Valmiki

En idioma sánscritu, vālmīki significa ‘llomba de la formiga’ (formigueru), derivada de la pallabra vamrī-kūṭa (monte [de tierra] de formigues), siendo vamrā: ‘formiga’ nel antiguu sánscritu rigvédico.^[3]

Cunta la lleenda que Valmiki yera fíu d'un rei. Con tan solo unos meses d'edá foi abandonáu pola so familia nel monte. Unos lladrones atopar, llamáronlu Vailía Koli y enseñáron-y el so oficiu. Colos años, Valmiki formó una familia, a la que caltenía robando a los viaxeros.

Un día, el sabiu volador Nárada Muni taba analayando pol monte y Vailía Koli asaltar. Nárada —cola so duce voz— preguntó-y si sabía lo que taba faciendo. Vailía respondió-y que taba calteniendo a la so familia, y que ésta yera consciente de les sos actividaes.

Entós Nárada preguntó-y si dalgunu de los miembros de la so familia fadría cargu del karma (la reacción) de los sos asesinatos. Vailía sintióse tan tocáu por esta idea, que corrió a la so casa y preguntó-yos ún por ún a la so esposa ya hijo si dalgunu taba dispuestu a dir al infiernu por él. Toos negáronse, y refartáron-y que'l so deber como padre yera caltener a la so familia, polo qu'él yera l'únicu responsable de la manera en que cumplía cola so deber.

Al entender esto, Vailía esperimentó un cambéu. Volvió col sabiu Nárada y pidió-y que lo allumara. Nárada enseñó-y tou avera del hinduismu y les bondaes de la oración. Valmiki entós pasó tanto tiempu quietu rezando que les formigues cubrir enteru y formaron el so formigueru enriba d'él.^[3]

Tiempu dempués Valmiki preguntó-y a Nárada: «Oh, venerable rishi, por favor dime si hai nesti mundu un home perfectu que seya coles mesmes virtuosu, valiente, responsable, veraz, noble, estable y atentu con tolos seres».

Nārada respondió: «Hai unu, el príncipe de la dinastía del rei Ikswakú, llamáu Caña. Ye un gran héroe, ye'l proteutor del dharma (la relixón), ye firme, xusto, lliberal, bien tratáu nos Vedes y nes artes marciales. Tien toles virtúes, ye un fíu obediente, un atentu hermanu, un amorosu maríu, un amigu fiel, el rei ideal, un enemigu misericordioso y amigo de tolos seres vivos. Ye inigualable en guapura, anque la so piel ye de color verdosu. Tol mundu adorar». Entós el sabiu Nárada cuntólu a Maharshi Valmiki el rellatu de Caña, tal como lo escuchara del dios Brahmá, entestáu en 100 versos. Esto llámase'l Sankshipta Caña-aiana (‘curtia Caña-historia’). Esta historia enllenó los pensamientos de Valmiki y él empezó a encegolase y a pensar una y otra vez no mesmo.

Dalgún tiempu dempués de que Nárada foise, Valmiki foi a les veres de ríu Ganga a bañase. El so discípulu BharadVásh llevába-y les ropes (colo cual indícase que'l sabiu diba desnudu). Cruciaron el regueru Tamasa (inorancia o babayada), que les sos agües yeren bien cristalines. Valmiki díxo-y al so discípulu: «Mira qué llimpia y sele ye l'agua d'esti regueru de la babayada, como la mente de la xente bono».

Valmiki entró na agua y escuchó el cantar d'una pareya de páxaros que taben copulando nes cañes de los árboles. Valmiki sintióse bien contentu de ver a esta feliz pareya. Xusto entós unu de los paxarucos foi travesáu por una flecha y cayó muertu. Valmiki, al atopar al cazador, ensin querer glayó-y en versu:

mānishāda pratishtātum / samagah sāshvatīssamāh

yat krauncha mithunādekam / sokam avadhīm kāma mohitam

‘Tu, que matasti a unu de los páxaros dedicaos al sexu [maithuna], coles mesmes que tu non vives enforma tiempu!’.

En sánscritu esta forma de versificación denominar śloka (estrofa de dos versos).

El dios Brahmā diéra-y esta capacidá de versificar, y ordenó-y escribir el Ramaiana completu. Esta estrofa ye reverenciada como'l primera shloka de la lliteratura hindú; Valmiki ye reverenciado como'l primer poeta (kavi), y el Ramaiana como'l primer poema (kavia).

Otra tradición diz que Nárada Muni engañó al lladrón Vailía, diciéndo-y que si la so deidá rexente yera la Muerte (mara o mritiu en sánscritu), tenía qu'adorala repitiendo'l so nome. Asina se volvería meyor asesín. Valmiki sentar nel monte y empezó a repitir ininterrumpidamente: «Mara, Mara, Mara…» (que finalmente s'oyía como «Caña, Caña, Caña»). Solo por repitir el santu nome del dios Caña, tola historia del Ramaiana empezar a develar naturalmente na so mente. El lladrón quedó tan embaíu nel desenvolvimientu d'esta historia, que s'escaeció de comer y dormir.

Cuando meses dempués Nárada volvió pasar por esi monte pa ver la meyora del so engañáu «discípulu», atopar dientro d'un formigueru: les formigues construyeren la so morada alredor d'él.

Otra lleenda diz que'l dios Brahmá apaeció ante Valmiki y díxo-y qu'escribiera'l Ramayana.

El Ramaiana consiste en 480.002 pallabres (24.001 versos) distribuyíos en siete capítulos (kāṇḍa). Esto representa una cuarta parte del Majábharata (l'otru testu épicu importante de la India), y cuatro veces más llargu que la Ilíada.

Cunta les fazañes d'un príncipe, Caña d'Aiodia, que la so esposa Sita ye raptada pol rei de Lanka, el demoniu (rakshasa) Rávana. El Ramaiana data d'ente'l sieglu III y l'II e.C., aproximao de la mesma fecha que la composición del Majábharata. Nun ye posible datalo esautamente por cuenta de que —como la mayoría de los testos épicos tradicionales— travesó un llargu procesu de interpolaciones y redacciones.

Créese que Valmiki foi l'autor basándose namái na atribución qu'apaez nel mesmu testu.

• Vālmīki (2010). Rāmāiana. Traductor Roberto Frías. 584 páxines. Cartoné. Pliegu de 15 imáxenes. Coleición Memoria mundi. Vilaür: Ediciones Atalanta. ISBN 978-84-937247-8-8.
• –. El Ramayana. Dos tomos. 1607 páxines. Traducción y notes por Juan Bautista Bergua. Madrid: Ediciones Ibériques, La Crítica Lliteraria. ISBN 978-84-7083-048-8.

•   Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Valmiki.
• Wikimapia.org (sitiu del áshram del escritor Valmiki, en Nepal, a 300 m del ríu Gandaki, frontera cola India).

esti autor violo a 3 neñes