Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Vikipedio

10-a de januaro: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
(Rigardi ŝanĝojn inter stabila kaj nuna versioj)
[nekontrolita versio][atendante kontrolon]
← Iru al antaŭa ŝanĝo
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
 
(41 mezaj versioj de 11 uzantoj ne montriĝas)
Linio 1:
{{KalendaroJanuaro}}
{{januaroJanuaro}}
La '''10-a de januaro''' estas la 10-a tago de la jaro laŭ la [[Gregoria kalendaro]]. 355 tagoj restas (356 en superjaroj).
 
Linio 7:
== Eventoj ==
* [[-49]]: [[Romio]]: [[Julio Cezaro]] transiris [[Rubikono]]n, kio kaŭzis internan militon kontraŭ [[Pompeo]] - li diris ''[[Alea iacta est]]''
* [[9]]: Wang Mang iĝas [[imperiestro de Ĉinio]] - komenco de la [[Xin-dinastio]] (kun unusola imperiestro reganta ĝis 23) - ĝi sukcedis dinastion Okcidenta [[Dinastio Han|Han]] kaj antaŭis al la dinastio Orienta Han
* [[236]]: [[Fabiano]], laŭdire elektita de la [[Sankta Spirito]], kiam [[kolombo]] surteriĝis sur lia kapo, komencis sian [[pontifiko|papoficon]]
* [[976]]: [[Basileios la 2-a Bulgaroktonos]] iĝis bizanca imperiestro el [[Makedonia dinastio]] - sub sia regado atingis teritorian floron de [[Bizanco]] de la bordoj de [[Sava (rivero)|Sava]] kaj [[Danubo]] ĝis [[Eŭfrato]]
* [[1055]]: [[Spytihněv la 2-a (Bohemio)|Spytihněv la 2-a]] iĝis princo de Ĉeĥio el dinastio [[Premislidoj]]
* [[1072]]: [[Sicilio]]: [[Roberto Gviskardo]] konkeris post 5-jara [[sieĝo]], [[okupacio|okupatan]] de [[araboj]], [[Palermo]]n
* [[1169]]: [[Grandprinco]] [[Andreo de Bogolubovo]] de [[Suzdal]] konkeris [[Kievo]]n
* [[1356]]: Proklamo de la [[Ora buleo]] de [[Karolo la 4-a (Sankta Romia Imperio)|Karolo la 4-a]] - la, dokumento reformanta politikan reĝimon de la [[Sankta Romia Imperio]] - enskribita en la [[Unesko]]-liston [[Memoro de la Mondo]]
* [[1430]]: [[Duklando Burgonjo]]: duko de Burgonjo [[Filipo la 3-a (Burgonjo)|Filipo la 3-a]] fondis en [[Bruĝo]] [[Ordeno de la Ora Ŝaffelo|Ordenon de la Ora Ŝaffelo]] - poste ordeno de [[Habsburgoj]] kaj nun la plej alta ŝtata distingo en Hispanio
* [[1475]]: [[Princlando Moldavio]]: [[Moldavio|moldava]] princo [[Stefano la 3-a (Moldavio)|Stefano la 3-a]] venkis [[turkoj]]n en la batalo de [[Vaslui]] - 40 000 [[soldato]]j, en tio 5000 [[sikuloj]], 1800 [[hungaroj]] kaj 2000 [[poloj]] venkis 120 000 soldatojn de [[Otomana Imperio]]
* [[1478]]: Pentrista lernejo de [[Leonardo da Vinci]] fondiĝis
* [[1569]]: [[Krono de la Regno de Pollando]]: en [[kastelo de Lublin]] komenciĝis kunsidoj de litova [[Seimas]] kaj pola [[Sejmo (Pollando)|Sejmo]], kie oni decidis ke la reĝo estos elektita kune fare de la du [[ŝtato]]j, kaj ekvalidos komuna mono - alkonduko al subskribo de [[Lublina Unio]]
* [[1601]]: [[Koloniismo]]: al [[Brita Orienthinda Kompanio]] estis konceditaj [[monopolo|monopolaj]] komercaj rajtoj en [[Suda Azio]] kaj [[Sud-Orienta Azio]] - malfondita en 1874
* [[1639]]: Falo de [[neĝo]] en [[Kairo]]
* [[1654]]: [[Rusio]] deklaris militon kontraŭ la [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj]] - la preteksto estis ribelo de [[Bohdan Ĥmelnickij]]
* [[1684]]: Proprietulo de unua en [[Vieno]] [[kafejo]], pola komercisto Jerzy Franciszek Kulczycki, estis nomumita imperiestra tradukisto de la [[turka lingvo]]
* [[1776]]: Angla verkisto [[Thomas Paine]] publikigis politikan pamfleton ''Ordinara senco'', en kiu li sin deklaris por kreo de [[Usono]]
* [[1810]]: [[Geedzeco]] inter [[Napoleono Bonaparte]] kaj [[Jozefino de Beauharnais]] estis la unua [[divorco|divorcita]] laŭ [[franca civila kodo]]
* [[1839]]: [[Teo]] unuafoje estis alvenigita en [[Anglio]]n el [[Barato]]
Linio 30:
* [[1870]]: [[Usono]]: [[John D. Rockefeller]] fondis firmaon [[Standard Oil]] en [[Klevlando]] ([[Ohio]])
* [[1889]]: [[Ebur-Bordo]] iĝis [[protektorato]] de [[Francio]]
* [[1897]]: [[Rusia Imperio]]: unua tutrusatutlanda [[popolnombrado]] komenciĝis
* [[1901]]: [[Teksaso]]: en [[Spindletop]] oni malkovris multe da [[nafto]] - [[Anthony Francis Lucas]], mararmea oficiro kaj mineralogo, malfermis unuan naftoputon, moderna [[naftindustrio]] naskiĝis en Usono
* [[1904]]: Usona astronomo [[Raymond Smith Dugan]] malkovris asteroidon [[521 Briksio|Briksio]] kaj la germana [[Max Wolf]] - [[522 Helgo|Helgo]]
* [[1911]]: [[Kalifornio]]: unua [[foto]] de la urbo [[San-Diego]], farita de [[aviadilo]]
Linio 41:
* [[1920]]: La Kvina Pola [[Siberio|Siberia]] Divizio - post [[perfido]] de Ĉeĥa [[Korpuso]] - batalanta kontraŭ [[bolŝevikoj]] ĉe Klukvienna apud [[Krasnojarsko]] kapitulacis. Multe da malliberigitaj poloj estis murditaj
* [[1920]]: [[Traktato de Versajlo]] proklamita:
** Enkonduko de la nova politika ordo, i.a. plimulto de [[dispartigoj de Pollando|prusa aneksaĵo de Pollando]] estis atribuita al renaskiĝinta Pollando - pro eraro eksonoris [[kanono]]j dum ties subskribo fare de polaj diplomatoj [[Roman Dmowski]] kaj [[Ignacy Jan Paderewski]], anstataŭ ĉe la fino
** Fondita surbaze de la Versajla Traktato, la [[Ligo de Nacioj]], supernacia organizo kun la celo "ĉesigi ĉiujn militojn", kunvenis unuafoje - ekvalidis ties [[statuto]], ratifita de 42 landoj
* [[1923]]: [[Klaipėda]]: [[litovoj|litova]] armeo eniris al [[Memel-regiono]], administrata de [[Ligo de Nacioj]]
* [[1927]]: [[Berlino]]: premiero de la [[Sciencfikcio|sciencfikcia]] [[Muta filmo|muta]] filmo ''[[Metropolis|Metropolo]]'', reĝisorita de [[Fritz Lang]]
* [[1929]]: [[Franc-Belga bildliteraturo]]: ''[[Tinĉjo]]'' de [[Hergé]] unuafoje aperis en belga gazeto -''Le laPetit [[bildserio]] ĝis nun estis tradukita al pli ol 50 lingvoj (i.a. [[Esperanto]])Vingtième''
* [[1938]]: Pola kantisto [[Jan Kiepura]] unuafoje enpaŝis scenejon de la [[Metropola Operejo]] en [[Novjorko]]
* [[Dua mondmilito]]:
** [[1940]]: [[Germana okupadoteroro deen okupata Pollando]]: [[Intelligenzaktion|Kampanjo "Intelektularo"]]: germana [[nacia malplimulto]] en Pollando ''Selbstschutz'' faris la lastan amasan ekzekuton en arbaro apud [[Toruń]], kie ekde la 28-a de oktobro 1939 oni murdis 600-1200 reprezentantojn de la [[poloj|pola]] [[intelektulo|intelektularo]] kune kun ekonomiaj kaj politikaj elitoj de la urbo kaj ĉirkaŭaĵoj; [[Aranĝo T4]]: [[germanoj]] murdis en [[Gniezno]] 9 polojn, kiuj sin kuracis en loka [[psikiatrio|psikiatria hospitalo]] malsanulejo; [[SS (organizo)|SS]] pafmortigismortigis en [[koncentrejo]] [[Sachsenhausen]] polan profesoron pri [[fiziologio]] de besto-[[nutrado]] Feliks Rogoziński (alia versio: grave batita mortis); en [[Polaj Armitaj Fortoj en Okcidento]] en Francio kaj Britio militservis 31 409 personojn (en tio 13 320 mobilizitaj en Francio kaj 930 en Belgio) - unua grupo de polaj [[piloto]]j de [[ĉasaviadilo]]j komencis instruon en [[Montpellier]] (Francio); en [[Vaŝingtono]] kongresano Hamilton Fish transdonas projekton de rezolucio pri 10 milionoj da dolaroj "por helpo al virinoj kaj infanoj en Pollando suferantaj mizeregon kaj malsaton"; [[Nov-Jorko]]: "Nowy Świat" en korespondaĵo el [[Parizo]] titolita ''Tragika sorto de nobelaro sub jugo de okupantoj'' skribas pri speciala malamo rilate al ili, kies havaĵo estas konfiskata, ili mem deportataj aŭ sendataj al [[koncentrejo]]j, krome polaj [[socialisto]]j estas amase arestataj de sovetoj; pola parlamentano el [[Rio-de-Ĵanejro]] liginte kontakton kun la [[pola ekzila registaro]] en [[Angers]] informas ke ricevitaj du bultenoj kun sessemajna prokrasto estas represataj en 21 gazetoj kaj legataj de brazilaj intelektuloj, kiuj ekscias pri krueleco de okupantoj rilate al poloj; [[Hitler]] decidis ataki [[Okcidenta Eŭropo|Okcidentan Eŭropon]] la 17-an de januaro je la 8.16; [[Belgio]]: deviga grundiĝo de germana aviadilo apud [[MeĥlenoMaasmechelen]] - germana [[oficiro]] ne detruis sekretan dokumenton pri la intencita [[batalo de Francio]], kiun transprenis [[belgo]]j, kio kaŭzis skandalon; nokte de la 10-a/11-a de januaro 6 germanaj [[destrojero]]j [[mino|minis]] enirejon al la haveno [[Newcastle-upon-Tyne]]
** [[1941]]: Al koncentrejo [[Aŭŝvico]] alvenis transporto de 271 malliberuloj de [[Krakovo]] kaj [[Tarnów]]; laŭ raporto de Varsovia delegito de la [[pola ekzila registaro]] en [[Nazia Germanio]] laboras ĉirkaŭ duonmiliono de polaj [[militkaptito]]j kaj pli ol duonmiliono de laboristoj devige elveturigitaj al [[trudlaboro]]; [[soveta okupado de Pollando]]: en [[Moskvo]] Prezidanto de Konsilio de [[Popolkomisaro]]j de Sovetunio [[Vjaĉeslav Molotov]] kaj ambasadoro de [[Nazia Germanio]] Friedrich Schulenberg subskribis ''Pakton inter Sovetunio kaj Germanio pri [[landlimo]] de Sovetunio kun Germanio de la rivero Igorka ([[Grodna regiono]]) ĝis la [[Balta Maro]]'' lige al akcepto de [[Litova Soveta Socialisma Respubliko]] al Sovetunio - al la pakto estis ligita [[Sekreta aldona protokolo]] i.a. pri aĉeto de [[Suvalkio]], kiun akiris Sovetunio de Nazia Germanio kontraŭ 31,5 miliono da [[marko (monunuo)|markoj]]; en [[Berlino]] estis subskribita soveta-germana ekonomia pakto, kio igis flanke de [[Franklin D. Roosevelt]] sendi [[Harry Hopkins]] al [[Winston Churchill]]
** [[1942]]: En [[okupado|okupata]] Varsovio grupoj de la Organizaĵo de Eta [[Sabotado]] "[[Wawer]]" farbis ĉirkaŭ 250 tabulojn kun germanaj [[strato|strat]]nomoj disĵetante 40 mil [[flugfolio]]jn kun la teksto de novjara parolo de la [[pola ekzila registaro|pola prezidento en ekzilo]] [[Władysław Raczkiewicz]]; en [[Varsovio]] aperis [[konspiro|konspira]] [[satiro|satira]] revuo "Chochoł"; [[Hitler]] donis direktivojn por la milita [[industrio]] de [[Nazia Germanio]] kaj la [[Akso Berlino-Romo-Tokio]]: koncentriĝi al bezonoj de la teraj [[armitaj fortoj]]; [[Britio]] aeratakis [[Wilhelmshaven]] - nokte de la 10-a/11-a de januaro
** [[1943]]: [[Operaco Reinhardt]]: germanaj policaj taĉmentoj [[pafekzekutado|pafekzekutis]] en [[Ostrowiec Świętokrzyski]] ĉirkaŭ 300 kaj en Basznia Dolna apud [[Lubaczów]] 79 judojn, krome policanoj mortigis 44 polojn en du aliaj lokoj kaj arestis 30 personojn pro mortigo de ĝendarmo flanke de kontrabandisto; en [[distrikto Krakowski]] germanaj [[okupado|okupantoj]] sciigis ke provizora juĝo [[mortpuno|mortpunis]] 6 polojn pro sekreta buĉado; [[Batalo ĉe Stalingrado]]: [[Ruĝa Armeo]] komencis decidan atakon al ĉirkaŭita germana armeo - ekatakisatakis armeoj de la [[Don (rivero)|Dona]] Fronto al rumana, itala kaj parte germana [[armeo]]; [[Norda Kaŭkazio]]: [[Ruĝa Armeo]] liberigis [[Kislovodsk]]; [[Suda Pacifiko]]: sur [[Guadalcanal (Salomonoj)|Guadalcanal]] usona 14-a Armea [[Korpuso (armeo)|Korpuso]] ekatakis; ĉefminstroĉefministro de [[Svedio]] publike ripetis ordonon de ĉefkomandanto de la armeo pri rezisto kontraŭ ĉiu [[agreso|agresanto]] kaj neagnosko de ajna deklaro pri batalĉeso; [[Brazilo]], [[Kubo]] kaj [[Paragvajo]] aliĝis al deklaro de [[UN]] pri neagnosko de la [[rabo]] de havaĵo flanke de Germanio kaj ties apogantoj sur [[okupado|okupataj]] teritorioj
** [[1944]]: Komandanto de la areo de [[Lvovo]] ordonis "neniukaze, eĉ en la plej malfacila, permesi [[okupado]]n de Lvovo fare de [[ukrainoj]]": [[Ordnungspolizei|germana polico]] murdis en Szczeka ([[distrikto Staszowski]]) 7 personojn; [[gestapo]] de [[Vroclavo]] transportis 10 polojn al [[koncentrejo]] [[Gross-Rosen]]; [[Pola Rezistomovado]] eksplodigis [[fervoja trako|fervojan trakon]] inter [[Kalisz]] kaj [[Lodzo]]; Kamparaj Batalionoj en [[distrikto Ciechanowski]] rekonkeris 6 usonajn [[militkaptito]]jn, veturigataj de germanoj al [[Radom]], kaj kune kun [[Pola Enlanda Armeo]] eksplodigis ferian [[trajno]]n apud Rejowiec ([[distrikto Chełmski]]) - pereis multaj sodatoj de [[Wehrmacht]], la trafika paŭzo daŭris 72 horojn; germanaj regopovoj altigis aĝlimon por polaj [[trudlaboro|trudlaboristoj]] en [[Nazia Germanio]] - por polinoj ĝis 25 kaj por poloj ĝis 28 jaroj; [[Mediteraneo]]: 30 [[torpedo|torpedaj]] aviadiloj de germana [[mararmeo]] sude de [[Orano]] sinkigis kaj damaĝis po unu ŝipo de la ŝip[[karavano]]; nova [[komerco|komerca]] interkonsento de [[Svedio]] kun [[Germanio]]; [[bombaviadilo]]j de [[Aliancanoj]] la sesan fojon atakis [[Sofio]]n, nokte de la 10-a/11-a de januaro - dum la aerbatalo 6 "[[Boeing B-17 Flying Fortress|flugantaj fortikaĵojfortresoj]]" kaj 5 ĉasaviadiloj estis pafalterigitaj de [[bulgaro]]j, kaj germanoj pafalterigis 3 pluajn [[bombaviadilo]]jn - pereis bulgara suboficiro kaj germana piloto
** [[1945]]: Germanaj regopovoj decidis forigi de [[Rogoźno]] polon kun la familio pro kontaktado en la urbo kun familanoj de germana [[nacieco]]; en koncentrejo [[Bergen-Belsen]] ĉi tage estis 336 poloj
* [[1946]]: [[Londono]]: malfermo de unua kunsido de [[Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj]] kun partopreno de 51 membroŝtatoj
* [[1947]]: [[Usono]]: [[viruso]] de [[poliomjelito]] estis izolita por la unua fojo en [[Universitato Stanford]]
Linio 65 ⟶ 64:
* [[1973]]: [[Nacia Parko Hortobágy]] estis fondita en [[Hungario]]
* [[1979]]: [[Kamboĝo]] ŝanĝis nomon al Popola Kampuĉea Respubliko
* [[1981]]: [[Intercivitana Milito de Salvadoro]]: ofensivo de parizanojpartizanoj el [[FMLN]] komenciĝis
* [[1982]]: [[Milita stato en Pollando]]: oni restarigis [[telefono|telefonan]] interligitecon en urboj
* [[1984]]: Post 117 jaroj [[Usono]] denove fiksis [[diplomatio|diplomatiajn]] rilatojn kun [[Apostola Seĝo]]
Linio 84 ⟶ 83:
* [[2013]]: En serio de bombaj [[atenco]]j en [[Pakistano]] pereis ne malpli ol 118 personoj kaj 220 vundiĝis - la plej tragikaj eventoj okazis en [[Kveta]], la ĉefurbo de [[Baluĉistano (Pakistano)|Baluĉistano]], kaj en [[Valo]] de rivero Swat
* [[2015]]: En duobla [[atenco]] de sinmortigintoj kontraŭ [[kafejo]] en [[alavitoj|alavita]] kvartalo de [[Libio|libia]] urbo [[Tripolo]] 9 peronoj pereis kaj pli ol 20 vundiĝis
* [[2015]]: Gepoloj [[Agnieszka Radwańska]] kaj Jerzy Janowicz venkis 2:1 reprezentantojn de Usono [[Serena Williams]] kaj John Isner en finalo de [[Hopman-pokalo]],
* [[teniso|tenisa2018]]: turniro[[Viktor konsiderataOrbán]] kielrefoje neoficialaĵuriĝis mondĉampionecokiel [[ĉefministro de virvirina ludoHungario]]
* [[2024]]: Pollando: [[Landa Konsilio de Radiofonio kaj Televido en Pollando]] rifuzis registri novajn regopovojn de likvidata [[Telewizja Polska]]; [[Telewizja Republika]] informis pri [[malsatstriko]] de du arestitaj eksministroj — Defend-Komitato de [[Politika malliberulo|Politikaj Malliberuloj]] estis registrita
* [[2018]]: [[Viktor Orbán]] rerefoje ĵuriĝis kiel [[konservativismo|konservativa]] [[ĉefministro de Hungario]] promesante enkonduki [[Kristana demokratio|kristanan demokration]] anstataŭ la liberala
 
== Naskiĝoj ==
* [[1480]]: [[Margareto de Aŭstrio (1480-1530)|Margareto de Aŭstrio]], arkidukino de Aŭstrio, filino de germana-romia imperiestro [[Maksimiliano la 1-a (Sankta Romia Imperio)|Maksimiliano la 1-a]] (m. [[1530]])
* [[1493]]: [[Miklós Oláh]], hungara historiisto kaj poeto [[Valaĥio (Rumanio)|valaĥi-devena]] (m. [[1568]])
* [[1607]]: [[Isaac Jogues]], franca misiisto en [[Kanado]], martiro (m. [[1646]])
* [[1573]]: [[Simon Marius]], germana astronomo, kiu eknomis [[Galilejaj satelitoj|Galilejajn satelitojn]] (m. [[1624]])
* [[1638]]: [[Nikolao Stenono]], dana anatomo kaj episkopo, patro de [[geologio]] kaj [[stratigrafio]], beatigita (m. [[1686]])
* [[1729]]: [[Lazzaro Spallanzani]], itala jezuito kaj [[naturscienco|natursciencisto]] faliginta teorion de [[spontana generado]] (m. [[1799]])
Linio 97:
* [[1769]]: [[Michel Ney]], franca [[marŝalo]] batalanta en la [[franca revolucio de 1789]] kaj [[Napoleonaj Militoj]] (m. [[1815]])
* [[1780]]: [[Martin Lichtenstein]], germana kuracisto kaj zoologo (m. [[1857]])
* [[1798]]: [[Christian Paulsen]], dana juristo fleganta la [[dana lingvo|danan lingvon]] (m. [[1854]])
* [[1797]]: [[Annette von Droste-Hülshoff]], germana verkistino, esperantigata de [[Reinhard Haupenthal]] (m. [[1848]])
* [[18001797]]: [[RobertAugust BellKoberstein]], irlanda verkisto,germana historiistofilologo kaj redaktoropedagogo (m. [[18671870]])
* [[18021800]]: [[CarlRobert Ritter von GhegaBell]], aŭstrairlanda inĝeniero albandevenaverkisto, konstruistohistoriisto dekaj [[Semmering-fervojlinio]]redaktoro (m. [[18601867]])
* [[18231802]]: [[AntalCarl LigetiRitter von Ghega]], hungaraaŭstra pentristoinĝeniero, konstruisto de pejzaĝoj[[Semmering-fervojlinio]] (m. [[18901860]])
* [[1823]]: [[Antal Ligeti]], hungara pentristo (m. [[1890]])
* [[1833]]: [[August Robert Wolff]], pola [[librovendejo|librovendisto]] kaj [[eldonisto]] (m. [[1910]])
* [[1834]]: [[Vince Melka]], hungara pentristo, privatprofesoro de la [[Universitato de Kluĵo]] (m. [[1911]])
* [[1835]]: [[Fukuzawa Yukichi]], japana politologo, entreprenisto, pedagogo kaj tradukisto, fondinto de [[Universitato de Keio]], la plej malnova altlernejo en Japanio (m. [[1901]])
* [[1858]]: [[Heinrich Zille]], germana ilustristo kaj fotisto ligita kun [[avangardo]], honora civitano de [[Berlino]] (m. [[1929]])
* [[1859]]: [[Francisco Ferrer]], kataluna filozofo kaj akademiano, adepto de "[[Libera Penso]]", fondinto de [[Moderna Lernejo]], rete legebla en esperanto (m. [[1909]])
* [[1865]]: [[László Gopcsa]], hungara armenologo, verkisto kaj [[stenografio|stenografo]] (m. [[1933]])
* [[1865]]: [[Karl Florenz]], germana lingvosciencisto, unua eŭropa profesoro pri [[japanologio]], konanto de la [[ĉina lingvo]] kaj [[sanskrito]], tradukinta partojn de ''[[Kojiki]]'' kaj ''[[Nihon Ŝoki]]'' (m. [[1939]])
* [[1868]]: [[Miklós Betegh]], hungara politikisto, memuaristo (m. [[1945]])
* [[1869]]: [[Grigorij Rasputin]], rusa monaĥo, kaj mistikulo, kajfavorato de caro [[Nikolao la sanigisto2-a protektanta(Rusio)|Nikolao caranla familion2-a]], murdita (m. [[1916]])
* [[1871]]: [[Enrica von Handel-Mazzetti]], aŭstra verkistino apartenanta al la literatura movado [[Revivigo katolika (literaturo)|Revivigo katolika]] (m. [[1955]])
* [[1875]]: [[Ferenc Martos (verkisto)|Ferenc Martos]], hungara verkisto, redaktoro (m. [[1938]])
*[[1875]]: [[Hermann Hoffmann-Fölkersamb]], germana diplomato kaj pioniro de la movado ''Wandervogel''
* [[1877]]: [[Frederick Gardner Cottrell]], usona fizika kemiisto, inventisto kaj filantropo, kunfondinto de [[IALA]] por promocio de [[internacia planlingvo]] (m. [[1948]])
* [[1877]]: [[Frederick Gardner Cottrell]], usona fizika kemiisto, inventisto kaj filantropo, kunfondinto de [[IALA]] (m. [[1948]])
* [[1878]]: [[Theodor Čejka]], ĉeĥa lernejestro, fondinto de la tiea [[Esperanto-movado]], redaktoro de "[[Internacia Pedagogia Revuo]]", "[[Revuo Internacia]]", "[[Bohema Esperantisto]]" kaj "[[Germana Esperantisto]]", [[Esperanto-vortaristo]] kaj tradukisto, membro de [[Lingva Komitato]], patro de [[Mirek Čejka]] (m. [[1957]])
* [[1880]]: [[Manuel Azaña]], prezidento de la [[Dua Hispana Respubliko]] (m. [[1940]])
* [[1882]]: [[Josef Lahnsteiner]], aŭstra pastro kaj regionhistoriisto (m. [[1971]])
* [[1882]]: [[Eugène Joseph Delporte]], belga astronomo malkovrinta 66 [[asteroido]]jn, en tio [[2101 Adoniso]] kaj [[1221 Amoro]] (m. [[1955]])
* [[1883]]: [[Aleksej Nikolajeviĉ Tolstoj]], rusa verkisto pri historio kaj [[sciencfikcio]], aŭtoro de esperantigita [[romano]] ''[[Aelita (libro)|Aelita]]'' (m. [[1945]])
* [[1892]]: [[Melchior Wańkowicz]], pola verkisto, ĵurnalisto, eminenta [[raportisto]] kaj publicisto memoriginta polan venkon de la [[Batalo de Monte Cassino]] kaj partizanan batalon de [[Henryk Dobrzański]], subskribinto de la [[letero de 34]] kontraŭ komunista [[cenzuro]] (m. [[1974]])
* [[1893]]: [[Vicente Huidobro]], ĉilia poeto, reprezentanto de [[kreadismo]] (m. [[1948]])
* [[1897]]: [[Lajos Pánczél]], hungara ĵurnalisto, verkisto, filmhistoriisto (m. [[1971]])
* [[1901]]: [[Witold Jabłoński]], pola [[ĉinologo]] (m. [[1957]])
* [[1901]]: [[Witold Jabłoński]], pola [[ĉinologo]], historiisto pri kulturo, religiosciencisto kaj [[orientalisto]], konsilanto en la Komisiono de [[Ligo de Nacioj]] por eduk-reformo en [[Ĉinio]], profesoro de [[Varsovia Universitato]], tradukisto de la klasika verko de [[taoismo|taoisma]] filozofio ''[[Ĝuangzio]]'', prilaborinto de la [[Transskribado (lingvoscienco)|transskribado]] de [[ĉina lingvaro]] al la [[latina alfabeto]] (m. [[1957]])
* [[1905]]: [[Paul Henreid]], usona aktoro kaj reĝisoro aŭstradevena (m. [[1992]])
* [[19131912]]: [[GustávLajos HusákMányai]], slovakahungara politikisto, ĉeĥoslovaka komunistoaktoro kaj prezidento respondeca pri [[reprezalio]]jvoĉoaktoro (m. [[19911964]])
* [[19151913]]: [[BorbálaGustáv AdonyiHusák]], hungaraslovaka porinfanapolitikisto, verkistinoprezidento de [[Ĉeĥoslovakio]] (m. ?[[1991]])
* [[19191915]]: [[IstvánBorbála FényiAdonyi]], hungara poeto,porinfana tradukisto, kunlaboranto de revuoj "[[Utunk]]" kaj "[[Igaz Szó]]"verkistino (m. [[1994]]nekonata)
* [[19241919]]: [[EduardoIstván ChillidaFényi]], hispanahungara skulptistopoeto, el [[Eŭska Aŭtonoma Komunumo]]tradukisto (m. [[20021994]])
* [[1924]]: [[Eduardo Chillida]], hispana skulptisto (m. [[2002]])
* [[1924]]: [[Max Roach]], usona ĵaz-[[frapinstrumentisto]] kaj komponisto (m. [[2007]])
* [[1925]]: [[Judit Winkler]], rumania hungara historiistino, [[numismatiko|numismatikistino]] (m. [[1985]])
Linio 133 ⟶ 136:
* [[1928]]: [[Ossy Kolmann]], aŭstra aktoro kaj [[kabaredisto]] (m. [[2016]])
* [[1931]]: [[Irén Fodor]], rumania hungara redaktorino, kunlaborantino de gazeto "[[Hargita (gazeto)|Hargita]]"
* [[1933]]: [[Jacques Tuinder]], nederlanda sociala helpisto, prezidanto de kristanaj esperantaj [[IKUE]] kaj [[KELI]] (m. [[2011]])
* [[1934]]: [[Leonid Kravĉuk]], postsovetuniaunua prezidento de Ukrainio, membro de [[Verĥovna Rada]]
* [[1938]]: [[Donald Knuth]], usona pioniro de [[komputado]], kreinto de la sistemo de [[kompostado]] - [[TeX]]
* [[1939]]: [[Wiesław Kazanecki]], pola poeto, prozisto, publicisto, kies [[poezio]]n esperantigis [[Lidia Ligęza]] kaj [[Tomasz Chmielik]] (m. [[1989]])
* [[1939]]: [[László Ipó (filo)|László Ipó]], rumania hungara geologo, filo de [[László Ipó (pentristo)]] (m. [[2014]])
* [[1945]]: [[Gunther von Hagens]], germana anatomo kaj entreprenisto
* [[1945]]: [[Izolda Macskássy]], hungara pentristino
* [[1945]]: [[Rod Stewart]], brita kantisto kaj komponisto, konata de la raspa kantovoĉo
* [[1947]]: [[Peer Steinbrück]], germana politikisto, membro de la [[Socialdemokratia Partio de Germanio]]
* [[1949]]: [[Linda Lovelace]], usona porna aktorino, aktivulino de kontraŭpornografia movado (m. [[2002]])
* [[1956]]: [[Antonio Muñoz Molina]], hispana verkisto, membro de [[Real Academia Española]]
* [[1960]]: [[Brian Cowen]], ĉefministro de Irlando, membro de politika partio [[Soldatoj de Irlando]]
* [[1966]]: [[Edith González]], meksika aktorino rolanta en [[telenovelo]]j
* [[1974]]: [[Ottó Bodó A.]], rumania hungara dramaturgo, teatrokritikisto
* [[1980]]: [[Sarah Shahi]], usona aktorino iran-meksikdevena
* [[1982]]: [[Eszter Túros]], rumania hungara arthistoriistino
 
== Mortoj ==
* [[314]]: [[Miltiado (papo)|Miltiado]], papo devenanta de Afriko, enestanta en ''[[Liber pontificalis]]''
* [[681]]: [[Agatono]], papo, grekdevena siciliano, papiĝis en la aĝo de pli ol 100 jaroj, sankutulosanktulo de [[Katolika Eklezio]] kaj [[Ortodoksa Kristana Eklezio]]
* [[1055]]: [[Břetislav la 1-a (Bohemio)|Břetislav la 1-a]], duko de Bohemio el dinastio [[Premislidoj]] (n. inter 1002 kaj 1005)
* [[1094]]: [[Al-Mustansir Billah]], [[kalifo]] de [[Fatima kaliflando]] (n. [[1029]])
* [[1276]]: [[Gregorio la 10-a]], papo kunvokinta la [[Dua koncilio de Liono|Duan koncilion de Liono]], beatigita (naskiĝisn. ĉirkaŭ [[1210]])
* [[1321]]: [[Maria de Brabanto]], reĝino de Francio, edzino de [[Filipo la 3-a (Francio)|Filipo la 3-a]] (n. [[1254]])
* [[1552]]: [[Johannes Cochläus]], germana [[humanismo|humanisto]], teologa verkisto, muzikteoriisto, kontraŭulo de [[Marteno Lutero]] kaj ties biografiisto (n. [[1479]])
* [[1658]]: [[István Bethlen (duko)|István Bethlen]], duko de [[Transilvanio]] (naskiĝisn. ĉirkaŭ [[1580]])
* [[1703]]: [[Johannes Georgius Graevius]], nederlanda germandevena historiisto, juristo kaj klasika filologo (n. [[1632]])
* [[1754]]: [[Edward Cave]], brita [[presarto|presisto]], [[eldonejo|eldonisto]], ĵurnalisto (n. [[1691]])
* [[1778]]: [[Linnaeus]] (Carl von Linné), sveda kuracisto, botanikisto, kaj zoologo, kreinto de la sistemo de [[biologia klasado]] (n. [[1707]])
* [[1794]]: [[Georg Forster]], pola-germana natursciencisto skotdevena, [[etnologio|etnologo]], kunfondinto de [[Vojaĝlibro|vojaĝliteraturo]], esploristo kaj verkisto (n. [[1754]])
* [[1824]]: [[Viktoro Emanuelo la 1-a de Savojo]], reĝo de Sardio kaj duko de Savojo (n. [[1759]])
* [[1833]]: [[Adrien-Marie Legendre]], franca matematikisto kontribuinta al [[statistiko]], [[teorio de nombroj]], [[abstrakta algebro]] kaj [[matematika analizo]], konata de la [[polinomo de Legendre]] (n. [[1752]])
* [[1862]]: [[Samuel Colt]], usona [[matroso]], armilfabrikisto, inventinto de [[revolvero]] (n. [[1814]])
* [[1881]]: [[Pius Zingerle]], aŭstra [[orientalisto]] kaj benediktano konanto de la [[hebrea]], [[araba]] kaj [[persa]], spertulo pri la [[siria lingvo]] (n. [[1801]])
* [[1890]]: [[Ignaz von Döllinger]], germana teologo kontribuinta al ekesto de [[Prakatolika Eklezio]] (n. [[1788]])
* [[1894]]: [[Carl Werner]], germana pentristo kaj akvarelisto, profesoro (n. [[1808]])
* [[1904]]: [[Jean-Léon Gérôme]], franca pentristo kaj skulptisto de [[akademiismo]], konata de [[historia pentrado]], [[helena mitologio]], [[orientismo (ideologio)|orientismo]], [[portreto]]j (n. [[1824]])
* [[1909]]: [[GyörgyGheorghe JoannovicsIoanovici]], hungara politikisto, lingvisto, kunfondinto de la [[Societo Kisfaludy]] (n. [[1821]])
* [[1917]]: [[Viktor Madarász]], hungara pentristo studinta en la [[Akademio de Belartoj de Vieno]] (n. [[1840]])
* [[1917]]: [[Buffalo Bill]], usona ĉasisto, heroo de [[Sovaĝa Okcidento]] (n. [[1846]])
* [[1932]]: [[Robert Sterl]], germana impresionisma pentristo (n. [[1867]])
* [[1934]]: [[Marinus van der Lubbe]], nederlanda komunisto, ekzekutita (n. [[1909]])
* [[1933]]: [[Ödön Kacziány]], hungara pentristo, frato de [[Géza Kacziány]] (n. [[1852]])
* [[1935]]: [[Miklós Putnoky]], hungara lingvisto, vortaristo, lernolibroverkisto kaj tradukisto (n. [[1852]])
* [[1941]]: [[John Lavery]], irlanda pentristo kaj portretisto (n. [[1856]])
* [[1941]]: [[Joe Penner]], usona komediisto kaj [[vodevilo|vodevilisto]] hungardevena (n. [[1904]])
* [[1945]]: [[Rudolf Borchardt]], germana verkisto kaj kulturkritikisto juddevena (n. [[1877]])
* [[1946]]: [[Timotheus Trefán P.]], rumania hungara eklezia verkisto, [[franciskanoj|franciskano]] (n. [[1880]])
* [[1947]]: [[Verda Majo]] (pseŭdonimo de Hasegawa Teru), japan-devena ĉina [[esperantisto|esperantistino]] el [[Ŝanhajo]] kaj [[Kantono (Ĉinio)|Kantono]], konatigata de la ''[[Verkoj de Verda Majo]]'', "[[El Popola Ĉinio]]" kaj "[[Beletra Almanako]]" (n. [[1912]])
* [[1950]]: [[Jaroslav Kvapil]], ĉeĥa reĝisoro, dramaturgo kaj verkisto (n. [[1868]])
* [[1951]]: [[Sinclair Lewis]], usona Nobelpremiita verkisto, la unua literaturisto el [[Ameriko]], malakceptinta [[Premio Pulitzer|Premion Pulitzer]] (n. [[1885]])
* [[1957]]: [[Gabriela Mistral]], ĉilia diplomatino kaj Nobelpremiita poetino, diplomato, la unua literaturisto el [[Latin-Ameriko]] (n. [[1889]])
* [[1961]]: [[Dashiell Hammett]], usona verkisto kontribuiinta al modernigo de usona [[krimliteraturo]] (n. [[1894]])
* [[1971]]: [[Coco Chanel]], franca mododesegnistino (n. [[1883]])
* [[1973]]: [[László Földes]], rumania hungara redaktoro, literaturkritikisto (n. [[1922]])
* [[1979]]: [[Béla Gözsy]], hungara-kanadanakanada [[farmacio|farmaciisto]], profesoro pri [[biokemio]] (n. [[1903]])
* [[1983]]: [[Ilona Vén]], rumania hungara lingvistino pri [[dialekto]]j (n. [[1895]])
* [[1984]]: [[Souvanna Phouma]], princo kaj ĉefministro de Laoso (n. [[1901]])
* [[1986]]: [[Jaroslav Seifert]], ĉeĥa Nobelpremiita poeto, subskribinto de [[Ĉarto 77]], esperantigata de [[Jiří Kořínek]] (n. [[1901]])
* [[1997]]: [[István Molnár (muzeologo)|István Molnár]], rumania hungara muzeologo, etnografo, lokhistoriisto (n. [[1910]])
* [[2000]]: [[Joachim Schulze]], germana ĵurnalisto kaj grafikisto, estrarano de [[Esperanto-Asocio de GDR]], ĉefredaktoro de "[[Saksa Kuriero]]", kunorganizanto de [[Internacia Foira Esperantista Renkontiĝo]] (n. [[1939]])
* [[2002]]: [[Bep Slösser-Bresler]], nederlanda esperantistino el [[Gorinchem]], kie ŝi estis [[delegito de UEA]] dum 70 jaroj, [[dumviva membro de UEA]] (n. [[1908]])
* [[2004]]: [[Katalin Kemény]], hungara arthistoriistino, verkistino (n. [[1909]])
* [[2007]]: [[Carlo Ponti]], itala [[Produktoro (kinematografio)|filmproduktoro]] de pli ol 140 [[filmo]]j, edzo de aktorino [[Sophia Loren]] (n. [[1912]])
* [[2009]]: [[Elżbieta Zawacka]], pola [[pedagogo|pedagogino]], soldato de [[Pola Enlanda Armeo]], generalo, profesorino, unusola virino-[[mutobskuruloj|mutobskurulo]], kavaliro de Milita Ordeno ''[[Virtuti Militari]]'', 5-foja ricevinto de Batal-Kruco (n. [[1909]])
* [[2010]]: [[Mano Solo]], franca [[kanzono|kanzonisto]], kantaŭtoro kaj grafikisto, aganta filantrope favore al malriĉuloj de [[Madagaskaro]] (n. [[1963]])
* [[2015]]: [[Elemér Hankiss]], hungara sociologo, literaturteoriulo (n. [[1928]])
* [[2016]]: [[David Bowie]], angla komponisto, [[kantaŭtoro]] kaj kantisto de [[rokmuziko]], ankaŭ aktoro, pentristo, artkolektisto kaj [[muzikproduktisto]] (n. [[1947]])
* [[2017]]: [[Roman Herzog]], germana juristo kaj politikisto de [[Kristandemokrata Unio de Germanio]], [[Prezidanto de Germanio|prezidento de Germanio]], alta protektanto de [[UK 1999]] en [[Berlino]] (n. [[1934]])
* [[2017]]: [[Karl Amon (historiisto)|Karl Amon]], aŭstra eklezihistoriisto, [[prelato]], akademiano (n. [[1924]])
* [[2020]]: [[Kabus ibn Sa'id Al Sa'id]], [[sultano]] de [[Omano]], ankaŭ sultano de [[Maskato]], ĉefministro (n. [[1940]])
* [[2023]]: [[Konstantino la 2-a (Grekio)|Konstantino la 2-a]], reĝo de Grekio 1964-1973 (n. [[1940]])
* [[2024]]: [[Janusz Majewski]], pola filmreĝisoro, scenaristo kaj dramaŭtoro (n. [[1931]])
 
== Specialaj tagoj kaj festoj ==
* [[Romkatolika Eklezio]]:
** [[Gregorio la 10-a]], papo el la familio [[Visconti]]
** [[Gregorio de Nyssa]], greka kristana filozofo kaj mistikulo el [[Kapadocio]]
** [[Agatono]], papo
** [[Agatono]], grekdevena papo el [[Sicilio]], kies [[pontifikeco]] komenciĝis en la aĝo de pli ol cent jaroj
 
== Tagoj de [[semajno]] ==
Linio 222 ⟶ 227:
* [[Sabato]] en jaroj: [[1587]] [[1598]] [[1604]] [[1609]] [[1615]] [[1626]] [[1632]] [[1637]] [[1643]] [[1654]] [[1660]] [[1665]] [[1671]] [[1682]] [[1688]] [[1693]] [[1699]] [[1705]] [[1711]] [[1722]] [[1728]] [[1733]] [[1739]] [[1750]] [[1756]] [[1761]] [[1767]] [[1778]] [[1784]] [[1789]] [[1795]] [[1801]] [[1807]] [[1818]] [[1824]] [[1829]] [[1835]] [[1846]] [[1852]] [[1857]] [[1863]] [[1874]] [[1880]] [[1885]] [[1891]] [[1903]] [[1914]] [[1920]] [[1925]] [[1931]] [[1942]] [[1948]] [[1953]] [[1959]] [[1970]] [[1976]] [[1981]] [[1987]] [[1998]] [[2004]] [[2009]] [[2015]] [[2026]] [[2032]] [[2037]] [[2043]] [[2054]] [[2060]] [[2065]] [[2071]] [[2082]] [[2088]] [[2093]] [[2099]].
 
{{Projektoj}}
{{commonscat|10 January}}
 
[[Kategorio:Almanako10-a de januaro| ]]
[[Kategorio:Januaro|10]]
[[Kategorio:10-a tago de januarola monato|#01]]
[[Kategorio:Tagoj de la jaro|#0110]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/10-a_de_januaro"