Gliese 581

Gliese 581
’n Kunstenaarsvoorstelling van die planeet OGLE-2005-BLG-390Lb om Gliese 581.
Sterrebeeld	Weegskaal
Spektraaltipe	M3V
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming	15h 19m 26,8250s
Deklinasie	−07° 43′ 20,209″
Skynmagnitude (m)	10,56-10,58
B-V-kleurindeks	1,61
Besonderhede
Massa (M☉)	0,31
Radius (R☉)	0,29
Ligsterkte (L☉)	0,013
Ouderdom (jaar)	7-11 miljard
Temperatuur (K)	3 480
Afstand (ligjaar)	20,3
Eienskappe
Planete	minstens 3
Ander name
HO Librae, HO Lib, BD−07°4003, GJ 581, HIP 74995, LFT 1195, LHS 394, LPM 564, LTT 6112, NLTT 39886, TYC 5594-1093-1, Wolf 562
Portaal    Sterrekunde

Gliese 581 is 'n klein planetêre son in die sterrebeeld Weegskaal, sowat 20,3 ligjare of 193 biljoen kilometer van ons Son af. Gliese 581 is 'n rooi dwerg, wat 500 keer swakker as ons Son straal, en oor drie planetêre satelliete (planemo's) beskik. Dit is een van die honderd mees nabygeleë sterre aan ons sonnestelsel.

Gliese 581 b se massa kom ooreen met dié van Neptunus in ons sonnestelsel (of 17 keer die massa van die Aarde) en bestaan hoofsaaklik uit swaarmetale. Die planeet wentel elke 5 366 dae op 'n afstand van 6 miljoen kilometer om sy son en is in 2005 deur 'n groep navorsers uit Switserland, Frankryk en Portugal onder leiding van Michel Mayor, Stéphane Udry en Xavier Delfosse ontdek. Weens die klein afstand van sy son word die temperatuur op sy oppervlak op sowat 150 °C beraam.

Dieselfde span navorsers in die Europese Suidelike Sterrewag (ESO) in La Silla (Chili) het in April 2007 'n tweede planeet ontdek: Gliese 581 c, die kleinste van alle bekendste eksoplanete. Dit is in 'n wentelbaan wat net dertien dae neem om te voltooi (gelykstaande aan een jaar op Gliese 581 c).

Die planeet is ongeveer 1,5 keer so groot en vyf keer so swaar soos ons Aarde. Die temperatuur op sy oppervlak word ondanks die klein afstand van sy son op tussen 0 en 40 °C beraam, aangesien Gliese 581 'n swakker straling het. Indien daar water op die planeet se oppervlak voorkom, sou dit volgens die navorsers se eerste berekeninge vloeibaar wees.

Die planeet en sy son is moontlik in 'n gebonde omwenteling aan mekaar gekoppel - die planeet sou dus net soos die Aarde se maan 'n donker en 'n ligte kant hê. Die sonkant se temperatuur sou gevolglik te hoog wees vir vloeibare water, dié van die teenoorgestelde kant so laag dat water net in die vorm van ys sou voorkom.

Nogtans is Gliese 581 c 'n uiters geskikte voorwerp vir navorsing oor buiteaardse lewe. Die planeet is met behulp van die HARPS-spektrometer in La Silla ontdek nadat die navorsers rooi- en blouverskuiwings in verband met sy omwenteling van Giese 581 ondersoek het. Van die dertien planete met 'n massa van minder as 20 Aardes is elf met HARPS opgespoor.

Altesaam 200 eksoplanete is sedert 1995 ontdek, waarvan die meeste as gasreuse soos Jupiter geklassifiseer is. Gliese 581 c is die kleinste van alle bekende eksoplanete en word as 'n belangrike bestemming vir toekomstige ruimtesendings en ondersoek in verband met buiteaardse lewensvorms beskou. 'n Wetenskaplike beskrywing van Gliese 581 c verskyn in die vakjoernaal Astronomy & Astrophysics.

Die Potsdam-Institut für Klimafolgenforschung in Potsdam (Duitsland) het op 11 Junie 2007 die resultate van sy berekeninge aangaande die wentelbaan en klimaat van Gliese 581c bekend gestel. Die planeet word nou as baie warm en onbewoonbaar beskou.^[1]

'n Derde planeet, wat agt keer so swaar is soos ons Aarde, wentel in 'n omlooptyd van 84 dae om die dwergster. Hy is eweneens deur navorsers van die ESO in Chili ontdek.

• ESO Press Release: Astronomers Find First Earth-like Planet in Habitable Zone (25 April 2007) Geargiveer 28 Augustus 2008 op Wayback Machine
• Ontleding van die veranderings in Gliese 581 se radiale snelheid: XI. An habitable super-Earth (5 M⊕ ) in a 3-planet system (25 April 2007)

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Gliese 581.