Miĥail Bakunin

En la printempo de 1814, Miĥail' Aleksandroviĉ' Bakunin' naskiĝis en aristokrata familio en la vilaĝo Prjamuĥino inter Torĵoko kaj Kuvŝinovo, en gubernio Tver, nordokcidente de Moskvo. Je la jaro 14 li forlasis Sanktan Peterburgon, ricevante militan trejnon en la Armilarana Universitato. Li finis siajn studojn en 1832, kaj en 1834 estis komisiita juniora oficiro en la Rusa Imperia Gardo kaj estis sendita al Minsko kaj Gardinaso en Litovio (nun Belorusio). Tiun someron, Bakunino envolviĝis en familian problemon, preninte la flankon de sia fratino en ribelo rilate al malfeliĉa geedziĝo. Kvankam lia patro volis, ke li daŭrigu ĉu en la milita, ĉu la civita servo, Bakunino forlasis ambaŭ en 1835, kaj direktis siajn paŝojn al Moskvo, esperante studi Filozofion.

En Moskvo Bakunino amikiĝis kun grupo da malnovaj studentoj, envolvitaj en la sistema studo de la Idealisma Filozofio, unuigitaj ĉirkaŭ la poeto Nikolao Stankeviĉo, "la kuraĝa pioniro, kiu malfermis la rusan penson al la vasta kaj fruktodona germana metafiziko" (E. H. Carr). La filozofio de Kantio komence estis centra al liaj studoj, sed li progresis al Schelling, Fichte kaj Hegelo. Dum la Aŭtuno de 1835, Bakunino konceptis filozofian cirklon en sia naskiĝurbo; pasia envolviĝo. Ekzemple, Vissarion Belinskij enamiĝis al unu el la fratinoj de Bakunino. Krome, en la komenco de 1836, Bakunino reiris Moskvon, kie li eldonis tradukojn de Fichte Kelkaj Legoj Rilate al la Lerneja Alvoko kaj La Vojo al La Bona Vivo, kiu fariĝis lia plej ŝatata libro. Kun Stankeviĉo li ankaŭ legis Goeton, Ŝilleron, Jean Paul kaj E.T.A. Hoffmann.

Bakunino ĉiam prioritatigis la lukton kaj neniam foruzis tempon por skribi verkon. Liaj tekstoj ĉiam estis koncipitaj en urĝeco, por respondi al politikaj bezonoj de la momento. Ili estas skribitaj laŭ la fluo de la penso kaj diverĝas al devojiĝoj kiuj fine okupas pli da spaco ol la unua temo. Bakunino kvazaŭ neniam finverkis tekston. Tiuj, kiuj estis publikigitaj ofte estis reprilaboritaj (far Ĵemso Giljomo notinde) kaj multaj neeldonitaĵoj estis perditaj post lia morto. La politika kaj filozofia pensoj de Bakunino malgraŭ tio ne malhavas fortan koherecon.

La juna Bakunino, same kiel Markso, estis tre influita de la Hegela filozofio, notinde de lia dialektiko.

La centra ideo ĉe Bakunino estas libereco, la pleja havaĵo, kiun la revolucio devas nepre celi. Laŭ li, male de la pensuloj de la Klerismo kaj de la franca revolucio, libereco ne estas individua afero sed socia temo. Tiel, en Dio kaj Ŝtato, li refutas Johan-Jakvon Ruseon: la bona sovaĝulo (Nobla sovaĝulo), kiu damaĝas sian liberecon ekde kiam ĝi vivas en socio, neniam ekzistis. Male, kreas liberecon la socia fakto: "La libereco de aliulo, tute ne estante limigo aŭ neo de mia libereco, estas male ĝia necesa kondiĉo kaj ĝia konfirmo. Mi iĝas vere libera nur tra la libereco de aliuloj, tiel ke ju pli multaj estas la liberaj homoj ĉirkaŭantaj min kaj ju pli profunda kaj larĝa estas ilia libereco, des pli etendita, profunda kaj larĝa iĝas mia libero." La vera libero ne eblas sen fakta egaleco (ekonomia, politika kaj socia). Libereco kaj egaleco eblas nur ekster la ekzisto de Dio ekstera al la mondo aŭ de Ŝtato ekstera al la popolo. La Ŝtato, la Kapitalo kaj Dio estas faligendaj baroj.

La kontraŭado de Bakunino (kaj evidente de ĉiuj anarkiistoj) al la Ŝtato estas definitiva. Li ne kredas, ke eblas utiligi la Ŝtaton por sukcesigi la revolucion kaj aboli la sociajn klasojn. La Ŝtato, inkluzive se temas pri proleta ŝtato, inkluzive se temas pri regado de sciuloj aŭ de "geniaj homoj kronitaj de virto", kiel li skribas dum sia polemiko kontraŭ Mazinio, estas sistemo de estrado kiu senĉese kreas siajn elitojn kaj privilegiojn. La ŝtatpovo nepre estas utiligita kontraŭ la proletaro en tio, ke tiu ĉi ne povas administri entute la ŝtatan strukturon kaj devas allasi tiun regadon al iu burokrataro. La formiĝo de "ruĝa burokrataro" do ŝajnas al li neevitebla.

Ankaŭ la ateismo de Bakunino havas sian bazon en la celado al libereco por la homaro: "Dio estas, do homo sklavas. Homo liberas, do ne estas Dio. Mi defias iun ajn eliri tiun cirklon, kaj nun, ni elektu."^[3]

Alia grava aspekto de la penso de Bakunino koncernas la revolucian agadon. Male al iuj marksistoj kiuj antaŭvidas intervenon de avangardo (la Partio, ekzemple) kiu devas gvidi la popolan mason al la vojo de la revolucio, la bakunina organizo, eĉ se sekreta, rajtigas nin nur subteni la ribelon, ĝin kuraĝigi, faciligante la mem-organiziĝon ĉe la bazo. Tiu koncepto ne estas tre diferenca de tiu defendita poste far la anarki-sindikatistoj sine de la amasorganizoj. Se la marksistoj atribuas al la proletaro la rolon de ununura revolucia klaso, kontraŭmetante al ĝi kamparanaron esence reakcian, Bakunino opinias male ke nur la unuiĝo inter la mondoj kampara kaj industria riĉas je revoluciaj ebloj, la kontraŭŝtata ribelo de la kamparanaro estante kompletiga per la disciplina spirito de la industriaj laboristoj.

• Bakunin, Elekto de tekstoj (1867-1873), 1983, 60 p. (eld. SAT-Broŝurservo)
• En “Sennaciulo” 2015-3/4 (marto-aprilo 2015), p. 26-27, estas artikolo de Julio Reyero (trad. Jesús González) titolita “Bakunin: naciismo, ŝtato kaj religio”

• Bakunin, Miguel. Federalismo, socialismo y antiteologismo Arkivigite je 2012-11-15 per la retarkivo Wayback Machine. 1868. Sintezo de lia pensaro.
• Kropotkin, Pedro. La conquista del pan Arkivigite je 2013-05-01 per la retarkivo Wayback Machine. 1892.
• Proudhon, Pedro José. ¿Qué es la propiedad?. 1840.
• Nettlau, Max. La anarquía a través de los tiempos Arkivigite je 2013-06-13 per la retarkivo Wayback Machine. 1934.

•  
  Tombo de Bakunino en la Tombejo Bremgarten-Friedhof de Berno. Foto de 2021.
•  
  Identigilo de Bakunino de membro de la Ligo por Paco kaj Libero.

• Pri klasbatalo kaj universala signifo de la vorto Arkivigite je 2011-08-11 per la retarkivo Wayback Machine (prelego de Jakvo Ŝram')

• Alen Kris, Ni dieu, ni maître, La Ondo de Esperanto, 2014, № 4–5. [1] Ĉi tiu artikolo aperis en la aprila-maja kajero de La Ondo de Esperanto (2014).
• BAKUNIN: LA ANARKIISMO KAJ LA REVOLUCIO, Julián Vadillo, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/bakunin-el-anarquismo-y-la-revoluci%C3%B3n Arkivigite je 2014-11-09 per la retarkivo Wayback Machine
• MARKSO, BAKUNIN KAJ LA UNUA INTERNACIO, José Luis Gutierrez Molina, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/marx-bakunin-y-la-primera-internacional
• BAKUNIN EN HISPANUJO: LA ALIANCANOJ KAJ LA IDEOLOGIA DISVASTIGO KIU NE ESTIS TIA, Carlos José Márquez-Álvarez, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/bakunin-en-espa%C3%B1a-los-aliancistas-y-la-difusi%C3%B3n-ideol%C3%B3gica-que-no-fue Arkivigite je 2014-11-09 per la retarkivo Wayback Machine
• TERO KAJ LIBERO: LA KOLEKTIVAJ IDEOJ DE BAKUNIN, Aleix Romero, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/tierra-y-libertad-las-ideas-colectivistas-de-bakunin
• BAKUNIN KAJ LA ANTICIPITA PEDAGOGIO, Ana Sigüenza, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/bakunin-y-la-pedagog%C3%ADa-anticipada Arkivigite je 2014-09-15 per la retarkivo Wayback Machine
• BAKUNIN: NACIISMO, ŜTATO KAJ RELIGIO, Julio Reyero, traduko de Jesús González Jurado laŭ la origina teksto en la hispana, retejo de CNT, konsultita la 17an de septembro de 2014, http://www.cnt.es/noticias/bakunin-nacionalismo-estado-y-religi%C3%B3n Arkivigite je 2014-11-07 per la retarkivo Wayback Machine
• Mijaíl Bakunin, artikolo de Ateneo Virtual
• José Álvarez Junco, "Miguel Bakunin, cien años después", El País, 21a de novembro 1976.
• Dokumentoj de Bakunino en hispana
• Afiŝo de la 1ª Liona Komunumo, 26-09-1870, subskribita, inter aliaj, de Bakunin. Tradukita al esperanto.

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri anarkiismo. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).