Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Βικιπαίδεια

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης

Έλληνας πολιτικός, πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας
Αυτό το λήμμα αφορά τον πρώην πρωθυπουργό της Ελλάδας. Για τον γενάρχη της πολιτικής οικογένειας Μητσοτάκη, δείτε: Κωστής Μητσοτάκης.

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (Χαλέπα Χανίων, 18 Οκτωβρίου 1918 – Αθήνα, 29 Μαΐου 2017) ήταν Έλληνας πολιτικός. Διετέλεσε, μεταξύ άλλων, πρωθυπουργός της Ελλάδας (11 Απριλίου 1990 - 13 Οκτωβρίου 1993), πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας (1 Σεπτεμβρίου 1984 - 3 Νοεμβρίου 1993), καθώς και ιδρυτής και πρόεδρος του Κόμματος Νεοφιλελεύθερων (6 Σεπτεμβρίου 1977 - 10 Μαΐου 1978).

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης
Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας
Περίοδος
11 Απριλίου 1990 – 13 Οκτωβρίου 1993
ΠρόεδροςΧρήστος Σαρτζετάκης
Κωνσταντίνος Καραμανλής
ΠροκάτοχοςΞενοφών Ζολώτας
ΔιάδοχοςΑνδρέας Παπανδρέου
Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας
Περίοδος
1 Σεπτεμβρίου 1984 – 3 Νοεμβρίου 1993
ΠροκάτοχοςΕυάγγελος Αβέρωφ
ΔιάδοχοςΜιλτιάδης Έβερτ
Πρόεδρος του Κόμματος Νεοφιλελεύθερων
Περίοδος
6 Σεπτεμβρίου 1977 – 10 Μαΐου 1978
Υπουργός Αιγαίου
Περίοδος
8 Αυγούστου 1991 – 8 Οκτωβρίου 1993
Πρωθυπουργόςο ίδιος
ΠροκάτοχοςΓεώργιος Μισαηλίδης
ΔιάδοχοςΚώστας Σκανδαλίδης
Υπουργός Εξωτερικών
Περίοδος
14 Απριλίου 1992 – 7 Αυγούστου 1992
Πρωθυπουργόςο ίδιος
ΠροκάτοχοςΑντώνης Σαμαράς
ΔιάδοχοςΜιχάλης Παπακωνσταντίνου
Περίοδος
10 Μαΐου 1980 – 21 Οκτωβρίου 1981
ΠρωθυπουργόςΓεώργιος Ράλλης
ΠροκάτοχοςΓεώργιος Ράλλης
ΔιάδοχοςΙωάννης Χαραλαμπόπουλος
Υπουργός Συντονισμού
Περίοδος
10 Μαΐου 1978 – 10 Μαΐου 1980
ΠρωθυπουργόςΚωνσταντίνος Καραμανλής
ΠροκάτοχοςΓεώργιος Ράλλης
ΔιάδοχοςΙωάννης Μπούτος
Περίοδος
17 Σεπτεμβρίου 1965 – 22 Δεκεμβρίου 1966
ΠρωθυπουργόςΣτέφανος Στεφανόπουλος
ΠροκάτοχοςΔημήτριος Παπασπύρου
ΔιάδοχοςΙωάννης Παρασκευόπουλος
Υπουργός Οικονομικών
Περίοδος
17 Σεπτεμβρίου 1965 – 5 Οκτωβρίου 1965
ΠρωθυπουργόςΣτέφανος Στεφανόπουλος
ΠροκάτοχοςΣτυλιανός Αλλαμανής
ΔιάδοχοςΓεώργιος Μελάς
Περίοδος
18 Φεβρουαρίου 1964 – 15 Ιουλίου 1965
ΠρωθυπουργόςΓεώργιος Παπανδρέου
ΠροκάτοχοςΑστέριος Νταής
ΔιάδοχοςΣτυλιανός Αλλαμανής
Περίοδος
8 Νοεμβρίου 1963 – 30 Δεκεμβρίου 1963
ΠρωθυπουργόςΓεώργιος Παπανδρέου
ΠροκάτοχοςΝικόλαος Γαζής
ΔιάδοχοςΑστέριος Νταής
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση18 Οκτωβρίου 1918 (1918-10-18), Χαλέπα Χανίων, Κρήτη
Θάνατος29 Μαΐου 2017 (98 ετών)
Αθήνα
ΥπηκοότηταΕλλάδα
Πολιτικό κόμμαΚόμμα Φιλελευθέρων
Δημοκρατικόν Κέντρον - Αγροτική Φιλελευθέρα Ένωσις
Ένωσις Κέντρου
Φιλελεύθερον Δημοκρατικόν Κέντρον
Κόμμα Νεοφιλελευθέρων
Νέα Δημοκρατία
ΣύζυγοςΜαρίκα Γιαννούκου (ν. 1953; πέθανε 2012)
ΠαιδιάΝτόρα Μπακογιάννη
Κυριάκος Μητσοτάκης
Αλεξάνδρα Μητσοτάκη
Κατερίνα Μητσοτάκη
ΣυγγενείςΟικογένεια Μητσοτάκη
ΚατοικίαΓλυφάδα, Αθήνα
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βραβεύσειςβραβείο Ρομπέρ Σουμάν (1986)
Επίτιμος εταίρος του τάγματος της Αυστραλίας (6  Φεβρουαρίου 1992)[1]
Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Τιμίου Αμνού[2]
Υπογραφή
ΙστοσελίδαΊδρυμα Κωνσταντίνου Μητσοτάκη
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Καταγόμενος από οικογένεια με πολιτική παράδοση ασχολήθηκε από νωρίς με την πολιτική εκλεγόμενος βουλευτής Χανίων ήδη από τις εκλογές του 1946. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ενώσεως Κέντρου λαμβάνοντας μέρος στον επονομαζόμενο Ανένδοτο Αγώνα των ετών 1961-63, κατά της Κυβέρνησης του 1961 του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που οδήγησε την κεντρώα παράταξη στην εξουσία έπειτα από μακρά περίοδο παραμονής της στην αντιπολίτευση, καθώς και στην κρίση που ακολούθησε τον Ιούλιο του 1965, οπότε ερχόμενος σε αντίθεση με τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου αποχώρησε από την κυβέρνηση μαζί με άλλα στελέχη, χαρακτηριζόμενοι επί τούτου «αποστάτες» και «προδότες» της Ένωσης Κέντρου, σχηματίζοντας τις λεγόμενες «Κυβερνήσεις των Αποστατών» (αυτές των Αθανασιάδη-Νόβα, Τσιριμώκου και του Στεφανόπουλου). Με το ξέσπασμα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου συνελήφθη και εν συνεχεία μετέβη στο εξωτερικό, όπου ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση.

Μεταπολιτευτικά δημιούργησε το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων που εξέλεξε στις εκλογές του 1977 δυο βουλευτές, τον ίδιο και τον Παύλο Βαρδινογιάννη. Το επόμενο έτος εντάχθηκε στη Νέα Δημοκρατία και την 1η Σεπτεμβρίου του 1984 εξελέγη αρχηγός της. Ηγήθηκε του κόμματος στις εκλογές του 1985, στις οποίες και ηττήθηκε. Μετά την ήττα παραιτήθηκε και έθεσε εκ νέου θέμα ηγεσίας. Στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν επανεξελέγη πρόεδρος. Στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του 1989 (Ιουνίου και Νοεμβρίου) δεν κατάφερε να κερδίσει την αυτοδυναμία, το πέτυχε όμως σε αυτές της 8ης Απριλίου του 1990, οπότε και σχημάτισε Κυβέρνηση υπό την προεδρία του. Στις επόμενες εκλογές ηττήθηκε και παραιτήθηκε από την ηγεσία της ΝΔ, του απονεμήθηκε δε ο τίτλος του επιτίμου προέδρου του κόμματος.

Εκλεγόταν βουλευτής μέχρι το 2004.[3] Παρά την παύση της κοινοβουλευτικής του δράσης εξακολουθούσε να προβαίνει σε πολιτικές παρεμβάσεις διαμέσου των μέσων ενημέρωσης ή της επαφής του με πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες. Παιδιά του είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ντόρα Μπακογιάννη.

Τα πρώτα χρόνια

Επεξεργασία
 
Η οικογένεια Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη φιλοξενεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Διακρίνονται από αριστερά: ο πατέρας Κυριάκος, ο Λευτέρης, η μητέρα Σταυρούλα, ο Χαράλαμπος, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (μπροστά από τον Ελευθέριο Βενιζέλο), η γιαγιά Κατίγκω, αδελφή του Ελευθερίου Βενιζέλου και η αδελφή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Καίτη.[4]

Γεννήθηκε το 1918 στη συνοικία Χαλέπα των Χανίων, στο σπίτι όπου είχε υπογραφεί η σύμβαση της Χαλέπας, η οποία παρείχε τα πρώτα δικαιώματα στους Κρήτες. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Κυριάκου Μητσοτάκη (1883–1944) δικηγόρου και βουλευτή, και της Σταυρούλας Πλουμιδάκη (1896–1991). Από την πλευρά του πατέρα του ήταν εγγονός του Κωστή Μητσοτάκη (1845–1898), ιδρυτή του Κόμματος των Ξυπολήτων, το οποίο παρέλαβε ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετονομάζοντάς το σε Κόμμα Φιλελευθέρων, και της Κατίγκως Βενιζέλου, αδελφής του Ελευθέριου Βενιζέλου, καθώς και ανιψιός του Αριστομένη Μητσοτάκη και του Σοφοκλή Βενιζέλου.[5] Από την πλευρά της μητέρας του ήταν εγγονός του Χαράλαμπου Πλουμιδάκη, δικηγόρου, βουλευτή και πρώτου ξαδέλφου του Ελευθερίου Βενιζέλου. Παιδιόθεν έλαβε επιμελημένη μόρφωση καθώς στο σπίτι υπήρχε η βιβλιοθήκη του πατέρα του και του παππού του ενώ υπήρχε και Γερμανίδα δασκάλα. Σε ηλικία δέκα ετών εισήλθε κατόπιν εξετάσεων στο Πρακτικό Λύκειο Χανίων.[6]

Σπούδασε στη Νομική Αθηνών, αν και ο ίδιος επιθυμούσε να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο[7] με δαπάνες από κληροδότημα που είχε ορίσει για τις σπουδές του ο Ελευθέριος Βενιζέλος.[8] Λίγο πριν από την έναρξη του Πολέμου κατετάγη στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού στη Σύρο.[9] Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου κατετάγη στον Στρατό πολεμώντας ως Έφεδρος Ανθυπολοχαγός στη Μακεδονία εναντίον της εισβολής των Γερμανών στην Ελλάδα και μένοντας στη γραμμή του μετώπου ενάμιση μήνα. Στην υποχώρηση κατέβηκε νότια, διασχίζοντας την Πίνδο, τα Βαρδούσια και τον Θεσσαλικό Κάμπο και έφτασε στο Βέλο Κορινθίας[10]

Στην γερμανική κατοχή

Επεξεργασία

Το καλοκαίρι του 1942 κατόρθωσε να λάβει άδεια προκειμένου να μεταβεί με καΐκι στην Κρήτη με ενδιάμεσους σταθμούς την Ύδρα και τον Γέρακα.[11] Την περίοδο της γερμανικής κατοχής συμμετείχε στην Αντίσταση κατά των κατακτητών προσχωρώντας στην Εθνική Οργάνωση Κρήτης.[12], «πολιτικός χώρος που του ταίριαζε» διότι «δεν ήταν κομμουνιστής ή φιλοαριστερός».[13] Ο Μάρκος Σπανουδάκης μύησε τον Μητσοτάκη στην οργάνωση αυτή.[14] Παράλληλα ως δικηγόρος υπεράσπιζε Έλληνες αντιστασιακούς οι οποίοι είχαν συλληφθεί από τις δυνάμεις κατοχής[15] στο Στρατοδικείο Χανίων[16] και περιόδευε σε χωριά με σκοπό την στράτευση νέων μελών στην ΕΟΚ.[17] Πρωταγωνίστησε στην πραγματοποίηση των συμφωνιών του Θερίσσου και της Τρομάρισσας (7 Νοεμβρίου 1943 συμφωνία Θερίσσου και 15 Σεπτεμβρίου 1944 στην Τρομάρισσα)[18] μεταξύ ΕΟΚ και ΕΑΜ, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την αποφυγή της εμφύλιας διαμάχης στην Κρήτη.[19][20][21][22] Ανήκε στο δίκτυο πληροφοριών Πεντάδυμα.[23] Έφερε σε επαφή απεσταλμένους του συμμαχικού στρατηγείου, όπως ο Στίβεν Βένρεϊ (Stephen Verney), με αντιναζιστές αξιωματικούς.[24]

Για τη δράση του αυτή φυλακίστηκε και καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο από τους Γερμανούς· η πρώτη φορά ήταν στις 6 Φεβρουαρίου του 1944,[25] περίοδο έξαρσης του αντιστασιακού αγώνα των Κρητών και των αντιποίνων των Γερμανών.[26] Φυλακίσθηκε αρχικά στην παλιά Βενετική φυλακή Φιρκά και μετά μεταφέρθηκε στη φυλακή Αγυιάς.[27] Απελευθερώθηκε στις 25 Μαρτίου 1944.[28][29] Στη συνέχεια ανέπτυξε πιο έντονη πολιτική δράση που αποσκοπούσε στην ενθάρρυνση των Γερμανών να αυτομολήσουν στο συμμαχικό στρατόπεδο και στην ενίσχυση της πολιτικής υποστήριξης προς την ΕΟΚ. Τελικά συνελλήφθη εκ νέου στις 23 Οκτωβρίου 1944.[30] Επειδή σχεδίαζε με άλλους συγκρατούμενούς του να δραπετεύσει και αποκαλύφθηκε υπήρχε πιθανό ενδεχόμενο να εκτελεσθεί. Συγγενικά του πρόσωπα κινητοποιήθηκαν για να τον απελευθερώσουν, και τελικά με απόφαση του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής ανταλλάχθηκαν τριάντα Γερμανοί αιχμάλωτοι με δέκα Έλληνες συμπεριλαμβανομένου και του Μητσοτάκη στην περιοχή Γεωργιούπολη στις 31 Μαρτίου 1945.[31] Μετά την αποφυλάκισή του μετέβη στο Ρέθυμνο, κι έπειτα στο Ηράκλειο.[32][33]

Για την αντιστασιακή του δράση έλαβε μετάλλια από το ελληνικό και το βρετανικό κράτος,[34] ενώ το 1986 τιμήθηκε από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Μετά την παράδοση των Γερμανών ο Μητσοτάκης υπηρέτησε στην αγγλική υπηρεσία πληροφοριών ως σύνδεσμος με την Ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση.[35]

Πρώιμη πολιτική σταδιοδρομία

Επεξεργασία

Στις εκλογές της 31ης Μαρτίου του 1946 εξελέγη τελευταίος βουλευτής Χανίων[36] με το Κόμμα Φιλελευθέρων[37] και τάχθηκε υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας.[38] Το καλοκαίρι του 1946 συμμετείχε ως μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των εγκληματιών πολέμου Γερμανών στρατιωτικών που είχαν δράσει στην Κρήτη.[39] Το 1950 εξελέγη πρώτος βουλευτής Χανίων με το Κόμμα Φιλελευθέρων.[36] Σε ηλικία 32 ετών, τον Φεβρουάριο του 1951, ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υφυπουργού Οικονομικών επί κυβερνήσεως Σοφοκλή Βενιζέλου (1η Φεβρουαρίου-27 Οκτωβρίου 1951),[40] και στον επόμενο ανασχηματισμό, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ανέλαβε τα υπουργεία Συγκοινωνιών (4-30 Ιουλίου 1951) και Δημόσιων Έργων (30 Σεπτεμβρίου-27 Οκτωβρίου 1951).[41][42] Από το 1952 άρχισε να φέρεται διεκδικητής της ηγεσίας του Κόμματος των Φιλελευθέρων.[43] Το 1959 στα πλαίσια του προγράμματος Foreign Leader Program κλήθηκε μετά από επιλογή της αμερικανικής πρεσβείας, μεταξύ άλλων προσώπων που θεωρούνται διαμορφωτές της κοινής γνώμης και που εκτιμόταν ότι θα πρωταγωνιστήσουν τα επόμενα χρόνια στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, για μερικές εβδομάδες στις ΗΠΑ, όπου πραγματοποίησε επαφές και επισκέψεις, παρακολούθησε σεμινάρια ώστε να αποτελέσει μέρος δικτύου προσώπων-προπαγανδιστών των ΗΠΑ στην Ελλάδα.[44]

Ο Μητσοτάκης και το Καζαντζακικό ζήτημα

Επεξεργασία

Το 1955 υπερασπίστηκε τον Νίκο Καζαντζάκη στο Κοινοβούλιο, όταν αυτός διωκόταν για λόγους θρησκευτικής προκατάληψης. Μαζί με τους Αναστάσιο Βουλοδήμο και Γεώργιο Τζατζάνη κατέθεσαν επερώτηση στη Βουλή σχετικά με την κατάσχεση βιβλίων του Καζαντζάκη στην επαρχία. Σε συζήτηση που έλαβε χώρα στις 11 Μαρτίου 1955 στη Βουλή, μεταξύ άλλων χαρακτήρισε τον Καζαντζάκη, «μεγάλο λογοτέχνη», «αληθινό πατριώτη» και «αληθινό χριστιανό» με «βαθύ και πηγαίο θρησκευτικό συναίσθημα». Ο Νικόλαος Τωμαδάκης αντέδρασε στην παρέμβαση του Μητσοτάκη και με επιστολή του προς τον Κρητικό βουλευτή τη χαρακτήρισε ως προϊόν «πολιτικής σκοπιμότητας», η οποία «σε κάθε περίπτωση συνιστά ή προϊόν αδιαφορίας προς τον Χριστιανισμό ή μη ανάγνωσης των Καζαντζακικών έργων».[45] Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης παρέστη επίσης στη κηδεία του Καζαντζάκη που έγινε στις 5 Νοεμβρίου 1957 στο Ηράκλειο Κρήτης.[46]

 
Ψηφοδέλτιο των εκλογών του 1961, στις οποίες ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν υποψήφιος με το συνασπισμό Ένωσης Κέντρου-Κόμματος Προοδευτικών

Προς την Ένωση Κέντρου

Επεξεργασία

Ο Μητσοτάκης ασκεί αντιπολίτευση εναντίον των δύο πρώην συναρχηγών των Φιλελευθέρων Παπανδρέου και Βενιζέλου αναφορικά με την μη τήρηση από τους δύο ηγέτες των κανόνων ενδοκομματικής δημοκρατίας και την εναντίωσή τους ως αντιπροέδρων της κυβέρνησης στην πολιτική λήθης και κατευνασμού του Πλαστήρα.[47] Η άνοδος της ΕΡΕ και του Κωνσταντίνου Καραμανλή συμβάλει στη δημιουργία μιας τάσης ενοποίησης του κεντρώου χώρου. Ο Μητσοτάκης μαζί με τον Γεώργιο Καρτάλη προσεγγίζουν τον Γεώργιο Παπανδρέου για να του προτείνουν τη συγχώνευση του Κόμματος Φιλελευθέρων και της Φιλελεύθερης Δημοκρατικής Ενώσεως.[48] ένα χρόνο πριν την εκλογική αναμέτρηση του 1958 τον Ιανουάριο του 1957 ο βουλευτής των Φιλελευθέρων Στυλιανός Πιστολάκης με άρθρο του επιτίθεται στον Μητσοτάκη αφήνοντας υπαινιγμούς για αθέμιτο πλουτισμό του και για τον ρόλο του στην σύσταση της Τ.Α.Ε. Επρόκειτο για μια «ενδοκομματική αντιπολίτευση».[49] Ο Μητσοτάκης αντίθετος ων με τον εκλογικό νόμο με τον οποίο είχαν διεξαχθεί οι εκλογές εισηγείται η λήψη των αποφάσεων να γίνεται όχι από την κοινοβουλευτική ομάδα αλλά από το σύνολο των υποψηφίων της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης.[49] Η αντίδρασή του προκάλεσε τη διαγραφή του αλλά όμως αυτή ατόνησε καθώς οι Σοφοκλής Βενιζέλος και Γεώργιος Παπανδρέου είχαν παραιτηθεί από την αρχηγία των Φιλελευθέρων.[50] Τον Νοέμβριο του 1958 σε συνέδριο των Φιλελευθέρων έθεσε υποψηφιότητα για αρχηγός λαμβάνοντας το 1/3 των ψήφων. Στις 6 Φεβρουαρίου συγκροτεί μαζί με άλλα εννιά στελέχη τη Νέα Πολιτική Κίνηση ή Ομάδα των δέκα.[51]

Το 1961 ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος μαζί με πολλούς πολιτικούς του ευρύτερου κεντρώου και βενιζελικού χώρου ίδρυσαν την Ένωση Κέντρου. Την εποχή εκείνη ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, εξ αιτίας της αντιπαλότητάς του με τον θείο του, ηγήθηκε εσωκομματικής εκστρατείας για την ανάθεση της ηγεσίας του Κέντρου στον Παπανδρέου.

Αργότερα ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εξελέγη βουλευτής της Ενώσεως Κέντρου και συμμετείχε ενεργά στον «Ανένδοτο Αγώνα» (συνυπέγραψε πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης της ΕΡΕ με την κατηγορία ότι κωλυσιεργούσε τη συζήτηση για την παραπομπή των υπευθύνων του «εκλογικού πραξικοπήματος» στο ειδικό δικαστήριο)[52] αποτελώντας μαζί τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον εκδότη Πάνο Κόκκα της εφημερίδας Ελευθερία τον σκληρό πυρήνα του μετώπου του Ανένδοτου.[53][54] Σε ομιλία του στο κοινοβούλιο στις 14 Μαρτίου 1962 καταδίκασε την απόδοση προίκας στην πριγκίπισσα Σοφία ενόψει του γάμου της ως θεσμού παρωχημένου και εισηγήθηκε την προσφορά ενός συμβολικού δώρου.[55] Στις 17 Ιουλίου του 1962 έκανε στη Βουλή δήλωση υπέρ της νομιμοποίησης του τότε παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.[56] διακρινόμενος και από τις κατασταλτικές λογικές της εποχής[57] Το 1963 συμμετέχει στην από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή συγκροτημένη επιτροπή αναθεώρησης του Συντάγματος.[58] Μετά τη νίκη της Ένωσης Κέντρου το 1963, διετέλεσε υπουργός Οικονομικών στις Κυβερνήσεις του Γεωργίου Παπανδρέου το 1963[59] και 1964.[60] Στις εκλογές του 1964 ενθάρρυνε τη συμμετοχή του Ανδρέα Παπανδρέου σε αυτές, υπολογίζοντας πως θα μπορούσε ίσως να λειτουργήσει ως αντίβαρο στον Σοφοκλή Βενιζέλο.[61] Σε έκθεση της Αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, τον Ιανουάριο 1964, χαρακτηρίζεται ως «ο πλέον σοβαρός διεκδικητής της ηγεσίας» της Ένωσης Κέντρου.[62]

Ιουλιανά 1965

Επεξεργασία
 
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στο βήμα του συνεδρίου «Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία», που διοργάνωσε το Ίδρυμα «Κ. Μητσοτάκης» τον Μάιο του 2008

Των Ιουλιανών προηγήθηκαν δύο περιστατικά σχετικά με το στράτευμα: το σαμποτάζ-δολιοφθορά σε στρατόπεδο τεθωρακισμένων στον Έβρο και η αποκάλυψη για ομαδοποίηση κατώτερων αξιωματικών του στρατού, γνωστή ως Α.Σ.Π.Ι.Δ.Α. η οποία αποσκοπούσε σε συντεχνιακά οφέλη των μελών της, ενώ σύμφωνα με καταγγελίες επεδίωκε πολιτική κάλυψη από τον Ανδρέα Παπανδρέου., στον οποίο ως αντάλλαγμα θα παρείχε, υποτίθεται, ισχυρά στηρίγματα. Ως συνέπεια των καταγγελιών αυτών υπήρξε η αναζωπύρωση των επιθέσεων κατά του βασιλόφρονα αρχηγού ΓΕΣ Γεννηματά. Ο Γεώργιος Παπανδρέου επιθυμεί την αντικατάστασή του αλλά ο Πέτρος Γαρουφαλιάς το γνωστοποιεί στα Ανάκτορα. Ο Παπανδρέου ζητάει την παραίτηση του Γαρουφαλιά, εκείνος αρνείται και ο πρωθυπουργός δηλώνει στον βασιλιά την επιθυμία του να αναλάβει το χαρτυφυλάκιο του Υπουργείου Άμυνας. Εκείνος αρνείται λόγω της εμπλοκής του γιου του πρωθυπουργού στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ και αντιπροτείνει να τοποθετηθεί άλλος βουλευτής της Ενώσεως Κέντρου ως Υπουργός Άμυνας.[63] Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αναφέρει σε συνέντευξή του στον καθηγητή της Παντείου Θανάση Διαμαντόπουλο: «Εδήλωσα ότι εγώ με τον Γαρουφαλιά δεν μπαίνω στην ίδια κυβέρνηση».[64] Στις 10 Ιουλίου 1965 τον επισκέπτεται ο απεσταλμένος του βασιλιά Μάκης Αρναούτης προκειμένου να τον βολιδοσκοπήσει σε περίπτωση οριστικοποίησης της ρήξης ανάμεσα σε Παπανδρέου και Κωνσταντίνο και ο Μητσοτάκης πρότεινε ευρύτατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης αποκλείοντας τον ίδιο και τον Ανδρέα Παπανδρέου που θεωρούνταν οι πρωταγωνιστές για τη διαδοχή στην ηγεσία της Ένωσης Κέντρου.[65] Στις 14 Ιουλίου μεταβαίνει μαζί με τους Νόβα, Τσιριμώκο, Στεφανόπουλο, Αλλαμανή, Μπακατσέλο στο Καστρί για να πεισθεί ο Γεώργιος Παπανδρέου να δεχθεί συμβιβασμό. Ο Μητσοτάκης θέλησε αυτή η πρωτοβουλία να λάβει πιο επίσημο χαρακτήρα με σύνταξη επιστολής προς αυτόν από την επιτροπή των κεντρώων βουλευτών που τον επισκέφθηκε. Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει ο καθηγητής Διαμαντόπουλος, κινήθηκε προς την κατεύθυνση «για την αποτροπή της παραίτησής του»[66] Όταν ο βασιλιάς όρκισε τον Γεώργιο Αθανασιάδη Νόβα για τον Μητσοτάκη ήταν μία έκπληξη και καθώς συνιστούσε τετελεσμένο γεγονός, «εθεώρησα χρέος μου να εκφράσω την αλληλεγγύη μου προς αυτήν την προσπάθειαν […] να αποσωβήσουμε τη ρήξη».[67] Θεωρούσε συγκεκριμένα ότι αν δεν στήριζε την κυβέρνηση Νόβα θα οδηγούσε ο Κωνσταντίνος τα πράγματα προς την κατεύθυνση της επιβολής δικτατορίας.[68] Για τον Διαμαντόπουλο η συγκυρία αξιοποιήθηκε από τον Μητσοτάκη προς την κατεύθυνση και του οριστικού ξεκαθαρίσματος των λογαριασμών του με τον Ανδρέα Παπανδρέου.[69] Στην κυβέρνηση Γεώργιου Αθανασιάδη Νόβα, ορκίζεται υπουργός Συντονισμού και προσωρινά Εμπορικής Ναυτιλίας.[70] Τις επόμενες ημέρες προέβη σε δημόσιες δηλώσεις χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση «τοποτηρητή στην εξουσία της Ένωσης Κέντρου ως συνόλου» και πως ήταν υπέρ της ενότητας της Ένωσης Κέντρου.[71] Ωστόσο αρνήθηκε στον Νόβα την επιβολή στρατιωτικού νόμου για την αντιμετώπιση των λαϊκών αντιδράσεων.[72] Τον Οκτώβριο του 1965 πραγματοποιεί ομιλία στα Χανιά εγκαινιάζοντας την εξόρμηση των αποστατών προς τον λαό.[73] Στις κρίσεις των ανώτατων αξιωματικών που πραγματοποιήθηκαν την ίδια περίοδο έδωσε πολιτική μάχη για σειρά Κρητικών στρατηγών που είτε ήθελε να πραχθούν (Νικολακάκης), είτε να προωθήσει σε καίριες θέσεις (Βιτσαξάκης) ή να μην αποστρατευθούν (Λουκάκης)[74] Τον Δεκέμβριο του 1965 προωθεί τον πολιτικό φίλο του Κώστα Στεφανάκη στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.[75] Στις 12 Φεβρουαρίου 1966 εκλέγεται με τις πιο πολλές ψήφους ως ένας εκ των οκτώ μελών της πολιτικής επιτροπής[76] του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κέντρου του κόμματος των αποστατών.[75] Τον Σεπτέμβριο του 1966 διαφοροποιείται από τον σχηματισμό ευρέος εκλογικού συνασπισμού υπό τον Καραμανλή.[77] Την ίδια περίοδο αρχίζει να κινείται παρασκηνιακά με σκοπό την αμνήστευση της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ, ενώ το ανακριτικό πόρισμα για την υπόθεση αυτή τον κατηγορεί ότι γνώριζε και δεν προέβαινε σε καταγγελία για επιστολή κρατούμενου για την υπόθεση αυτή.[78]

Υπουργός Συντονισμού

Επεξεργασία

Στην Κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου ως Υπουργός Συντονισμού και προσωρινά Οικονομικών, προαναγγέλλει τη σύναψη έκτακτου εξωτερικού δανεισμού ύψους 61,5 εκατομμυρίων δολαρίων, ανήγγειλε την καθήλωση των δαπανών των υπουργείων για ένα χρόνο, εξήγγειλε την αύξηση κατά μισό δις του προϋπολογισμού επενδύσεων, αναγνώρισε την υπέρβαση των δαπανών πέρα από κάθε πρόβλεψη, προσπαθώντας να αναστρέψει την πολιτική παροχών,[79] υποσχέθηκε τη δραστική μείωση των στρατιωτικών δαπανών, εξήγγειλε την αύξηση των φόρων κατά 10%, επέκρινε τη σπάταλη διαχείριση επί των ημερών Γεωργίου Παπανδρέου για τις δυσκολίες της περιόδου, για τις οποίες δεν ευθυνόταν η Ιουλιανή κρίση.[80] Προτείνει ακόμα την αύξηση κατά 10% φόρου επί του εισοδήματος για να μην αυξηθούν οι έμμεσοι φόροι,[81] αλλά τελικά απέσυρε την αύξηση των άμεσων φόρων.[82] Ως υπουργός συντονισμού και εκ μέρους του Ελληνικού δημοσίου αναλαμβάνει να διαπραγματευθεί τη σύναψη με την αμερικανική εταιρεία Litton. Η συμφωνία γινόταν με σκοπό τον καταρτισμό σχεδίου ανάπτυξης δύο μεγάλων περιφερειών: της Κρήτης και της Δυτικής Πελοποννήσου. Όμως το ελληνικό κράτος αναλάμβανε την υποχρέωση της υλοποίησης των αναγκαίων έργων υποδομής για την ολοκλήρωση των προγραμμάτων της.[83] Ο Μητσοτάκης επικρίθηκε πως έτσι ευνοούσε την ιδιαίτερη πατρίδα του.[84] Το καλοκαίρι του 1966 προωθεί το ενιαίο μισθολόγιο και νέο συνταξιοδοτικό κώδικα.[85] Η πρότασή του για κατάργηση του αφορολόγητου της βουλευτικής αποζημίωσης απορρίφθηκε.[86] Τον Σεπτέμβριο του 1966 υπογράφει συμφωνία οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας με την Αίγυπτο.[77] Τον Νοέμβριο του 1966 αποπειράται να διαπραγματευθεί με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο την καθιέρωση της απλής αναλογικής, αλλά ο Κανελλόπουλος οδηγείται σε συμφωνία με τον Γεώργιο Παπανδρέου που φέρνει την πτώση της κυβέρνησης των αποστατών και τη συγκρότηση εκείνης του Παρασκευόπουλου.[87] Γενικά η όλη παρουσία του είναι πληθωρική επειδή αρχίζει να εκθέτει τις απόψεις του και την πολιτική φιλοσοφία του επί διαφόρων θεμάτων (εκπαιδευτικά, εξωτερικά, γενικής πολιτικής) ώστε να φαίνεται «ως άτυπος πρωθυπουργός […] ή μάλλον, ως ουσιαστικά και τυπικά πρωθυπουργήσιμος», όπως επισημαίνει ο Θανάσης Διαμαντόπουλος.[86] Στις 20 Δεκεμβρίου 1966 η ΕΡΕ αποσύρει την ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση Παρασκευόπουλου η οποία και ανετράπη. Για τον Μητσοτάκη αυτό αποδόθηκε στην επιθυμία του βασιλιά να διατηρήσει το μονοπωλιακό έλεγχο επί των ενόπλων δυνάμεων που απειλείτο.[88] Στις 11 Ιανουαρίου 1967 συνέρχεται η κοινοβουλευτική ομάδα του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κέντρου για να εκλέξει τον Μητσοτάκη κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο και πρόεδρο της επιτροπής εκλογικού αγώνα. Η ενδοκομματική προαγωγή του επισημοποιούσε την ήδη υφιστάμενη κατάσταση.[89]

Υπόθεση Πολυχρονίδη

Επεξεργασία

Στις 23 Απριλίου 1966 κατηγορείται από τον βουλευτή Πολυχρονίδη μέσα στη Βουλή ότι τον Γενάρη του 1944 έλαβε τραπεζική επιταγή ύψους 11,5 χρυσών λιρών κατ' εντολή της γερμανικής υπηρεσίας Militar Verbatung και άρα ήταν μυστικός πράκτορας των Γερμανών. Γι' αυτό ο Μητσοτάκης κατέθεσε μήνυση τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Στη Βουλή απάντησε πως επρόκειτο για δάνειο που έλαβε από φίλο του, λίγο πριν συλληφθεί εκ νέου από τους Γερμανούς, με σκοπό την κάλυψη εξόδων προσωπικής συντήρησής του.[90]

Το Κυπριακό ζήτημα και η εμπλοκή του Μητσοτάκη

Επεξεργασία

Τρεις μήνες μετά τα «Ιουλιανά», τον Οκτώβριο του 1965 στα πλαίσια ιδιωτικής επίσκεψής του στην Κύπρο πραγματοποιεί επαφές με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, και αναχωρώντας από τη Λευκωσία δηλώνει υπέρμαχος της ένωσης.[91] Για μικρό χρονικό διάστημα και αφού ο Τσιριμώκος απομακρύνθηκε από το Υπουργείο των Εξωτερικών επειδή λόγω της διαρροής κάποιων συζητήσεων οι Τούρκοι δεν εμπιστεύονταν τον Έλληνα Υπουργό των εξωτερικών, μέχρι να αναλάβει ο Ιωάννης Τούμπας, ανέλαβε ο Μητσοτάκης.[92]

Αντιδικτατορική δράση

Επεξεργασία

Οκτώ ημέρες πριν την εκδήλωση του πραξικοπήματος συναντήθηκε μαζί με τον Αμερικανό πρέσβη και του πρότεινε το σχηματισμό από τον βασιλιά οικουμενικής κυβέρνησης η οποία θα ανέβαλε τις εκλογές έως το 1968.[93] Στις 21 Απριλίου του 1967 συνελήφθη μεταξύ των πρώτων από τη δικτατορία της Χούντας των Συνταγματαρχών και μεταφέρθηκε με άλλους πολιτικούς ηγέτες στο Κέντρο Τεθωρακισμένων στο Γουδή.[94] Σχεδίαζε να κατέβει στην Κρήτη αναμένοντας να γίνει δικτατορία, προκειμένου από εκεί να οργανώσει τις επόμενες ενέργειές του. Όμως παρέμεινε στην Αθήνα επειδή ήταν μάρτυρας στη Δίκη του Μνημονίου[95] Την επομένη μεταφέρθηκε σε ξενοδοχείο στο Πικέρμι και στη συνέχεια, μετά από δεκαπέντε ημέρες, αφού υπέγραψε δήλωση ότι θα απόσχει της πολιτικής δράσης τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό.[96] Ο Μητσοτάκης δικαιολόγησε τη στάση του αυτή ως αποτέλεσμα της επιθυμίας του να βγει εκτός φυλακής προκειμένου να έχει μεγαλύτερο περιθώριο αντιδικτατορικής δράσης.[97] Ενδεικτικά της σημασίας που του απέδιδαν οι πραξικοπηματίες ήταν ότι τον συνέλαβαν σχεδόν ταυτόχρονα με την εκδήλωση του πραξικοπήματος και τον συνέλαβε ο συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Λαδάς.[94] Στις 26 Απριλίου 1967 ο Αμερικανός πρέσβης Τάλμποτ σε αναφορά του προς την Ουάσιγκτον θεωρεί πως ο Μητσοτάκης ήταν για το καθεστώς ύποπτος να καταφύγει στην Κρήτη και να ξεσηκώσει εξέγερση.[98] Όταν ξέσπασε το βασιλικό αντικίνημα τον Δεκέμβριο του 1967 ο Μητσοτάκης πέρασε στην παρανομία κρυμμένος σε σπίτια και όταν δόθηκε αμνηστία από το καθεστώς επανεμφανίστηκε.[99] Τον Ιούλιο του 1968 με αφορμή την δημοσίευση του αναθεωρημένου συντάγματος από την Επιτροπή Μητρέλια εξέφρασε την αντίθεσή του και πρότεινε τη λύση Καραμανλή.[100] Στις 15 Αυγούστου 1968 διέφυγε στο εξωτερικό[101] αξιοποιώντας ένα δίκτυο σπιτιών, και φίλων του διέφυγε από το λιμάνι της Ραφήνας με ενδιάμεσους σταθμούς τη βόρειο Άνδρο και τη Χίο έφτασαν στον Τσεσμέ. Παράλληλα για αποπροσανατολισμό των αρχών έστειλε μέλη της οικογένειάς του σε Κρήτη και Ζάκυνθο.[102] Οι Ελληνικές αρχές πληροφορήθηκαν τη διαφυγή του στην Τουρκία, αλλά στο μεταξύ πέρασε από τον Τσεσμέ στην Κωνσταντινούπολη όπου είχε συνάντηση με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Τσαγλαγιαγκίλ.[103] Με προσωπική παρέμβαση του Τούρκου πολιτικού διέφυγε με αεροπλάνο των πακιστανικών αερογραμμών για το Παρίσι.[104] Εκεί συνοδευόμενος από τον Στέφανο Στεφανόπουλο συναντάται με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή,στις 23 Αυγούστου, για να του εκφράσουν την πρόθεσή τους να συνεργαστούν υπό την ηγεσία του για την ανατροπή της δικτατορίας.[105] Στις 27 Αυγούστου πραγματοποιεί συνέντευξη τύπου στο Λονδίνο.[101] Τον Σεπτέμβριο του 1968 εγκαθίσταται στο Παρίσι, επειδή ήταν και κέντρο της Ελληνικής αντίστασης εξωτερικού.[106] Τον Ιούνιο του 1969 φεύγει στο εξωτερικό και η υπόλοιπη οικογένειά του και τον συναντάει στη Βενετία.[107] Το φθινόπωρο του 1969 συντάσσεται με τον Καραμανλή και επίσημη δήλωσή του κατά του καθεστώτος στην Ελλάδα.[108] Τον Οκτώβριο-Νοέμβριο του 1969 μετά από πρόσκληση που του απευθύνει ο Ζίγκμουντ Ναγκόρσκι, διευθυντής του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου έρχεται σε επαφή με μέλη του ελληνοαμερικανικού λόμπυ, του Κογκρέσου και της Βουλής.[109] Τον Ιανουάριο του 1970 η Τράπεζα της Ελλάδας δεσμεύει όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς του με το πρόσχημα ότι ήταν κάτοικος εξωτερικού.[110] Πραγματοποιεί ταξίδια σε ευρωπαϊκές χώρες (Σουηδία, Ολλανδία κλπ) και έρχεται σε επαφή με αντιδικτατορικές οργανώσεις του εξωτερικού (Δημοκρατική Άμυνα, ΠΑΜ), συμβάλει στην έκδοση αντιστασιακών εντύπων (Greek Report Τάκη Λαμπρία, Δημοκρατία),[111] τηλεγραφεί στον Σπύρο Άγκνιου ενόψει της επικείμενης επίσκεψής του στην Ελλάδα[112] Μετά από πρόταση της Σουηδίας, της Δανίας και της Νορβηγίας κλήθηκε να καταθέσει στην Πολιτική Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης [113] και μεταβαίνει εκεί τον Οκτώβριο του 1968.[114] Τον Ιούλιο του 1973 συγκροτείται στο Παρίσι με τη συμμετοχή και του Μητσοτάκη Πολιτική Επιτροπή Συντονισμού Δημοκρατικού Αγώνος[115] ενώ παράλληλα πραγματοποιεί περιοδείες και ραδιοφωνικές συνεντεύξεις υπέρ του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα του 1973.[116] Με την πρωθυπουργοποίηση του Μαρκεζίνη επιστρέφει στην Ελλάδα, θεωρώντας πως ο αντιδικτατορικός αγώνας μέσα στην Ελλάδα υπό τις νέες συνθήκες θα ήταν πιο αποτελεσματικός.[117] Τον Ιούλιο του 1974 δικάζεται από το Έκτακτο Στρατοδικείο Κρήτης επειδή είχε χορηγήσει τα μηχανήματα της εφημερίδας του Ο Κήρυξ στον εκδότη της εφημερίδας Πρωτοπόρος Εμμ. Τσουρλάκη χωρίς προηγούμενη άδεια της αστυνομικής διοίκησης.[118]

Η δράση μετά τη Μεταπολίτευση

Επεξεργασία

Παρά τη στενή συνεργασία τους ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν τον συμπεριέλαβε στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που σχημάτισε μετά την κατάρρευση της Δικτατορίας τον Ιούλιο του 1974. Στις εθνικές εκλογές του ίδιου έτους έθεσε υποψηφιότητα ως ανεξάρτητος στον νομό Χανίων χωρίς όμως επιτυχία.[119] Στις 6 Σεπτεμβρίου 1977 ίδρυσε το κεντρώο, προσωποπαγές[120] Κόμμα Νεοφιλελευθέρων λαμβάνοντας 1,08 % (δύο έδρες) στις εκλογές του Νοεμβρίου του ίδιου έτους.[121] Ο ίδιος εξελέγη στο νομό Χανίων και ο Παύλος Βαρδινογιάννης στο νομό Ρεθύμνης.[122]

Το επόμενο έτος διαλύθηκε το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων και ο μεν Παύλος Βαρδινογιάννης προσχώρησε στο πατροπαράδοτο Κόμμα Φιλελευθέρων, στο οποίο ηγείτο πλέον ο Νικήτας Βενιζέλος, ο δε Κ. Μητσοτάκης προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία μετά την απόφαση του Καραμανλή για διεύρυνση του κόμματος στον κεντρώο χώρο, αναλαμβάνοντας το υπουργείο Συντονισμού.[123] Το 1980 έγινε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Γεωργίου Ράλλη έως τις εκλογές του 1981.[124] Είναι ο πρώτος Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ο οποίος πραγματοποιεί επίσκεψη στην Κύπρο[125] Εν συνεχεία διετέλεσε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ μέχρι το 1984.[126]

Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας

Επεξεργασία

Την 1 Σεπτεμβρίου του 1984 η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας τον εξέλεξε πρόεδρο του Κόμματος σε διαδοχή του Ευάγγελου Αβέρωφ. Εκείνη τη στιγμή θεωρήθηκε ο καταλληλότερος να αντιμετωπίσει τον τότε αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου επειδή διέθετε τα ίδια με τον Παπανδρέου προσόντα και άρα ήταν ο καταλληλότερος για την αντιμετώπισή του.[127] Έλαβε 71 ψήφους έναντι 40 του αντιπάλου του Κωστή Στεφανόπουλου.[126]

Η Νέα Δημοκρατία υπό τον Μητσοτάκη ενίσχυσε ιδιαίτερα τα φιλελεύθερα μεταρρυθμιστικά χαρακτηριστικά στο πρόγραμμά της και στο λόγο της, υποβαθμίζοντας τα παραδοσιακά δεξιά της προηγούμενης δεκαετίας.[128]

Μέσα στο κλίμα πόλωσης που δημιουργήθηκε τις παραμονές των εκλογών του Ιουνίου του 1985, η εφημερίδα Αυριανή της 10ης Μαΐου 1985 κυκλοφόρησε με τίτλο «Άνθρωπος των Ναζί ο Κώστας Μητσοτάκης» και μια φωτογραφία που παρουσίαζε τον Μητσοτάκη εν μέσω δυο Γερμανών αξιωματικών την περίοδο της κατοχής της Ελλάδας κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η Αυριανή υποστήριζε πως οι δύο Γερμανοί ήταν αξιωματικοί των Ες-Ες. Ο Μητσοτάκης δήλωσε «Δεν θυμούμαι τη συγκεκριμένη φωτογραφία, αλλά ισχυρισμοί που τη συνοδεύουν είναι συκοφαντικοί και κατάπτυστοι».[129] Στις 16 Μαΐου η εφημερίδα Μεσημβρινή δημοσίευσε συνέντευξη του Ρούμπερτ Κραίσνερ ο οποίος αναγνώρισε τον εαυτό του στη φωτογραφία. Ο Κραίσνερ ανέφερε πως βρέθηκε στην Κρήτη το 1942 και ήταν επιλοχίας της Στρατονομίας. Γνώρισε τον Μητσοτάκη μέσω της Ανθούλας Τσαγράκη την οποία αργότερα παντρεύτηκε, και αυτοί οι δύο τον έφεραν σε επαφή με την Αντίσταση. Για τον άλλο Γερμανό της φωτογραφίας είπε πως ονομαζόταν Τόιφελ και είχε πεθάνει. Το 2001, τέως πράκτορες της Στάζι ομολόγησαν ότι η φωτογραφία ήταν πλαστή και είχε κατασκευαστεί στη Βουλγαρία.[130] Τελικά τον Ιούνιο του 1985, η Νέα Δημοκρατία, υπό την ηγεσία του συγκέντρωσε ποσοστό 40,84 % έναντι 45,85 % του ΠΑΣΟΚ.[131]

Η δεύτερη αυτή ήττα της ΝΔ προκάλεσε εσωκομματικές προστριβές και αμφισβήτηση του προέδρου της. Ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, βασικός εσωκομματικός αντίπαλος του Κ. Μητσοτάκη, μετά την επανεκλογή του δεύτερου από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ, στις 29 Αυγούστου 1985, επέλεξε να αποχωρήσει από το κόμμα, ιδρύοντας τη Δημοκρατική Ανανέωση. Η ολοκληρωτική κυριαρχία του Μητσοτάκη στη Νέα Δημοκρατία επιβεβαιώθηκε στο 2ο Συνέδριο του κόμματος στη Θεσσαλονίκη τον Φεβρουάριο του 1986.[132] Στις 4 Φεβρουαρίου 1988, στη διάρκεια επίσκεψής του στο Λονδίνο, χαρακτήρισε άδικο (unfair) το δημοψήφισμα του 1974 για το πολιτειακό ζήτημα, προκαλώντας αντιδράσεις εντός του κόμματός του.[133] Τον Δεκέμβριο του 1988 συμμετέχει στην λεγόμενη κίνηση των τεσσάρων (δηλαδή τις κοινές ενέργειες στις οποίες είχαν προβεί οι ηγέτες των τεσσάρων κομμάτων της αντιπολίτευσης: Μητσοτάκης (ΝΔ), Κύρκος (ΚΚΕ εσ.), Φλωράκης (ΚΚΕ), Στεφανόπουλος (ΔΗΑΝΑ) με σκοπό τη διενέργεια εκλογών και τη διέξοδο από την πολιτική κρίση της περιόδου.[134]

Η πρωθυπουργία

Επεξεργασία
Κύριο λήμμα: Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη 1990

Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1989 η Νέα Δημοκρατία υπό την ηγεσία του εκλέγεται πρώτο κόμμα με ποσοστό 44,2%[135] χωρίς να συγκεντρώσει αυτοδυναμία λόγω του εκλογικού συστήματος, το οποίο είχε αλλάξει προς το αναλογικότερο με πρωτοβουλία της τελευταίας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης διαπραγματεύεται με την ηγεσία του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Ο λόγος ήταν ότι, σύμφωνα με το Σύνταγμα, τυχόν ποινικές ευθύνες Υπουργών της προηγούμενης Κυβέρνησης Παπανδρέου θα έπρεπε να διερευνηθούν και, αν διαπιστωθούν, να διωχθούν από την αμέσως επόμενη Βουλή, αλλιώς θα παραγράφονταν. Για να διευκολυνθεί ο σχηματισμός αυτής της κυβέρνησης δέχεται να μην είναι ίδιος πρωθυπουργός και προτείνει στη θέση αυτή τον βουλευτή Αθηνών, Τζανή Τζαννετάκη. Η Κυβέρνηση Τζαννετάκη ήταν η πρώτη ελληνική κυβέρνηση στην οποία συμμετείχε το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και η ευρύτερη Αριστερά. Κατά τη βουλευτική αυτή περίοδο αποφασίστηκε η παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου και Υπουργών της προηγούμενης Κυβέρνησης στο Ειδικό Δικαστήριο για το Σκάνδαλο Κοσκωτά και το Σκάνδαλο του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού.[136] Η δολοφονία του βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας Παύλου Μπακογιάννη, γαμπρού και πολιτικού συμβούλου του Μητσοτάκη, από την τρομοκρατική οργάνωση 17 Νοέμβρη «συνέβαλε στο να δημιουργηθεί ένα κλίμα συμπάθειας προς τον Κ. Μητσοτάκη και την οικογένειά του».[137]

Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989 η Νέα Δημοκρατία εκλέγεται ξανά πρώτο κόμμα, με το αυξημένο ποσοστό 46,19%[138], αυτή τη φορά, χωρίς όμως και πάλι να συγκεντρώσει αυτοδυναμία, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί Οικουμενική Κυβέρνηση υπό τον καθηγητή και παλαιό Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφώντα Ζολώτα.

Ο Κ. Μητσοτάκης ορκίστηκε πρωθυπουργός το 1990 μετά τη νίκη της ΝΔ στην τρίτη συνεχόμενη εκλογική αναμέτρηση με ποσοστό 46,88%.[139] Η Νέα Δημοκρατία διέθετε 150 έδρες, αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή στηριζόμενη στην ΚΟ της ΝΔ, τον Σαδίκ Αχμέτ, μουσουλμάνο της Θράκης που πολιτευόταν ως Τούρκος, και το βουλευτή της Δημοκρατικής Ανανέωσης Θεόδωρου Κατσίκη[140] (ο Κωστής Στεφανόπουλος δεν είχε καταφέρει να εκλεγεί βουλευτής) και ο Μητσοτάκης ορκίστηκε πρωθυπουργός. Αργότερα ο Θεόδωρος Κατσίκης προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία και μαζί με ακόμα μια έδρα που του επιδικάστηκε από το εκλογοδικείο η κοινοβουλευτική του δύναμη ανήλθε στις 152 έδρες. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του προσπάθησε να εφαρμόσει τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που είχε εξαγγείλει. Έτσι, προώθησε διαρθρωτικές αλλαγές με σκοπό τη μείωση του δημόσιου τομέα, γεγονός που προκάλεσε οξείες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και συνδικαλιστικών φορέων. Επίσης προσπάθησε να εφαρμόσει πρόγραμμα απορρύθμισης της οικονομίας από διοικητικούς περιορισμούς και κυβερνητικές παρεμβάσεις κάτι που οδήγησε στην απελευθέρωση του ωραρίου και της κίνησης κεφαλαίων. Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργικής του θητείας υπογράφηκε η σύμβαση για το αθηναϊκό μετρό, οι συμβάσεις για την κινητή τηλεφωνία. Η απόφαση για μετοχοποίηση του ΟΤΕ καθώς και η ιδιωτικοποίηση της ΑΓΕΤ – Ηρακλής προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης.

 
Με τον Τούρκο πρωθυπουργό Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ με ευκαιρία το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του 1992

Το 1992 η κυβέρνηση σύναψε συμφωνία με τον τέως Βασιλιά των Ελλήνων Κωνσταντίνο, η οποία προέβλεπε την απόδοση στο ελληνικό κράτος του μεγαλύτερου μέρους της, επικαλούμενης, «Βασιλικής Περιουσίας». Στην εξωτερική πολιτική η αρχή της διακυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη συνέπεσε με την πτώση των κομμουνιστικών κρατών της Ανατολικής Ευρώπης και την αρχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας. Ο ίδιος αναλαμβάνοντας διεθνείς πρωτοβουλίες, με κορυφαία τη Διάσκεψη της Βουλιαγμένης υπό την αιγίδα του OHE, επιχείρησε την αποτροπή της διάλυσης της ενιαίας ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας. Παράλληλα, πέτυχε την εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας – ΗΠΑ. Η Κυβέρνησή του υπέγραψε το 1990 την τελική συμφωνία για τις αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα. Τον Ιούλιο του 1991 πραγματοποιήθηκε η πρώτη, μετά 32 χρόνια, επίσημη επίσκεψη Αμερικανού Προέδρου, του Τζορτζ Μπους, στην Ελλάδα, ενώ τον Ιούνιο του 1990, επισκέφτηκε ο ίδιος τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επί πρωθυπουργίας του η Ελλάδα πέτυχε την είσοδό της στην Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, έναν ευρωπαϊκό οργανισμό συνεργασίας για την άμυνα και την ασφάλεια, ενώ τέθηκαν οι βάσεις για την ενιαία νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της ΟΝΕ.

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας επέφερε την ανεξαρτητοποίηση της ως τότε ομόσπονδης Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η οποία διεκδικούσε την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αρχικά το θέμα χειρίστηκε ο υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς, τον οποίο απομάκρυνε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον Απρίλιο του 1992, αναλαμβάνοντας ο ίδιος το Υπουργείο των Εξωτερικών. Δεν μπόρεσε να αναπροσανατολίσει την ελληνική στάση σε κάποιον διεθνώς αποδεκτό στόχο, γιατί ήταν πλέον όμηρος της κοινής γνώμης, της δημαγωγικής αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ και του Σαμαρά, αλλά και της εσωκομματικής αντιπολίτευσης.[141] Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πέτυχε να πείσει την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Σύνοδο της Λισαβόνας να υιοθετήσει πλήρως τις ελληνικές θέσεις. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία παρά την απόφαση της Συνόδου της Λισαβόνας επέμεναν στην εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, αρχή της οποίας ήταν η είσοδος του κράτους αυτού στον ΟΗΕ με το προσωρινό όνομα «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» (ΠΓΔΜ - FYROM).

 
Μαζί με τον Χανς-Ντίτριχ Γκένσερ στην τελετή αναγόρευσης επιτιμητικού διδακτορικού προς τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, 13 Σεπτεμβρίου 1993.

Στις 30 Ιουνίου 1993, ο Αντώνης Σαμαράς ίδρυσε πολιτικό σχήμα με την ονομασία Πολιτική Άνοιξη και το Σεπτέμβριο του ιδίου έτους προέτρεψε τους προσκείμενους σε αυτόν βουλευτές της ΝΔ να ανεξαρτητοποιηθούν, προκαλώντας την πτώση της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με την άρση της εμπιστοσύνης των βουλευτών Ηλείας, Στέφανου Β. Στεφανόπουλου και Κιλκίς, Γιώργου Συμπιλίδη. Η αποχώρηση αυτή του Σαμαρά προκάλεσε ανεπανόρθωτο πλήγμα στις σχέσεις του με τον Μητσοτάκη και για πολλά έτη οι δύο άντρες δεν είχαν επικοινωνία μεταξύ τους. Σύμφωνα πάντως με τον ίδιον τον κ. Μητσοτάκη η κυβέρνηση της Ν. Δ. ανετράπη διότι αρνήθηκε να δώσει τις ψηφιακές παροχές στην κοινοπραξία Siemens–Intracom.[142][143] Μετά τις πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου του 1993 και την ήττα της Νέας Δημοκρατίας[144], ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης παραιτήθηκε από πρόεδρος του κόμματος. Στις 3 Νοεμβρίου του 1993, του απονεμήθηκε ο τίτλος του Επίτιμου Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας.

Πολιτική δράση μετά το 1993

Επεξεργασία

Στις 11 Ιανουαρίου 1994 η νέα κυβερνητική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ προτείνει την σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την πώληση της ΑΓΕΤ, η οποία εξελίσσεται σε προανακριτική. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους παραπέμπονται στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο οι Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Ανδριανόπουλος και Ιωάννης Παλαιοκρασσάς. Στις 12 Ιανουαρίου 1994 συστήνεται, έπειτα από πρόταση του ΠΑΣΟΚ, προανακριτική για τις τηλεφωνικές υποκλοπές με κατηγορούμενους τους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Ντόρα Μπακογιάννη, οι οποίοι τελικώς παραπέμφθηκαν στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο. Τον Ιανουάριο του 1995 ο Ανδρέας Παπανδρέου ζήτησε την αναστολή των διώξεων για τα πολιτικά πρόσωπα, γεγονός που επέφερε την έντονη αντίδραση του τότε αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, Μιλτιάδη Έβερτ καθώς κύριος κατηγορούμενος ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Τελικώς η Βουλή, με μυστική ψηφοφορία, ψήφισε κατά της παραπομπής πολιτικών προσώπων. Κατά τον Μητσοτάκη, η κίνηση αυτή έγινε γιατί η κυβέρνηση Παπανδρέου φοβήθηκε την έκβαση στο Ειδικό Δικαστήριο.

 
Ο Κ. Μητσοτάκης με τον πολιτικό της ανανεωτικής αριστεράς Λεωνίδα Κύρκο και τον δημοσιογράφο Γιάννη Μαρίνο, 6 Μαΐου 2008

Κατά την παραμονή του Μιλτιάδη Έβερτ στην ηγεσία της ΝΔ, συγκρούστηκε έντονα μαζί του. Στην αναμέτρηση για την προεδρία του κόμματος το 1997, στήριξε την υποψηφιότητα του Γεωργίου Σουφλιά, ο οποίος όμως απέτυχε να εκλεγεί. Παράλληλα, εκλεγόταν βουλευτής στο κοινοβούλιο μέχρι το 2004, οπότε και με ομιλία του στην κοινοβουλευτική επιτροπή της ΝΔ ανακοίνωσε την απόφασή του να μην είναι υποψήφιος στις επόμενες εκλογές και ο γιος του, Κυριάκος Μητσοτάκης, αποφάσισε να κατέλθει στις βουλευτικές εκλογές στην θέση του πατέρα του.

Από τότε, συνέχισε να παρεμβαίνει στην πολιτική ζωή με δηλώσεις και συνεντεύξεις του. Μετά την ήττα της Νέας Δημοκρατίας στις βουλευτικές εκλογές του 2009[145], η κόρη του, Ντόρα Μπακογιάννη έθεσε υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος, χωρίς όμως επιτυχία.

Τιμητικές διακρίσεις

Επεξεργασία

Από το 1993 έφερε τον τίτλο του επίτιμου αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, ενώ το 1986 τιμήθηκε από το Βρετανικό κοινοβούλιο για την αντιστασιακή του δράση. Τον Νοέμβριο του 1998 ίδρυσε την μη κερδοσκοπική εταιρεία «Ιστορικό Αρχείο Κωνσταντίνου Μητσοτάκη», η νομική συνέχεια της οποίας είναι το Ίδρυμα Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, το οποίο συστάθηκε με προεδρικό διάταγμα τον Απρίλιο του 2001. Στις 31 Οκτωβρίου 2005 ιδρύθηκε προς τιμήν του η έδρα ελληνικών σπουδών «Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης» στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ με πρωτοβουλία της οικογένειας ομογενών Τσακοπούλου - Κουναλάκη, η οποία δώρισε για τον σκοπό αυτό δύο εκατομμύρια δολάρια. Επίσης έχει πάρει μέρος σε συνεδρίαση της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ (1993), είναι μέλος της Αθηναϊκής Λέσχης, ιδρυτικό μέλος του εθνικού ιδρύματος ερευνών και μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και έχει τιμηθεί με τον Μεγαλοσταυρό των Κομνηνών Αυτοκρατόρων Τραπεζούντας από το ίδρυμα Παναγία Σουμελά και με το Βενιζέλειο βραβείο από την Παγκρητική Ένωση Αμερικής.

Στον Πρόεδρο κ. Κωνσταντίνο Μητσοτάκη απενεμήθη το Μάιο του 2016 η ύψιστη τιμητική διάκριση του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, το μετάλλιο Α΄ Τάξεως «ΧΡΥΣΟΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», η οποία απονέμεται σε άτομα υψηλού διεθνούς κύρους που διακρίθηκαν για το ξεχωριστό έργο τους και την ιδιαίτερη συνεισφορά τους στην προαγωγή και προώθηση των Κοινωνικών και Εθνικών θεμάτων σε διεθνές επίπεδο, σε αναγνώριση της πολυσχιδούς παρουσίας του καθώς και του πολυτίμου και σημαντικού έργου του για τη χώρα.[146]

Θάνατος

Επεξεργασία

Απεβίωσε στις 29 Μαΐου 2017 τα ξημερώματα (1 π.μ.) σε ηλικία 98 ετών. Η εξόδιος ακολουθία εψάλη στις 31 Μαΐου με τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού στη Μητρόπολη Αθηνών, ενώ κηρύχθηκε και τετραήμερο δημόσιο πένθος από την ημέρα του θανάτου του. Ετάφη μία μέρα αργότερα στο χωριό Αργουλιδέ Ακρωτηρίου Χανίων δίπλα στη σύζυγό του Μαρίκα.[147]

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Υπήρξε μαζί με τη σύζυγό του, Μαρίκα, κάτοχος πλούσιας συλλογής αρχαιολογικών αντικειμένων, την οποία ξεκίνησαν το 1978.[148] Η συλλογή περιλαμβάνει 1.062 αρχαία αντικείμενα, προερχόμενα κυρίως από την Κρήτη, που χρονολογούνται από το τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ. ενώ μέρος της θεωρείται[149] ότι προέρχεται από λαθρανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1979 - 1980 στην περιοχή της Μονής Οδηγήτριας. Η συλλογή εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το 1992. Το 2000 το ζεύγος Μητσοτάκη δώρισε τη συλλογή στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, η οποία και φιλοξενείται σε αίθουσα που φέρει το όνομα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.[150]

Παντρεύτηκε με τη Μαρίκα Γιαννούκου στις 6 Ιουνίου 1953[151][152][153] και μαζί της απέκτησε

Αποτίμηση της προσωπικότητας και της δράσης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη

Επεξεργασία

Για τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου,

«Ο Μητσοτάκης προέβαλε ήδη από την πρώιμη μεταπολεμική περίοδο, ως εκπρόσωπος ενός πιο ‹κλασικού› φιλελευθερισμού, υπό δύο έννοιες. Πρώτον, φοβόταν το μεγάλο κράτος που συνεπαγόταν η στοχοθεσία των ριζοσπαστών, και προτιμούσε ένα μικρότερο, αλλά πιο συνεκτικό και αποτελεσματικό μέγεθος της δημόσιας διοίκησης. Δεύτερον, ο Μητσοτάκης αποστασιοποιούνταν από το μίγμα μεταρρύθμισης και αντικομμουνισμού που χαρακτήριζε τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις της Δεξιάς και του Κέντρου, […]»[155]

Για τον πολιτικό επιστήμονα Μελέτη Μελετόπουλο, «[…] ενσάρκωνε ό,τι πιο παλαιοκομματικό εμπεριείχε η μεγάλη κεντρώα παράταξη της εποχής εκείνης.»[156] Για τον καθηγητή της Παντείου Θανάση Διαμαντόπουλο, ήταν

«Αδιαμφισβήτητα από αρχηγική στόφα, διαλεκτικός με μοναδική κοινοβουλευτική παρουσία, […] οξυδέρκεια,πείσμα, γενναιότητα […] άνθρωπος της πράξης και της δράσης. […] Φανατικός λάτρης του εαυτού του και εξουσιοθήρας, κυνικός,πιστός στους ανθρώπους του, αλλά απρόθυμος να επιλέγει συνεργάτες με κριτήριο άλλο από αυτό της προσωπικής […] αφοσίωσης […]. Είχε στοιχεία μεγάλου πολιτικού. Κάτι απροσδιόριστο-και αυτοκαταστροφικό-τον εμπόδιζε να το μετατρέψει σε μεγάλη πολιτική […].»[157]

Σε έκθεση της Αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, τον Ιανουάριο του 1964 χαρακτηριζόταν ως «εξαιρετικά φιλόδοξος, όσο και αδίστακτος».[62] Για την δημοσιογράφο Ελένη Βλάχου «Καλός ρήτωρ-έκτακτος ρήτωρ κλειστού χώρου, στη Βουλή τους ξεπερνούσε όλους,ενώ αντιθέτως σε ανοικτούς χώρους […] έχανε αυτό το χάρισμα […]. Καλός οικογενειάρχης. Τα πήγαινε καλά με τους ξένους, ιδίως τους Γερμανούς, γιατί γνώριζε τη γλώσσα και είχε την αρεστή σοβαροφάνεια […]. Στα οικονομικά, χωρίς να είναι αετός, προχωρούσε λογικά, όπως στα περισσότερα θέματα.»[158] Για τον πανεπιστημιακό Θεόδωρο Κουλουμπή, «Ο Μητσοτάκης είναι ένας πολύ ευφυής άνθρωπος. Είναι ένα ολοκληρωτικά πολιτικά ον. Καταφέρνει,κατά κανόνα, να δημιουργεί αναταραχή, ανησυχία και αντιπαραθέσεις.»[159]

Παραπομπές και σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ (Αγγλικά) Australian Honours Search Facility. honours.pmc.gov.au/honours/awards/882091.
  2. ↑ «Helsingin Sanomat» (Φινλανδικά) Sanoma Media Finland. Ελσίνκι. 11  Μαΐου 1991. σελ. A4.
  3. ↑ «Κοινοβουλευτική Θητεία Βουλευτών Από Τη Μεταπολίτευση Ως Σήμερα - Κωνσταντίνος Κυριάκου Μητσοτάκης». www.hellenicparliament.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  4. ↑ Δημητράκος, σελ. 60.
  5. ↑ «Ίδρυμα Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης - Ρίζες». www.ikm.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  6. ↑ Δημητράκος, σελ. 61.
  7. ↑ Δημητράκος, σελ. 77.
  8. ↑ Δημητράκος, σελ. 81, 87.
  9. ↑ Δημητράκος, σελ. 95.
  10. ↑ Δημητράκος, σελ. 100.
  11. ↑ Δημητράκος, σελ. 107.
  12. ↑ Σκουλάς, Νικόλαος (1949). Υποβολή αντιτύπου ιστορικής συνοπτικής εκθέσεως περί ιδρύσεως και εξελίξεως της Οργανώσεως Ε.Ο.Κ. Νομού Χανίων. Χανιά: αρχείο ΔΙΣ. σελ. 2. 
    Μιχάλης Λυμπεράτος, «Οι οργανώσεις της Αντίστασης», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Β Παγκόσμιος πόλεμος 1940-1945. Κατοχή Αντίσταση, τομ. Γ2, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007, σελ. 58.
  13. ↑ Δημητράκος, σελ. 111.
  14. ↑ Δημητράκος, σελ. 120.
  15. ↑ Δημητράκος, σελ. 131.
  16. ↑ Θανάσης Φωτίου, Η ναζιστική τρομοκρατία στην Ελλάδα. Η αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και το ελληνικού ‹Σώματος Κυνηγών› στην κατοχική Κρήτη και Μακεδονία, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2011, σελ. 412.
  17. ↑ Δημητράκος, σελ. 140.
  18. ↑ Αντώνης Σανουδάκης, «Η συμφωνία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ΕΟΚ (15-9-1944) στο Ηράκλειο. Ο Λίβανος της Κρήτης», Πεπραγμένα Θ' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, τομ. Γ1: Νεότερη περίοδος. Ιστορία, εκδ. Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηράκλειο 2005, σελ. 413-425.
  19. ↑ Δημητράκος, σελ. 141, 143, 147, 150-151, 197.
  20. ↑ Αντώνιος Σανουδάκης, Ο ρόλος της Εκκλησίας της Κρήτης στις μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων σχέσεις. Συμβολή στην ιστορία της Εκκλησιαστικής πολιτικής. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 212 κεξ.
  21. ↑ Μανώλης Γλέζος, Εθνική Αντίσταση 1940-1945, τομ. Α, εκδ. Σοχαστής, Αθήνα χ.χ, σελ. 527.
  22. ↑ «Πολλοί Κρητικοί πιστεύουν ότι το πρώτο αυτό βήμα ήταν που έσωσε το νησί από τα τραγικά αποτελέσματα του εμφυλίου πολέμου». Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004, σελ. 429.
  23. ↑ Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004, σελ. 388.
  24. ↑ Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004, σελ. 457.
  25. ↑ Δημητράκος, σελ. 169.
    Μιχάλης Λυμπεράτος, «Οι οργανώσεις της Αντίστασης», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Β Παγκόσμιος πόλεμος 1940-1945. Κατοχή Αντίσταση, τομ. Γ2, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007, σελ. 59.
  26. ↑ Δημητράκος, σελ. 159.
  27. ↑ Δημητράκος, σελ. 162.
  28. ↑ Δημητράκος, σελ. 161.
  29. ↑ Όταν ο Μητσοτάκης συνάντησε τις επόμενες ημέρες τον Γερμανό διοικητή Bruno Brauer και τον ευχαρίστησε για την απελευθερωσή του ο Γερμανός αξιωματικός του απάντησε, «Νεαρέ μου, σε ελευθέρωσα επειδή από ό,τι άκουσα μια μέρα θα διαδραματίσεις σημαντικό ρόλο στα πράγματα της πατρίδας σου». Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004, σελ. 388-389.
  30. ↑ Δημητράκος, σελ. 189.
  31. ↑ Δημητράκος, σελ. 219-225.
  32. ↑ Δημητράκος, σελ. 231.
  33. ↑ Μετά τον πόλεμο ο δρ. Herbert Glembin είπε στον Μητσοτάκη ότι ο ίδιος ο Χίτλερ είχε υπογράψει την εξουσιοδότηση για την ανταλλαγή , αφού αυτή η διαδικασία επισήμως απαγορευόταν. Για τον Beevor αυτό, «Αν και όχι αδύνατο, μοιάζει απίθανο». Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004, σελ. 468, υποσ. 2.
  34. ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη. 17ος (Έκδοσις πέμπτη, εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον έκδοση). Αθήναι: Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε. 1964 [1928]. σελ. 131. 
    Ανώνυμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος,» Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 6 (1991), σελ. 176.
  35. ↑ Δημητράκος, σελ. 243.
  36. ↑ 36,0 36,1 Δημητράκος, σελ. 293.
  37. ↑ Δημητράκος, σελ. 289.
  38. ↑ Δημητράκος, σελ. 266, 268.
  39. ↑ Δημητράκος, σελ. 272, 274.
    Θανάσης Φωτίου, Η ναζιστική τρομοκρατία στην Ελλάδα. Η αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και το ελληνικού ‹Σώματος Κυνηγών› στην κατοχική Κρήτη και Μακεδονία, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2011, σελ. 414.
  40. ↑ Δημητράκος, σελ. 299.
    Ανώνυμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος,», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 6 (1991), σελ. 176.
  41. ↑ Ανώνυμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος,», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 6 (1991),σελ. 176.
  42. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ (1950)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
    Δημητράκος, σελ. 303, 305.
  43. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 49.
  44. ↑ Στρατής Μπουρνάζος, «Το κράτος των εθνικοφρόνων: αντικομμουνιστικός λόγος και πρακτικές», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Ανασυγκρότηση-Εμφύλιος-Παλινόρθωση 1945-1952, τομ. Δ2, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009, σελ. 42-43.
  45. ↑ Δημητράκος, σελ. 352-353.
  46. ↑ «Ὁ Κρητικός Λαός ἐκήδευσε χθές πάνδημα μέ ὅλας τά τιμάς τόν Νίκο Καζαντζάκη». Πατρίς (Ηράκλειον): σελ. 1. 6 Νοεμβρίου 1957. 
  47. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 47-48.
  48. ↑ Δημητράκος, σελ. 423.
  49. ↑ 49,0 49,1 Δημητράκος, σελ. 428.
  50. ↑ Δημητράκος, σελ. 429-430.
  51. ↑ Δημητράκος, σελ. 430-435.
    Richard Clogg, «Η Ένωση Κέντρου. Οι φιλελεύθεροι στην εξουσία;», στο: Ο Φιλελευθερισμός στην Ελλάδα. Φιλελεύθερη θεωρία και πρακτική στην πολιτική και στην κοινωνία της Ελλάδος, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1991, σελ. 122.
  52. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 72.
  53. ↑ Χρήστος Χρηστίδης, Ο ανένδοτος αγώνας της Ένωσης Κέντρου: από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αθήνα 2012, σελ. 26.
  54. ↑ Ο Dan Brewster σύμβουλος της Αμερικανικής πρεσβείας τον χαρακτήριζε εκείνη την περίοδο «ο αιώνιος Νεώτουρκος των Φιλελευθέρων». Χρήστος Χρηστίδης, Ο ανένδοτος αγώνας της Ένωσης Κέντρου: από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αθήνα 2012, σελ. 129.
  55. ↑ Χρήστος Χρηστίδης, Ο ανένδοτος αγώνας της Ένωσης Κέντρου: από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αθήνα 2012, σελ. 103-104.
  56. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 73.
  57. ↑ «Είναι ενδεικτικό ότι στο Αρχείο του Κ. Μητσοτάκη υπάρχει ένα υπόμνημα Ελλήνων πολιτικών προσφύγων της Τσεχοσλοβακίας, το οποίο ο ίδιος Κρητικός πολιτικός παρέλαβε το 1966 κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη συγκεκριμένη χώρα (ενώ η πρεσβεία αρνείτο έως τότε να το δεχθεί), γεγονός για το οποίο οι πολιτικοί πρόσφυγες εξέφρασαν την ικανοποίησή τους» Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η πρόσληψη της αριστεράς από τους αντιπάλους της, 1949-1967: παρατηρήσεις για τη λειτουργία του Ελληνικού αντικομμουνισμού», στο: Γρηγόρης Ψαλλίδας (επίμ.), Γρηγόρης Φαράκος: διαδρομές στην ιστορία, Κέρκυρα 2011, σελ. 169.
  58. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 84.
  59. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1963)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  60. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1964)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  61. ↑ Ηλίας Νικολακόπουλος, «Εκλογικός θρίαμβος στην Αχαΐα, 1964», στο: Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του. Βιογραφικό σχεδίασμα, μελετήματα και μαρτυρίες, τομ. 1, εκδ. Τα Νέα-Ιστορική βιβλιοθήκη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα χ.χ., σελ. 171.
  62. ↑ 62,0 62,1 Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός παράγων, 1947-1967, εκδ. Εστία, Αθήνα 1997, σελ. 107.
  63. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 178-180.
  64. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 180.
  65. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 182.
  66. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 185.
  67. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 186.
  68. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ.193
  69. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 193.
  70. ↑ Πότης Παρασκευόπουλος, Γεώργιος Παπανδρέου. Τα δραματικά γεγονότα 1961-1967, εκδ. Φυτράκης/Ο τύπος Α.Ε, Αθήνα 1988, σελ. 213.
  71. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 203.
  72. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 205.
  73. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 225-226.
  74. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 226.
    Αναστάσιος Πεπονής, 1961-1981. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα, εκδ. Λιβάνης, Αθήνα 2002, σελ. 161.
    Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός παράγων, 1947-1967, εκδ. Εστία, Αθήνα 1997, σελ. 160.
    Δημήτρης Παπαδιαμάντης, «Η Ένωση Κέντρου και οι ένοπλες δυνάμεις (1961-1965)», στο: Μανώλης Βασιλάκης (επιμ.), Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σελ. 460.
  75. ↑ 75,0 75,1 Διαμαντόπουλος, σελ. 228.
  76. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 232.
  77. ↑ 77,0 77,1 Διαμαντόπουλος, σελ. 254.
  78. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ.282.
    Πότης Παρασκευόπουλος, Γεώργιος Παπανδρέου. Τα δραματικά γεγονότα 1961-1967, εκδ. Φυτράκης/Ο τύπος Α.Ε, Αθήνα 1988, σελ. 268.
  79. ↑ Σωτήρης Ριζάς, «Η Κυβέρνηση Στεφανόπουλου», Αποστασία 37 χρόνια μετά. Ε, Ιστορικά, τχ. 142 (11 Ιουλίου 2002), σελ. 40.
  80. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 230.
  81. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 234.
  82. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 236.
  83. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 236-237.
  84. ↑ Αλέξης Παπαχελάς, Μια αμαρτία από τα παλιά. Η εμπλοκή της Litton σε ελληνικά κυβερνητικά προγράμματα αρχίζει από το 1966 (online).
  85. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 248-249.
  86. ↑ 86,0 86,1 Διαμαντόπουλος, σελ. 250.
  87. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 255.
  88. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 262.
  89. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 274-275.
  90. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 246-247.
  91. ↑ Πέτρος Παπαπολυβίου, Η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Κύπρο το 1965 και η «πόρνη της Μεσογείου» (online).
  92. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 266.
  93. ↑ Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός παράγων, 1947-1967, εκδ. Εστία, Αθήνα 1997, σελ. 304.
  94. ↑ 94,0 94,1 Διαμαντόπουλος, σελ. 298.
  95. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 300.
  96. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ.300
  97. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 302.
  98. ↑ Φωτεινή Τομαή, «Ο ρόλος των ΗΠΑ στην κρίσιμη διετία 1965-1967 μέσα από τα επίσημα έγγραφα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», στο: Μανώλης Βασιλάκης (επιμ.), Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σελ. 85.
  99. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ.307
  100. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 307.
  101. ↑ 101,0 101,1 Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο: δηλώσεις, κείμενα, τομ. 7: «Η μακρυά νύχτα: τα χρόνια της δικτατορίας» (σύνταξη κειμένων Κωνσταντίνος Σβολόπουλος), εκδ. Η Καθημερινή, Ίδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής, Σκάι 100,3, Αθήνα 2005, σελ. 79.
  102. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 308, 310.
  103. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 311-312.
  104. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 316.
  105. ↑ Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο: δηλώσεις, κείμενα, τομ. 7: «Η μακρυά νύχτα: τα χρόνια της δικτατορίας» (σύνταξη κειμένων Κωνσταντίνος Σβολόπουλος), εκδ. Η Καθημερινή, Ίδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής, Σκάι 100,3, Αθήνα 2005, σελ. 79-80.
  106. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 319-320.
  107. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 314.
  108. ↑ Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο: δηλώσεις, κείμενα, τομ. 7: «Η μακρυά νύχτα: τα χρόνια της δικτατορίας» (σύνταξη κειμένων Κωνσταντίνος Σβολόπουλος), εκδ. Η Καθημερινή, Ίδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής, Σκάι 100,3, Αθήνα 2005, σελ. 118-119.
  109. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 326-327.
  110. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 341.
  111. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 342-344.
  112. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 346-347.
  113. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 348.
  114. ↑ Ελένη Βλάχου, Δημοσιογραφικά χρόνια. Πενήντα και κάτι…, τομ. Γ': «Ο αγώνας των ανθελλήνων (1967-1974)», εκδ. Ζήδρος, Αθήνα 1992, σελ. 138.
  115. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 351.
  116. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 351-354.
  117. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 358.
  118. ↑ Διαμαντόπουλος, σελ. 365-366.
  119. ↑ Ανώνυμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος,», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 6 (1991), σελ. 176.
  120. ↑ Νικόλαος Ι. Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 324.
  121. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών Εκλογών 1977». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  122. ↑ Νικόλαος Ι.Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 324.
  123. ↑ Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993, σελ. 62.
  124. ↑ «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση ΡΑΛΛΗ Ι. ΓΕΩΡΓΙΟΥ (1980)». www.ggk.gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  125. ↑ Πέτρος Παπαπολυβίου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και Κύπρος (online).
  126. ↑ 126,0 126,1 Νικόλαος Ι. Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 325.
  127. ↑ Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1997, σελ. 274-275.
  128. ↑ Γιάννης Βούλγαρης, «Η Δημοκρατική Ελλάδα», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. 10, εκδ. Ελληνικά Γραμμάτα, Αθήνα 2003, σελ. 32.
    Νικόλαος Ι. Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 325.
  129. ↑ Εφημερίδα Μεσημβρινή, 11 Μαΐου 1985, σελ. 2
  130. ↑ «Νέα κόντρα με αντικείμενο τη φωτογραφία Μητσοτάκη με Γερμανούς αξιωματικούς». in.gr. 26-03-2001. http://news.in.gr/greece/article/?aid=175152. Ανακτήθηκε στις 05-10-2015. 
  131. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών εκλογών 1985». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  132. ↑ Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993, σελ. 103.
  133. ↑ Νικόλαος Ι.Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 327.
  134. ↑ Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993, σελ. 112.
  135. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών Εκλογών Ιουνίου 1989». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  136. ↑ Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993, σελ. 121-122.
  137. ↑ Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993, σελ. 126.
  138. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών Εκλογών Νοεμβρίου 1989». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  139. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών Εκλογών 1990». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  140. ↑ Αντώνης Τελόπουλος, Δημήτρης Ψαρράς (12-06-2023). ««Είσαστε Τούρκοι, αλλά μόνο αν έτσι θέλουμε εμείς»». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/politiki/393373_eisaste-toyrkoi-alla-mono-etsi-theloyme-emeis. Ανακτήθηκε στις 12-06-2023. 
  141. ↑ Γιάννης Βούλγαρης, «Η Δημοκρατική Ελλάδα», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ.10, εκδ.Ελληνικά Γραμμάτα, Αθήνα, 2003, σελ41
  142. ↑ Νέδος, Βασίλης (2 Δεκεμβρίου 2008). «Αναβίωση των πολιτικών εντάσεων με Mayo». Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  143. ↑ «Μητσοτάκης: Η Ν.Δ. δεν πήρε ενίσχυση από τη Siemens την περίοδο εκείνη». Ελευθεροτυπία. 2 Δεκεμβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  144. ↑ «Ekloges.gr - Αποτελέσματα Βουλευτικών Εκλογών 1993». www.politiki.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  145. ↑ «Αποτελέσματα Εθνικών Εκλογών 2009». ekloges-prev.singularlogic.eu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016. 
  146. ↑ ATEIΘ. «Τιμητική Διάκριση από το ΑΤΕΙΘ στον Πρόεδρο κ. Κων/νο Μητσοτάκη - Γενικές - Ανακοινώσεις - Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσ/νίκης». www.teithe.gr. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2016. [νεκρός σύνδεσμος]
  147. ↑ iefimerida.gr (2017-06-01). «Οι Κρητικοί αποχαιρετούν τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη -Συγκινητικές στιγμές στην ολονυχτία [εικόνες & βίντεο»]. iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/341336/oi-kritikoi-apohairetoyn-ton-konstantino-mitsotaki-sygkinitikes-stigmes-stin-olonyhtia. Ανακτήθηκε στις 2017-06-02. 
  148. ↑ Μινωικός και Ελληνικός πολιτισμός από την συλλογή Μητσοτάκη I. Αθήνα: Ίδρυμα Γουλανδρή. 1992. σελ. εισαγωγή Κ. Μητσοτάκη. 
  149. ↑ «Επιστρέφουν στο κράτος τα αρχαία της συλλογής Μητσοτάκη». www.in.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2016. 
  150. ↑ «Έκθεση της συλλογής Μητσοτάκη». www.rizospastis.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2016. 
  151. ↑ Ο Πλαστήρας, ο Μητσοτάκης κι ένας γάμος[νεκρός σύνδεσμος]
  152. ↑ Κωνσταντίνος Μητσοτάκης: Την Πέμπτη η ταφή του δίπλα στη Μαρίκα του
  153. ↑ Κωστας Μητσοτακης: πολιτικη βιογραφια, Τόμος 1, Δ. Δημητράκος, σελ. 371
  154. ↑ Δημητράκος, σελ.364
  155. ↑ Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Ο Ψυχρός Πόλεμος ως κρίση εκσυγχρονισμού:υπέρβαση κρίσεων και ελληνική εμπειρία, 1932-1959», Η Ελλάδα, η Δύση και η Μεσόγειος 1945-62. Νέες ερευνητικές προσεγγίσεις (επιμ. Κωνσταντίνα Μπότσιου και Γιάννης Σακκάς), Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 30.
  156. ↑ Μελέτης Μελετόπουλος, Η Βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β', εκδ. Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1994, σελ. 199.
  157. ↑ Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1997, σελ. 341-342.
  158. ↑ Ελένη Βλάχου, Δημοσιογραφικά χρόνια. Πενήντα και κάτι…, τομ. Γ': «Ο αγώνας των ανθελλήνων (1967-1974)»,εκδ. Ζήδρος, Αθήνα 1992, σελ. 164-165.
  159. ↑ Θεόδωρος Κουλουμπής, ...71...74: Σημειώσεις ενός πανεπιστημιακού, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2002, σελ. 155.

Πηγές

Επεξεργασία
  • Θεόδωρος Κουλουμπής, …71 …74: Σημειώσεις ενός πανεπιστημιακού, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2002.
  • Richard Clogg, «Η Ένωση Κέντρου. Οι φιλελεύθεροι στην εξουσία;», στο: Ο Φιλελευθερισμός στην Ελλάδα. Φιλελεύθερη θεωρία και πρακτική στην πολιτική και στην κοινωνία της Ελλάδος, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1991, σελ. 119-130.
  • Φωτεινή Τομαή, «Ο ρόλος των ΗΠΑ στην κρίσιμη διετία 1965-1967 μέσα από τα επίσημα έγγραφα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ», στο: Μανώλης Βασιλάκης (επιμ.), Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σελ. 68-90.
  • Δημήτρης Παπαδιαμάντης, «Η Ένωση Κέντρου και οι ένοπλες δυνάμεις (1961-1965)», στο: Μανώλης Βασιλάκης (επιμ.), Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 2009, σελ. 443-465.
  • Ηλίας Νικολακόπουλος, «Εκλογικός θρίαμβος στην Αχαΐα, 1964», στο: Ο Ανδρέας Παπανδρέου και η εποχή του. Βιογραφικό σχεδίασμα, μελετήματα και μαρτυρίες, τομ. 1, εκδ. Τα Νέα-Ιστορική βιβλιοθήκη, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα χ.χ., σελ. 170-171.
  • Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η αντίσταση, μτφρ. Παναγιώτης Μακρίδης, εκδ. Γκοβόστης, Αθήνα 2004.
  • Μανώλης Γλέζος, Εθνική Αντίσταση 1940-1945, τομ. Α, εκδ. Σοχαστής, Αθήνα χ.χ.
  • Θανάσης Φωτίου, Η ναζιστική τρομοκρατία στην Ελλάδα. Η αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και το ελληνικού ‹Σώματος Κυνηγών› στην κατοχική Κρήτη και Μακεδονία, εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα 2011.
  • Μιχάλης Λυμπεράτος, «Οι οργανώσεις της Αντίστασης», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Γ2: «1940-1945, Β' Παγκόσμιος πόλεμος – Κατοχή – Αντίσταση», εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2007, σελ. 9-67.
  • Στρατής Μπουρνάζος, «Το κράτος των εθνικοφρόνων: αντικομμουνιστικός λόγος και πρακτικές», Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Δ2: «1945-1952, Ανασυγκρότηση – Εμφύλιος – Παλινόρθωση», εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2009, σελ. 9-49.
  • Νικόλαος Ι. Τζήμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος. Η φιλελεύθερη στροφή της Ν.Δ. και η συμμετοχή στην ακραία πόλωση», στο: Βασίλης Βαμβακάς, Παναγής Παναγιωτόπουλος, Η Ελλάδα στη δεκαετία του '80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 324-327.
  • Γιάννης Βούλγαρης, «Η Δημοκρατική Ελλάδα», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. 10, εκδ. Ελληνικά Γραμμάτα, Αθήνα 2003, σελ. 9-50.
  • Αντώνης Σανουδάκης, «Η συμφωνία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ΕΟΚ (15-9-1944) στο Ηράκλειο. Ο Λίβανος της Κρήτης», Πεπραγμένα Θ' Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, τομ. Γ1: «Νεότερη περίοδος. Ιστορία», εκδ. Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, Ηρακλειο 2005, σελ. 413-425.
  • Ελένη Βλάχου, Δημοσιογραφικά χρόνια. Πενήντα και κάτι…, τομ. Γ': «Ο αγώνας των ανθελλήνων (1967-1974)», εκδ. Ζήδρος, Αθήνα 1992.
  • Σωτήρης Ριζάς, «Η Κυβέρνηση Στεφανόπουλου», Αποστασία 37 χρόνια μετά. Ε, Ιστορικά, τχ. 142 (11 Ιουλίου 2002), σελ. 40-43.
  • Πότης Παρασκευόπουλος, Γεώργιος Παπανδρέου. Τα δραματικά γεγονότα 1961-1967, εκδ. Φυτράκης/Ο τύπος Α.Ε, Αθήνα 1988.
  • Γιώργος Αναστασιάδης, Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας (1974-1992), εκδ. Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα 1993.
  • Ανώνυμος, «Μητσοτάκης Κωνσταντίνος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, τομ. 6 (1991), σελ. 175-176.
  • Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός παράγων, 1947-1967, εκδ. Εστία, Αθήνα 1997.
  • Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στη μεταπαπανδρεϊκή εποχή, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1997.
  • Μελέτης Μελετόπουλος, Η Βασιλεία στη Νεώτερη Ελληνική Ιστορία. Από τον Όθωνα στον Κωνσταντίνο Β', εκδ. Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 1994.
  • Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οι υπουργοί των εξωτερικών της Ελλάδας 1829-2000, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2000, σελ. 108-109.
  • Δημήτρης Π. Δημητράκος, Κώστας Μητσοτάκης: Πολιτική βιογραφία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1989. ISBN 960-02-0784-4 (α΄ τόμος), ISBN 960-02-0785-2 (β΄ τόμος).
  • Θανάσης Διαμαντόπουλος, Κώστας Μητσοτάκης. Πολιτική βιογραφία, τομ. Β: «1961-1974. Από τον Ανένδοτο στη Δικτατορία», εκδ. Παπαζήση, Αθήνα χ.χ.
  • Θανάσης Διαμαντόπουλος, O Κ. Μητσοτάκης και η Αποστασία
  • Αντώνιος Σανουδάκης, Ο ρόλος της Εκκλησίας της Κρήτης στις μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων σχέσεις. Συμβολή στην ιστορία της Εκκλησιαστικής πολιτικής. Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Θεολογική. Τμήμα Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 1993.
  • Αλέξης Παπαχελάς, Μια αμαρτία από τα παλιά. Η εμπλοκή της Litton σε ελληνικά κυβερνητικά προγράμματα αρχίζει από το 1966
  • Κωνσταντίος Καραμανλής, Αρχείο: δηλώσεις, κείμενα, τομ.7: «Η μακρυά νύχτα: τα χρόνια της δικτατορίας» (σύνταξη κειμένων Κωνσταντίνος Σβολόπουλος), εκδ. Η Καθημερινή, Ίδρυμα Κωνσταντίνος Καραμανλής, Σκάι 100,3, Αθήνα 2005.
  • Αναστάσιος Πεπονής, 1961-1981. Τα γεγονότα και τα πρόσωπα, εκδ. Λιβάνης, Αθήνα 2002.
  • Χρήστος Χρηστίδης, Ο ανένδοτος αγώνας της Ένωσης Κέντρου: από τις εκλογές του 1961 στην παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αθήνα 2012 (online).
  • Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η πρόσληψη της αριστεράς από τους αντιπάλους της, 1949-1967: παρατηρήσεις για τη λειτουργία του Ελληνικού αντικομμουνισμού», στο: Γρηγόρης Ψαλλίδας (επίμ.), Γρηγόρης Φαράκος: διαδρομές στην ιστορία, Κέρκυρα 2011, σελ. 157-182 (PDF online).
  • Πέτρος Παπαπολυβίου, Η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Κύπρο το 1965 και η «πόρνη της Μεσογείου» (online).
  • Πέτρος Παπαπολυβίου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και Κύπρος (online).
  • Σπυρίδων Λανδρίτσης, Το φαινόμενο του «Αυριανισμού»: Λαϊκισμός και οι κρίσιμες εκλογές του 1985. Μάρτιος –Ιούνιος 1985. Διπλωματική Εργασία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σχολή οικονομικών και πολιτικών επιστημών. Τμήμα πολιτικών επιστημών. Μετπτυχιακό πρόγραμμα πολιτικής ανάλυσης, Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος 2015 (PDF online).
  • Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Ο Ψυχρός Πόλεμος ως κρίση εκσυγχρονισμού:υπέρβαση κρίσεων και ελληνική εμπειρία, 1932-1959», στο: Κωνσταντίνα Μπότσιου και Γιάννης Σακκάς (επιμ.), Η Ελλάδα, η Δύση και η Μεσόγειος 1945-62. Νέες ερευνητικές προσεγγίσεις, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 17-34 (PDF online).

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Βούλτεψης, Γιάννης Θ.: Δέκα σκληρά χρόνια στη Νέα Δημοκρατία (1984-1993), εκδ. «Προσκήνιο» - Άγγελος Σιδεράτος, Αθήνα 2005, ISBN 978-960-8318-24-3.
  • Διαμαντόπουλος, Θανάσης: Το πορτρέτο ενός ηγέτη. Από την ιστορία του Μητσοτάκη στον Μητσοτάκη της ιστορίας: Μνήμες και σκέψεις από μια 25χρονη γνωριμία, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2013.
  • Διαμαντόπουλος, Θανάσης: Η ελληνική συντηρητική παράταξη: Ιστορική προσέγγιση και πολιτικά χαρακτηριστικά. Από το Κόμμα των Εθνικοφρόνων του Γούναρη στη Ν.Δ. του Έβερτ, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1994.
  • Λουλέ-Θεοδωράκη, Νίτσα: Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα 1996, ISBN 960-344-217-8.
  • Παπαχελάς, Αλέξης: Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με τα δικά του λόγια, τόμ Α΄: 1942-1974, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα 2017, ISBN 978-960-569-795-2.
  • Ριζάς, Σωτήρης: Από την κρίση στην ύφεση: ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και η πολιτική της προσέγγισης Ελλάδας-Τουρκίας, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2003. ISBN 960-02-1661-4.
  • Χατζηβασιλείου, Ευάνθης: Ελληνικός φιλελευθερισμός. Το ριζοσπαστικό ρεύμα, 1932-1979, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2010.
  • Χρηστίδης, Χρήστος: «Η πτώση της κυβέρνησης Στεφανόπουλου. Μια λησμονημένη βασιλική παρέμβαση», στον συλλογικό τόμο του Ιδρύματος Κ. Μητσοτάκη Από τον ανένδοτο στην Δικτατορία, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2009, σελ. 129-143.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κωνσταντίνος_Μητσοτάκης&oldid=10807137"