Ur
Ur was 'n antieke stad wat geleë was aan die oewers van die Eufraatrivier in die streek Mesopotamië, in die gedeelte wat bekend was as Sumer. Die Bybelfiguur Abraham het sy kinderjare in hierdie stad deurgebring voordat hy na Harran getrek het.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die Eerste Dinastie van Ur het gestrek van omstreeks 2600 v.C. tot 2450 v.C. en daar is bewyse dat die dinastie oor kulturele rykdom beskik het. Van die Tweede Dinastie 2450 v.C. tot 2113 v.C. is nie veel bekend nie en dit het moontlik nie bestaan nie. Die Derde Dinastie van Ur van 2113 v.C. tot 1991 v.C. is deur die koning van Mari, Isbi-irra, beëindig. Kurigalzu I van Babel het die stad tot 'n stad met politieke heerskappy uitgebou in 1427 v.C. tot 1409 v.C.
Die stad was omring deur 'n ingewikkelde stelsel mensgemaakte kanale en 'n ovaalvormige veiligheidsmuur. Die deursneehuis was 'n klein, eenverdiepingmoddergebou sonder vensters. Die strate was nie geplavei nie en was dus modderig wanneer dit gereën het. Die stad het oor geen riolering of vullisverwyderingstelsels beskik nie.
Die stad is van 1922 tot 1934 opgegrawe deur die Britse argeoloog sir Charles Leonard Woolley. Hy het verskeie vondste daar gedoen, soos koninklike grafte (omstreeks 2500 v.C.) waaronder dié van die koningin van Subet wat met 70 diensmeisies begrawe is. Hy het ook bevind dat die toring van Ur driekleurig was: swart, rooi en blou heel bo. Daar is ook baie gebruiksvoorwerpe gevind, harpe, beelde van goud, vase en juweliersware waaronder die beroemde goue helm.
Ur-Nammu (2112- 2095 v.C.) het van sy stad ʼn ware metropolis gemaak, met ingewikkelde waterwerke, tempels en ʼn tempeltoring (ziggoerat), waarvan die oorblyfsels vandag nog staan. Hy is deur die godsdienstige sentrum, Nippur, as beskermer erken en in Sumer en Akkad tot koning gekroon.
Hy het oral in Sumer tempels laat bou. Sy strewe na sentralisasie blyk duidelik uit die samestelling van die oudste regskode op aarde, die Kode van Ur-Nammu, waarvan 30 wette en die inleiding bewaar gebly het. Die wette het veral betrekking gehad op die huweliksreg, die strafreg, misdaad, slawerny en die landbou.
Net soos die wette uit 'n later tyd - byvoorbeeld die beroemde Codex Hammurapi (Kode van Hammurabi) - was die afsonderlike wette van Ur-Nammu nie algemene reëls nie, maar voorbeelde van die wyse waarop reg moes geskied. Een bepaling (17) lui byvoorbeeld: "Wanneer iemand die neus van iemand anders met 'n mes afsny, moet hy 40 sikkels silwer betaal." Ur-Nammu se seun en opvolger, Shulgi (2094- 2047 v.C.), het volgens die ou gebruik hom weer goddelike status toegeëien.
Na sy 24e bewindsjaar het hy begin met ʼn veroweringspolitiek en het hy veldtogte teen Simurrun in die noordooste gevoer. Politieke huwelike het die bande met konings in die suide van die teenswoordige Iran versterk. Die ekonomie van die ryk van Ur het vanweë 'n lewendige internasionale handel en ondernemings soos metaal- en tekstielnywerhede 'n groot bloeityd beleef. Uit tienduisende administratiewe tekste, kleitablette en seëls word die indruk gewek van 'n deeglik gesentraliseerde ryk waarin weinig aan die bevolking self oorgelaat is.
Hofdigters het lofliedere aan die koning geskep, terwyl die koning ook vereer is in gebede wat in die vorm van literêre briewe aan hom gerig is. Die tydperk word soms juis vanweë die literêre oplewing die Sumeriese renaissance genoem, omdat skrywers weer van Sumeries as taalmedium gebruik gemaak het. Akkadies het waarskynlik egter steeds die spreektaal gebly. Die Derde Dinastie van Ur het ondergegaan vanweë invalle deur steppevolke, by name die Amoriete.
Die proses van verbrokkeling kan taamlik goed nagegaan word uit gegewens oor die laaste koning van Ur, Ibbi-Sin (2028- 2004 v.C.). Hy het ten einde raad die hulp van Isjbi-Erra van Mari (in Sentraal-Mesopotamië, langs die Eufraat) teen die nomades ingeroep. Laasgenoemde het egter net sy eie belange beskerm deur seker te maak dat die stad Isin (2017- 1985 v.C.) in sy besit bly. Ibbi-Sin het uiteindelik net die stad Ur oorgehou, totdat dit ook deur die erfvyande van Mesopotamië, die Elamiete, vernietig is.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409591, volume 18, bl. 137
- Reis deur die Bybel, Lux Verbi, 2012, ISBN 978-0-7963-1295-2
- Die Wêreld van Die Bondsvolk, F.N. Lion-Cachet, 1980, ISBN 0-86809-017-4
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Ur.
