Iselder ysbryd

Rhestr Afiechydon

Pwyswch ar dangos i weld y rhestr. Rhestr AIDS Afiechyd meddwl Alcoholiaeth Annwyd Anorecsia nerfosa Asma Syndrom Asperger Awtistiaeth Blinder meddwl Brech goch Brech ieir Brech Wen Briwiau'r geg BSE Cansar Cen gwallt Clefyd Alzheimer Clefyd y galon Clefyd y gwair Clefyd y siwgr Clunwst Clwy'r marchogion Clwy'r pennau Clwyf y traed a’r genau Colera Creithiau Croen gyda chraciau Croen sensitif Croen sych Croenlid (Ecsema) Cur pen Cur pen eithafol Cylchrediad y gwaed Cymalau ystyfnig Dafad (ar y croen) Diffyg traul Dolur annwyd Dolur gwddw Dolur rhydd Yr Eryr Ffibrosis systig Ffliw Ffliw adar Gorguro’r galon Gwahanglwyf Gwlychu gwely Gwynegon (Cricmala) Gorguro’r galon HIV Iselder ysbryd Liwcemia Llau pen Llais cryglyd Llid y bledren Llid y cyfbilen Llosg eira Llosg haul Llosgiadau Malaria Mislif afreolaidd Mislif poenus Mislif ysgafn Nerfau Niwmonia Peswch Pigyn clust Plorod Poliomyelitis Poeni Rwbela Rhwymedd Twymyn y gwair Tyndra’r cyhyrau

Y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Mae iselder ysbryd yn afiechyd meddwl ble mae'r claf yn teimlo'n isel a di-hwyl; yn aml, mae'r afiechyd hwn hefyd yn gwneud iddo deimlo'n wael a dihyder, gan golli diddordeb yn y pethau sydd, fel arfer, yn ei gyffroi.

Yn 1980 gwahaniaethodd Cymdeithas Seiciatreg America ("American Psychiatric Association") rhwng iselder ysbryd dros dro (sef mental depression) ac iselder ysbryd dwys (Sa: Major depressive disorder) yn eu cyfrol "Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-III) Classification". Mae iselder ysbryd dwys yn medru analluogi, neu dynnu'r gallu arferol i gyflawni pethau oddi wrth y claf. Gall hyn effeithio teulu'r claf yn drychinebus, a'i waith neu addysg, ei gwsg, yr hyn mae'n ei fwyta a'i iechyd yn gyffredinol. Yn yr Unol Daleithiau, mae 3.4% o'r bobl hynny sydd gan iselder ysbryd dwys yn cyflawni hunanladdiad ac mae gan 60% o'r bobl hynny sy'n cyflawni hunanladdiad iselder ysbryd ar ryw raddfa. Mae sawl astudiaeth wyddonol wedi dod o hyd i gydberthyniadau ystadegol rhwng iselder a rhai plaladdwyr amaethyddol.^[1] ]

Mae sawl triniaeth posibl; gellir eu grwpio'n ddau: sef yr hyn mae meddygaeth gonfensiynol yn ei gynnig drwy'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG), ysbytai, meddygon ayb ar y naill law a meddyginiaeth amgen ar y llaw arall. Dengys ymchwil diweddar fod gan ymarfer corff le pwysig i chwarae yng ngwellâd y driniaeth.

Dyma'r driniaeth arferol, sef darparu meddygaeth gonfensiynol drwy'r GIG, ysbytai, meddygon ayb a cheir tri math gwahanol. Fel ymwelydd dyddiol y darperir y feddyginiaeth fel arfer ond gall y claf gael triniaeth fel 'inpatient' os oes perygl iddo niweidio ei hun neu eraill.

Seicotherapi yw'r driniaeth a awgrymir fynychaf, a'r hyn mae'r claf yn ei ddewis fynychaf.

Mae defnyddio "antidepressants" mor effeithiol â seicotherapi, bellach, er bod mwy o gleifion yn rhoi gorau i gymryd meddyginiaeth na sydd o gleifion yn rhoi gorau i seicotherapi, fel arfer oherwydd sgil-effeithiau.

Pan nad oes dim arall yn gweithio, dyma'r gobaith olaf, neu'r driniaeth olaf i rai cleifion.

Tybir fod rhai planhigion yn medru cynorthwyo'r claf; mae'r rhain yn cynnwys: lafant, saets y waun a jasmin.

• Afiechyd meddwl
• Llysiau rhinweddol