Paladio

Paladioa elementu kimiko bat da, Pd ikurra eta 46 zenbaki atomikoa dituena. Platinoaren antzeko egitura kimikoa daukan trantsizio-metal zuri zilarkara arraroa da. Platino-meetan aurkitu zen 1803an, eta izena Pallas asteroidearen omenez eman zitzaion izena.

Paladioa
46 Rodioa ← Paladioa → Zilarra
46 Pd                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Paladioa, Pd, 46
Serie kimikoa	trantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala	10, 5, d
Masa atomikoa	106,42(1) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Kr] 4d10
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 18, 0
Propietate fisikoak
Egoera	solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 12,023 g/L
Urtze-puntua	1.828,05 K (1.554,9 °C, 2.830,82 °F)
Irakite-puntua	3.236 K (2.963 °C, 5.365 °F)
Urtze-entalpia	16,74 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	362 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 25,98 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 1.721 1.897 2.117 2.395 2.753 3.234
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	kubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)	2, 4 (oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna	2,20 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 804,4 kJ/mol 2.a: 1.870 kJ/mol 3.a: 3.177 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	140 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	169 pm
Erradio kobalentea	131 pm
Van der Waalsen erradioa	163 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 71,8
Soinuaren abiadura	3.070 m/s
Isotopo egonkorrenak
Paladioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 100Pd Sintetikoa 3,63 e ε - 107Rh γ 0,084, 0,074, 0,126 - 102Pd %1,02 Pd egonkorra da 56 neutroirekin 103Pd Sintetikoa 16,991 e ε - 103Rh 103Pd %11,14 Pd egonkorra da 58 neutroirekin 104Pd %22,33 Pd egonkorra da 59 neutroirekin 105Pd %27,33 Pd egonkorra da 60 neutroirekin 107Pd Sintetikoa 6,5x106 u β- 0,033 107Ag 108Pd %26,46 Pd egonkorra da 62 neutroirekin 110Pd %11,72 Pd egonkorra da 64 neutroirekin

Normalean metal aske gisa ageri da, beste metal batzuekin aleazioak eratuz. Merkataritza-erabilerarako, kobrez eta nikelez osatutako meetatik erauzten da. Hidrogenoarekiko afinitate handia dauka: bere bolumena baino 900 aldiz hidrogeno gehiago xurga dezake. Paladio-konplexuak katalisietan erabiltzen dira (esaterako, autoen katalizatzaileetan). metal bitxi gisa, bitxigintzan erabiltzen da batzuetan. Berriki, metal honek hainbat inbertsio erakarri ditu; 2007an, zenbait ETFk (exchange-traded fund) paladio fisikoa erabili zuten berme gisa.