Damcaniaeth y Glec Fawr

 

Yn ôl damcaniaeth y Glec Fawr, ymddangosodd y Bydysawd o ffurf ddwys a phoeth iawn (gwaelod). Ers hynny, mae mater yn y gofod ar lefel eang wedi ehangu gydag amser, gan gynnwys galaethau.

 

Mae damcaniaeth y Glec Fawr yn seiliedig ar Egwyddor Gosmolegol a damcaniaeth perthnasedd cyffredinol Einstein. Yr Egwyddor Gosmolegol yw'r syniad bod y Bydysawd yn homogenaidd ac isotropig ar raddfa eang. Mae hyn yn golygu bod gwedd y Bydysawd yr un fath ym mhob man, ar hyn o bryd, o safbwynt strwythurau mawr iawn. Felly does dim byd arbennig gyda lleoliad Galaeth y Llwybr Llaethog, ein galaeth ni, yn y Bydysawd, yn hytrach na strwythau lleol fel galaethau, clystyrau galaethau ac ati.

Yn y ddamcaniaeth mae'r Bydysawd wedi ehangu o gyflwr dwys iawn ac yn dal i ehangu heddiw. Felly mae'r pellter rhwng unrhyw ddwy alaeth ymhell o'u gilydd yn cynyddu. Hefyd mae galaethau pell o'n Galaeth ni yn symud i ffwrdd ohonom.

Un canlyniad naturiol o ddamcaniaeth y Glec Fawr yw bod gwrthrychau seryddol pell, fel galaethau, yn dangos symudiad nodweddion yn eu sbectra i donfeddi hirach, yr effaith a elwir dadleoliad coch (neu weithiau ‘rhuddiad’). Mwy na hyn, mae'r Egwyddor Gosmolegol yn mynnu bod maint y dadleoliad coch ${\textstyle z}$  mewn cyfrannedd â'r pellter ${\textstyle D}$ , fel ${\textstyle z\propto D}$ , ac eithro mudiannau bach lleol galaethau.

• Stephen Hawking, A Brief History of Time (Llundain, 1988)
• Lawrence M. Krauss, A Universe from Nothing (Simon & Schuster, 2012)
• Simon Singh, Big Bang (Llundain, 2005)