Russies-Ortodokse Kerk

Die Russiese Kerk ontstaan in 988, toe grootprins Wladimir die Grote van Kiëf-Roes die Christelike geloof aanneem as die land se amptelike godsdiens.

Die Kiëfse Kerk val aanvanklik onder die Ekumeniese Patriargaat van Konstantinopel en die Bisantynse patriarg stel die aartsbiskop aan wat hoof van die Russiese Kerk is. In 1054 is die Russiese Kerk deel van die Oosters-Ortodokse Kerk wat ontstaan ná die skeuring in die kerk van die Romeinse Ryk bekend as die Oos-Wes-skisma. In 1448 maak die Russiese biskoppe hulle los van die Patriargaat van Konstantinopel. Sedertdien is dit ’n outokefale, administratief selfregerende kerk. Vyf jaar later val Konstantinopel in die hande van die Ottomaanse Ryk en in Rusland ontstaan die teorie dat Moskou die "Derde Rome" is en die Christelike (Ortodokse) keiserryk moet voortsit. In 1589 neem die aartsbiskop van Moskou met die toestemming van die patriarg van Konstantinopel die titel patriarg aan.

In die middel van die 17de eeu voer die destydse patriarg van Moskou, Nikon, hervormings deur in die Russies-Ortodokse rite. Baie gelowiges betwis die wetlikheid van hierdie kerkhervormings en onder leiding van aartspriester Awwakoem staan hulle dit sterk teen. Die stryd word besleg in die guns van die hervormingsgesindes en dit lei in 1666–1667 tot ’n skeuring (Russies: раскол; raskol) in die Kerk. ’n Banvloek word oor die ou rite uitgespreek en die aanhangers daarvan word as skismatici (раскольники; raskolniki) bestempel en vir ’n baie lang tyd vervolg. Hulle noem hulself Ougelowiges (Староверы). Die banvloek is eers in 1971 deur die Patriargaat van Moskou opgehef.

Die Ougelowiges verskil steeds van die Russies-Ortodokse Kerk. Een van die belangrikste verskille is die manier waarop die kruisteken gemaak word. Die Ougelowiges doen dit met twee vingers as teken van die dualiteit van Christus die Seun van God en Christus die Mens. Die amptelike Kerk maak die teken met drie vingers as simbool van die Heilige Drie-eenheid (Vader, Seun en Heilige Gees).

 

Ná die Russiese Rewolusie van 1917, tydens die kommunistiese era, is die Kerk vervolg. Biskoppe, priesters en ander gelowiges is gearresteer en tereggestel. Kloosters is gesluit en talle kerke is verniel of as pakhuise, bioskope en gemeenskapsale ingerig.

Nadat Nazi-Duitsland die Sowjetunie in 1941 ingeval het, laat Josef Stalin die Russies-Ortodokse Kerk herleef om patriotiese ondersteuning van die Russiese deelname aan die oorlog aan te moedig.^[3]

Op 4 September 1943 kry die aartsbiskoppe Sergius (Stragorodski), Aleksi (Simanski) en Nikolai (Jaroesjewitsj) toestemming om op 8 September ’n raad byeen te roep wat Sergius verkies tot patriarg van Moskou en die hele Rusland. Dit word deur sommige kerklikes beskou as ’n oortreding van die XXXIV Apostoliese Kanon aangesien geen kerkhiërarg deur ’n niekerklike owerheid ingeseën kan word nie.^[4][5]

’n Nuwe patriarg word gekies, teologiese skole geopen en duisende kerke weer in gebruik geneem. Die Moskouse Teologiese Akademie-kweekskool, wat in 1918 gesluit is, word ook heropen.

Tussen 1945 en 1959 word die amptelike organisasie van die Kerk baie uitgebrei. Teen 1957 is sowat 22 000 Russies-Ortodokse kerke weer aktief.

In 1959 begin Nikita Chroesjtsjof egter sy eie veldtog teen die Kerk en sowat 12 000 kerke word gedwing om hul deure te sluit. Teen 1985 is daar minder as 7 000 kerke oop. Lede van die kerkhiërargie word uitgedwing en in die tronk gestop en hul plekke word ingeneem deur "gehoorsame" kerklikes, van wie talle na bewering bande met die KGB het.

Sedert die val van die Sowjetunie gaan die Russies-Ortodokse Kerk deur ’n soort renaissance.

Die liturgie en rite van die Russies-Ortodokse Kerk kom grootliks ooreen met dié van ander Oosters-Ortodokse Kerke, wat ook uit die Kerk van Bisantium ontwikkel het. Tipies is dat die kruisteken gemaak word vanaf die voorkop, via die regterskouer na die linkerskouer met drie vingers nes in die Grieks-Ortodokse Kerk. In die kerkdienste word die hoogtepunte soos die geboorte, dood en opstanding van Christus herdenk. Geen musiekinstrumente word gebruik nie. Daar is egter baie koorsang. Die lidmate staan soms ure aaneen om saam te aanbid.

Die kerk is sterk verteenwoordig in die lande van die voormalige Sowjetunie. Die Belarussies-Ortodokse Kerk en die Oekraïens-Ortodokse Kerk val onder die Russiese Kerk. ’n Deel van die Oekraïens-Ortodokse Kerk het egter afgestig en het hul eie patriargaat van Kiëf. Die Russies-Ortodokse Kerk word ook verteenwoordig in Europa, Amerika en Oseanië.

Die Russies-Ortodokse Kerk kry dikwels kritiek oor sy invloed op die Russiese politiek en openbare lewe. So word soms anti-semitiese berigte gepubliseer in nuusbronne van plaaslike bisdomme, word baie ander geloofsoortuigings soos die Jehovasgetuies, Mormone, Rooms-Katolieke Kerk, Hare Krishnas en Protestantse kerke "sektes" genoem en word in plaaslike kerke oproepe gedoen dat hul dienste versteur word en hulle selfs geweld gebruik teen hierdie "ongelowiges".

In Rusland is daar amptelik vryheid van godsdiens, maar invloedwerwers van die Russies-Ortodokse Kerk probeer die vryheid weer inperk, onder meer deur die verpligte registrasie van kerke. Dit lyk egter nie of die Kerk sy monopolie kan handhaaf nie. Benewens ander gelowe is baie Russe ook ateïsties, of hulle staan minstens onverskillig teenoor godsdiens.

• Ortodokse Christendom – Russies-Ortodokse Kerk