Nutza:Aferghes/Jiddische Schreibweis: Unterschied zwischen den Versionen

Versionsgeschichte interaktiv durchsuchen

← Zum vorign Versionsunterschied Zan naxtn Versionsuntaschied →

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt

Inline

Version vom 13. Mai 2022, 00:53 Uhr.

Dawál d nidasaksischa Litratua von n 20. Jh. koa ununtabrochnna Furtsetzing vo da mittlnidadeitschn Litratua is, hom se a spezjella Autorna doudavõ inspirian loua. Aso hom a Schreiwa wej da Jan Naarding u da Klaas Kleine ira aingann "Varreimunga" oda Nouchdichtareia von n Vejchaepal von n Fuks Reintje - oda Reineke - gschoffn, insperiat duech d mittllnidadeitscha Fossung, wou 1498 z Libeck assakumma is.

D Literarischn Ambiziona u s Sprouchbawusstsaa

As spezifisch litterarischa Hernemma von n modernna Nidasaksisch, in Gengsotz zen Schreim oun a literatischa Ambiziona, is af s Ejascht rár gweng. Fia d Idej, dass aa a Regionolsprouch litterarisch gnutzd wern kõ, is nu a Emanzipazionsschloḡ noutwende gweng. I de 50ga Jouana hom inn Kontext von n Nidasaksischn Batou a por Schreiba a Gschau vo irnane literarischn Ambizja gem. An weitann Emazipazionswurff houd s sida de 80gana gem, wej d litterarischn nidasaksischn Zeidschriftn wej d Drèentse Roet, d Grunneger Krödde u spáda d twèentischa De Nieje Tied mid da tradezionelln Schreiwarei brochn hom.

D Autorn han typischaweis af ira aingann Region vablim, wos midunta zen Asdruck kumma is inn Antstenga vo trennta festa Schreibweisn fia ajeda Region. Do gweng is dou wuhl a Mouß vo iwaregionoln (nidalendisch-deitschn) nidaseksischn Bawusstsaa, dass an reziprokn litterarischn Astausch gem houd. Aso han nou an Virblt von n Roet dej Zeidschriftn Krödde u d ostfrisischa Diesel valegt worn, un is aa vo 1958ge õ d Zeidschrift De Moespot (von ej De Moospot) wej a Organ von n Verbond veur Neersasse Dialektkringen assakummad worn. Da Vabunt dafosst d nidasaksischn Regiona Achterhoek, Sallaand, Oost-Veluwe u spáda aa Twente. A Schreiwa wej da Jan Poortman u da Gerard Vloedbeld hom a Románn vo plattdeitschn Autorn in irnan Dialekt iwatrong (respektiv s Drèentisch u s Tweantisch).

Quelle: https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nedersaksische_literatuur_in_de_20e_ieuw&oldid=314130

Ergänzung

Es Plattdeitsch in: + Af Oltseksisch homma niad vill Textt; as Mittlnidadeitsch houd af s End vonn Mittlolta a Periodn vo gressana literarischa Aktivitet ghobt. Min Afkumma u Dafolg vo da nidalendischn u da neihouchdeitschn Standardsprouch i da frejmodernan Zeid is iwa johrhundat nimma vill gschrim woan af Nidadeitsch. In neinzeantn Johrhundat hod s zejascht bsundas z Deitschlond a Renessons gem. Gengwerte wird dou recht villalloa gschrim. Ret reglmásse kumma a Románna, a Nowelln, a Gschichtlsammlinga, a Gedichtsammlinga owa a Audioprodukziona oda AFnámma vonn gredtn Wort assa, i da oinnan Region mejra wej i da ondan. Mejra git s aa nu a literarischa Zirkln, a Zeitschriftn, a Preis, a Schreiwaportrejna af DVD u dagleichn.

Es Altsaksisch: + Afn Gstod vo da Nordsej zamst da modernnan Prowinz Groninga is a Oltfrisisch gredt worn. Es Oltseksisch is vawondt mid de iwatn westgermanischn Sprouchn, wej an Oltfrisischn, an Oltanglischn, an Oltwestnidafrenkischn (wou ma bessa unta n Nama Oltnidalendisch kennt u bsundas in Sidn vo d Nidalandn un in heiting Flándan gredt worn is), an Oltoustnidafrenkischn oda an Olthouchdeitschn, um dej wou s dou niad gejd. Dej Dialektt vo dena, dea wou ba da Groussn Velkawondarung af d Britischa Insl iwagsetzt han, hom se sida an 5. Jh. mid da Zeid gõnz ondas anwicklt.

Zwischa da altsaksischn Zeid: + Da Claus Schuppenhauer, da wou s Institut für niederdeutsche Sprache z Bremen õgfejat houd, hod gschrim: Es houd aso schej õgfongt mid da nidadeitschn Litratua [min Heiland] un is aso gách zen End kumma. Vo umma 1100 õ is am mejran schou gour nimma Nidadeitsch gschrim worn. Da Nordn hod mejra u mejra d Politik o si grissn u se nou an nou da hejchann Kultua as n Sidn zougwendt - ner is s Nidadeitsch hem hintnunta gfolln.^[1]

Min afkummadn Handl: + Dej 17 Woln u 24 Londrecht vo da Frisischn Freihát han aa af nidaseksich umgsetzt. Nemma dej Rechtstextt, wou klejnnana separata u vamischta Dokumentt u Brejff han, han kámm a Groninga Textt niad tradiat vo dera Zeid, wos doudadurch kumma is, dass i d Omtsstumma z Groninga nou long af Latein gschrim worn is, dawal d oafocha Leitn hiad hom schreim kinna.

Urspringle hod d: + wej aa heit s Nordnidadeitsch an standardisiratn Eifluß af s Plattdeitsch houd.

politische Sferna. Dou : + Nou an Schuppenhauer iwawejgt inn Mittlnidadeitschn as Sogn u niad dej Kunst: A richtiga Dichtung, howe gmoint, ebbs, wou se oins wos assinniat u d Nidaschrifd wej a Biltl vo da Welt vur d aingan Áng dascheint - aso a Ort Gschreib findt ma i da mittlnidadeitschn Zeid moast gor niad. Dou houd ols an festn Boḏn unta d Fejss. Noudenka hom s schou saa wolln, d Hansabirga, owa blouss niad iwamásse. Dej Welt, ming s denkt hom, is aso schou griawe gnou, iwanorrata Witz han weis u worhofte niad nejte.^[1]

Toch ... verschienen: +

es Poem Flos unde Blankeflos vonn 15. Jh., a ret vakirzta Adapzion vonn altfranzesischn Román Floire et Blancheflor, iwa d Passiõ zwischn an hoidnischn Prinz un a kristlinga Sklawĩ. Af s selzeitinga Publikum mou s an Eidruk gmocht hom, wou s se gholtn houd i niad minda wej fimf Handschriftn.

Quelle: https://nds-nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nedersaksische_literetuur_t%C3%B6t_1900&oldid=317037

↑ ^1,0 ^1,1 Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur (oaver-ezet in de Drèentse spelling)

[A-1] 1,0 ^1,1 Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur (oaver-ezet in de Drèentse spelling)

[1]

@@ Zein 14: / Zein 14: @@
 Es Plattdeitsch in: + Af Oltseksisch homma niad vill Textt; as Mittlnidadeitsch houd af s End vonn Mittlolta a Periodn vo gressana literarischa Aktivitet ghobt. Min Afkumma u Dafolg vo da [[Holländische_Sproch|nidalendischn]] u da [[Deitsche Sproch|neihouchdeitschn Standardsprouch]] i da frejmodernan Zeid is iwa johrhundat nimma vill gschrim woan af Nidadeitsch. In neinzeantn Johrhundat hod s zejascht bsundas z Deitschlond a Renessons gem. Gengwerte wird dou recht villalloa gschrim. Ret reglmásse kumma a Románna, a Nowelln, a Gschichtlsammlinga, a Gedichtsammlinga owa a Audioprodukziona  oda AFnámma vonn gredtn Wort assa, i da oinnan Region mejra wej i da ondan. Mejra git s aa nu a literarischa Zirkln, a Zeitschriftn, a Preis, a Schreiwaportrejna af DVD u dagleichn.
 Es Altsaksisch: + Afn Gstod vo da Nordsej zamst da modernnan Prowinz Groninga is a Oltfrisisch gredt worn. Es Oltseksisch is vawondt mid de iwatn westgermanischn Sprouchn, wej an Oltfrisischn, an Oltanglischn, an Oltwestnidafrenkischn (wou ma bessa unta n Nama Oltnidalendisch kennt u bsundas in Sidn vo d Nidalandn un in heiting Flándan gredt worn is), an Oltoustnidafrenkischn oda an Olthouchdeitschn, um dej wou s dou niad gejd. Dej Dialektt vo dena, dea wou ba da Groussn Velkawondarung af d Britischa Insl iwagsetzt han, hom se sida an 5. Jh. mid da Zeid gõnz ondas anwicklt.
+Zwischa da altsaksischn Zeid: + Da Claus Schuppenhauer, da wou s Institut für niederdeutsche Sprache z Bremen õgfejat houd, hod gschrim: Es houd aso schej õgfongt mid da nidadeitschn Litratua [min Heiland] un is aso gách zen End kumma. Vo umma 1100 õ is am mejran schou gour nimma Nidadeitsch gschrim worn. Da Nordn hod mejra u mejra d Politik o si grissn u se nou an nou da hejchann Kultua as n Sidn zougwendt - ner is s Nidadeitsch hem hintnunta gfolln.<!-- [...] 200 jaor meeist hebt deei Nedderduutsen deein kop nich hoogbeuren mugd, so oenderscheedlig is deei koeltoer verdeeld west in 't Duutse land - keein dichtoeng oen keein schreven schrift, deei Nedderduuts weer.--><ref name=A>Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur (oaver-ezet in de Drèentse spelling)</ref>
-<!--
-Zwischa da altsaksischn Zeid: + Claus Schuppenhauer, die 't Institut für niederdeutsche Sprache in Bremen an-evoerd hef, schrif:
-'Dat har so grootaorig anvoengen mit deei nedderduutse literatoer [de Heliand] oen gung doch gauw to enden. Voen zowat 1100 an is meeist gaor nich meer Nedderduuts schreven wörden. Deei Sassische adel weur wol jummer starker, deei Karolinger harren weniger to melden; deei noorden reet meer oen meer de politiek an zik oen wenden zik nao oen nao de heugere koeltoer oet 'n zuden an - man dat Nedderduutse völ daor den bie achterdaol. [...] 200 jaor meeist hebt deei Nedderduutsen deein kop nich hoogbeuren mugd, so oenderscheedlig is deei koeltoer verdeeld west in 't Duutse land - keein dichtoeng oen keein schreven schrift, deei Nedderduuts weer.' <ref name=A>Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur (oaver-ezet in de Drèentse spelling)</ref>
+Min afkummadn Handl: + Dej 17 Woln u 24 Londrecht vo da Frisischn Freihát han aa af nidaseksich umgsetzt. Nemma dej Rechtstextt, wou klejnnana separata u vamischta Dokumentt u Brejff han, han kámm a Groninga Textt niad tradiat vo dera Zeid, wos doudadurch kumma is, dass i d Omtsstumma z Groninga nou long af Latein gschrim worn is, dawal d oafocha Leitn hiad hom schreim kinna.
-Min afkummadn Handl: + De 17 Keuren en 24 Laandrechten van de Friese vri'jheid bint zölfs in 't Nedersaksisch ummezet. Dit kuj zien as een olde vörm van 't Grunnings. Behalve dizze rechtsteksten, wat kleine lösse stadsdocumenten en wat verdwaalde brieven, bint der haoste gien Grunningse teksten oavereleverd uut die tied. Dit kump deurdet d'r in Grunning nog laank in 't Latien eschreven is in officiële stokken, intied det 't gewone volk niet schrieven kun.
-Urspringle hod d: + (zoas ok vandage 't Noord-Nederduuts een standerdiserende invloed hef op 't Platduuts).
+Urspringle hod d: + wej aa heit s Nordnidadeitsch an standardisiratn Eifluß af s Plattdeitsch houd.
-wej aa heit s Nordnidadeitsch an standardisiratn Eifluß af s Plattdeitsch houd.
 politische Sferna. Dou : +
+Nou an Schuppenhauer iwawejgt inn Mittlnidadeitschn as Sogn u niad dej Kunst: A richtiga Dichtung, howe gmoint, ebbs, wou se oins wos assinniat u d Nidaschrifd wej a Biltl vo da Welt vur d aingan Áng dascheint - aso a Ort Gschreib findt ma i da mittlnidadeitschn Zeid moast gor niad. Dou houd ols an festn Boḏn unta d Fejss. Noudenka hom s schou saa wolln, d Hansabirga, owa blouss niad iwamásse. Dej Welt, ming s denkt hom, is aso schou griawe gnou, iwanorrata Witz han weis u worhofte niad nejte.<ref name=A />
-Volgens Schuppenhauer har bi'j de Middelnederduuts praotende lu de rede en niet de kuunst de overhaand:
-'Richtige dichtoeng, hef ik zegd, zowat, wo eein zik wat oetsimmeleert oen dat daolschrift as eein bield voen de weld, voen zien egen weld - zo'n aords schrieven viendt wie ien mittelnedderduutse tied meeist gaor nich. Hier het allens vasten bodden under de veut. Naodenkern woel heei wol weden, deei Hanzebörger, man bloots nich euverspeuns. Deei weld, mag heei dacht hebben, is zo al gediegen noog; euverdorige grappen zund wis oen waoraftig nich neudig.'<ref name=A />
 Toch ... verschienen: +
-* 't vieftiende-ieuwse gedicht Flos unde Blankeflos, een daonig verkörte bewarking van de Oldfraanse roman Floire et Blancheflor, aover de passie tussen een heidense preens en een christelijke slavin. 't Doedestiedse pebliek mut drok ewest hebben op 't gedicht; 't is ja aovereleverd in niet minder as vief haandschriften.
+* es Poem ''Flos unde Blankeflos'' vonn 15. Jh., a ret vakirzta Adapzion vonn altfranzesischn Román ''Floire et Blancheflor'', iwa d Passiõ zwischn an hoidnischn Prinz un a kristlinga Sklawĩ. Af s selzeitinga Publikum mou s an Eidruk gmocht hom, wou s se gholtn houd i niad minda wej fimf Handschriftn.
+<!--
 Vejcha-Epana. Da Luther: +
 , die löp van de Latiense Ecbasis captivi naor Nivardus zien Ysengrimus en Reinardus vulpes, de Oldfraanse Roman de Renart, 't Middelhoogduutse Reinhart Fuchs van Heinrich der Glîchezære (Hinnerk de Huichelaor) en 't Middelnederlaandse Van den vos Reynaerde. Mederne Nedersaksische bewarkings van 't verhaal bint emeuken deur Jan Naarding (Reiner Robaord) en Klaas Kleine (Reinder Robaord).<ref>Van dizze beide bewarkings bint fragmenten op-eneumen in Scheupers van de taol: bloemlezing van de Drèentse Schrieverij 1837-2003, samen-esteld en in-eleid deur Rouke Broersma (2003). Zuudwolde: Stichting Het Drentse Boek</ref> Reinke de Vos had lieke veule succes as Tiel Oelenspiegel (kiekt hieronder) en was even wied verbreid.