Clan

Un cla ye un grupu de persones xuníes por llazos de parentescu y ascendencia, venceyáu pola perceición de ser descendientes d'un ancestru común. La denominación provién del gaélicu clann, que significa "fíu" o "descendiente".^[1] En dellos llugares, como la Escocia antigua, designaba al conxuntu de miembros de los distintos grupos familiares.^[2] El términu pasó al inglés escontra 1425 pa denominar les organizaciones tribales d'Irlanda y Escocia.^[3]

L'ancestru común del clan podía ser real o mitolóxicu, humanu o non, y nesi casu falar d'un tótem animal o d'una planta. Entá si los verdaderos llinaxes nun se conocen realmente, los miembros del clan reconocen a un padre fundador, símbolu de la unidá del clan. Polo xeneral, el parentescu difier de les rellaciones biolóxiques, yá que tamién envolubra l'adopción, el matrimoniu y llazos xenealóxicos convencionales y, inclusive, ficticios. En pallabres de Marshall Sahlins, la cla ye una unidá de descendencia común más "putativa" que "demostrable". Los clanes pueden ser matrilineales, patrilineales o cognáticos.

Anque se trata d'un conceutu rellacionáu coles categoríes de parentescu tribal, nun ye totalmente equivalente a tribu, tando más venceyáu al conceutu de llinaxe, tuteláu por un espíritu ancestral.^[4] El venceyu del clan puede tar tan llargamente enraigonáu, que determina rellaciones especiales con toles persones del mesmu, anque tean fuera del ámbitu territorial propiu, inclusive anque habiten a gran distancia y nunca tuvieren primeramente contautu ente sigo.^[5]

La organización políticu-social de los clanes ye diversa, pos en sí mesmu'l cla nun la condiciona. Al contrariu, ye la organización tribal la que determina aquella, de forma que pueden atopase exemplos de tribus segmentarias, esto ye, tribus de calter pocu evolucionáu, estazaes social y políticamente, ensin diversificación económica; xunto a elles, organizaciones cuasi estatales, denominaes "cacicatos".^[6] Los cacicatos son organizaciones zarraes y estratificadas, anque en nengún casu ye una sociedá de clases. Unu de los tipos más llamativos d'organización tribal caciquil ye'l denomináu "Cla cónica", fuertemente xerarquizáu y teóricamente patrilineal (anque cognático "de fechu"), típicu de Polinesia, anque estendíu por Asia y África.^[7]

Un modelu bien estremáu ye'l llamáu "Cla territorial", descritu per primer vegada nes tierres altes de Nueva Guinea, de calter exógamo y patrilineal, que se reconoz nun territoriu definíu, dientro del cual mora la mayoría de los sos miembros. Los clanes d'esti tipu xunir con otros clanes rellacionaos de la mesma rexón, formando una fratría, qu'opera unitariamente escontra l'esterior pero que puede contener conflictos guerreros nel so interior.^[8] Nesti tipu d'organización tribal, opérase una llamativa diferenciación ente cla y llinaxe, teniendo esti postreru un calter más biolóxicu.

Sicasí, la forma prototípica de cla, estendíu por tolos continentes, ye'l llamáu "Cla esvalixada", que correspuende cola clásica definición de Meggitt, como "unidá cimera de parentescu de la estructura tribal".^[9] Nun conforma un grupu qu'actúa coordinadamente, sinón más bien una "categoría" de persones que comparten ascendencia pero nun actúen como coleutividá.^[10] Son de llinaxes igualitarios, exógamos y, indistintamente, patri o matrilineales. Al contrariu que nos exemplos anteriores, la cla esvalixada nun tien un calter políticu, anque cumple determinaes funciones d'esti tipu. Correspuéndese siempres con "tribus segmentarias".

• Antropoloxía del parentescu
• Familia
• Árbol xenealóxicu
• Comunidá

• Sahlins, Marshall D. (1972): Les sociedaes tribales, Ed. Labor, 1ª edic. Barcelona. Dep.Leg. B-5073-1972 (esiste una tercer edición de 1984, con ISBN 84-335-5733-5)