Aktiewe sterrestelsel

Aktiewe sterrestelsels is ’n versamelnaam vir verskillende soorte sterrestelsels waar ’n baie klein gebied in die middel ’n groot helderheid vertoon oor minstens ’n deel van of moontlik die hele elektromagnetiese spektrum. Buitengewone stralings is al waargeneem in die radio-, infrarooi-, ultraviolet-, X-straal-, gammastraal- en sigbare spektrum.

Dié gebied is die "aktiewe sterrestelselkern" of "aktiewe galaktiese nukleus" (AGN). Aktiewe sterrestelsels word ook dikwels AGN-sterrestelsels genoem. Die stelsels se helderheid wissel dikwels binne ’n baie kort tyd van ure of dae.

Dit is nie duidelik presies watter prosesse betrokke is nie, maar alles dui op ’n swartkolk in die middel wat gas, stof en sterre uit die omgewing verslind. Die swartkolk self is onsigbaar omdat geen lig daaruit kan ontsnap nie, en al wat gesien kan word, is die straling wat uitgestuur word deur die akkresieskyf van die gas wat deur die swartkolk aangetrek word. In die middel van die Melkweg is min gas oor en die akkresieskyf om ons swartkolk is dus klein en minder aktief as by baie ander sterrestelsels.

Sommige akkresieskywe bring twee strome uitstralings in teenoorgestelde rigtings voort. Die rigting van die strome word óf bepaal deur die hoekmomentum-as van die skyf óf die tollingsas van die swartkolk. Die proses word tans nie duidelik verstaan nie weens die lae resolusie van sterrekunde-instrumente, en daarom is dit moeilik om te kies tussen verskeie teorieë wat bestaan oor strome-uitstralings. Die strome word veral in die radiogolflengte waargeneem, hoewel uitstralings oor alle golflengtes voorkom.

Onder AGN's val ook kwasars, blasars, BL Lac-voorwerpe, radiosterrestelsels, Seyfert-stelsels, steruitbarstingstelsels en LINER's (Low-ionization nuclear emission-line regions).

• Hierdie artikel is hoofsaaklik vertaal uit die Nederlandse Wikipedia