere prezioa. Internet berezia bezain errepikakorra izan daiteke, heterogeneoa bezain homogeneizatua, bortitza bezain aspergarria. Emakumeentzako Intemet-en egoteak, historia ofizialetik duela gutxira arte baztertutako beste guztientzat bezala, balio erantsi bat izan du ingurunearen sozializazioaren hasieratik, egin beharreko espazioek hierarkizazio sozialeko eredu zaharrak ez errepikatzeko aukera gehiago ematen duten sentsazioa, sareko mundu baten baldintza sortzaile, sozial eta politiko berriak irudikatzeko aukera gehiago.^[5]

Zafrak aro digitalean gogoaren, prekarietatearen eta sormen-lanaren arteko harremana aztertzen du. Pantailen aroan, ikusgarritasunaren (jarraitzaileak eta likeak) edo lanbide-errealizaziorako itxaropen geroratuen truke (curriculuma gizentzeko betiereko bekaduna izatea) hiperprodukzioa sistema prekarioari eusteko tresna bihurtu da. Sistema horrek autoustiapena bultzatzen du eta desberdinkeria eta bidegabekeria legitimatzen ditu. Zafraren aburuz ez da gauza bera sortzaile aberats bati edo behartsu bati ikusgarritasunez eta aitortzaz ordaintzea. Aberatsak onar dezake, horregatik jasotzen duen kapital sinbolikoa ospe bihurtuko delakoan. Pobrea denarengan, irauteko premia duenez, gehienetan ordainketa sinboliko hori frustrazio bihurtuko da edo sormen-jarduera bertan behera utziko du. Zafrak "feminizazioa" deitzen dio kultur ekoizpenaren prekarizazio interesatuari. Abiapuntua, historian zehar emakumeek trukean soldatarik jaso gabe egin dituzten (eta egiten jarraitzen duten) lanen kopurua da; ez soilik zerbitzuetako lanak (zaintzak), baita ekoizpenekoak ere (janaria, jantziak), eta, hala ere, inork ez ditu inoiz enplegutzat hartu. Ordainsaria sinbolikoa da beti: afektua, familiaren esker ona eta, nola ez, gogoarentzat "kontsolagarria" den zerbait ondo egiten ari delako sentitu behar den gogobetetasuna.^[6]

Zafraren ustetan, posibleak dira gehiegikeria eta zapalkuntza sinbolikoari aurre egiteko beste modu batzuk: proposatzen du lauki hutsak eta zuriuneak irekitzea, begiak kliskatzea eta online munduan agentzia-jardunbidea ahalbidetzen duten pentsamendu-denborak iragaztea. Norberaren denborak edo espazio hutsak zabaldu ideia batzuetatik besteetara aldatzeko, pentsakor bihurtzeko, posizionatzeko, palanka subertsiboak izateko aukera ematen dutenak; orainean nagusi den gehiegizko abiadurari uko egitea, gauzetan eta haien eragin kolektiboetan sakontasuna berreskuratzearen truke, erantzukizun- eta kontzientzia-ariketa bat egitearen truke.^[7][8]

Pantaila ez da entretenimendurako lekua, baizik eta lan egiteko, ikasteko, erosteko eta beste batzuekin harremanetan jartzeko lekua. Nolabait, pantailetan bizi gara.^[9]

Berarentzat feminismoa nodo posidentitario aktiboenetako bat izan da (izaten ari da), emakumeek kontraesan bati aurre egin behar diotelako, hots, beren burua autokonfiguratu behar dutelako erreakzionatzeko eta eraketa subjektiboa izateko gaitasuna ukatu egiten dieten ikuspegi identitarioen petik abiatuta. Identitate-ikuspegi horiek irudimena eskatzen dute desmuntatuak izateko, "post" fase batera pasatzea, ez identitateak gaindituta daudelako, baizik eta bizitzen dituzten subjektuek horiek negoziatu beharrak dituztelako.^[10]

Teknologia beti da lente bat. Mundua graduatzen du behatu edo egin nahi duenaren arabera. Teknologia bakoitzak mundua ulertzeko eta hari aurre egiteko modu desberdin bat dakar berekin, soinu bat entzuteak frekuentzia jakin batekin sintonizatzea dakarren bezal-bezalaxe". ^[11]

 

• Las Cartas Rotas. Espacios de igualdad y feminización en Internet  (Almería, Instituto de Estudios Almeria, 2000)
• Habitar en (punto)net (Cordoba, Kordobako Unibertsitatea, 2001)
• Netianas.N(h)acer mujer en Internet (Madrid, Lengua de Trapo, 2004)^[12]
• "X0y 1#ensayos sobre género y ciberespacio" (koord.) (Madrid, Briseño, 2010)
• Un cuarto propio conectado. (Ciber)espacio y (auto)gestión del yo  (Madril, Fórcola Ediciones, 2010). Italierara itzulia Sempre connessi. Spazi virtuali e costruzione dell'io (Milan, Giunti, 2012), eta  ingelesera A connected room of one's own. (Cyber)space and (self)management of the self (2012).^[13]
• (h)adas. Mujeres que crean, programan, prosumen, teclean (Madrid, Páginas de Espuma Argitaletxea, 2013).^[14]
• Ojos y capital (Bilbao, Consonni, 2015)^[15]
• El entusiasmo. Precariedad y trabajo creativo en la era digital  (Madrid, Editorial Anagrama, 2017)^[16]
• Ciberfeminismo: de VNS Matrix a Laboria Cuboniks. (Holobionte Ediciones,2019)^[17]
• El bucle invisible (Ediciones Nobel, 2022)^[11]
• El informe. Trabajo intelectual y tristeza burocrática (Anagrama, 2024)

• Espacios Magenta (2005)
• Lo mejor (no) es que te vayas (2007)
• Historia de una mujer sin nombre (Madrid, Briseño 2012)
• #Despacio  (Barcelona, T Caballo de Troya, 2012)
• Los que miran (Fórcola, 2016)

• Carmen de Burgos Saiakera saria (2000)
• Leonor de Guzmán Katedraren Ikerketa-saria 2001)
• Caja Madrid Saiakera saria (2004)
• Antonia Pérez Alegre Poesia saria (2005)
• Mujeres del Medio Rural Espainiako Gobernuko Literatur saria (2006)
• Escritos sobre Arte Sarian ohorezko aipamena (2009)
• Associació de Dones Periodistes de Catalunyaren Komunikazio ez-sexista Saria (2010)
• Malaga Saiakera Saria (2013)
• El Público a las Letras Saria (Canal Sur), (h)adas lanagatik. Mujeres que crean, programan, presumen, teclean liburuak ere V Málaga Saiakera Saria irabazi zuen. (2013ko abendua)^[18]
• Meridiana Saria ekimen artistiko eta kulturalei, Instituto Andaluz de la Mujer (2014)
• Anagrama Saiakera Saria, El entusiasmo. Precariedad y trabajo creativo en la era digital idazkiagatik. (2017ko irailean).^[19]
• Espainiako 100 emakumerik eraginkorren zerrendan aipatua izan zen pentsalari eta adituen atalean. (2018)^[20]

• Habitaciones para mirar (estéticas de recepción y ciberespacio).^[21]
• X0y1.  Propuesta para un "nosotros" digital.^[22]

• Elkarrizketa Remedios Zafra.
• Biografia Remedios Zafra.
• 'Postpornografía'-ri buruzko elkarrizketa. [Bideoa, 2014, ES]
• CB Remedios Zafra - Artea, Sareak eta (Cyber)feminismoa. Metropoli. 2017
• Precariedad y trabajo creativo en la era digital. [Bideoa, 2018, ES]

• Elkarrizketa: Patriarkatuak andreen artean nola, teknokapitalismoak ere etsaitasuna eragin du langileen artean Berria, 2024.06.22