Esla ibaia

Esla Esla
Datu orokorrak
Mota	ibai
Luzera	285 km
Geografia
Koordenatuak	41°28′31″N 6°03′36″W / 41.475289°N 6.059914°W / 41.475289; -6.059914
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Gaztela eta Leon
Probintzia	Zamorako probintzia
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Bernesga ibaia Aliste (en) Q6115376 Porma ibaia Q11204925 Q24001659 Orbigo Cea Tera (ibaia)
Arroaren azalera	16.163 km²
Arro hidrografikoa	Dueroko arro hidrografikoa
Ur-emaria	135 m³/s
Lakuak	Riañoko urtegia
Bokalea ()	Duero

Esla Leongo probintziako ibai bat da, Espainiako iparmendebaldean. Duero ibaiaren ibaiadar bat da, Kantauriar mendilerroan iturburua duena. Bere luzera 286 kilometrokoa da, iparraldetik hegoaldera, Leon eta Zamorako probintziak igaroz. Duero ibaiaren ibaiadarretatik, emari gehien duena da, eta azken ibai honetan bere urak isurtzen dituenean, Duerok berak baino emari gehiago darama.

Esla ibaiaren iturburu ofiziala, Maraña izeneko udalerri leondarrean dago, "la Fuente Maraña" izenez ezagutzen den tokian.

Ibai hau, erromatarren Astura zen, antzinako asturtarrek honengandik izena hartu zutelarik. Asturtarrak, egungo asturiar eta leondarren arbasoek, Kantauriar Mendilerroko bi alboetan bizi ziren. Inguruko herrien toponimoak, ibai honetatik hartu dute izena: "Vega del Esla", "Mansilla del Esla", Villafalé (Astura Ibaiaren ertzeko Hiribildu emankorra).

Bere ibilgutik, XIX. mendean, Eslako ubidea eratorri zen, Vega de Toral ureztatzeko.

Bere ibaiadar nagusiak honako hauek dira:

• Bernesga
• Cea
• Orbigo
• Porma
• Tera
• Aliste

Bi hipotesi daude. Lehenengoak Astura ibaiak (antzina Estura edo Estula deitzen zena) erroa, -stour zeltiarretik hartu zuela dio. Stour hitzak ibaia esan nahi du. Europako geografian zehar, eta zelta jatorriko herrien artean, Pliniok jada hitz egiten zuen Stur ibaiaz Britanian, eta, oraindik, gaur egun, Kent, Suffolk eta Dorseten badaude Stour izeneko hiru ibai. Elba ibaiaren itsasoratzean ere badago Stör izeneko beste ibai bat, antzina, Sturia deitua. Gainera, Piamonte probintzia italiarrean, Esturi izeneko zeltar tribua zegoen, baita Stura izeneko ibai bat ere. Erro berbera mantentzen da gaur egun gaelikoan eta bretainieran, ster eta stour hitzetan, ibai esanahiarekin.

Bigarren hipotesia, eta Julio Prado Reyerok idatzitako Bidaia historiko bat Esla Goienatik, Astura, ondoren Esla, euskarazko aite-uretik dator, edo "harkaitz eta uraren tokia". Pradok, 13. orrialdean, Astura "gure lurrean mantentzen den euskal hitzetako bat da eta ast-ura edo, harkaitza eta uretik dator".

Benetako jatorria edozein dela ere, gauza ziur bakarra, Esla toponimo aurreindoeuroparra dela da.