nowy

nowy (not comparable)

1. (heraldry) Nowed (knotted).

• Yown

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

• IPA^(key): /ˈnowɨ/

nowy (comparative nowšy, superlative nejnowšy, adverb nowo)

1. new

• stary (“old”)

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ. First attested in the end of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /nɔvɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /nɔvɨ/

nowy

1. (attested in Lesser Poland) new (current or later, as opposed to former)
   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[1], Krakow, page 1b:

     Stare latho schodzy a noue przichodzy

     [Stare lato schodzi a nowe przychodzi]

   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎^[2], line 143:

     A gdy tho oczecz wszliszal tha szlowa, thedy gyego szaloscz byla nowa

     [A gdy to ociec usłyszał ta słowa, tedy jego żałość była nowa]

2. new (reformed)
   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 58:

     To gest zayste kelich krwe moyey nowego y wecznego zakona (novi et aeterni testamenti)

     [To jest zaiste kielich krwie mojej nowego i wiecznego zakona (novi et aeterni testamenti)]

3. (astronomy, of the moon) new (in the dark phase)
   • 1885-2024 [Fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[3], volume V, page 7:

     Nowy *czanycz novilunium

     [Nowy księ[ż]yc novilunium]

4. (of the Jewish calendar, of months) new (next; about to begin or recently begun)
   • 1930 [c. 1455], “Judith”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], section 8,6:

     Poscyla syø po wsze dny ziwota swego kromye dnyow... novego myesyøcza (praeter... neomenias)

     [Pościła się po wsze dni żywota swego kromie dniow... nowego miesiąca (praeter... neomenias)]

5. (of years, attested in Greater Poland) new (at the beginning of January; next; about to begin or recently begun)
   • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[5], Greater Poland, page 51:

     Micolay dal Pelgrzimowi rok na iutrza *Noweho Lata na saplatø penandzi

     [Mikołaj dał Pielgrzymowi rok na jutrza Nowego Lata na zapłatę pieniędzy]

6. (attested in Lesser Poland) new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 39, 4:

     Wpuscil w usta moia pene nowe (canticum novum), pastnkø bogu naszemu

     [Wpuścił w usta moja pienie nowe (canticum novum), piastnkę Bogu naszemu]

   • 1895 [1468], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[7], volume VIIIa, page 55:

     Iakom ya nye ranczil wiprawi po Malgorzecze... trzech poduschk, dwye parczyenich a jena postawczowa..., a tho wszythko nowe a dobre

     [Jakom ja nie ręczył wyprawy po Małgorzecie... trzech poduszk, dwie parcienych a jena postawcowa..., a to wszytko nowe a dobre]

   • 1961, Jerzy Wolny, editor, Łaciński zbiór kazań Peregryna z Opola i ich związek z tzw. "Kazaniami gnieźnieńskimi", page 163v:

     Huius sacerdotis dignitas... *dostogemstwo caplana nouego

     [Huius sacerdotis dignitas... dostojeństwo kapłana nowego]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 102:

     Novich riczerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)

     [Nowych rycerzow tirones (tulit magister militiae... scribam principem militum, qui probabat tyrones Jer 52, 25)]

7. (of plants, offspring, etc.) new (newborn; freshly grown, recently arrived)
   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[8], section 22,25:

     Asz syø y narodzi novego (donec nova nascantur), bødzecze gescz wyotche

     [Aż się i narodzi nowego (donec nova nascantur), będziecie jeść wiotche]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[9], section 4,13:

     Dzysz wiydzeczye, myeszøcza nowich uszitkow (mense novarum frugum)

     [Dziś wyjdziecie miesiąca nowych użytkow (mense novarum frugum)]

   • 1895 [1494], “Opyś podiłśkych zamki 1494 r. [Description of the Podilśky Castles in 1494]”, in Mychajło Hruszewśkyj, editor, Zapysky Naukowoho Towarystwa im. Szewczenkat [Zapysky Scientific Society named after Shevchenko]‎^[10], volume 7, numbers 1-18, page 9:

     In nowo opido al. na nowym rynku

     [In nowo opido al. na nowym rynku]

• Polish: nowy
• Silesian: nowy

• Boryś, Wiesław (2005) “nowy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “nowy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “nowy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• nów (Middle Polish)

Inherited from Old Polish nowy. Doublet of neon.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvɘ
• Syllabification: no‧wy

nowy (comparative nowszy, superlative najnowszy, derived adverb nowo)

1. new (recently made, or created; in original condition; pristine; not previously worn or used)

   Antonyms: stary, wiekowy

2. new (current or later, as opposed to former)

   Antonyms: dawny, poprzedni, stary

3. new (recently arrived or appeared)

   Synonym: nowoczesny

   Antonym: stary

4. (of a time period) new (next; about to begin or recently begun)

   Synonyms: kolejny, następny

5. (colloquial, of plants) new (having grown in the current season)

   Synonyms: młody, tegoroczny

   Antonym: zeszłoroczny

6. new (strange, unfamiliar or not previously known; inexperienced or unaccustomed at some task)

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), nowy is one of the most used words in Polish, appearing 133 times in scientific texts, 215 times in news, 195 times in essays, 90 times in fiction, and 51 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 684 times, making it the 66th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• nowy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• nowy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “nowy, now”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “NOWY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2017 November 16
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “nowy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “nowy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “nowy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 420
• nowy in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish nowy.

• IPA^(key): /ˈnɔ.vɪ/
• Rhymes: -ɔvɪ
• Syllabification: no‧wy

nowy

1. new (not old)

   Antonym: stary

• nowy in dykcjonorz.eu
• nowy in silling.org

Inherited from Proto-Slavic *nòvъ.

• IPA^(key): /ˈnɔwɨ/
• Rhymes: -ɔwɨ
• Syllabification: no‧wy

nowy (comparative nowiši or nowši, superlative najnowiši or najnowši, absolute superlative nanajnowiši or nanajnowši, excessive přenowy, adverb nowje)

1. new

• “nowy” in Soblex