Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Wikipedia

Indië

Republiek in Suid-Asië

Indië (Hindi: भारत, Bhārat; Engels: India), amptelik die Republiek Indië (Hindi: भारत गणराज्य, Bhārat Gaṇarājya, [ˈbʱaːɾət̪], luister (hulp·inligting); Engels: Republic of India), is 'n republiek in Suid-Asië. Met 'n bevolking van 1 407 563 842 (2021) is dit die tweede mees bevolkte land ter wêreld, ná die Volksrepubliek China.

Republiek Indië
भारत गणराज्य (Hindi)
Republic of India (Engels)
Vlag van Indië Embleem van Indië
Vlag Embleem
Nasionale leuse: Satyameva Jayate
(Sanskrit vir: "Die waarheid alleen triomfeer")
Volkslied: Jana Gana Mana[1]
(Sanskrit vir: "Heerser oor die gees van die mense")

Nasionale lied: Vande Mataram[1]
(Sanskrit vir: "Ek buig vir jou, Moeder")
Ligging van Indië
Hoofstad Nieu-Delhi

28°37′N 77°13′O / 28.617°N 77.217°O / 28.617; 77.217

Grootste stad Mumbai

18°58′N 72°49′O / 18.967°N 72.817°O / 18.967; 72.817

Amptelike tale Hindi en Engels[2]a
Regering Federale parlementêre
grondwetlike republiek
Droupadi Murmu
Venkaiah Naidu
Narendra Modi
Onafhanklikheid
• Dominium
• Republiek
 van die Verenigde Koninkryk
15 Augustus 1947
26 Januarie 1950
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
3 287 263[2] km2  (7de)
1 269 219 myl2
9,6
Bevolking
 - 2021-skatting
 - 2011-sensus
 - Digtheid 		 
1 407 563 842[3][4] (2de)
1 210 854 977[5][6]
416,4 / km2 (19de)
1 078,5 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$11 745 miljard[7] (3de)
$8 358[7] (128de)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2022-skatting

$3 535 miljard[7] (5de)
$2 515[7] (142ste)

MOI (2019) 0,645[8] (131ste)  –  medium
Gini (2011) 35,7[9](98ste) –  medium
Geldeenheid Roepee (₹) (INR)
Tydsone
 - Somertyd 		IST (UTC+5:30)
nie toegepas nie (UTC+5:30)
Internet-TLD .in
Skakelkode +91
a. 21 andere inheemse tale word as nasionale tale erken.

Indië is op die Indiese Subkontinent geleë en is vir die grootste deel 'n skiereiland, wat in die weste aan die Arabiese See, in die suide aan die Indiese Oseaan en in die ooste aan die Golf van Bengale grens. In die noorde grens dié land (van wes na oos) aan Pakistan, die Volksrepubliek China (Tibet), Nepal, Bhoetan, Mianmar en Bangladesj. Ten suidooste van Indië in die Indiese Oseaan is die eilandnasie Sri Lanka en ten suidweste is die Maledive geleë. Indië se Andaman- en Nicobar-eilande deel 'n maritieme grens met Thailand en Indonesië in die Andamanse See.

Die hoofstad van Indië is Nieu-Delhi en die grootste stad is Mumbai. Indië is 'n federale republiek wat bestaan uit 28 deelstate, 6 uniegebiede en 1 nasionale hoofstadgebied. Indië is 'n multi-etniese land en die meesbevolkte demokrasie ter wêreld.

Indië het tussen 1858 en 1947 deel uitgemaak van Brits-Indië en met die Verdeling van Indië het dit van sy buurland Pakistan geskei. Indië is 'n lidland van die Britse Statebond met 'n president as staatshoof. Sedert die Verdeling van Indië veg Indië teen Pakistan en die Volksrepubliek China oor beheer van die voormalige prinsstaat Kasjmir, wat tot dusver tot vyf oorloë oor die verdeelde gebied gelei het.

Naam

 
Nasa-Satellietbeeld van Indië
 
Kaart van Indië
 
Topografiese kaart van Indië

Die Vedanta het geen naam gegee vir Indië nie. Die naam Indië is afgelei van Sindhu, die plaaslike naam vir die rivier Indus (van die Sanskrit stam ind: druppel). Die ou Ariërs het dié land āryāvarta (आर्यावर्त) genoem, wat ook Sentraal-Asië ingesluit het. Die Sanskrit-woord Arya beteken 'respek almal' en in later tye 'iemand van die eerste drie kaste' (in tegenoverstelling tot 'śūdra'). Omgekeerd beteken anārya 'iemand van die oorspronklike donkerkleurige bevolking' wat ook DASA of dasyu genoem. (Die Rig Veda doen daar enigsins denigrerend oor maar dit oorspronklike volk is vanuit die ou Sumerië met meluhha of mleccha aangedui, wat verwys na die Indusvalleibeskawing.) Die woord Varta beteken in Sanskrit 'verplaatsingsgebied', 'land', 'verblyf', 'kostwinning' of 'bestaansmiddel'. Die afkorting Varta is tot Barta verbaster en later tot Bhārat ([ˈbʱaːrət̪] luister (hulp·inligting).

Die Perse het ('n deel van) dié land Hindoestan ([ɦɪnd̪ʊˈst̪aːn] luister (hulp·inligting)), dié land van die Indus, genoem. Dit is deur die Grieke tot Indië (ινδιη) gewysig. Die verskillende politieke partye het wel ander voorkeursname vir dié land soos Hindoestan, Hindu Rashtra en Bharat. Die naam Bharat sou afstam van twee ou konings wat Bharata genoem word. Die naam Hindoestan word amptelik opgegee na die onafhanklikheid op 15 Augustus 1947. Die naam word nog wel gebruik in die daaglikse spraakgebruik. 'n Gewilde patriotiese lied, geskryf deur 'n Indiëse Moslem, Muhammad Iqbal, begin met die sin: "Sare jahaan se acchaa, Hindustan hamaaraa" (Onse Hindoestan is beter as die res van die wêreld).

Die term Indië het veral gebruiklik geword in navolging van die Engelse benaming. Die term Indië is 'n lang tyd gebruiklik in België, maar word na Nederlands voorbeeld nou ook geleidelik vervang deur India. Indië het in die noorde sinoniem geword vir Nederlands-Indië, wat in werklikheid op Indonesië dui.

Geografie

Indië se geografie word gekenmerk deur die Himalaja in die verre noorde, die Ganges-, Indus- en Brahmaputra-vlaktes in die weste, noorde en ooste asook die Wes- en Oos-Ghats. Kangchenjunga is met 'n hoogte van 8 586 m Indië se hoogste berg en is in die deelstaat Sikkim geleë.

Indië se heilige rivier, die Ganges, is ook dié land se langste river, gevolg deur die Godavari, die Ganges-sytak Yamuna, Narmada en die Krisjna.

Geskiedenis

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Geskiedenis van Indië.

Ekonomie

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Ekonomie van Indië.

Indië is ekonomies in opkoms. In die 1960's was daar nog bitter armoede en selfs hongersnode, maar dié land is nou ná China een van die grootste opkomende ekonomiese magte, lid van die BRICS en die Groep van 20.

Demografie

Amptelike tale van Indië

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lys van nasionale tale van Indië.

Amptelike tale (Sentraal administratief)

  1. Hindi
  2. Engels (samewerkende amptelike taal)

Erkende nasionale tale van Indië (Geskeduleerde lys vir amptelike gebruik)

 
Indiese deelstate volgens mees verspreide tale
  1. Assamees (amptelike taal van Assam)
  2. Bengaals (amptelike taal van Tripura en Wes-Bengale)
  3. Bodo (amptelike taal van Assam)
  4. Dogri (amptelike taal van Jammu en Kasjmir)
  5. Engels (amptelike taal van Nagaland)
  6. Gujarati (amptelike taal van Dadra en Nagar Haveli, Daman en Diu en Gujarat)
  7. Hindi (amptelike taal van Arunachal Pradesh, Andaman- en Nicobar-eilande, Bihar, Chandigarh, Chhattisgarh, Delhi, Haryana, Himachal Pradesh, Jharkhand, Madhya Pradesh, Rajasthan, Uttar Pradesh en Uttaranchal)
  8. Kannada (amptelike taal van Karnataka)
  9. Kasjmiri (amptelike taal van Jammu en Kasjmir)
  10. Konkani (amptelike taal van Goa)
  11. Maithili (amptelike taal van Bihar)
  12. Malayalam (amptelike taal van Kerala en Lakshadweep)
  13. Manipuri (Meithei) (amptelike taal van Manipur)
  14. Marathi (amptelike taal van Maharashtra)
  15. Nepalees (amptelike taal van Sikkim)
  16. Oerdoe (amptelike taal van Jammu en Kasjmir, en ook sommige distrikte in Andhra Pradesh, Delhi en Uttar Pradesh)
  17. Oriya (amptelike taal van Orissa)
  18. Pandjabi (amptelike taal van Pundjab, tweede amptelike taal van Delhi)
  19. Sanskrit
  20. Santali
  21. Sindhi
  22. Tamil (amptelike taal van Tamil Nadu en Pondicherry)
  23. Telugu (amptelike taal van Andhra Pradesh)

Religie

 
Verspreiding van godsdienste in Indië volgens Indiese distrikte, 2011-sensus:

   Hindoe

   Moslems

   Christene

   Sikhs

   Boeddhiste

   Ander

Religie Bevolking
% 1951 		Bevolking
% 1961 		Bevolking
% 1971 		Bevolking
% 1981 		Bevolking
% 1991 		Bevolking
% 2001 		Bevolking
% 2011[10]
Hindoeïsme 84,1% 83,45% 82,73% 82,30% 81,53% 80,46% 79,80%
Islam 9,8% 10,69% 11,21% 11,75% 12,61% 13,43% 14,23%
Christendom 2,3% 2,44% 2,60% 2,44% 2,32% 2,34% 2,30%
Sikhisme 1,79% 1,79% 1,89% 1,92% 1,94% 1,87% 1,72%
Boeddhisme 0,74% 0,74% 0,70% 0,70% 0,77% 0,77% 0,70%
Djainisme 0,46% 0,46% 0,48% 0,47% 0,40% 0,41% 0,37%
Zoroastrisme 0,13% 0,09% 0,09% 0,09% 0,08% 0,06% n/a
Animisme, ander 0,43% 0,43% 0,41% 0,42% 0,44% 0,72% 0,9%

In Indië bly sowat 195 miljoen Moslems (14,2% van die totale Indiese bevolking),[11][12] die hoogste Moslembevolking in 'n nie-Islamitiese land en amper dieselfde aantal Moslems as in Pakistan.[13][14] Indië beskik oor die derde hoogste Moslembevolking wêreldwyd, dwarsdeur die land,[15] en met sowat 300 000 aktiewe moskees meer as enige ander land, selfs meer as in die Islamitiese wêreld. Net in Indonesië bly meer Moslems.[16]

Sport

 
Die Indiese nasionale hokkiespan tydens die Olimpiese Somerspele 1936 in Berlyn, wenner van die goue medalje
 
Die Indiese nasionale krieketspan in aksie op Wankhedestadion in 2006

Die meeste en gewildste sportsoorte wat in Indië beoefen word, het hul oorsprong in die Verenigde Koninkryk en tydens die bestaan van Brits-Indië op die Indiese subkontinent gevestig.

Veldhokkie is die naasgewildste sportsoort, word as Indië se nasionale sport beskou[17][18] en is ook dié land se suksesvolste Olimpiese sportsoort: Die Indiese nasionale hokkiespan het tot dusver agt goue, een silwer en twee bronsmedaljes tydens Olimpiese Somerspele verower. Indië het die Hokkiewêreldbeker in 1975 gewen en was die naaswenner van die Hokkiewêreldbeker 1973. Indië het ook drie van dié toernooie gehuisves: in 1982, 2010 en 2018.

Krieket is Indië se gewildste sport.[19] Die Indiese nasionale krieketspan het die krieketwêreldbekertoernooi in 1983 en 2011 gewen, asook in 2003 en 2023 as naaswenner geëindig. Daarbenewens het Indië die T20I-wêreldbeker 2007 in Suid-Afrika gewen, die Kampioenetrofee 2002 met Sri Lanka gedeel en die Kampioenetrofee 2013 gewen. Hulle het ook die Asiatiese Beker in 1984, 1988, 1990, 1995, 2010, 2016, 2018 en 2023 gewen. Indië het ook twee keer die eindstryd van die Wêreldtoetskampioenskap gehaal, maar in 2021 teen Nieu-Seeland en in 2023 teen Australië verloor. Die Indiese Premierliga (IPL) word beskou as die gewildste krieketliga wêreldwyd en lok veral toeskouers van die Indiese subkontinent, maar ook uit Suid-Afrika, die Britse Eilande en Wes-Indië. As gevolg van die tydsverskil met Australië en Nieu-Seeland en die nagtelike uitsaai van wedstryde is die IPL in dié twee lande minder gewild.[20]

Indië was gasheer of medegasheer van verskeie internasionale sportgeleenthede: die Suid-Asiatiese Spele in 1951 en 1982; die krieketwêreldbekertoernooie in 1987, 1996, 2011, 2023 en 2031; die Kampioenetrofee in 2006 en 2029; die T20I-wêreldbeker in 2016 en 2026; die Hokkiewêreldbeker in 2010 en die Statebondspele in 2010. Van 2011 tot 2013 is die Indiese Grand Prix op die Buddh Internasionale Renbaan in Uttar Pradesh aangebied, al drie wedrenne is deur Sebastian Vettel gewen.

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ 1,0 1,1 (en) "National Symbols | National Portal of India". Indiese regering. Besoek op 28 Julie 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 (en) "Profile | National Portal of India". Indiese regering. Besoek op 28 Julie 2022.
  3. ↑ (en) "World Population Prospects 2022". United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Besoek op 28 Julie 2022.
  4. ↑ (en) "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" (XSLX) (Total Population, as of 1 July (thousands)). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Besoek op 28 Julie 2022.
  5. ↑ (en) "Population Enumeration Data (Final Population)". Sensus van Indië. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Mei 2016. Besoek op 30 April 2018.
  6. ↑ (en) "A – 2 DECADAL VARIATION IN POPULATION SINCE 1901" (PDF). Sensus van Indië. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 30 April 2016. Besoek op 30 April 2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 (en) "India". Internasionale Monetêre Fonds. April 2022. Besoek op 28 Julie 2022.
  8. ↑ (en) "Human Development Report 2020" (PDF). United Nations Development Programme. 2020. Besoek op 28 Julie 2022.
  9. ↑ (en) "Gini Index". Wêreldbank. Besoek op 28 Julie 2022.
  10. ↑ (en) "Population by religious community – 2011". Sensus van Indië. Office of the Registrar General & Census Commissioner. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2015. Besoek op 25 Augustus 2015.
  11. ↑ (en) NW, 1615 L. St; Suite 800Washington; Inquiries, DC 20036USA202-419-4300 | Main202-857-8562 | Fax202-419-4372 | Media. "The countries with the 10 largest Christian populations and the 10 largest Muslim populations". Pew Research Center. Besoek op 28 Julie 2022.
  12. ↑ (en) "Muslim Population in India – Muslims in Indian States". www.indiaonlinepages.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 April 2020. Besoek op 28 Julie 2022.
  13. ↑ (en) "Population by Religion" (PDF). www.pbs.gov.pk. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 29 Maart 2020. Besoek op 15 Januarie 2019.
  14. ↑ (en) "Pakistan". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Besoek op 28 Julie 2022.
  15. ↑ (en) "Multicultural India has more mosques than any Muslim country – Bollywood news, wallpapers, vidoes, Canadian immigration, Indian diaspora news I News East West". Newseastwest.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Desember 2017. Besoek op 11 Augustus 2015.
  16. ↑ (en) "Indonesia". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Besoek op 28 Julie 2022.
  17. ↑ (en) M. Ilyas Khan (8 Augustus 2012). "Pakistan's Olympic humiliation in national sport". BBC. Besoek op 23 Junie 2023.
  18. ↑ (en) Abbott, David (2015). Changing World: Pakistan. Encyclopædia Britannica. p. 21. ISBN 978-1-62513-321-2.
  19. ↑ (en) Bill Russell (8 Augustus 2017). "Top 10 Most Popular Sports In India". Besoek op 23 Junie 2023.
  20. ↑ (en) "Thrills, spills, yawns". ESPNcricinfo. 1 Junie 2008. Besoek op 23 Junie 2023.

Bronnelys

Algemeen

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Indië&oldid=2630783"