Tricio

Tricio
Alministración
País	España
Autonomía	La Rioxa
Tipu d'entidá	conceyu de La Rioxa
Nome oficial	Tricio (es)[1]
Códigu postal	26312
Xeografía
Coordenaes	42°24′04″N 2°43′08″W / 42.401111111111°N 2.7188888888889°O / 42.401111111111; -2.7188888888889
Tricio Tricio (España)
Superficie	6 km²
Altitú	563 m
Llenda con	Alesón, Manjarrés, Arenzana de Arriba, Arenzana de Abajo y Nájera
Demografía
Población	356 hab. (2023) - 182 homes (2019) - 198 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.11% de La Rioxa
Densidá	59,33 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00

Tricio ye un conceyu de la comunidá autónoma de La Rioxa (España), na contorna de la Rioxa Alta, cercanu a la ciudá de Nájera.

Numberoses referencies escrites de toles dómines respuenden por el perantiguu orixe de Tricio, anterior a la era cristiana. El testimoniu más antiguu apurrir, l'añu 154 e. C., Apiano Alexandrín, nomando a los tritios xunto a otres tribus que s'opunxeron al dominiu romanu. Ptolomeo, xeógrafu griegu de reconocida autoridá, cita, nel sieglu II, a Tritium Megalon, nomatu emprestáu polos conquistadores romanos qu'ufierta una idea sobre la importancia que la villa tenía na dómina. Grandor acotáu amás polos numberosos afayos arqueolóxicos de la civilización clásica, dalgunos de los cualos recueye'l Padre Anguiano nel so Compendio historial de La Rioxa: restos de muralles y de una torre fortificada, mosaicos, columnes, cerámiques y llábanes.

Figura tamién la llocalidá nel Itinerariu de Antonino Augusto, del sieglu III, como unu de los puntos de camín de la calzada que xunía Zaragoza y Astorga.

Nel sieglu V, apaecen los vecinos de Tricio como defensores del Obispu Silvano de Calahorra frente al Papa Hilario.

Nel añu 928, reinar doña Toa fixo una donación, documentándola na correspondiente escritura, d'una propiedá sita na villa.

Sancho'l Mayor incluyó a Tricio na rellación de pueblos numberaos pol so Fueru de Nájera, definiéndo-y como independiente d'esta urbe. En 1073, el rei navarru Sancho'l de Peñalén ordenaba restituyir al monesteriu de San Millán de la Cogolla unos palacios de Tricio, donaos ventitrés años antes por López Fortúnez y la so esposa doña Mencía y usurpaos dende entós por Sancho Garcés.

Declarada villa independiente pol rei Felipe IV en 1658, perteneció darréu al dominiu de los duques de Nájera. Hasta la creación de la provincia de Logroño, por Real Decretu de 30 de payares de 1833, perteneció a la de Burgos.

El 6 d'ochobre de 1833 el xeneral Santos Lladrón de Cegama proclamó rei a Carlos V en Tricio, dando con ello empiezu a la Primer Guerra Carlista.

El conceyu, que tien una superficie de 6,35 km²,^[2] cuenta según el padrón municipal pa 2017 del INE con 378 habitantes y una densidá de 59,53 hab./km².

Gráfica d'evolución demográfica de Tricio ente 1842 y 2017

Población de derechu según los censos de población del INE.[3]      Población según el padrón municipal de 2017.[4]

Ente 1900 y 1910, crez el términu del conceyu porque incorpora a Arenzana de Arriba.

Ente 1910 y 1920, mengua'l términu del conceyu porque independiza a Arenzana de Arriba.

El conceutu de delda viva contempla namái les deldes con caxes y bancos relatives a creitos financieros, valores de renta fixa y préstamos o creitos tresferíos a terceros, escluyéndose, poro, la delda comercial.

Gráfica d'evolución de la delda viva del conceyu ente 2008 y 2014

Delda viva del conceyu en miles d'Euros según datos del Ministeriu de Facienda y Ad. Públiques.[5]

La delda viva municipal per habitante en 2014 xubía a 500,00 €.^[6]

Data del sieglu V y foi construyida sobre un antiguu mausoléu romanu del sieglu III.

Ye'l monumentu relixosu más antiguu de La Rioxa, cola particularidá de tar construyíu con restos procedentes d'otros edificios de l'antigua Tritium Megalon.

Ta declarada bien d'interés cultural dende'l 30 de marzu de 1978.

Alluga'l mausoléu de Celedón Pardo y Agüero, médicu de cámara de Felipe IV

Añalmente, l'últimu sábadu d'abril realiza una marcha nocherniega a cuerpu d'unos 63 km que parte de Logroño escontra'l Monesteriu de Valvanera, conocida como la Valvanerada. La llocalidá collabora na so organización partiendo avituallamiento con mazanes.

Nesta población nació'l pelotari Augusto Ibáñez Sacristán, Titín III.

• El primer domingu de mayu, Festividá de La Virxe de los Arcos.
• 7 d'agostu Festividá de San Mamés
• 24 d'agostu Festividá de San Bartolomé. Destaquen les carreres de cascoxos, nes qu'estos lleven una llata de pimientos de 250 gramos ensobiada al so cascu. Tamién se celebren carreres de burrus.

• Celedón Pardo y Agüero (1522-1637), médicu de cámara de Felipe IV
• Ignacio Marrón y Gómez de Helgueta, inxenieru naval qu'en participando en delles batalles proyeutó y dirixó les obres del puertu de Cádiz, finando en 1820
• Francisco García Villasana, xurisconsultu muertu en 1834 qu'escribió estudios sobre asuntos tales como'l duelu, el suicidiu o l'adulteriu
• Mariano de la Paz Graells, médicu, naturista y catedráticu, fundador de l'Academia de Ciencies Exactes y direutor del Botánicu, autor d'una obra capital sobre la flora ibérica.
• Augusto Ibáñez Sacristán, Titín III, pelotari nacíu'l 13 de xineru de 1969.

• Conceyos de La Rioxa
• Llocalidaes d'entidá menor de La Rioxa
• Bienes d'Interés Cultural de La Rioxa
• La Rioxa (España)

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Tricio.

• Tricio n'OpenStreetMap.