Alnitak

Alnitak
Alnitak (u donjem desnom uglu)
Podaci posmatranja Epoha: J2000
Sazviježđe	Orion
Rektascenzija	05h 40m 45.52s
Deklinacija	-01° 56' 34.2649"
Vidljivi sjaj	1,77 (2,08 + 4,28 + 4,01) m
Tipizacija
Spektralna klasa	O9.5Iab + B1IV + B0III [1]
B-V indeks boje	−0,11(A); -0,20(B)
U-B indeks boje	−1,06 [2]
Astrometrija
Udaljenost	1.260±180 SG (387±54 Pc)
Apsolutni sjaj	−6,0 / -3,9 / -4,1 MV
Fizikalne osobine
Masa	33±10 M☉
Radijus	20,0±3,2 R☉
Luminozitet	250.000 L☉
Temperatura	29.500±1.000 K
Vrijeme rotacije	6,67 dana
Procijenjena starost	oko 6,4 mil. g
Ostali nazivi
Oznaka po Bayer-u	Ζ Orionis
Oznaka po Flamsteedu	50 Orionis
Oznaka po Bonneru	BD−02°1338
Oznaka po SAO katalogu	SAO 132444
Oznaka po Hipparcos katalogu	HIP 26727

Alnitak je trostruki zvjezdani sistem u sazviježđu Orion. Ima oznake ζ Orionis, što je latinizirano u Zeta Orionis i skraćeno Zeta Ori ili ζ Ori, i 50 Orionis, skraćeno 50 Ori. Sistem se nalazi na udaljenosti od nekoliko stotina parseka od Sunca i jedna je od tri glavne zvijezde Orionovog pojasa zajedno sa Alnilamom (Epsilon Orionis) i Mintakom (Delta Orionis).

Primarna zvijezda, Alnitak Aa, je vrući plavi superdžin sa apsolutnom magnitudom od -6,0 i najsjajnija je zvijezda klase O na noćnom nebu sa vizuelnom magnitudom od +2,0. Ima dva pratioca—Ab i B, potonji poznat najduže i prvi nedavno otkriven, stvarajući kombinovanu magnitudu za trio od +1,77. Zvijezde su članice grupe Orion OB1 i grupe Collinder 70.

Alnitak je poznat od antike i kao sastavni dio Orionovog pojasa bio je od široko rasprostranjenog kulturnog značaja. Njemački astronom amater George K. Kunowsky izvijestio je da je to dvostruka zvijezda 1819. godine ^[3]. Mnogo novije, 1998. godine, tim sa Lowell opservatorije je otkrio da ima bliskog pratioca; na ovo se sumnjalo još od zapažanja napravljenih sa interferometrom Narrabri zvjezdanog intenziteta 1970-ih ^[4].

Proračuni izvedeni na osnovu zvjezdane paralakse izvedene iz posmatranja satelita Hipparcos dajuudaljenost ove zvijezde od oko 225 parseka, ali to ne uzima u obzir distorzije uzrokovane višestrukom prirodom sistema, tako da su mnogi autori izračunali veće udaljenosti ^[5].

Alnitak je trostruki zvjezdani sistem na istočnom kraju Orionovog pojasa, primarna zvijezda je druge magnitude i ima pratioca četvrte magnitude udaljenog skoro 3 lučne sekunde, u orbiti koja traje više od 1.500 godina.

Dio koji se zove Alnitak A je sam po sebi bliski dvojnik, koji se sastoji od zvijezda Alnitak Aa i Alnitak Ab.

Alnitak Aa je plavi supergigant spektralnog tipa O9,5Iab sa apsolutnom magnitudom od -6,0 i prividnom magnitudom od 2,0. Procjenjuje se da je do 33 puta masivniji od Sunca, a prečnik mu je 20 puta veći. On je oko 21.000 puta sjajniji od Sunca, sa površinskim sjajem (luminoznost) oko 500 puta većim. To je najsjajnija zvezda klase O na noćnom nebu. Za oko milion godina proširiće se u crvenog supergiganta šireg od orbite Jupitera prije nego što završi svoj život u eksploziji supernove, vjerovatno ostavljajući za sobom crnu rupu.

Alnitak Ab je plavi subgigant spektralnog tipa B1IV sa apsolutnom magnitudom od -3,9 i prividnom magnitudom od 4,3, otkriven 1998. godine ^[6].

Četvrta zvijezda, Alnitak C 9. magnitude, nije potvrđena kao dio Aa–Ab–B grupe, možda je samo pozicionirana na liniji posmatranja, gledano sa Zemlje.

Sistem Alnitak je slabije vidljiv nego što bi trebao biti, zbog magline IC 434.

ζ Orionis (latinizirano kao Zeta Orionis) je Bayerova oznaka zvjezdanog sistema, a 50 Orionis njegova Flamsteed oznaka.

Tradicionalno ime Alnitak, koje se naizmjenično piše Al Nitak ili Alnitah, preuzeto je od arapskog النطاق an-niṭāq, "pojas" ^[7]. U 2016. godini, Međunarodna astronomska unija organizirala je Radnu grupu za imena zvijezda (WGSN) za katalogizaciju i standardizaciju vlastitih imena zvijezda. Prvi bilten WGSN-a iz jula 2016. uključivao je tabelu prve dvije grupe imena koje je odobrio WGSN; koji je uključivao Alnitak za zvijezdu ζ Orionis Aa. Sada je tako uneseno u IAU katalog imena zvijezda.

Tri zvijezde u pojasu bile su zajedno poznate pod mnogim imenima u mnogim kulturama. Arapski izrazi uključuju النجاد Al Nijād 'pojas', النسك Al Nasak 'linija', العلقات Al Alkāt 'zlatna zrna ili orasi' i, na modernom arapskom, ميزان الحق Al Mīzāqaq al. Justiceaq U kineskoj mitologiji bili su poznati kao Greda za vaganje ^[8].

Pojas je nosio i ime "vila Tri zvijezde" (pojednostavljeni kineski: 参宿; tradicionalni kineski: 參宿; pinyin: Shēn Xiù), koja predstavlja jedna od dvadeset osam vila u kineskim sazviježđima. To je jedna od zapadnih vila Bijelog tigra.

Ime Tri zvijezde na kineskom, odnosi se na asterizam koji se sastoji od Alnitak, Alnilam i Mintaka (Orionov pojas), a kasnije su dodani Betelgeuse, Bellatrix, Saiph i Rigel ^[9]. Shodno tome, kineski naziv za Alnitak je 參宿一 (Shēn Xiù yī, engleski: prva zvijezda od tri zvijezde) ^[10]. To je jedna od zapadnih vila Bijelog tigra.