Föderaliste

D Föderaliste in dr Helvetik si d Gegner vom zentralistische Eiheitsstaat gsi, wo am Afang vo dr Helvetische Revolution 1798 iigfüehrt und denn vo dr Partei vo de Unitarier verdeidigt worden isch. D Föderaliste hai sich us Gruppe mit verschiidene politische Ideologie zsämmegsetzt, wo Ahänger von ere föderalistische Staatsstruktur für d Schwiiz gsi si, wobii sich im Lauf vo de Johr dr Deil vo de Reaktionäre vergrösseret het, wo d Restauration vo de vorrevolutionäre Zueständ agsträbt hai, wie si in dr Alte Eidgenosseschaft gherrscht hai.

Dr Napoleon Bonaparte, dr Erst Konsul vo dr französische Schutzmacht sit 1799, het scho früeh gmerkt, ass dr Föderalismus bi de Schwiizer dief verankeret isch und ass men em muess Rächnig dräge. Er het die gmässigte Republikaner de radikale Patriote vorzoge und het scho im Früehlig 1800 zuegloo, ass d Föderaliste ihri Meinig frei döfe verdrätte. Au d Unitarier und au d Föderaliste hai für Understützig für ihri Idee bi de Franzose gworbe. E grosse Befürworter vom Schwiizer Föderalismus isch dr französisch Gsandti in dr Helvetische Republik, dr Karl Friedrich Reinhard, gsi. D Verfassig vo Malmaison vom 29.Mai 1801 hai d Föderaliste as z zentralistisch abglehnt, und wo d Unitarier denn no witer in dere Richdig hai welle go mit ihre Vorschleg, hai sich d Föderaliste, understützt vom französische Gsandte, am 27./28. Oktober 1802 mit eme Staatsstreich an d Macht brocht. Si hai sich aber denn mit de Franzose verchracht, wil si gege die französischi Annexion vom Wallis gsi si, und hai im April 1802 d Macht wider verlore. Im «Stäcklichrieg», eme churze Bürgerchrieg im Septämber/Oktober 1802, hai si denn d Macht vo de Unitarier ändgültig broche. Dr Napoleon het druf bi dr Pariser Consulta Abgordneti vo beide Parteie drzue brocht, siini Mediationsakte, wo d Forderige vo de Föderaliste wiitgehend befriidigt het, azneh.