Akbar Mawr

Akbar Mawr
Ganwyd	15 Hydref 1542  Umarkot Fort
Bu farw	25 Hydref 1605  o dysentri  Fatehpur Sikri
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth y Mughal
Galwedigaeth	teyrn
Swydd	Ymerawdwr Mughal
Tad	Humayun
Mam	Hamida Banu Begum
Priod	Mariam-uz-Zamani, Ruqaiya Sultan Begum, Salima Sultan Begum
Plant	Jahangir I, Murad, Daniyal, Aram Banu Begum, Khanum Sultan Begum, Shakr-un-Nissa Begum
Llinach	Mughal dynasty

Ymerawdwr Ymerodraeth y Mughal yn India o 1556 hyd 1605 oedd Jalaluddin Muhammad Akbar (Wrdw: جلال الدین محمد اکبر, Jalāl ud-Dīn Moḥammad Akbar), a elwir yn Akbar Mawr (Akbar-e-Azam) (15 Hydref neu 23 Tachwedd 1542 – 12 Hydref 1605).^[1] Ystyrir mai ef yw’r mwyaf o’r Ymerodron Mughal.

Ganed Akbar yn Umarkot yn Sind, lle roedd ei rieni wedi gorfod mynd am loches wedi i’w dad gael ei orchfygu gan Sher Shah. Llwyddodd ei dad, Humayun, i adfeddiannu Delhi yn 1555. Daeth Akbar yn ymerawdwr yn 1556 pan nad oedd ond tair ar ddeg oed, ar farwolaeth ei dad. Yn ystod ei deyrnasiad llwyddodd i sicrhau ffiniau’r ymerodraeth trwy orchfygu disgynyddion Sher Shah o Affganistan, a gorchfygu’r arweinydd Hindŵaidd Hemu yn Ail Frwydr Panipat. Ychwanegodd Malwa (1562), Gujarat (1572), Bengal (1574), Kabul (1581), Kashmir (1586), a Kandesh (1601) at yr ymerodraeth. Roedd Akbar yn nodedig am ei oddefgarwch crefyddol. Gwnaeth i ffwrdd a’r dreth jizya a godid ar ddeiliad nad oeddynt yn ganlynwyr Islam, a gwellodd y berthynas gyda’r Rajput, gan briodi nifer o dywysogesau Rajput. Penododd Hindwaid i swyddi uchel, ac roedd ganddo berthynas dda â'r Eglwys Gatholig.

Roedd gan Akbar nifer fawr o ddiddordebau; roedd yn bensaer, arlunydd, gôf, dyfeisiwr, awdur a diwinydd ymysg pethau eraill. Casglodd weithiau celf o wahanol rannau o’r byd, a gwnaeth gasgliadau o lenyddiaeth. Bu farw yn Agra a chladdwyd ef mewn mawsolewm yn Sikandra, gerllaw Agra. Dilynwyd ef gan ei fab, Jahangir.