պտուղ

Etymology

From Old Armenian պտուղ (ptuł).

Pronunciation

• (Eastern Armenian) IPA^(key): /pəˈtuʁ/, [pətúʁ]
• (Western Armenian) IPA^(key): /bəˈduʁ/, [bədúʁ]

• Audio (Eastern Armenian):

  (file)

Noun

պտուղ • (ptuġ)

1. fruit
2. (figuratively) result, fruit, yield
3. (biology) foetus

Etymology

Petersson derived from Proto-Indo-European *bud-, *bewd- (“to swell”), together with պտուկ (ptuk). This is accepted by Pokorny and J̌ahukyan. Ačaṙean remarks that this etymology is formally acceptable and for the suffix -ուղ (-uł) compares -իլ (-il), -աղ (-ał), but he does not accept the etymology because of the absence of reflexes with the meaning “fruit”.

Noun

պտուղ • (ptuł)

1. fruit

   դալար պտուղ ― dalar ptuł ― fresh fruit

   կանաչ պտուղ ― kanačʻ ptuł ― green or unripe fruit

   վաղահաս պտուղ ― vałahas ptuł ― premature fruit

   հասուն պտուղ ― hasun ptuł ― ripe fruit

   չոր պտուղ ― čʻor ptuł ― dried fruit

   փտեալ պտուղ ― pʻteal ptuł ― rotten fruit

   կեղեւ պտղոց ― kełew ptłocʻ ― peel, paring

   կեղեւել զպտուղս ― kełewel zptułs ― to pare, to peel; to decorticate, to strip

   պտուղ տալ, բերել ― ptuł tal, berel ― to bear, to yield, to produce fruits

   պտուղ քաղել ― ptuł kʻałel ― to gather, to pluck, to pick fruit

   • 7th century, Anania Širakacʻi, Ašxarhacʻoycʻ [Geography] :

     Վեցերորդ՝ Կորճէք յելից կայ Մոկաց առ Ասորեստանիւ։ Եւ գաւառս ունի մետասան․ զԿորդիս, զԿորդիս վերին, զԿորդիս միջին, զԿորդիս ներքին, զԱյտուանս, զՄոթղանս, զՈրսիրանս, զԿարատունիս, զՃահուկ, զՓոքր Աղբակ։ Եւ ունի զառիկ․ եւ ի պտղոց՝ շահդանակ։

     Vecʻerord, Korčēkʻ yelicʻ kay Mokacʻ aṙ Asorestaniw. Ew gawaṙs uni metasan; zKordis, zKordis verin, zKordis miǰin, zKordis nerkʻin, zAytuans, zMotʻłans, zOrsirans, zKaratunis, zČahuk, zPʻokʻr Ałbak. Ew uni zaṙik; ew i ptłocʻ, šahdanak.

     • 1992 translation by Robert H. Hewsen

       Korčēkʿ is east of Mokkʿ by Assyria. It has eleven districts: Kordis, Upper Kordis, Middle Kordis, Lower Kordis, Aytuans, Motʿłans, Orsirans, Karatunis, Čahuk, and Lesser Ałbak. It has arsenic and among its fruits is the chestnut.

2. (figuratively) fruit, produce, effect, result

   պտուղ քաղել ― ptuł kʻałel ― to reap the fruit of, to derive benefit from

3. church tax
4. grape (individual berry)
5. (figuratively) pupil of an eye (because of its round shape)

   պտուղ աչաց ― ptuł ačʻacʻ ― pupil, eye-ball, apple of the eye

6. (figuratively) tip of the finger (because of its round shape)

   չորս պտուղ խունկ ― čʻors ptuł xunk ― four pinches of incense

References

• Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “պտուղ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Ačaṙean, Hračʻeay (1979) “պտուղ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume IV, Yerevan: University Press, pages 112–113
• J̌ahukyan, Geworg (2010) “պտուղ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, pages 645—646
• Petersson, Herbert (1916) “Beiträge zur armenischen Wortkunde”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung (in German), volume 47, number 3/4, pages 252–254
• Petrosean, Matatʻeay (1879) “պտուղ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Pokorny, Julius (1959) Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 100