Damcaniaeth y Glec Fawr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B Cywiro enw'r erthygl mewn ffynhonnell. |
B Cywiro enw lloeren mewn delwedd. |
||
| Llinell 55: | Llinell 55: | ||
[[Delwedd:Horn Antenna-in Holmdel, New Jersey.jpeg | 350px | bawd | Antena radio yn Holmdel, [[New Jersey]], [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]], wnaeth ddarganfod pelydriad cefndir microdon cosmig]] |
[[Delwedd:Horn Antenna-in Holmdel, New Jersey.jpeg | 350px | bawd | Antena radio yn Holmdel, [[New Jersey]], [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]], wnaeth ddarganfod pelydriad cefndir microdon cosmig]] |
||
[[Delwedd:WMAP ILC b.jpg | 350px | bawd | Map o'r pelydriad cefndir microdon cosmig gan loeren Americanaidd |
[[Delwedd:WMAP ILC b.jpg | 350px | bawd | Map o'r pelydriad cefndir microdon cosmig gan loeren Americanaidd WMAP sydd yn dangos sut mae'r tymheredd y pelydriad yn newid dros y wybren. Mae effaith ein Galaeth ni wedi cael ei dileu.]] |
||
== Darllen pellach == |
== Darllen pellach == |
||
Fersiwn yn ôl 22:46, 17 Ebrill 2017
Yng nghosmoleg ffisegol, damcaniaeth y Glec Fawr yw'r ddamcaniaeth wyddonol sy'n ceisio esbonio sut yr ymddangosodd y bydysawd allan o gnewyllyn dwys a phoeth iawn tua 13.7 biliwn o flynyddoedd yn ôl (sef hanner nos neu 0000 o'r gloch ar ddiwrnod cyntaf y flwyddyn gosmig).[1][2][3]
Nid oedd pob seryddwr yn derbyn y ddamcaniaeth erbyn canol yr ugeinfed ganrif, fodd bynnag. Ymhlith y rhai wnaeth gynnig damcaniaethau eraill oedd Sir Fred Hoyle, awdur y ddamcaniaeth cyflwr cyson.[1] Ond yn y 1960au fe wnaeth gwyddonwyr ddarganfod tystiolaeth oedd yn cefnogi damcaniaeth y Glec Fawr, yn enwedig y pelydriad cefndir microdon cosmig ac esblygiad yng ngalaethau radio pell.[2] Erbyn heddiw, mae arsylliadau o sawl maes seryddol yn cefnogi'r ddamcaniaeth, gan gynnwys natur y cefndir microdon cosmig ar lefel fanwl.[4]
Yn ôl damcaniaeth y Glec Fawr, ymddangosodd y bydysawd o ffurf ddwys a phoeth iawn (gwaelod). Ers hynny, mae mater yn y gofod ar lefel eang wedi ehangu gydag amser, gan gynnwys galaethau.
Darllen pellach
- Hawking, Stephen. A Brief History of Time (Llundain, Bantam, 2011 [1988]).
- Krauss, Lawrence M. A Universe from Nothing (Simon & Schuster, 2012).
- Singh, Simon. Big Bang (Llundain, Harper Perennial, 2005).
Ffynonellau
- ↑ 1.0 1.1 Williams, Iwan P. (1967), "Cosmoleg", Y Gwyddonydd 5 (1): 32–34, https://journals.library.wales/view/1394134/1396799/33, adalwyd 15 Ebrill 2017
- ↑ 2.0 2.1 Jones, Tegid Wyn (1972), "Ffiseg Heddiw. VIII. Awdl y Bydysawd", Y Gwyddonydd 10 (4): 199–202, https://journals.library.wales/view/1394134/1400316/44, adalwyd 17 Ebrill 2017
- ↑ Jones, Tegid Wyn (1978), "Y Bydysawd", Y Gwyddonydd 16 (2/3): 53–59, https://journals.library.wales/view/1394134/1403691/9, adalwyd 17 Ebrill 2017
- ↑ Evans, Rhodri (2015). The Cosmic Microwave Background (yn Saesneg). Heidelberg: Springer. ISBN 978-3-319-09927-9
