Gwedd leuad
Yr ymddangosiad o ran oliwiedig y lleuad fel y'i gweld gan wyliwr, fel arfer ar y Ddaear, yw gwedd leuad Saesneg: Lunar phase/Phase of the moon. Mae'r gweddau yn amrywio gan fod y lleuad yn troi o gwmpas y ddaear, yn ôl safleoedd cymharol newid y Ddaear, y Lleuad, a'r Haul. Mae un rhan o arwyneb y lleuad wastad yn oliwiedig gan yr Haul (ond yn ystod diffygion ar y lleuad), ac felly mae'n olau, ond gall cyfanswm y golau newid o safbwynt y gwyliwr o 100% (lleuad lawn) hyd at 0% (lleuad newydd). Gelwir y ffin rhwng yr hemisfferau goliwiedig ac annoliwiedig yn derfyniwr (terminator).
Enwau gweddau'r lleuad
golyguRhoddir yr enwau a ganlyn ar y lleuad, mewn trefn ddilyniannol:
| Gwedd | Hemisffer y Gogledd | Hemisffer y De | Gwelededd | Amser safonol o anterth (canol-wedd) |
|---|---|---|---|---|
| Lleuad newydd New moon |
Nid yw'n weladwy, cilgant gweladwy cyntaf y lleuad yn draddodiadol | ar ôl machlud haul | 12yh | |
| Lleuad gilgant gynyddu Waxing crescent moon |
De 1–49% yn weladwy | Chwith 1–49% yn weladwy | yn y prynhawn ac ôl-gyfnos | 3yh |
| Chwarter lleuad cyntaf First quarter moon |
De 50% yn weladwy | Chwith 50% yn weladwy | yn y prynhawn ac yn gynnar yn y nos | 6yh |
| Lleuad amgrwm gynyddol Waxing gibbous moon |
De 51–99% yn weladwy | Chwith 51–99% yn weladwy | yn hwyr yn y prynhawn a mwyaf y nos | 9 pm |
| Lleuad lawn Full moon |
Yn weladwy'n llawn | Yn weladwy'n llawn | machlud haul tan godiad haul (yr holl nos) | 12yb |
| Lleuad amgrwm cilio Waning gibbous moon |
Chwith 51–99% yn weladwy | De 51–99% yn weladwy | mwyaf y nos a bore cynnar | 3yb |
| Chwater lleuad olaf Last quarter moon |
Chwith 50% yn weladwy | De 50% yn weladwy | yn ystod y nos a bore hwyr | 6yn |
| Lleuad gilgant gilio Waning crescent moon |
Chwith 1–49% yn weladwy | De 1–49% yn weladwy | cyn gwawr a'r bore | 9yb |
| Lleuad dywyll Dark moon |
Nid yw'n weladwy, cilgant gweladwy olaf y lleuad yn draddodiadol | cyn machlud haul | 12yb | |
Cyfeiriadau
golyguDolenni allanol
golyguDolenni cyffredin
golygu- Gwedd Leuad Rhith Realiti Archifwyd 2015-11-17 yn y Peiriant Wayback
Cymorth addysgol
golygu- Starchild: Moonlight Madness Gêm Gweddau'r Lleuad