Maŭzoleo de Atatürk

La 10an de novembro 2007, la 69-a datreveno de la morto de Atatürk, 546.620 homoj, el kiuj 2.420 estis fremduloj, vizitis Anıtkabir-on, metante ĉiaman altan rekordon de ĉiutagaj vizitantoj. En la unuaj 11 monatoj de 2007, Anıtkabir ricevis pli ol 11 milionojn da vizitantoj, superante la tutsumon de vizitantoj por iu antaŭa tuta jaro. En 2006, totalo de 8,150.000 homoj kaj en 2005, totalo de 3,800.000 homoj vizitis Anıtkabir. La 10an de novembro 2013, 1,089.615 homoj vizitis Anıtkabir kiu estas la nova historia rekordo. La 29an de oktobro 2013 kiu estas la datreveno de fondo de Respubliko de Turkio, 438.451 homoj vizitis Anıtkabir, kio ankaŭ estas signifa kvanto de vizitantoj por nur unu tagon. La 10an de novembro 2012, la registrita nombro da vizitantoj estas sciigita kiel 413.568 homoj.

La periodo de turka arkitekturo inter 1940 kaj 1950 estis klasifikita fare de arkitekturaj historiistoj (dum la t.n. Dua Nacia Arkitekturo-Movado). Tiu periodo estas karakterizita plejparte per monumenta, simetria konstruado, kun granda emfazo donita al detaligo kaj metio en konstruo. Anıtkabir enhavas la samajn karakterizaĵojn de tiu periodo, kaj laŭ multaj estas la finfina monumento de la epoko. Krome, Anıtkabir enkorpigas selĝukan kaj otomanan arkitekturo kaj ornamadon. Ekzemple, la elpendaĵo de la turoj kaj la Halo de Honoro estas tute selĝukstila.

La ejo elektita por Anıtkabir estis konata kiel Rasattepe (=Observada monteto) kiu, dum la arkitekta konkurso por Anıtkabir, estis centra loko en Ankaro kaj povus esti vidita per ĉiuj partoj de la grandurbo. Arkeologiaj elfosadoj eltrovis artefaktojn apartenantajn al la friga civilizo, kiuj estis singarde elfositaj kaj metitaj sur ekranon en la Muzeo de anatoliaj civilizoj ( ankaŭ en Ankaro). La konstruado de Anıtkabir, kiu daŭris naŭ jarojn kaj enhavis kvar stadiojn, komenciĝis la 9an de oktobro 1944 kun la ceremonio de metado de la fundamenta ŝtono. La unua fazo de la konstruo, konsistanta el la prepara elfosado kaj el la konstruado de la apogmuro de la Leona Vojo, komenciĝis la 9an de oktobro 1944 kaj estis kompletigita en 1945. La dua etapo de la konstruo, konsistanta el la maŭzoleo kaj el la helpkonstruaĵoj ĉirkaŭantaj la ceremonian areon, komenciĝis la 29an de septembro 1945, kaj estis kompletigita la 8an de aŭgusto 1950. En tiu fazo, pro problemoj ligitaj al la masonaĵo kaj konkretaj strukturfondusoj de la maŭzoleo, kelkaj revizioj devis esti faritaj. Ĉe la fino de 1947, la elfosado kaj izoliĝo de la maŭzoleofonduso estis kompletigitaj kaj ŝtalplifortikigoj por la nova 11 metrojn alta betona fundamento preskaŭ pretis. La enir-turoj, la plej multaj partoj de la vojaro, la fruktoplantejinstalaĵoj, la plantejverkoj kaj ĉefpartoj de la irigacia sistemo ankaŭ estis kompletigitaj dum tiu etapo. La tria stadio de la konstruo estis la konstruaĵo de la vojoj kondukantaj al la maŭzoleo, la Leona Vojo, kaj la Ceremonia grundo; la supra-nivela elŝtona trotuaro de la maŭzoleo, la grandioza ŝtuparo, allokigo de la grandioza tomboŝtono, kaj la instalaĵo de elektrikaro, akvotubaro kaj hejtadsistemoj. La kvara kaj lasta stadio de konstruo estis la metado de la honorhala trotuaro, honorhalaj perimetraj ŝtonprofiloj kaj marĝenaj ornamadoj, kiuj estis kompletigitaj la 1an de septembro 1953.

La Anıtkabir-projekto origine havis volbitan plafonon super la maŭzoleo portita per la perimetraj kolonoj. La 4an de decembro 1951, la Registaro demandis la arkitektojn pri la ebleco de mallongiga konstrutempo malaltigante la 28 m altan plafonon de la Honoro-halo. Post studado de la proponoj, la arkitektoj ekkonsentis ke estos eble kovri la plafonon per plifortikigita betona slabo anstataŭe de volbaĵoj el ŝtono. Tiu ŝanĝo reduktis la pezon de la plafono kaj ankaŭ eliminis certajn konstruajn riskojn.

Ĉiuj ŝtonoj kaj rulglobetoj estis alportitaj de diversaj partoj de Turkio. Facile-prilaborita pora travertino estas uzita sur ekstera protektado de la betonaj surfacoj kaj marmoro estas uzita por la internaj surfacoj de la Halo de honoro. Blanka travertino uzita por la skulptaĵogrupoj, leonaj figuroj kaj la maŭzoleaj kolonoj estis alportitaj de Kayseri kaj la travertino uzita ene de la turoj estis alportita de Polatlı kaj Malıköy. La ruĝa kaj nigra travertino uzis por pavimado de la ceremoniaĵogrundo kaj plankoj de la turoj venis de Kayseri. Flava travertino alportita de Çankırı estis uzita por konstruado de la Venkoreliefoj, la eksteraj muroj, kaj perimetrokolonoj de la Honorhalo de la ceremonia areo. La ruĝa, nigra kaj kremkolora marmoro kiu estis uzita sur la planko de la Halo de Honoro estis alportita de Hatay, Adana kaj Çanakale, kaj por la internaj muroj, tigro-strukturizita marmoro de Afyon kaj verda marmoro de Bilecik estis uzitaj. La sarkofago, monolita tomboŝtono pezanta 40 tunojn, estis alportita de Adana kaj la blanka marmoro kovranta la flankojn de la sarkofago estis ankaŭ de Afyon.

Ekzistas kvar ĉefpartoj al Anıtkabir: la Vojo de Leonoj, la Ceremonia Placo, la Halo de Honoro (loko de la tombo de Atatürk) kaj la Paco-Parko kiu ĉirkaŭas la monumenton.

Alproksimiĝo al la monumento fariĝas sur 262 metrojn longa piedirantpiedvojo kiu estas vicita sur ambaŭ flankoj fare de dek du paroj de leonoj ĉizitaj en stilo kiel la hititaj arkeologiaj trovaĵoj. La leonoj reprezentas 24 turkajn tribojn kaj samtempe kaj potencon kaj pacon. Interspaco da 5 centimetroj apartigas la pavimerojn sur la Vojo de Leonoj por certigi ke vizitantoj prenu tempon kaj observas respekteman konduton sur sia vojo al la tombo de Atatürk.

La Ceremonia Placo estas situanta ĉe la fino de la Leonoj-Vojo. La areo estas 129 m longa kaj 84 m larĝas kaj estis projektita por gastigi 15.000 homojn. La planko estas ornamita kun 373 tapiŝetoj.

 

La Halo de Honoro estas la ikoneca simbolo de Anıtkabir kaj la loko de la tombo de Atatürk. La strukturo estas 41.65 m × 57.35 m en plano kaj pliiĝas al alteco de 17 m, kun la kolonoj mem je 14.4 m. La tombo de Atatürk estas situanta rekte sub la simbola 40-tunojn pezanta sarkofago en la teretaĝo de la Halo de Honoro, kaj la korpo de Atatürk estas entombigita sub tio en speciala tomba ejo en la kelnivelo. La ĉambro havas okangulan planon en selĝukaj kaj otomanaj arkitekturaj stiloj, kaj ĝia piramideca plafono estas inkrustita kun ormozaikoj.

La parko kiu ĉirkaŭas la monumenton estas nomita Pacparko en honoro de la fama esprimo de Atatürk "Paco hejme, paco en la mondo." Ĝi enhavas proksimume 5.,000 dekoraciajn arbojn, florojn kaj arbedojn en 104 specoj, donacitaj de proksimume 25 landoj.

Ene de la Anıtkabir-aro ekzistas dek turoj situantaj en simetria aranĝo. Tiuj simbolas la idealojn kiuj influis la turkan nacion kaj la kreadon de la Respubliko de Turkio. La turoj estas similaj laŭ planado kaj strukturo: ili estas rektangulaj, proksime al kvadrato, kun piramidecaj tegmentoj. Bronzaj sagpintoj estas metitaj sur la pinton de la tegmentoj por tradiciaj turkaj nomado-tendoj. Ene de la turoj, geometria ornamado inspirita per tradicia turka tapiŝo-ĉeftemoj, povas esti trovita en la plafonoj de la turoj en fresko-tekniko. Ekzistas ankaŭ surskriboj de citaĵoj de Atatürk kiuj egale rilatas al la temo de tiu turo.

La reliefo ene de la Sendependeca Turo montras junan viron staranta rekte kaj tenanta glavon per ambaŭ manoj dum aglo sidas en roko apud li. La aglo reprezentas potencon kaj sendependecon en mitologio kaj en selĝuka arto, kaj la juna viro per la glavo reprezentas la turkan nacion defendantan sian sendependecon.

Antaŭ la Sendependeca Turo, ekzistas statuogrupo de tri virinoj en turkaj tradiciaj vestoj. La du virinoj ĉe la flankoj tenas grandan girlandon antingantan la pavimon. Tiu girlando, konsistigita de grenfaskoj, reprezentas la abundan landon. La virino maldekstre kun taso en sia etendita mano petas la kompaton de dio. La virino en la mezo, kovranta sin per la mano, ploras. Tiu grupo reprezentas la fierecon de turkaj virinoj, kaj ilia solenaĵo kaj persistemo eĉ en funebro kaj aflikto.

La reliefo ene de la Liberecoturo montras figuron de anĝelo tenanta tukon el papero kaj leviĝintan ĉevalon plej proksime al ĝi. La anĝela reliefo simbolas la sanktecon de libereco kaj la tuko el papero simbolas la turkan Deklaracion de libereco. La ĉevalreliefo estas simbolo de kaj libereco kaj sendependeco.

Antaŭ la Liberecoturo ekzistas statuogrupo konsistigita de tri viroj. La viro ĉe la dekstro kun kasko kaj mantelo reprezentas turkan soldaton; maldekstre kun libro en lia mano estas turka junulo kaj intelektulo; malantaŭ ambaŭ de tiuj, en vilaĝa vestaĵo, estas turka kamparano. La gravaj mimikoj de ĉiuj tri statuoj reprezentas la solenaĵon kaj volforton de la turka popolo.

La Mehmetçik-turo estas situanta sur la dekstra flanko de la fino de la Vojo de la Leono. La reliefo sur la ekstera fasado prezentas mehmetçik (turka infanterisoldato) kiu estas forlasanta hejmon por iri al la fronto. En tiu kunmetaĵo, malĝoja sed fiera patrino tenanta sian manon sur la ŝultro de sia filo alvokas lin al la militado por la lando. Ekzistas librovendejo kaj donacbutiko en tiu turo por vizitantoj interesitaj pri aĉetado de artikoloj pri Anıtkabir kaj Atatürk.

La datoj de la plej gravaj tri venkoj de la nacio kaj la vortoj de Atatürk ĉirkaŭ tiuj venkoj estas gravuritaj sur la muroj de tiu turo. Ene de la tur estas la ĉaro, kiu portis la ĉerkon de Atatürk de Dolmabahçe-palaco ĝis Sarayburnu kaj transdonis ĝin al la Mararmeo la 19an de novembro 1938.

Reliefaro tie ĉi esprimas la principon de Atatürk pri Paco hejme, pacon en la mondo (gravurite ene de la turmuroj). Sur tiu reliefo, kamparanoj kaj soldatoj protektantaj kun glavoj estas reprezentitaj. Tiu soldato simbolas la Turkan Armeon, la fortan kaj originalan gardanton de la paco, permesante al homoj vivi la ĉiutagajn vivojn en paco certigita fare de la turka armeo.

Sur la internaj muroj de tiu turo estas reliefo prezentanta la malfermon de la Turkan Nacian Asembleon en la 23a de aprilo 1920. La virino staranta en tiu reliefo tenas artikolon en sia mano kun surskribo de la dato. La ŝlosilo en ŝia alia mano simbolas la malfermon de la Asembleo.

Tiu turo estas la etendaĵo de la muzeo kaj montras i.a. la vestojn de Atatürk ekspozicie. La reliefo ene de la turmuro montras malfortan manon tenantan la torĉon ĝis la estingo, simbolante la falon de la Otomana Regno. Alia, forta mano levanta radian torĉon al la zono simbolas la reformojn kun kiuj la nova turka respubliko kaj Atatürk kreskigis la turkan nacion al la nivelo de nuntempa civilizo.

La turo estas ĉe la eniro al la muzeo kaj la krizhelpo ene de tiu turo simbolas la ligadon en unueco. La reliefo montras kvar manojn interligantaj sur glavtenilo. Tiu kunmetaĵo simbolas la komunan ĵuron de la nacio por savi la turkan landon.

La muzeo malfermiĝis la 21an de junio 1960. La personaj havaĵoj de Atatürk, lia vestogardejo, kaj kelkaj el la donacoj prezentitaj al li estas elmontritaj en tiu muzeo. La medaloj de Atatürk, ornamadoj kaj kelkaj personaj aĵoj donacitaj al la muzeo fare de liaj adoptitaj infanoj ankaŭ estas elmontritaj en la muzeo.

Turka Ĉambro de Burĝja Inĝenieroj listigas Anıtkabir kiel unu el la 50 plej gravaj inĝenieraĵoj en Turkio. Tiun liston konsistigas projektoj realigitaj en la unuaj 50 jaroj de ties fondiĝo.

• Christopher Samuel Wilson: Beyond Anitkabir. The Funerary Architecture of Atatürk. The Construction and Maintenance of National Memory. Ashgate, Farnham (Surrey) 2003, ISBN 978-1-4094-2977-7.

• La alternativaj projektoj de la iama konkurso.
• 3D-panoramo-bildoj.
• Hejmpaĝo ministeria.
• Societo pri protekto de la maŭzoleo.