Clómb: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo

← Differenza precedente

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VisualeWikitesto

In linea

Versione attuale delle 23:57, 27 Nov 2022

Miranduléś

Bulgnaiṡ

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Artéccol in dialètt mudnés

Al clómb o pisòṅ (Columba Livia, colombo o piccione in italiàṅ) 'l è na bèstia ch'la fà part ad na famìja 'd uśèi ch'la gh'à dèntar 300 spèci, 5 sótafamìji e 42 gènar.

I sò mùscui i èṅ dimóndi fòrt e i gh parmétan ad schivàr via in présia i ustàcui, virànd da n'atra banda.

Distribusiòṅ

Al dè 'd incō, dal nostri bandi i clómb i vìvan dapartùt, in campàgna e in sità. In generàl, i s càtan in tut al mónd ma briśa in dal Pòlo sud.

Descrisiòṅ

Un clómb drē a giràr insìma a 'n marciapē

Al clómb 'l è lung 30-35 cm cun na vèrta alàra ad 62-68 cm. La part da drē sóta gl'ali l'è biànca e l'è 'l quèl più impurtànt ch'a s pōl druàr p'r arcgnós'r-i. Al clómb al gh'à anc dū righi négri ch'i cùran in sima a gl'ali griśi. La cóa la gh'à i bórd biànc. La tèsta e 'l còl i èṅ griś-blù scûr in d'l adùlt cun di riflès smeraldèṅ. I òć i èṅ aràns e i pōl'n èsar burdâ da di anèi griś-biànc. Al śampi i ténd'n al rós.

'D aspèt sìmil a 'l culumbàs (Colomba palumbus), 'l è invéci 'n pôs difarènt da lò par chi mutìṿ chè 'd sóta:

al n gh'à mia al maci biànchi 'd intór'n al còl;
al bèc 'l è brûn e minga rós e śal;
al n gh'à mia na riga biànca insìma a l'ala cuma invéci al gh'à 'l culumbàs;
al grupòṅ 'l è biànc;
la dimensiòṅ l'è n po' più pìcula.

Al clómb al viṿ da tri a sinc an da selvàdag, ma al pōl scampàr anc 15 an s'l è adumesticâ. Anc s'al gh'à 'n sarvèl pìcul, al pisòṅ 'l è bòṅ 'd arcgnós'r i quàdar, al létri d'l alfabét, 'l ghigni e 'l càncar in di tesû umàṅ ^[1].

A n è minga fàcil arcgnósar al masć da la fémna (in gènar, qvésta chè l'è più pìcula). Durànt al curtegiamènt, al masć 'l impinìs al còl 'd ària e al taca a prilàr in tónd da par lò mèntar al tuba e pò a gh cur adrē. Dimóndi vòlti la fémna la scapa via o la vóla luntàṅ e al masć al rèsta lè cuma un bambòs.

Durànt 'l acupiamènt, al masć e la fémna i s tōśan p'r al bèc e i s pìgan al còl 'l un cun cl'atra dimóndi vòlti. A la fiṅ la fémna la s mét par tèra e al masć al gh salta insìma in sla schina.

I clómb i cóvan i sò óṿ biànc, a dū a la vòlta, par 21 dè: la fémna ad dè e al masć a la nòt. Quànd i pulśèṅ i nàsan, i màgnan quél ch'i gh pòrtan i genitōr, pò i mùcian sù al péni e i vólan via da 'l gnal dòp un mèś.

Impàt in s'l ambînt

Al fat che cal bèsti chè ad sòlit i vìvan in gran nùmar in di arìi urbàni al pōl dar dimóndi prubléma dal punt ad vista igènic. Difàti i clómb i téndan a purtàr sèg dal malatìi periculóśi anc par 'l óm. A gh'è pò anc da dir che i sò pét, acsè acid, i pōlan purtàr di dan a 'l custrusiòṅ e a i munumènt.

Manéri ad dir

(CARPŚ) Clomb sasèt! N'ètra śgancèda in sim'ala plèda!! Stùfet! ;-DD (IT) Colombo assassino! Un'altra sganciata (deiezione) sulla pelata!! Stancati!
(CARPŚ) Al dòrm in gronda (al spigòsa) damànd un clomb (IT) Dorme sulla grondaia (e oscilla) come un colombo.

Culegamènt estéran

Nòti

↑ La diàgnuśi dal càncar al la farà 'n pisòṅ La Stampa, 30 ad Nuvémbar dal 2015

Animali della campagna emiliana (tradurre)

[1] La diàgnuśi dal càncar al la farà 'n pisòṅ La Stampa, 30 ad Nuvémbar dal 2015

[1]

@@ Riga 1: / Riga 1: @@
+{{Metacaixa
-{{Variant|MUD}}
+|id=0
-[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]
+|color=
+|bt1=Miranduléś
+|bt2=Bulgnaiṡ
+|bticona1=[[File:Mirandola-stemma.gif|16px]]
+|bticona2=[[File:Bandiera_di_Bologna.PNG|16px]]
+|ps1=
+__NOTOC__
+{{dialortCass | dial=Miranduléś |cass=MUD}}
-Al '''clómb''' (''Columba Livia'', '''colombo''' o '''piccione''' in [[italiàn]]) 'l è na bèstia ch'la fa part ad na famija 'd uśei cla cumprend 300 speci, 5 sotafamiji e 42 genar.
-[[File:Rock_dove_-_natures_pics.jpg|290px|thumb|left|Un clómb in vól]]
+[[File:Rock_dove_-_natures_pics.jpg|245px|thumb|right|Un clómb in vōl]]
-I sò muscui i èṅ dimondi putent e i gh permetan ad schivar in presia i ustacui, virand da n'atra banda.
+Al '''clómb''' o '''pisòṅ''' (''Columba Livia'', '''colombo''' o '''piccione''' in [[italiàṅ]]) 'l è na bèstia ch'la fà part ad na famìja 'd uśèi ch'la gh'à dèntar 300 spèci, 5 sótafamìji e 42 gènar.
-== Distribusiòṅ e Habitat ==
-Al dè 'd incòo, dal nostri bandi i clómb i vivan dapartut, in campagna e in sità. In general, i s càtan in tut al mond ad ecesiòṅ dal polo sud.
+I sò mùscui i èṅ dimóndi fòrt e i gh parmétan ad schivàr via in présia i ustàcui, virànd da n'atra banda.
-== Aspèt murfulògic ==
-Al clómb 'l è lung 30-35 cm cun na vèrta alara ad 62-68 cm. La part da drèe sota gl'ali l'è bianca e l'è la più granda carateristica par cgnos'r-al. Al clómb al gh'à anc du linnìi negri ch'i cùran in sima a gl'ali griśi. La coa l'è burdata ad bianc. La testa e al còl i èṅ griśi blu scur in d'l adult cun di rifles smeraldèṅ. I òć i èṅ arans e i pólan esar burdàa da anei griś-bianc. Al śampi i èṅ rusastri.
+== Distribusiòṅ ==
-[[Immagine:Pigeon portrait 4861.jpg|right|thumb|200px|Prim piaṅ 'd un clómb al tramònt]]
+Al dè 'd incō, dal nostri bandi i clómb i vìvan dapartùt, in campàgna e in sità. In generàl, i s càtan in tut al mónd ma briśa in dal [[Pòlo sud]].
-'D aspèt simil a'l culumbàs (''Colomba palumbus''), a s diferensia da lò par:
+== Descrisiòṅ ==
-* la mancansa ad maci bianchi intor'n al còl;
-* al bèc brun e minga ros e śal;
-* la mancansa dna linea bianca in sima a l'ala ch'al gh'à al culumbas;
-* al grupòṅ bianc;
-* la dimensiòṅ un pò più picula.
-[[Immagine:Columba_livia.jpg|left|thumb|200px|un clómb ch'l è drèe a marciar su'n marciapèe]]
+[[File:Columba_livia.jpg|left|thumb|275px|Un clómb drē a giràr insìma a 'n marciapē]]
+[[File:Columbalivia-pomba.JPG|275px|thumb|left|Un clómb su 'n teǵ 'd na cà]]
+[[File:Columba livia MHNT.ZOO.2010.11.73.7.jpg|thumb|left|275px|Du [[ōv]] dal clómb]]
+Al clómb 'l è lung 30-35 cm cun na vèrta alàra ad 62-68 cm. La part da drē sóta gl'ali l'è biànca e l'è 'l quèl più impurtànt ch'a s pōl druàr p'r arcgnós'r-i. Al clómb al gh'à anc dū righi négri ch'i cùran in sima a gl'ali griśi. La cóa la gh'à i bórd biànc. La tèsta e 'l còl i èṅ griś-blù scûr in d'l adùlt cun di riflès smeraldèṅ. I òć i èṅ aràns e i pōl'n èsar burdâ da di anèi griś-biànc. Al śampi i ténd'n al rós.
+'D aspèt sìmil a 'l culumbàs (''Colomba palumbus''), 'l è invéci 'n pôs difarènt da lò par chi mutìṿ chè 'd sóta:
-== Impat ambiental ==
-Al fat che cal bèsti chè i èṅ soliti a vivan in gran numar in di arìi urbani al crea di problema dal punt ad vista igènic. Infàt i clómb i tèndan a purtar sèg dal malatìi periculośi anc par 'l óm.
+* al n gh'à mia al maci biànchi 'd intór'n al còl;
-A gh'è pò anc da dir che i sò escrement, acsè acid, i pólan cauśar di dan a'l custrusiòṅ e a i munument.
+* al bèc 'l è brûn e minga rós e śal;
+* al n gh'à mia na riga biànca insìma a l'ala cuma invéci al gh'à 'l culumbàs;
+* al grupòṅ 'l è biànc;
+* la dimensiòṅ l'è n po' più pìcula.
+Al clómb al viṿ da tri a sinc an da selvàdag, ma al pōl scampàr anc 15 an s'l è adumesticâ. Anc s'al gh'à 'n [[sarvèl]] pìcul, al ''pisòṅ'' 'l è bòṅ 'd arcgnós'r i quàdar, al létri d'l alfabét, 'l ghigni e 'l càncar in di tesû umàṅ <ref>[http://www.lastampa.it/2015/11/30/scienza/benessere/la-diagnosi-di-tumore-la-far-un-piccione-PAHAZ7DQ1VmW52bLE8hEHO/pagina.html La diàgnuśi dal càncar al la farà 'n pisòṅ] ''La Stampa'', 30 ad Nuvémbar dal 2015</ref>.
-[[File:Stadttaube-FelixAbraham.jpg|200px|thumb|right|un clómb a tèra]]
+A n è minga fàcil arcgnósar al masć da la fémna (in gènar, qvésta chè l'è più pìcula). Durànt al curtegiamènt, al masć 'l impinìs al còl 'd ària e al taca a prilàr in tónd da par lò mèntar al tuba e pò a gh cur adrē. Dimóndi vòlti la fémna la scapa via o la vóla luntàṅ e al masć al rèsta lè cuma un bambòs.
-Al clómb al viv da 3 a sinc an da selvadag, ma al pól scampar anc 15 an s'l è adumesticàa.
-A n è minga facil cgnosar al masć da la fémna (in gener, questa chè l'è più picula). Durant al curtegiament, al masć al gonfia al còl e al taca a rutear in tond da par lò mentar al tuba e pò a gh cur adrèe. Dimondi volti la fémna la scapa via o la vola luntan e al masć al resta lè cuma un bambos.
+Durànt 'l acupiamènt, al masć e la fémna i s tōśan p'r al bèc e i s pìgan al còl 'l un cun cl'atra dimóndi vòlti. A la fiṅ la fémna la s mét par tèra e al masć al gh salta insìma in sla schina.
+I clómb i cóvan i sò óṿ biànc, a dū a la vòlta, par 21 dè: la fémna ad dè e al masć a la nòt. Quànd i pulśèṅ i nàsan, i màgnan quél ch'i gh pòrtan i genitōr, pò i mùcian sù al péni e i vólan via da 'l gnal dòp un mèś.
-Durant 'l acupiament, al masć e la fémna i s tośan p'r al bèc e i s pigan al còl a vicenda dimondi volti infiṅ a quand la fémna la s mèt par tèra e al masć al gh salta insima in sla schina.
+== Impàt in s'l ambînt ==
-[[File:Columbalivia-pomba.JPG|200px|thumb|left|un clómb su 'n teǵ 'd na cà]]
+Al fat che cal bèsti chè ad sòlit i vìvan in gran nùmar in di arìi urbàni al pōl dar dimóndi prubléma dal punt ad vista igènic. Difàti i clómb i téndan a purtàr sèg dal malatìi periculóśi anc par 'l óm. A gh'è pò anc da dir che i sò [[pét]], acsè acid, i pōlan purtàr di dan a 'l custrusiòṅ e a i munumènt.
-I clómb i covan i sò oṿ bianc, a du a la volta, par 21 dè: la fémna ad dè e al masć a la nòt. Quand i pulśèṅ i nasan, i magnan quel ch'i gh portan i genitor, pò i mucian al pèni e i volan via dal gnal dopa un mèś.
+==Manéri ad dir==
-{{BESTIE EMILIANE}}
+* {{carpś}} '''Clomb''' sasèt! N'ètra śgancèda in sim'ala [[plèda]]!! Stùfet! <small>;-DD</small> {{it}} ''Colombo assassino! Un'altra sganciata (deiezione) sulla pelata!! Stancati!''
+* {{carpś}} Al dòrm in gronda (al spigòsa) damànd un '''clomb''' {{it}} ''Dorme sulla grondaia (e oscilla) come un colombo''.
+[[File:Pigeon portrait 4861.jpg|right|thumb|145px|Prim piàṅ 'd un pisòṅ]]
+== Culegamènt estéran ==
-[[az:Çöl göyərçini]]
+* {{fr}} [http://jouissezsansentraves.blogspot.com/2006/11/052-pigeon.html Soquànti fòto ad clómb]
-[[bg:Скален гълъб]]
+* {{en}} [http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Columbidae.html Animal Diversiy Web]
-[[br:Dube]]
+* {{it}} [http://www.piccioni-viaggiatori.it Fòto e filmâ di clómb dumèstic]
-[[bs:Golub pećinar]]
-[[ca:Colom (ocell)]]
+== Nòti ==
-[[da:Klippedue]]
+{{References|1}}
-[[de:Felsentaube]]
-[[eml:Pizån]]
+|ps2=
-[[en:Rock Pigeon]]
+{{dialortCass | dial=Bulgnaiṡ |cass=BLG}}
-[[eo:Kolombo]]
-[[es:Columba livia]]
+[[File:Columba livia.jpg|right|200px|]]
-[[fa:کبوتر چاهی]]
+Al '''Pizån''' l é un usèl ch'al vîv spass int äl zitè, creànd [[spurcézzia]]. Al fà pèrt dla stassa famajja dal clånb.
-[[fi:Kalliokyyhky]]
-[[fr:Pigeon biset]]
+|sel=1
-[[hr:Golub pećinar]]
+}}
-[[hu:Szirti galamb]]
-[[id:Merpati karang]]
+{{BESTIE EMILIANE}}
-[[ja:カワラバト]]
-[[ko:바위비둘기]]
-[[lmo:Columba livia]]
-[[lt:Naminis karvelis]]
-[[lv:Mājas balodis]]
-[[mk:Гулаб]]
-[[ml:മാടപ്രാവ്]]
-[[mr:कबुतर]]
-[[nl:Rotsduif]]
-[[nn:Klippedue]]
-[[no:Klippedue]]
-[[pl:Gołąb skalny]]
-[[pt:Pombo-comum]]
-[[ru:Сизый голубь]]
-[[su:Japati]]
-[[sv:Klippduva]]
-[[tr:Kaya güvercini]]
-[[tt:Күгәрчен]]
-[[uk:Сизий голуб]]
-[[vec:Colonp]]
-[[zh:原鸽]]