Ffeministiaeth

Diwrnod Rhyngwladol y Merched yn Dhaka, Bangladesh, 8 Mawrth 2005, a drefnir yn flynyddol gan Undeb Llafur Rhyngwladol Gweithwyr Benywaidd Bangladesh.

Marwolaeth Emily Davidson, wedi iddi neidio o flaen ceffyl Brenin Siôr V yn 1913.

Mudiadau gwleidyddol, celfyddydol, ac economeg sy'n ceisio hawliau a chydraddoldeb i ferched ydy ffeministiaeth. Mae'r hawliau hyn yn cynnwys yr hawl i gael eu cynnwys a'u gwarchod gan y gyfraith o fewn cymdeithas, o fewn byd y gyfraith, busnes, addysg. Gellir edrych arno fel rhan neu ymsetyniad o hawliau dynol.

Dros y blynyddoedd defnyddiwyd llawer o ymgyrchoedd gwahanol ac ymfflamychol i newid yr ogwydd tuag at gydraddoldeb. Gall y gair "ffeminist" gyfeirio at berson o'r naill ryw neu'r llall, sy'n credu mewn daliadau ffeministiaeth.

Cerrig milltir pwysig yng Nghymru

1850 Cyhoeddi cylchgrawn Cymraeg cyntaf i ferched (Y Gymraes)
1865 Y Cymry ym Mhatagonia yn rhoi'r hawl i ferched i bleidleisio.
1871 Rose Crawshay yn cael ei hethol ar gorff cyhoeddus (Bwrdd Ysgolion Merthyr Tydfil).
1872 Coleg hyfforddi athrawesau ifanc yn agor yn Abertawe
1883 Prifysgol Caerdydd yn caniatau derbyn merched fel myfyrwyr.
1885 Y ferch gyntaf i fod yn feddyg yng Nghymru: Frances Hoggan.
1886 Sefydlu "Cymdeithas i Hyrwyddo Addysg Merched Cymru"
1891 Byddin yr Iachawdwriaeth yn agor lloches i ferched - y cyntaf y tu allan i Lundain - yng Nghaerdydd.
1896 Martha Hughes Cannon o Landudno - y ferch gyntaf i gael ei hethol yn seneddwraig yn UDA.
1907 Sefydlu Mudiad Suffrage yn Llandudno
1912 Irene Steer o Gaerdydd yn ennill Medal Aur yng Ngemau Olympaidd Stockholm, am nofio 400 metr.
1915 cangen gyntaf o Sefydliad y Merched yn cael ei sefydlu, a hynny yn Llanfair Pwllgwyngyll.
1929 Megan Lloyd George yn cael ei hethol yn Aelod Seneddol dros Ynys Môn ar ran y Rhyddfrydwyr
1967 Sefydlu Merched y Wawr gan Zonia Bowen ac eraill.
Gwersyll merched Greenham Common yn cael ei sefydlu gan 36 o ferched o Gaerdydd.

Darllen pellach

Cochrane, Kira (gol.). Women of the Revolution: Forty Years of Feminism (Llundain, Guardian Books, 2010).
Millett, Kate. Sexual Politics (1970)
Saul, Jennifer Mather. Feminism: Issues and Arguments (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen 2003).
Scholz, Sally J. Feminism: A Beginner's Guide (Oneworld, 2010).
Walters, Margaret. Feminism: A Very Short Introduction (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2005).

Gweler hefyd

Cyfeiriadau