What do you think?
Rate this book
Hopscotch
Horacio Oliveira is an Argentinian writer who lives in Paris with his mistress, La Maga, surrounded by a loose-knit circle of bohemian friends who call themselves "the Club." A child's death and La Maga's disappearance put an end to his life of empty pleasures and intellectual acrobatics, and prompt Oliveira to return to Buenos Aires, where he works by turns as a salesman, a keeper of a circus cat which can truly count, and an attendant in an insane asylum. Hopscotch is the dazzling, freewheeling account of Oliveira's astonishing adventures.
The book is highly influenced by Henry Miller’s reckless and relentless search for truth in post-decadent Paris and Daisetz Teitaro Suzuki’s modal teachings on Zen Buddhism.
Cortázar's employment of interior monologue, punning, slang, and his use of different languages is reminiscent of Modernist writers like Joyce, although his main influences were Surrealism and the French New Novel, as well as the "riffing" aesthetic of jazz and New Wave Cinema.
In 1966, Gregory Rabassa won the first National Book Award to recognize the work of a translator, for his English-language edition of Hopscotch. Julio Cortázar was so pleased with Rabassa's translation of Hopscotch that he recommended the translator to Gabriel García Márquez when García Márquez was looking for someone to translate his novel One Hundred Years of Solitude into English. "Rabassa's One Hundred Years of Solitude improved the original," according to García Márquez.
The book is highly influenced by Henry Miller’s reckless and relentless search for truth in post-decadent Paris and Daisetz Teitaro Suzuki’s modal teachings on Zen Buddhism.
Cortázar's employment of interior monologue, punning, slang, and his use of different languages is reminiscent of Modernist writers like Joyce, although his main influences were Surrealism and the French New Novel, as well as the "riffing" aesthetic of jazz and New Wave Cinema.
In 1966, Gregory Rabassa won the first National Book Award to recognize the work of a translator, for his English-language edition of Hopscotch. Julio Cortázar was so pleased with Rabassa's translation of Hopscotch that he recommended the translator to Gabriel García Márquez when García Márquez was looking for someone to translate his novel One Hundred Years of Solitude into English. "Rabassa's One Hundred Years of Solitude improved the original," according to García Márquez.
564 pages, Paperback
First published January 1, 1963
About the author
Julio Cortázar
683 books6,675 followersJulio Cortázar, born Julio Florencio Cortázar Descotte, was an Argentine author of novels and short stories. He influenced an entire generation of Latin American writers from Mexico to Argentina, and most of his best-known work was written in France, where he established himself in 1951.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 3,683 reviews
March 7, 2022
Table of Instructions
This review consists of two reviews. The first can be read in a normal fashion. Start from 1 and go to 12, at the close of which there are three garish little stars which stand for the words The End. Consequently, the reader may ignore what follows with a clean conscience.
The second should be read by beginning with 1 and then following the sequence indicated at the end of each sentence or paragraph. For example, if you see “> 24”, then proceed to paragraph/sentence # 24 (which is conveniently labelled and bolded).
From The Other Side
1 I expected this book to be more inventive than it turned out to be, based mostly on how much hoopla there was around its experimental form. I had it in my head that the book could be read in an infinite variety of ways. While it certainly can be, the ‘instructions’ at the beginning specifies only 2 official ways of reading it. And besides, they are subsets of each other (with slight inconsistencies, for example chapter 55 is left out of one version). It seemed almost like watching a movie on a DVD and having the ability to watch it with or without the deleted scenes.
But as I progressed, I felt that the flipping of pages had a different effect on me. > 17
2 It lent a physical structure to the route that the book was taking. Having the expendable chapters wedged in between the normal chapters instead of at the end would have resulted in pretty much the same novel, but would also have had a slightly different, lesser effect. The need to flip constantly back and forth made the enterprise into a kind of personal search, with a possibility of getting completely lost. > 27
3 This is an exciting possibility. Unlike in a normal book where I could gauge my progress by the heft of pages in my right vs. left hands (almost like a subconscious scale), in this book it was clear that the page I was on meant nothing at all. In parts, where the narrative took me on a whole string of hopping-around among the expendable chapters, I felt completely disoriented, but in a good way. Like I was swimming with no sight of the shore. > 23
4 What’s more, the expendable chapters can be seen as a sort of appendage to the main book. In this way, the book is not a thing with defined borders, but one that flows and overflows in soft focus. Because the novel talks constantly about literature itself, it is inevitable to think of all the works that the novel references (and there are many: Oblomov, The Man without Qualities, Bouvard and Pecuchet, Under the Volcano, The Notebooks of Malte Laurids Brigge, The Confusions of Young Törless, The Life and Opinions of Tristram Shandy, to name just a few off the top of my head) as “expendable novels” that are part of this one if you were to just expand those fuzzy borders slightly. > 14
5 So that another way of reading this book (not included in the instructions at the beginning) would be to read it straight through but at any mention of another novel, you must go immediately and read it in its entirety, then come back to this book where you left off. > 29
6 Similarly, one could expand the borders even further to works influenced by this book (including Cortázar’s own 62: A Model Kit, inspired by chapter 62 of this book). Or even further into fictional works that exist only in the book, like Morelli’s novels, and Ceferino’s writings. One could keep going until this book included all of literature, or you die of exhaustion, whichever comes first (guess!). > 7
From This Side
7 But maybe all this bullshit about form is way overblown. Maybe it’s all an elaborate distraction so that the book itself can be hidden underneath: a quilt with its little hopscotch squares performing its exquisite covering-over-nature. > 20
8 Because the form of the book is so dazzling, its shimmering surface attracts the reviewers’ full attention. They can’t look away. What ends up being ignored are the things hidden underneath, which sheds light on the whole reason for the circuitous form to begin with. > 16
9 Throughout the book, Cortázar is concerned not only with literature and writing itself, but with the possibility of writing at all. Is it even possible to say a thing, to communicate with an ‘other’?
If the person you are communicating with is truly an ‘other’, then communication would not be possible at all. For how can you talk unless you have some kind of shared experience? And yet if the other person was not an ‘other’ then they are the same as you, and you are in essence just talking to yourself. And what is the point of that? Mental masturbation. Therefore, is not the only worthy venture for language to communicate the impossible? To attempt interactions with an ‘other’ who will always misunderstand? > 24
10 Then again, isn’t it sometimes harder to communicate with someone you’re close with? > 31
11 At the center of this question is a deliberately silly scene. It’s morning and Oliveira wants some fresh mate as well as some straight nails. His best friend (Traveler) and wife (Talita) are just across the way, also on the same floor, but in an opposite apartment building. It would be easy for him to go downstairs, then go back up the stairs in Traveler’s apartment building, get the mate and nails, go back downstairs, then go up the stairs in his own apartment. Instead, they build an elaborate bridge from planks of wood and rope, weighing it down with the bed and the dresser and their own bodies like a scale. On this precarious contraption, Talita is asked to deliver the goods by crawling across the planks, risking a fall to her bloody death. This is a circus act made only more funny by its inelegant obviousness: Traveler and Talita actually work in a circus! > 25
12 Even the simplest communications require a circus act. And yet, we all carry within ourselves some morsel of deep understanding about everything, some essence that is impossible to share. Is Cortázar saying it is not worth trying? No, he obviously went through the circus act of writing this book, and made you go through the circus act of flipping through the pages. Because, for Cortázar, this bridge (across what he calls the “unbridgeable distance”) is never achieved elegantly (but so humanly in its inelegance), and never completely. And precisely because of that, we should try all the harder. He seems to be saying “Look what fun can be had along the way!” (but watch out, you can also fall to your death) > 21
***
From Diverse Sides (Expendable Sentences):
13 page 307: “The unbridgeable difference, a problem of levels that had nothing to do with intelligence or information” > 33
14 “At the center is the metaphor of imaginary numbers. Torless learns of them in math class, and spends some pages thinking about how we can start with something completely real, apply an element that does not exist to it (but we pretend it does, temporarily, just for the sake of conjecture) and that the logical result of that (because the imaginary numbers eventually cancel each other out on both sides of the equation) is a real result. But that the bridge between the two real worlds is one that's completely made up.” -- from my Goodreads review of The Confusions of Young Törless > 26
15 “All great works of literature either dissolve a genre or invent one.” --Walter Benjamin > 3
16 page 438: “Feeling that Heisenberg and I are from the other side of a territory, while the boy is still straddling with one foot in each without knowing it, and that soon he will be only on our side and all communication will be lost. Communication with what, for what?” > 9
17 By any literal definition, this book can be called a page turner. > 2
18 page 281: “that you would have given me such an urge to be different...” > 12
19 “In Germany, Austria, and Switzerland the game is called Himmel und Hölle (Heaven and Hell) although there are also some other names used, depending on the region. The square below 1 or the 1 itself are called Erde (Earth) while the second to last square is the Hölle (Hell) and the last one is Himmel (Heaven). The first player throws a small stone into the first square and then jumps to the square and must kick the stone to the next square and so on, however, the stone or the player cannot stop in Hell so they try to skip that square.” -- Wikipedia > 28
20 page 287: “This all seemed perfect to Talita and at the same time there was something like a bedcover about it, or a teapot cover, or some kind of cover, just like the recorder or Traveler’s satisfied air, things done or decided, to be put on top, but on top of what, that was the problem and the reason that everything underneath it all was still the way it had been before the half-linden, half-mint tea.” > 8
21 “For me, literature is a form of play. But I’ve always added that there are two forms of play: football, for example, which is basically a game, and then games that are very profound and serious. When children play, though they’re amusing themselves, they take it very seriously. It’s important. It’s just as serious for them now as love will be ten years from now. I remember when I was little and my parents used to say, “Okay, you’ve played enough, come take a bath now.” I found that completely idiotic, because, for me, the bath was a silly matter. It had no importance whatsoever, while playing with my friends was something serious. Literature is like that—it’s a game, but it’s a game one can put one’s life into. One can do everything for that game.” -- Julio Cortázar > 12
22 p160: “The actors speak and move about no one knows why or for what reason. We project our own ignorance into them and they seem like madmen to us, coming and going in a very decided way.” > 19
23 “I’m about half way through the first part/side, and I remember what frustrates me about Cortázar. His prose is so delicious, but I find myself enjoying the back-and-forth of the characters’ dialogue much less. Especially in some sections in here I just want to be reading Cortázar’s hypnotic prose where he’s inside one of his character’s head, describing a feeling or idea rather than the constant chatter between characters. Within this chatter, the rhythm drops off, and my enjoyment does too.” > 22
24 page 279: “...one draws back, from his best friend, no less, who is the one we have the most trouble telling such things to. Doesn’t it happen to you, that sometimes you confide much more in just anybody?” > 31
25 In this picture, Oliveira and Traveler are two faces in a mirror, and yet Talita is the bridge that joins them. Only through her is communication possible. The whole scene is ridiculous and ridiculously obvious, but this awkwardness is precisely its charm. No, this is not an elegant metaphor with a poetic flourish. It's a messy one, with all these extra appendages. > 18
26 With all the deliberate fragmentation going on in here, Cortázar seems unusually obsessed with the rather old fashioned idea of unity, or shall I say whunity. That “coherent scheme, an order of thought and life, a harmony” (p 291) > 5
27 page 442: “What good is a writer if he can’t destroy literature?” > 30
28 Sometimes these characters and their philosophical prattle annoy me, but I think Cortázar doesn’t always like them either, and is kind of making fun of them, which makes it suddenly OK to read 600 pages of it. (Or does it? It does if you love Cortázar’s prose to begin with I guess) Like all ‘big books’ this is a flawed one, but one which is so willing to make fun of itself, it seems. Even though on the surface it seems much more pretentious (the talks in the cafe about literature and philosophy might give this impression) underneath it all, there is a voice that never takes itself too seriously, a voice of loving laughter that is intensely self aware of its own pretensions (but realizes that those pretensions need to be said, that there is some limited (though dangerous) truth in them also). > 34
29 page 179: "Gregorovius had given up the illusion of understanding things, but at any rate, he still wanted misunderstandings to have some sort of order, some reason about them." > 6
30 page 286: “It couldn’t be (there’s a reason for logic) that Horacio was interested and at the same time was not interested. The combination of the two things should have produced a third, something that had nothing to do with love ... something that was close to being a hunt, a search, or rather a terrible expectation, like the cat looking at the canary it cannot reach, a kind of congealing of time and day, a kind of crouching” > 15
31 page 279: “The burden is the fact that real understanding is something else. We’re satisfied with too little. When friends understand each other well, when lovers understand each other well, when families understand each other well, then we think that everything is harmonious. Pure illusion, a mirror for larks.” > 32
32 page 291: What is being compared between Pola and La Maga? There seems to be always some kind of measurement between two people, and perhaps not only of lovers. That we put them on a scale. This side, the other side, and beyond it: “a race or to a people and a language at least” > 13
33 “You’re just like Horacio,” Talita says to Traveler. And while we're at it, what is the comparison being made between La Maga and Talita, whom Horacio mistakes for the former several times? Can a person serve as a bridge to be crossed over to another person? Or is the true metaphor here a scale, and not a bridge? Or is a bridge always a type of scale? When the scale tips over, the bridge crumbles. > 11
34 It's ironic that in all their talking about literature, the Club refers to a lazy reader as a "feminine" reader. For all the blatant sexism in this novel, none of the male characters ever do anything. They talk a lot, but even an empty threat to take the sardines away from Celestin is never followed through (the most active thing done by a male character in this novel, that I can recall, is when Traveler fetches a hat for Talita from another room). It seems all they do is talk and travel (and drink mate), while the women do all the work. > 4
This review consists of two reviews. The first can be read in a normal fashion. Start from 1 and go to 12, at the close of which there are three garish little stars which stand for the words The End. Consequently, the reader may ignore what follows with a clean conscience.
The second should be read by beginning with 1 and then following the sequence indicated at the end of each sentence or paragraph. For example, if you see “> 24”, then proceed to paragraph/sentence # 24 (which is conveniently labelled and bolded).
From The Other Side
1 I expected this book to be more inventive than it turned out to be, based mostly on how much hoopla there was around its experimental form. I had it in my head that the book could be read in an infinite variety of ways. While it certainly can be, the ‘instructions’ at the beginning specifies only 2 official ways of reading it. And besides, they are subsets of each other (with slight inconsistencies, for example chapter 55 is left out of one version). It seemed almost like watching a movie on a DVD and having the ability to watch it with or without the deleted scenes.
But as I progressed, I felt that the flipping of pages had a different effect on me. > 17
2 It lent a physical structure to the route that the book was taking. Having the expendable chapters wedged in between the normal chapters instead of at the end would have resulted in pretty much the same novel, but would also have had a slightly different, lesser effect. The need to flip constantly back and forth made the enterprise into a kind of personal search, with a possibility of getting completely lost. > 27
3 This is an exciting possibility. Unlike in a normal book where I could gauge my progress by the heft of pages in my right vs. left hands (almost like a subconscious scale), in this book it was clear that the page I was on meant nothing at all. In parts, where the narrative took me on a whole string of hopping-around among the expendable chapters, I felt completely disoriented, but in a good way. Like I was swimming with no sight of the shore. > 23
4 What’s more, the expendable chapters can be seen as a sort of appendage to the main book. In this way, the book is not a thing with defined borders, but one that flows and overflows in soft focus. Because the novel talks constantly about literature itself, it is inevitable to think of all the works that the novel references (and there are many: Oblomov, The Man without Qualities, Bouvard and Pecuchet, Under the Volcano, The Notebooks of Malte Laurids Brigge, The Confusions of Young Törless, The Life and Opinions of Tristram Shandy, to name just a few off the top of my head) as “expendable novels” that are part of this one if you were to just expand those fuzzy borders slightly. > 14
5 So that another way of reading this book (not included in the instructions at the beginning) would be to read it straight through but at any mention of another novel, you must go immediately and read it in its entirety, then come back to this book where you left off. > 29
6 Similarly, one could expand the borders even further to works influenced by this book (including Cortázar’s own 62: A Model Kit, inspired by chapter 62 of this book). Or even further into fictional works that exist only in the book, like Morelli’s novels, and Ceferino’s writings. One could keep going until this book included all of literature, or you die of exhaustion, whichever comes first (guess!). > 7
From This Side
7 But maybe all this bullshit about form is way overblown. Maybe it’s all an elaborate distraction so that the book itself can be hidden underneath: a quilt with its little hopscotch squares performing its exquisite covering-over-nature. > 20
8 Because the form of the book is so dazzling, its shimmering surface attracts the reviewers’ full attention. They can’t look away. What ends up being ignored are the things hidden underneath, which sheds light on the whole reason for the circuitous form to begin with. > 16
9 Throughout the book, Cortázar is concerned not only with literature and writing itself, but with the possibility of writing at all. Is it even possible to say a thing, to communicate with an ‘other’?
If the person you are communicating with is truly an ‘other’, then communication would not be possible at all. For how can you talk unless you have some kind of shared experience? And yet if the other person was not an ‘other’ then they are the same as you, and you are in essence just talking to yourself. And what is the point of that? Mental masturbation. Therefore, is not the only worthy venture for language to communicate the impossible? To attempt interactions with an ‘other’ who will always misunderstand? > 24
10 Then again, isn’t it sometimes harder to communicate with someone you’re close with? > 31
11 At the center of this question is a deliberately silly scene. It’s morning and Oliveira wants some fresh mate as well as some straight nails. His best friend (Traveler) and wife (Talita) are just across the way, also on the same floor, but in an opposite apartment building. It would be easy for him to go downstairs, then go back up the stairs in Traveler’s apartment building, get the mate and nails, go back downstairs, then go up the stairs in his own apartment. Instead, they build an elaborate bridge from planks of wood and rope, weighing it down with the bed and the dresser and their own bodies like a scale. On this precarious contraption, Talita is asked to deliver the goods by crawling across the planks, risking a fall to her bloody death. This is a circus act made only more funny by its inelegant obviousness: Traveler and Talita actually work in a circus! > 25
12 Even the simplest communications require a circus act. And yet, we all carry within ourselves some morsel of deep understanding about everything, some essence that is impossible to share. Is Cortázar saying it is not worth trying? No, he obviously went through the circus act of writing this book, and made you go through the circus act of flipping through the pages. Because, for Cortázar, this bridge (across what he calls the “unbridgeable distance”) is never achieved elegantly (but so humanly in its inelegance), and never completely. And precisely because of that, we should try all the harder. He seems to be saying “Look what fun can be had along the way!” (but watch out, you can also fall to your death) > 21
***
From Diverse Sides (Expendable Sentences):
13 page 307: “The unbridgeable difference, a problem of levels that had nothing to do with intelligence or information” > 33
14 “At the center is the metaphor of imaginary numbers. Torless learns of them in math class, and spends some pages thinking about how we can start with something completely real, apply an element that does not exist to it (but we pretend it does, temporarily, just for the sake of conjecture) and that the logical result of that (because the imaginary numbers eventually cancel each other out on both sides of the equation) is a real result. But that the bridge between the two real worlds is one that's completely made up.” -- from my Goodreads review of The Confusions of Young Törless > 26
15 “All great works of literature either dissolve a genre or invent one.” --Walter Benjamin > 3
16 page 438: “Feeling that Heisenberg and I are from the other side of a territory, while the boy is still straddling with one foot in each without knowing it, and that soon he will be only on our side and all communication will be lost. Communication with what, for what?” > 9
17 By any literal definition, this book can be called a page turner. > 2
18 page 281: “that you would have given me such an urge to be different...” > 12
19 “In Germany, Austria, and Switzerland the game is called Himmel und Hölle (Heaven and Hell) although there are also some other names used, depending on the region. The square below 1 or the 1 itself are called Erde (Earth) while the second to last square is the Hölle (Hell) and the last one is Himmel (Heaven). The first player throws a small stone into the first square and then jumps to the square and must kick the stone to the next square and so on, however, the stone or the player cannot stop in Hell so they try to skip that square.” -- Wikipedia > 28
20 page 287: “This all seemed perfect to Talita and at the same time there was something like a bedcover about it, or a teapot cover, or some kind of cover, just like the recorder or Traveler’s satisfied air, things done or decided, to be put on top, but on top of what, that was the problem and the reason that everything underneath it all was still the way it had been before the half-linden, half-mint tea.” > 8
21 “For me, literature is a form of play. But I’ve always added that there are two forms of play: football, for example, which is basically a game, and then games that are very profound and serious. When children play, though they’re amusing themselves, they take it very seriously. It’s important. It’s just as serious for them now as love will be ten years from now. I remember when I was little and my parents used to say, “Okay, you’ve played enough, come take a bath now.” I found that completely idiotic, because, for me, the bath was a silly matter. It had no importance whatsoever, while playing with my friends was something serious. Literature is like that—it’s a game, but it’s a game one can put one’s life into. One can do everything for that game.” -- Julio Cortázar > 12
22 p160: “The actors speak and move about no one knows why or for what reason. We project our own ignorance into them and they seem like madmen to us, coming and going in a very decided way.” > 19
23 “I’m about half way through the first part/side, and I remember what frustrates me about Cortázar. His prose is so delicious, but I find myself enjoying the back-and-forth of the characters’ dialogue much less. Especially in some sections in here I just want to be reading Cortázar’s hypnotic prose where he’s inside one of his character’s head, describing a feeling or idea rather than the constant chatter between characters. Within this chatter, the rhythm drops off, and my enjoyment does too.” > 22
24 page 279: “...one draws back, from his best friend, no less, who is the one we have the most trouble telling such things to. Doesn’t it happen to you, that sometimes you confide much more in just anybody?” > 31
25 In this picture, Oliveira and Traveler are two faces in a mirror, and yet Talita is the bridge that joins them. Only through her is communication possible. The whole scene is ridiculous and ridiculously obvious, but this awkwardness is precisely its charm. No, this is not an elegant metaphor with a poetic flourish. It's a messy one, with all these extra appendages. > 18
26 With all the deliberate fragmentation going on in here, Cortázar seems unusually obsessed with the rather old fashioned idea of unity, or shall I say whunity. That “coherent scheme, an order of thought and life, a harmony” (p 291) > 5
27 page 442: “What good is a writer if he can’t destroy literature?” > 30
28 Sometimes these characters and their philosophical prattle annoy me, but I think Cortázar doesn’t always like them either, and is kind of making fun of them, which makes it suddenly OK to read 600 pages of it. (Or does it? It does if you love Cortázar’s prose to begin with I guess) Like all ‘big books’ this is a flawed one, but one which is so willing to make fun of itself, it seems. Even though on the surface it seems much more pretentious (the talks in the cafe about literature and philosophy might give this impression) underneath it all, there is a voice that never takes itself too seriously, a voice of loving laughter that is intensely self aware of its own pretensions (but realizes that those pretensions need to be said, that there is some limited (though dangerous) truth in them also). > 34
29 page 179: "Gregorovius had given up the illusion of understanding things, but at any rate, he still wanted misunderstandings to have some sort of order, some reason about them." > 6
30 page 286: “It couldn’t be (there’s a reason for logic) that Horacio was interested and at the same time was not interested. The combination of the two things should have produced a third, something that had nothing to do with love ... something that was close to being a hunt, a search, or rather a terrible expectation, like the cat looking at the canary it cannot reach, a kind of congealing of time and day, a kind of crouching” > 15
31 page 279: “The burden is the fact that real understanding is something else. We’re satisfied with too little. When friends understand each other well, when lovers understand each other well, when families understand each other well, then we think that everything is harmonious. Pure illusion, a mirror for larks.” > 32
32 page 291: What is being compared between Pola and La Maga? There seems to be always some kind of measurement between two people, and perhaps not only of lovers. That we put them on a scale. This side, the other side, and beyond it: “a race or to a people and a language at least” > 13
33 “You’re just like Horacio,” Talita says to Traveler. And while we're at it, what is the comparison being made between La Maga and Talita, whom Horacio mistakes for the former several times? Can a person serve as a bridge to be crossed over to another person? Or is the true metaphor here a scale, and not a bridge? Or is a bridge always a type of scale? When the scale tips over, the bridge crumbles. > 11
34 It's ironic that in all their talking about literature, the Club refers to a lazy reader as a "feminine" reader. For all the blatant sexism in this novel, none of the male characters ever do anything. They talk a lot, but even an empty threat to take the sardines away from Celestin is never followed through (the most active thing done by a male character in this novel, that I can recall, is when Traveler fetches a hat for Talita from another room). It seems all they do is talk and travel (and drink mate), while the women do all the work. > 4
January 3, 2023
Many writers of the twentieth century tried to make literature resemble many other things… Thus Julio Cortázar turned his novel into a children’s game Hopscotch so that a reader would be obliged to leap from chapter to chapter like a flea.
Writers go in a voluntary exile not to see exotic places – they seek birds of a feather, they want to be in a flock of those who would understand them and reciprocate…
But the bread of exile remains bitter all the same…
Ultimately Hopscotch becomes a metaphor of the unconscious and cognizance, of order and chaos, of searching and finding, of finding and losing…
Writers go in a voluntary exile not to see exotic places – they seek birds of a feather, they want to be in a flock of those who would understand them and reciprocate…
…under the eaves of vomity nights of music and tobacco and little meannesses and all kinds of exchanges, because underneath and on top of it all I had refused to pretend like normal bohemians that the chaos of my affairs and finances was some sort of higher spiritual order or something else with an equally disgusting label, nor had I accepted the notion that all one needed was just one split second of decency to crawl out from the midst of so much filthy cotton.
But the bread of exile remains bitter all the same…
Ultimately Hopscotch becomes a metaphor of the unconscious and cognizance, of order and chaos, of searching and finding, of finding and losing…
October 19, 2018
En una entrevista, Cortázar exponía que su mayor sorpresa después de publicar la novela fue que esta encajó más con la juventud que con los lectores de su generación (medio siglo llevaba ya a sus espaldas cuando se publicó en 1963). Lo que a mí me sorprende es que esto le sorprendiera. Yo me enamoré de Rayuela en mi juventud. Después he cuestionado muchos de sus planteamientos, pero ello no ha impedido que me siga magnetizando su libertad, su pasión, y la forma tan maravillosa de exponerlas que tenía, que tiene Cortázar. Rayuela es una novela inclasificable, que se escapa de cualquier análisis, un libro que se lee con la piel. Algo así como esto (parafraseando a Cortázar y su cuento "Hay que ser realmente idiota para..."):
En realidad no pasa nada grave pero ser idiota lo pone a uno completamente aparte, y aunque tiene sus cosas buenas es evidente que de a ratos hay como una nostalgia, un deseo de cruzar a la vereda de enfrente donde amigos están reunidos en una misma inteligencia y comprensión, y frotarse un poco contra ellos para sentir que no hay diferencia apreciable y que todo va benissimo. Lo triste es que todo va malissimo cuando uno es idiota, por ejemplo con Rayuela, yo leo Rayuela con amigos y es seguro que apenas empiece a leer voy a encontrar que todo es una maravilla. Me divierto o me conmuevo enormemente, los diálogos o las digresiones del autor me llegan como visiones sobrenaturales, y a veces me lloran los ojos o me río hasta el borde del pis, y en todo caso me alegro de vivir y de haber tenido la suerte de encontrarme con este libro que me muestra cosas que jamás se habían imaginado antes, inventando un lugar de revelación y de encuentro, algo que lava de los momentos en que no ocurre nada más que lo que ocurre todo el tiempo.
Y así estoy deslumbrado y tan contento cuando llega el momento de comentarlo entusiasmado, y digo a mis amigos que el libro es una maravilla y que la escena en la que la Maga, o cuando Oliveira dice. Mis amigos también han disfrutado, pero de pronto me doy cuenta (ese instante tiene algo de herida, de agujero ronco y húmedo) que su diversión no ha sido como la mía, y también me doy cuenta de que están diciendo con suma sensatez e inteligencia que el libro es meritorio y que los personajes están muy bien caracterizados, pero que desde luego no hay gran originalidad en las ideas y cosas y cosas. Cuando mis amigos dicen eso -lo dicen amablemente, sin ninguna agresividad- yo comprendo que soy idiota, y comprendo perfectamente cuánta razón tienen y cómo el libro no ha de ser tan bueno como a mí me parecía (pero en realidad a mí no me parecía que fuese bueno ni malo ni nada, sencillamente estaba transportado por lo que ocurría como idiota que soy, y me bastaba para salirme y andar por ahí donde me gusta andar cada vez que puedo, y puedo tan poco). Y jamás se me ocurriría discutir con mis amigos porque sé que tienen razón y que en realidad han hecho muy bien en no dejarse ganar por el entusiasmo, puesto que los placeres de la inteligencia y la sensibilidad deben nacer de un juicio ponderado y sobre todo de una actitud comparativa, basarse como dijo Epicteto en lo que ya se conoce para juzgar lo que se acaba de conocer, pues eso y no otra cosa es la cultura y la sofrosine.
Rayuela es dos personajes, la Maga y Horacio Oliveira.
Horacio es un ser egotista, angustiado por encontrar su centro de gravedad permanente,
alguien cuya alma quiere, intuye, y su razón, su inteligencia, no puede, no alcanza. Oliveira es la pura contradicción, es la intelectualidad que, sin embargo, desde que era un niño y
La Maga, con ese aire como de unicornio, vive en un mundo simple, intuitivo, primario, un mundo en el que uno se puede mover "como un caballo de ajedrez que se moviera como una torre que se moviera como un alfil"; es la libertad, la que encuentra sin buscar mientras que Oliveira busca incansablemente sin encontrar. La maga es una posible luz para Horacio pero también el espejo donde Horacio ve su terrible verdad.
Horacio envidia y desprecia el mundo de la Maga. No le vale la lotería que te otorga o te niega el poder creer sin ver,
Horacio ama a la Maga y tiene miedo de ese amor que encasilla, como tiene pavor a todo lo sentido por otros, a todo lo que les vale a los otros, únicamente porque es de otros. Horacio necesita a la Maga y se aleja de ella porque sería “una traición vestida de trabajo satisfactorio, de alegrías cotidianas, de conciencia satisfecha, de deber cumplido”. No le valen ninguna de las “verdades” ya inventadas. Sentir, actuar como los otros le parece sospechoso, le parece que no es sentir ni actuar sino ser empujado por caminos ya abiertos y por tanto artificiales, no sinceros, moldes que otros han construido y utilizado innumerables veces. Y siempre, siempre, siempre con la amarga intuición de que quizás solo sea necesario quedarse arrobado delante de la cola de un modesto 3.
En realidad no pasa nada grave pero ser idiota lo pone a uno completamente aparte, y aunque tiene sus cosas buenas es evidente que de a ratos hay como una nostalgia, un deseo de cruzar a la vereda de enfrente donde amigos están reunidos en una misma inteligencia y comprensión, y frotarse un poco contra ellos para sentir que no hay diferencia apreciable y que todo va benissimo. Lo triste es que todo va malissimo cuando uno es idiota, por ejemplo con Rayuela, yo leo Rayuela con amigos y es seguro que apenas empiece a leer voy a encontrar que todo es una maravilla. Me divierto o me conmuevo enormemente, los diálogos o las digresiones del autor me llegan como visiones sobrenaturales, y a veces me lloran los ojos o me río hasta el borde del pis, y en todo caso me alegro de vivir y de haber tenido la suerte de encontrarme con este libro que me muestra cosas que jamás se habían imaginado antes, inventando un lugar de revelación y de encuentro, algo que lava de los momentos en que no ocurre nada más que lo que ocurre todo el tiempo.
Y así estoy deslumbrado y tan contento cuando llega el momento de comentarlo entusiasmado, y digo a mis amigos que el libro es una maravilla y que la escena en la que la Maga, o cuando Oliveira dice. Mis amigos también han disfrutado, pero de pronto me doy cuenta (ese instante tiene algo de herida, de agujero ronco y húmedo) que su diversión no ha sido como la mía, y también me doy cuenta de que están diciendo con suma sensatez e inteligencia que el libro es meritorio y que los personajes están muy bien caracterizados, pero que desde luego no hay gran originalidad en las ideas y cosas y cosas. Cuando mis amigos dicen eso -lo dicen amablemente, sin ninguna agresividad- yo comprendo que soy idiota, y comprendo perfectamente cuánta razón tienen y cómo el libro no ha de ser tan bueno como a mí me parecía (pero en realidad a mí no me parecía que fuese bueno ni malo ni nada, sencillamente estaba transportado por lo que ocurría como idiota que soy, y me bastaba para salirme y andar por ahí donde me gusta andar cada vez que puedo, y puedo tan poco). Y jamás se me ocurriría discutir con mis amigos porque sé que tienen razón y que en realidad han hecho muy bien en no dejarse ganar por el entusiasmo, puesto que los placeres de la inteligencia y la sensibilidad deben nacer de un juicio ponderado y sobre todo de una actitud comparativa, basarse como dijo Epicteto en lo que ya se conoce para juzgar lo que se acaba de conocer, pues eso y no otra cosa es la cultura y la sofrosine.
Rayuela es dos personajes, la Maga y Horacio Oliveira.
Horacio es un ser egotista, angustiado por encontrar su centro de gravedad permanente,
“Se puede matar todo menos la nostalgia del reino, la llevamos en el color de los ojos, en cada amor, en todo lo que profundamente atormenta y desata y engaña"
alguien cuya alma quiere, intuye, y su razón, su inteligencia, no puede, no alcanza. Oliveira es la pura contradicción, es la intelectualidad que, sin embargo, desde que era un niño y
"se me cae algo al suelo tengo que levantarlo, sea lo que sea, porque si no lo hago va a ocurrir una desgracia, no a mí sino a alguien a quien amo y cuyo nombre empieza con la inicial del objeto caído".
La Maga, con ese aire como de unicornio, vive en un mundo simple, intuitivo, primario, un mundo en el que uno se puede mover "como un caballo de ajedrez que se moviera como una torre que se moviera como un alfil"; es la libertad, la que encuentra sin buscar mientras que Oliveira busca incansablemente sin encontrar. La maga es una posible luz para Horacio pero también el espejo donde Horacio ve su terrible verdad.
Horacio envidia y desprecia el mundo de la Maga. No le vale la lotería que te otorga o te niega el poder creer sin ver,
"el estar dentro de la pieza, el ser pez río abajo, hoja en el árbol, nube en el cielo, imagen en el poema. Pez, hoja, nube, imagen: exactamente eso, a menos que..."
Horacio ama a la Maga y tiene miedo de ese amor que encasilla, como tiene pavor a todo lo sentido por otros, a todo lo que les vale a los otros, únicamente porque es de otros. Horacio necesita a la Maga y se aleja de ella porque sería “una traición vestida de trabajo satisfactorio, de alegrías cotidianas, de conciencia satisfecha, de deber cumplido”. No le valen ninguna de las “verdades” ya inventadas. Sentir, actuar como los otros le parece sospechoso, le parece que no es sentir ni actuar sino ser empujado por caminos ya abiertos y por tanto artificiales, no sinceros, moldes que otros han construido y utilizado innumerables veces. Y siempre, siempre, siempre con la amarga intuición de que quizás solo sea necesario quedarse arrobado delante de la cola de un modesto 3.
February 10, 2017
Rayuela, libro terminado muy despaciosamente, releído muchas veces por partes, leído al revés y al derecho, de la mitad en adelante o hacia atras. Este si es el libro de mi adolescencia, este es el libro de mis amores imposibles, este es el libro de mis obsesiones, es el libro que refleja mi estupidez, mi terquedad, mis deseos más profundos, mis imposibilidades, este libro soy yo. El libro que refleja mis trastornos, mis alegrías, mis pasiones, mis penas, mis terquedades, lo que quiero ser y lo que soy, lo que puedo ser en mi totalidad. En este libro están todos y cada uno de mis amores pasados y presentes reflejados. Aquí esta reflejado mi hastío por el mundo, mi accidentalidad enferma y mi incapacidad de abandonarla del todo. Cuando empecé a leer este libro no podía creer lo que leía, en ese entonces apenas tenía 15 años, ¿yo leyendo a Rayuela a los 15?, este libro fue como una visión del futuro ahora que lo pienso, y cuando empecé a leerlo estaba medio hipnotizada, no quería acabarlo nunca y por eso tarde tanto en terminarlo, leía cada una de sus páginas una y otra vez como no creyéndome lo que leía, en esa desgarradora soledad e incomprensión de la adolescencia Rayuela fue mi mejor compañía, creo que nunca nadie me ha entendido tanto como Julio Cortazar. Rayuela y la música, Rayuela y los hijos, Rayuela y la racionalidad, Rayuela y la emocionalidad, Rayuela y lo occidental, Rayuela y el azar, Rayuela y el amor, Rayuela y los amigos, Rayuela y la soledad, Rayuela y la supervivencia, Rayuela y lo insoportable que somos, Rayuela y el alcohol, Rayuela y las calles, Rayuela y el dolor de la patria, Rayuela y el querer largarse, Rayuela y el querer volver, Rayuela y el orgullo, Rayuela y la pobreza, Rayuela y los libros, Rayuela y el sexo, Rayuela y el amor pasional e imposible, Rayuela y el amor posible y duradero, Rayuela y la adolescencia, Rayuela y la adultez, Rayuela todo.
***2016 Update ***Que quede claro que esto corresponde a una adolescencia oscura y tormentosa, de la cual no puedo decir ni que me sienta orgullosa, ni que no, pero esto fue hace un siglo, por otro lado este libro ya no me gusta tanto, y las palabras de la reseña me parecen exageradas y excesivamente románticas, no quiero decepcionados, o tal vez si, pero es la verdad***
***2016 Update ***Que quede claro que esto corresponde a una adolescencia oscura y tormentosa, de la cual no puedo decir ni que me sienta orgullosa, ni que no, pero esto fue hace un siglo, por otro lado este libro ya no me gusta tanto, y las palabras de la reseña me parecen exageradas y excesivamente románticas, no quiero decepcionados, o tal vez si, pero es la verdad***
June 12, 2022
Maga World
Trying to make a living by breaking through the barrier of language is called art. Hopscotch is about a community of such labourers. It’s not an easy job fighting against language but someone has to do it. The life-style is necessarily unconventional, but that’s an effect not a prior condition.
The battle with language makes a person more than slightly mad. It requires seeing everything as if it were nothing. This, of course, is what God does. Making everything out of nothing is his specialité de la maison. And every true artist has divine ambitions. Artists are essentially Mormons: they create their own scriptures and then aspire to the scriptural ideals about becoming god-like. This is the only real way “To find out what’s behind something.” Define it yourself.
The circularity of language is the causus belli; artists hate the fact that words are defined in terms of other words endlessly. So they rebel against it, biting the hands that feeds them. “At some given point the callus, the sclerosis, the definition is born: black or white, radical or conservative, homo- or heterosexual, the San Lorenzo team or the Boca Juniors, meat or vegetables, business or poetry.” Language is a prison they want to escape.
It’s not just writers who want to push into that Neverland beyond language. Painters, film-makers, and musicians have the same obsession. They all want to find the new surrealism, the next jazz, that perfect story which undermines all stories or is more shocking than anything seen before. They won’t of course. But lost causes have their attractions. Failure is a foregone conclusion, and therefore technically impossible. This is the consolation of artistry.
What really fascinates an artist, and what they find infinitely annoying, is a person who already lives beyond language. They are attracted to these people as to strange scientific phenomena. But they despise them because they have what the artist wants but cannot value it. In Hopscotch La Maga is simultaneously adored and reviled, seduced and marginalised. She cannot be taught about art because, were she to learn, she would no longer exist beyond language. She would no longer be the work of art the artist craves.
For the writer “the great Logos is watching.” For him, words always precede things: “without the verba there isn’t any res.” La Maga on the other hand is “pneuma and not logos.” She is pure spirit. The writer treats “Life as a commentary of something else we cannot reach, which is there within reach of the leap we will not take.” La Maga has already leapt. Or rather she never really existed in the world of language. Although she can use language, she has no delusions about its reality... or lack of it. “[F]or people like her the mystery begins precisely with the explanation.” This is the result of inexpressible personal tragedy.
Naturally La Maga, that is to say, Reality, has to be abandoned. This is the inevitable fate of the artist as well as reality since La Maga-World is fundamentally uninhabitable.
Trying to make a living by breaking through the barrier of language is called art. Hopscotch is about a community of such labourers. It’s not an easy job fighting against language but someone has to do it. The life-style is necessarily unconventional, but that’s an effect not a prior condition.
The battle with language makes a person more than slightly mad. It requires seeing everything as if it were nothing. This, of course, is what God does. Making everything out of nothing is his specialité de la maison. And every true artist has divine ambitions. Artists are essentially Mormons: they create their own scriptures and then aspire to the scriptural ideals about becoming god-like. This is the only real way “To find out what’s behind something.” Define it yourself.
The circularity of language is the causus belli; artists hate the fact that words are defined in terms of other words endlessly. So they rebel against it, biting the hands that feeds them. “At some given point the callus, the sclerosis, the definition is born: black or white, radical or conservative, homo- or heterosexual, the San Lorenzo team or the Boca Juniors, meat or vegetables, business or poetry.” Language is a prison they want to escape.
It’s not just writers who want to push into that Neverland beyond language. Painters, film-makers, and musicians have the same obsession. They all want to find the new surrealism, the next jazz, that perfect story which undermines all stories or is more shocking than anything seen before. They won’t of course. But lost causes have their attractions. Failure is a foregone conclusion, and therefore technically impossible. This is the consolation of artistry.
What really fascinates an artist, and what they find infinitely annoying, is a person who already lives beyond language. They are attracted to these people as to strange scientific phenomena. But they despise them because they have what the artist wants but cannot value it. In Hopscotch La Maga is simultaneously adored and reviled, seduced and marginalised. She cannot be taught about art because, were she to learn, she would no longer exist beyond language. She would no longer be the work of art the artist craves.
For the writer “the great Logos is watching.” For him, words always precede things: “without the verba there isn’t any res.” La Maga on the other hand is “pneuma and not logos.” She is pure spirit. The writer treats “Life as a commentary of something else we cannot reach, which is there within reach of the leap we will not take.” La Maga has already leapt. Or rather she never really existed in the world of language. Although she can use language, she has no delusions about its reality... or lack of it. “[F]or people like her the mystery begins precisely with the explanation.” This is the result of inexpressible personal tragedy.
Naturally La Maga, that is to say, Reality, has to be abandoned. This is the inevitable fate of the artist as well as reality since La Maga-World is fundamentally uninhabitable.
July 14, 2018
Julio Cortazar - Hopscotch
Don't read this book. For real now, don't. Throw it away or, better still, burn it. Either you will burn it or it will burn you. Seriously, it will tear you open and feast on your guts while all you'll be able to do is look around in over-saturated numbness. I envy those who weren't moved by it. I envy and pity them at the same time, for the same reason: I've felt something they have not.
I've talked before about books that read you as much as you read them, but this is a whole other thing. It strips you bare and puts you under close examination while holding a mirror in which you cannot help but look. Have you ever looked into the mirror while listening to Miles Davis? Do that and you'll get the idea... somewhat.
If you've read it but didn't feel it, I envy and pity your ability to look away. If you've never read it at all, I envy and pity your ignorance.
Five and zero stars. Just like everything that's worth our while will ever be.
Don't read this book. For real now, don't. Throw it away or, better still, burn it. Either you will burn it or it will burn you. Seriously, it will tear you open and feast on your guts while all you'll be able to do is look around in over-saturated numbness. I envy those who weren't moved by it. I envy and pity them at the same time, for the same reason: I've felt something they have not.
I've talked before about books that read you as much as you read them, but this is a whole other thing. It strips you bare and puts you under close examination while holding a mirror in which you cannot help but look. Have you ever looked into the mirror while listening to Miles Davis? Do that and you'll get the idea... somewhat.
If you've read it but didn't feel it, I envy and pity your ability to look away. If you've never read it at all, I envy and pity your ignorance.
Five and zero stars. Just like everything that's worth our while will ever be.
July 2, 2019
I wanted to read this because I had seen it included in some lists of the twentieth century's great novels. It is a very interesting book, quite entertaining in places but I can't pretend it is an easy read. Before one even starts there is a preamble which explains that you have at least two choices - either to read the first 56 chapters in sequence (presumably ignoring the rest) or to follow an alternative path through the book which is listed at the start and misses out Chapter 55. I opted for the latter, and I think it was a wise decision, but there is enough logic to the second path to deduce what the straight path would have been like, since it does respect the ordering of the core chapters, with frequent and sometimes long digressions into the additional material, some of which is very odd and of limited relevance to the core story.
The core plot is fairly simple - it explores the world of Horacio Oliveira, an intellectual drifter. The first part of the book is set in Paris in the 1950s, and although it seems quite episodic and random, the nature of this appears to reflect Oliveira's own experiences and his state of mind, and those of his friends - there are also lengthy digressions on music (jazz, classical and popular), literature, philosophy and much else, with a lot of surreal episodes reminiscent of some of the pataphysical/Oulipo writers of the time.
After a bizarre episode in which Oliveira is arrested after befriending a tramp, he is deported back to Argentina, and the remainder of the book charts his mental disintegration.
The writing is fragmented and often wilfully obscure (though not as obscure as Joyce, who is clearly an influence) and there are chapters which are literary games, for example a chapter in which the odd numbered lines follow one story and the even numbered lines another (with breaks in mid sentence). My impression was that as long as one does not get too obsessed with following everything in detail or understanding the many references, the whole is a pleasurable and stimulating reading experience, so not without a little reluctance I am awarding a full five stars..., paff, the end.
* * *
Expendable appendices:
(i) I realised about halfway through that there were a lot of unfamiliar words (in addition to much quoted French, Spanish and Latin). I made this list of unfamiliar words that appear after this point:
antinomy, aulic, auscultation, cadastral, catoblepas, chitterling, chryselephantine, cinerary, coenaesthesis, columbarium, coprolite, cuniculture, cuspidation, echolalia, eclogue, elution, epistomology, epithelial, exordium, extravasation, geometrid, gnoseologist, helicoid, incunabula, macaronic, mana, mantic, mnemotechny, nebiole, nephelibate, obolus, oneiromancy, palmiped, promissoration, propedeutic, rotogravure, ruleman, satori, serape, soteriology, stupa, teleleological, tragacanth, trismegistic
(ii) Chapter 55, which is omitted from the "hopscotch path" is effectively reproduced elsewhere, but without the lengthy but entertaining digressions on a bizarre treatise postulating an idealistic system of world government, which a character is reading while the action goes on around him...
(iii) I found that when following the "hopscotch path" I still wanted to know where I was in terms of overall progress, so I put the chapter lengths into a spreadsheet so that I could say how much I had read at any stage. Since this may be useful to other readers, here are the numbers:
Chapter, Pages, Total, Percent
73, 3, 3, 0.53
1, 10, 13, 2.30
2, 5, 18, 3.19
116, 2, 20, 3.55
3, 5, 25, 4.43
84, 4, 29, 5.14
4, 6, 35, 6.21
71, 5, 40, 7.09
5, 4, 44, 7.80
81, 1, 45, 7.98
74, 2, 47, 8.33
6, 2, 49, 8.69
7, 1, 50, 8.87
8, 2, 52, 9.22
93, 4, 56, 9.93
68, 1, 57, 10.11
9, 4, 61, 10.82
104, 1, 62, 10.99
10, 2, 64, 11.35
65, 2, 66, 11.70
11, 3, 69, 12.23
136, 1, 70, 12.41
12, 6, 76, 13.48
106, 1, 77, 13.65
13, 3, 80, 14.18
115, 1, 81, 14.36
14, 3, 84, 14.89
114, 1, 85, 15.07
117, 1, 86, 15.25
15, 6, 92, 16.31
120, 2, 94, 16.67
16, 3, 97, 17.20
137, 1, 98, 17.38
17, 6, 104, 18.44
97, 1, 105, 18.62
18, 4, 109, 19.33
153, 1, 110, 19.50
19, 5, 115, 20.39
90, 5, 120, 21.28
20, 11, 131, 23.23
126, 1, 132, 23.40
21, 5, 137, 24.29
79, 3, 140, 24.82
22, 3, 143, 25.35
62, 3, 146, 25.89
23, 25, 171, 30.32
124, 2, 173, 30.67
128, 1, 174, 30.85
24, 5, 179, 31.74
134, 1, 180, 31.91
25, 2, 182, 32.27
141, 3, 185, 32.80
60, 1, 186, 32.98
26, 3, 189, 33.51
109, 2, 191, 33.87
27, 4, 195, 34.57
28, 33, 228, 40.43
130, 1, 229, 40.60
151, 1, 230, 40.78
152, 1, 231, 40.96
143, 3, 234, 41.49
100, 4, 238, 42.20
76, 2, 240, 42.55
101, 2, 242, 42.91
144, 2, 244, 43.26
92, 3, 247, 43.79
103, 1, 248, 43.97
108, 6, 254, 45.04
64, 3, 257, 45.57
155, 6, 263, 46.63
123, 3, 266, 47.16
145, 1, 267, 47.34
122, 3, 270, 47.87
112, 2, 272, 48.23
154, 6, 278, 49.29
85, 1, 279, 49.47
150, 1, 280, 49.65
95, 3, 283, 50.18
146, 1, 284, 50.35
29, 5, 289, 51.24
107, 1, 290, 51.42
113, 1, 291, 51.60
30, 2, 293, 51.95
57, 5, 298, 52.84
70, 1, 299, 53.01
147, 1, 300, 53.19
31, 6, 306, 54.26
32, 4, 310, 54.96
132, 2, 312, 55.32
61, 2, 314, 55.67
33, 2, 316, 56.03
67, 2, 318, 56.38
83, 2, 320, 56.74
142, 3, 323, 57.27
34, 7, 330, 58.51
87, 1, 331, 58.69
105, 1, 332, 58.87
96, 4, 336, 59.57
94, 1, 337, 59.75
91, 1, 338, 59.93
82, 1, 339, 60.11
99, 11, 350, 62.06
35, 4, 354, 62.77
121, 1, 355, 62.94
36, 15, 370, 65.60
37, 7, 377, 66.84
98, 1, 378, 67.02
38, 2, 380, 67.38
39, 2, 382, 67.73
86, 1, 383, 67.91
78, 4, 387, 68.62
40, 4, 391, 69.33
59, 1, 392, 69.50
41, 30, 422, 74.82
148, 1, 423, 75.00
42, 2, 425, 75.35
75, 1, 426, 75.53
43, 4, 430, 76.24
125, 3, 433, 76.77
44, 5, 438, 77.66
102, 1, 439, 77.84
45, 4, 443, 78.55
80, 2, 445, 78.90
46, 6, 451, 79.96
47, 5, 456, 80.85
110, 1, 457, 81.03
48, 5, 462, 81.91
111, 3, 465, 82.45
49, 4, 469, 83.16
118, 1, 470, 83.33
50, 3, 473, 83.87
119, 1, 474, 84.04
51, 7, 481, 85.28
69, 2, 483, 85.64
52, 2, 485, 85.99
89, 3, 488, 86.52
53, 4, 492, 87.23
66, 1, 493, 87.41
149, 1, 494, 87.59
54, 10, 504, 89.36
129, 6, 510, 90.43
139, 1, 511, 90.60
133, 11, 522, 92.55
140, 2, 524, 92.91
138, 3, 527, 93.44
127, 2, 529, 93.79
56, 23, 552, 97.87
135, 1, 553, 98.05
63, 1, 554, 98.23
88, 1, 555, 98.40
72, 1, 556, 98.58
77, 1, 557, 98.76
131, 1, 558, 98.94
58, 2, 560, 99.29
(131 again...)
~
55, 4, 564, 100.00
The core plot is fairly simple - it explores the world of Horacio Oliveira, an intellectual drifter. The first part of the book is set in Paris in the 1950s, and although it seems quite episodic and random, the nature of this appears to reflect Oliveira's own experiences and his state of mind, and those of his friends - there are also lengthy digressions on music (jazz, classical and popular), literature, philosophy and much else, with a lot of surreal episodes reminiscent of some of the pataphysical/Oulipo writers of the time.
After a bizarre episode in which Oliveira is arrested after befriending a tramp, he is deported back to Argentina, and the remainder of the book charts his mental disintegration.
The writing is fragmented and often wilfully obscure (though not as obscure as Joyce, who is clearly an influence) and there are chapters which are literary games, for example a chapter in which the odd numbered lines follow one story and the even numbered lines another (with breaks in mid sentence). My impression was that as long as one does not get too obsessed with following everything in detail or understanding the many references, the whole is a pleasurable and stimulating reading experience, so not without a little reluctance I am awarding a full five stars..., paff, the end.
* * *
Expendable appendices:
(i) I realised about halfway through that there were a lot of unfamiliar words (in addition to much quoted French, Spanish and Latin). I made this list of unfamiliar words that appear after this point:
antinomy, aulic, auscultation, cadastral, catoblepas, chitterling, chryselephantine, cinerary, coenaesthesis, columbarium, coprolite, cuniculture, cuspidation, echolalia, eclogue, elution, epistomology, epithelial, exordium, extravasation, geometrid, gnoseologist, helicoid, incunabula, macaronic, mana, mantic, mnemotechny, nebiole, nephelibate, obolus, oneiromancy, palmiped, promissoration, propedeutic, rotogravure, ruleman, satori, serape, soteriology, stupa, teleleological, tragacanth, trismegistic
(ii) Chapter 55, which is omitted from the "hopscotch path" is effectively reproduced elsewhere, but without the lengthy but entertaining digressions on a bizarre treatise postulating an idealistic system of world government, which a character is reading while the action goes on around him...
(iii) I found that when following the "hopscotch path" I still wanted to know where I was in terms of overall progress, so I put the chapter lengths into a spreadsheet so that I could say how much I had read at any stage. Since this may be useful to other readers, here are the numbers:
Chapter, Pages, Total, Percent
73, 3, 3, 0.53
1, 10, 13, 2.30
2, 5, 18, 3.19
116, 2, 20, 3.55
3, 5, 25, 4.43
84, 4, 29, 5.14
4, 6, 35, 6.21
71, 5, 40, 7.09
5, 4, 44, 7.80
81, 1, 45, 7.98
74, 2, 47, 8.33
6, 2, 49, 8.69
7, 1, 50, 8.87
8, 2, 52, 9.22
93, 4, 56, 9.93
68, 1, 57, 10.11
9, 4, 61, 10.82
104, 1, 62, 10.99
10, 2, 64, 11.35
65, 2, 66, 11.70
11, 3, 69, 12.23
136, 1, 70, 12.41
12, 6, 76, 13.48
106, 1, 77, 13.65
13, 3, 80, 14.18
115, 1, 81, 14.36
14, 3, 84, 14.89
114, 1, 85, 15.07
117, 1, 86, 15.25
15, 6, 92, 16.31
120, 2, 94, 16.67
16, 3, 97, 17.20
137, 1, 98, 17.38
17, 6, 104, 18.44
97, 1, 105, 18.62
18, 4, 109, 19.33
153, 1, 110, 19.50
19, 5, 115, 20.39
90, 5, 120, 21.28
20, 11, 131, 23.23
126, 1, 132, 23.40
21, 5, 137, 24.29
79, 3, 140, 24.82
22, 3, 143, 25.35
62, 3, 146, 25.89
23, 25, 171, 30.32
124, 2, 173, 30.67
128, 1, 174, 30.85
24, 5, 179, 31.74
134, 1, 180, 31.91
25, 2, 182, 32.27
141, 3, 185, 32.80
60, 1, 186, 32.98
26, 3, 189, 33.51
109, 2, 191, 33.87
27, 4, 195, 34.57
28, 33, 228, 40.43
130, 1, 229, 40.60
151, 1, 230, 40.78
152, 1, 231, 40.96
143, 3, 234, 41.49
100, 4, 238, 42.20
76, 2, 240, 42.55
101, 2, 242, 42.91
144, 2, 244, 43.26
92, 3, 247, 43.79
103, 1, 248, 43.97
108, 6, 254, 45.04
64, 3, 257, 45.57
155, 6, 263, 46.63
123, 3, 266, 47.16
145, 1, 267, 47.34
122, 3, 270, 47.87
112, 2, 272, 48.23
154, 6, 278, 49.29
85, 1, 279, 49.47
150, 1, 280, 49.65
95, 3, 283, 50.18
146, 1, 284, 50.35
29, 5, 289, 51.24
107, 1, 290, 51.42
113, 1, 291, 51.60
30, 2, 293, 51.95
57, 5, 298, 52.84
70, 1, 299, 53.01
147, 1, 300, 53.19
31, 6, 306, 54.26
32, 4, 310, 54.96
132, 2, 312, 55.32
61, 2, 314, 55.67
33, 2, 316, 56.03
67, 2, 318, 56.38
83, 2, 320, 56.74
142, 3, 323, 57.27
34, 7, 330, 58.51
87, 1, 331, 58.69
105, 1, 332, 58.87
96, 4, 336, 59.57
94, 1, 337, 59.75
91, 1, 338, 59.93
82, 1, 339, 60.11
99, 11, 350, 62.06
35, 4, 354, 62.77
121, 1, 355, 62.94
36, 15, 370, 65.60
37, 7, 377, 66.84
98, 1, 378, 67.02
38, 2, 380, 67.38
39, 2, 382, 67.73
86, 1, 383, 67.91
78, 4, 387, 68.62
40, 4, 391, 69.33
59, 1, 392, 69.50
41, 30, 422, 74.82
148, 1, 423, 75.00
42, 2, 425, 75.35
75, 1, 426, 75.53
43, 4, 430, 76.24
125, 3, 433, 76.77
44, 5, 438, 77.66
102, 1, 439, 77.84
45, 4, 443, 78.55
80, 2, 445, 78.90
46, 6, 451, 79.96
47, 5, 456, 80.85
110, 1, 457, 81.03
48, 5, 462, 81.91
111, 3, 465, 82.45
49, 4, 469, 83.16
118, 1, 470, 83.33
50, 3, 473, 83.87
119, 1, 474, 84.04
51, 7, 481, 85.28
69, 2, 483, 85.64
52, 2, 485, 85.99
89, 3, 488, 86.52
53, 4, 492, 87.23
66, 1, 493, 87.41
149, 1, 494, 87.59
54, 10, 504, 89.36
129, 6, 510, 90.43
139, 1, 511, 90.60
133, 11, 522, 92.55
140, 2, 524, 92.91
138, 3, 527, 93.44
127, 2, 529, 93.79
56, 23, 552, 97.87
135, 1, 553, 98.05
63, 1, 554, 98.23
88, 1, 555, 98.40
72, 1, 556, 98.58
77, 1, 557, 98.76
131, 1, 558, 98.94
58, 2, 560, 99.29
(131 again...)
~
55, 4, 564, 100.00
October 20, 2019
8 years after i read this book, i finally understand why i didn't like it.
apparently, this is an "either/or book", but i read it as an "and then" book.
dr. wikipedia claims:
An author's note suggests that the book would best be read in one of two possible ways, either progressively from chapters 1 to 56 or by "hopscotching" through the entire set of 155 chapters according to a "Table of Instructions" designated by the author. Cortázar also leaves the reader the option of choosing a unique path through the narrative.
WHERE WAS THAT AUTHOR'S NOTE WHEN I READ THIS BOOK??
because i read the whole 600 page book front-to-back the way one does, AND THEN i went back and hopscotched through it, thinking that there would be some secret doorway that opened or something that would illuminate why i was doing this second pass. but there's no doorway - spoiler alert. and i resented that i seemed to be reading the whole fucking book again for no fucking reason, and i was so baffled about why people seemed to value this book so much when, to me, it just seemed like an elaborate nose-thumbing time wasting prank. and i assumed that people liked it because they were trying to be all douchey-elitist and pretending to like something just because it was difficult or challenging or whatever, and they cherished their shiny gold star for enduring the tedium of repetition. but it's not difficult. it's a playful and lyrical schtick if you only have to read it through once, whichever way you choose. but reading it twice, back-to-back, just with the scenes all shuffled in a different order is not something i recommend because it will just be infuriating and you will howl: "dude, i KNOW!!!! WE JUST COVERED THIS!!!! WHY ARE YOU TELLING ME THE SAME SHIT ALL OVER AGAIN, FORGETFUL GRANDPA????"
and afterward, all you will remember is the howling, and not the reading. so there - that's my explanation/discovery/psa
come to my blog!
apparently, this is an "either/or book", but i read it as an "and then" book.
dr. wikipedia claims:
An author's note suggests that the book would best be read in one of two possible ways, either progressively from chapters 1 to 56 or by "hopscotching" through the entire set of 155 chapters according to a "Table of Instructions" designated by the author. Cortázar also leaves the reader the option of choosing a unique path through the narrative.
WHERE WAS THAT AUTHOR'S NOTE WHEN I READ THIS BOOK??
because i read the whole 600 page book front-to-back the way one does, AND THEN i went back and hopscotched through it, thinking that there would be some secret doorway that opened or something that would illuminate why i was doing this second pass. but there's no doorway - spoiler alert. and i resented that i seemed to be reading the whole fucking book again for no fucking reason, and i was so baffled about why people seemed to value this book so much when, to me, it just seemed like an elaborate nose-thumbing time wasting prank. and i assumed that people liked it because they were trying to be all douchey-elitist and pretending to like something just because it was difficult or challenging or whatever, and they cherished their shiny gold star for enduring the tedium of repetition. but it's not difficult. it's a playful and lyrical schtick if you only have to read it through once, whichever way you choose. but reading it twice, back-to-back, just with the scenes all shuffled in a different order is not something i recommend because it will just be infuriating and you will howl: "dude, i KNOW!!!! WE JUST COVERED THIS!!!! WHY ARE YOU TELLING ME THE SAME SHIT ALL OVER AGAIN, FORGETFUL GRANDPA????"
and afterward, all you will remember is the howling, and not the reading. so there - that's my explanation/discovery/psa
June 12, 2018
Επισημαίνω πως το διάβασα στη νέα έκδοση της Opera, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη. Πάμε παρακάτω...
Το «Κουτσό» του Κορτάσαρ είναι από τούτα τα βιβλία που θα πρέπει σε θεωρητικό επίπεδο να είσαι φοιτητής της ισπανοαμερικανικής λογοτεχνίας και να το διδαχθείς με εκατοντάδες άρθρα ξινισμένων κριτικών μήπως και καταλάβεις κάτι από «αυτό που ήθελε να πει ο ποιητής». Κατά τα λεγόμενα του ίδιου του συγγραφέα, διαβάζεται και ‘έτσι και γιουβέτσι’ και γραμμικά, και πηδηχτά και ανάποδα και όπως θέλει ο καθείς. Η λογική του είναι κατά το ‘κάψτε τα σουτιέν’ της δεκαετίας του εξήντα, το ‘κάψτε τη λογοτεχνική συμμετρία’…
Μπήκα άκρως υποψιασμένο από αυτή τη λογική κι επέλεξα να το διαβάσω με τον τρόπο που προτείνει ο Κορτάσαρ. Δηλαδή όχι γραμμικά αλλά ακολουθώντας το χοροπηδηχτό κουτσό από τετράγωνο σε τετράγωνο, μόνο που δεν ήταν ένα – δύο – τρία αλλά ήταν δεκαπέντε – εκατόν δύο – εικοσιτρία και δεν ξέρω τι άλλο… Στην αρχή το χάος… δεν ήξερα που βρισκόμουν… ποιος ήμουν και που πατούσα… με λίγη υπομονή όμως (να όσο πατάει η γάτα), μπήκα στο κεφάλι του Κορτάσαρ ή αν δεν μπήκα εν πάση περιπτώσει άρχισα να καταλαβαίνω τι μου γίνεται… Δεν θα κάνω ανάλυση αυτού του εμβληματικού πειραματικού αντιμυθιστορήματος που κυκλοφόρησε το 1963, λέω απλώς να πω δυο – τρεις εντυπώσεις μου…
1. Πιστεύω πως το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί κυρίως με την ‘πηδηχτή’ μορφή του… Ευγνωμονώ τον εαυτό μου που το αποφάσισα… η γραμμική μορφή μπορεί στην αρχή να είναι πιο εύκολη (να καταλαβαίνεις μια υποτυπώδη ιστορία), όμως δεν είναι δυνατόν τα ‘μετα-κεφάλαια’ να τα καταλάβεις. Έτσι κι αλλιώς, πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεσαι πως ακόμα και η πηδηχτή μορφή έχει άκρως λογικό ειρμό. Συμβουλή λοιπόν: μην το διαβάσετε γραμμικά.
2. Εάν δεν είστε έμπειρος αναγνώστης, αφήστε το Κουτσό για μια άλλη στο πολύ μακρινό μέλλον, φορά. Από τη μια θα σας κάψει τον εγκέφαλο χωρίς λόγο κι από την άλλη θα χαντακώσετε στη συνείδησή σας ένα αριστούργημα. Κοινώς, διαβάστε το μόνο εάν έχετε τις σχετικές αναγνωστικές εμπειρίες (εγώ για το καλό σας το λέω κι όχι γιατί σας θεωρώ απαίδευτους…)
3. Το Κουτσό δεν είναι μόνο ένα βιβλίο… είναι μια ολόκληρη αναγνωστική διαδραστική εμπειρία. Κοινώς, θέλει χρόνο και κόπο και όχι μόνο βιβλίο. Όταν βυθίζεστε στις σελίδες του, πρέπει να είναι υπό την μουσική υπόκρουση της jazz ή του αργεντίνικου tango (λειτουργεί και ως dj ο Κορτάσαρ). Στα δε κομμάτια με τη Λέσχη, απαραιτήτως η διαμονή σας σε στενό δωμάτιο (κατά προτίμηση κάποια σοφίτα) γεμάτο καπνούς από βαριά τσιγάρα κι εσείς στο στόμα μ’ένα αυθεντικό Gauloises
4. Όσοι δεν έχετε βυθιστεί στη μούχλα του Παρισιού και στην αλλεγρία του Μπουένος Άιρες, λυπάμαι αλλά θα χάσετε τη μισή απόλαυση του βιβλίου
5. Οι διακειμενικότητες του Κορτάσαρ είναι διάσπαρτες παντού, είναι μαγεία το όλο εγχείρημα, ιδίως όταν τις ξέρεις και γελάς με τον τρόπο που εμπαίζει τον αναγνώστη.
Έχει καμιά δεκαριά μέρες που το τελείωσα, δεν έχω αγγίξει άλλο βιβλίο στα χέρια μου (μάλλον θα πάω σε καμιά ‘ξεπέτα’ για να μην αδικήσω κάνα άλλο αριστούργημα) και στο μυαλό μου είναι ακόμα αυτή η περίεργη αίσθηση του βιβλίου, οι ήρωες ζωντανοί μέσα μου, ο Οράσιο, η Μάγα, ο Ροκαμαδούρ, ο Τράβελερ και η Ταλίτα. Ναι κάποιες φορές, μου την έδωσε ο συγγραφέας γιατί αισθάνθηκα πως ήθελε να κάνει επίδειξη γνώσεων και να το παίξει ολίγον ξερόλας κι ‘εσείς οι κακόμοιροι πληβείοι δεν μπορείτε να με παρακολουθήσετε’, όμως ο Κορτάσαρ μου έμαθε να παίζω κουτσό κι όπως σε κάθε καινούριο παιχνίδι με καινούριους κανόνες, μπορεί τις πρώτες παρτίδες να τις κέρδισες εσύ αλλά πλέον είμαστε ισόπαλοι αντίπαλοι…
Αυτά τα ολίγα από μένα… Το «Κουτσό» είναι ένα βιβλίο με χιλιάδες αναγνώσεις, με χιλιάδες ερμηνείες (τόσες όσες και οι αναγνώστες του) και δεν είναι τυχαίο που οι κληρονόμοι του Κορτάσαρ αρνήθηκαν να μπει κάποιο εισαγωγικό σημείωμα στην αρχή της ελληνικής έκδοσης. Ο αναγνώστης έχει ευθύνη με άλλα λόγια γι’αυτό που διαβάζει κι ανάλογα με την κρίση του, την εμπειρία του, τις επιθυμίες του παίρνει ό,τι του ταιριάζει…
Adios muchachos!
Το «Κουτσό» του Κορτάσαρ είναι από τούτα τα βιβλία που θα πρέπει σε θεωρητικό επίπεδο να είσαι φοιτητής της ισπανοαμερικανικής λογοτεχνίας και να το διδαχθείς με εκατοντάδες άρθρα ξινισμένων κριτικών μήπως και καταλάβεις κάτι από «αυτό που ήθελε να πει ο ποιητής». Κατά τα λεγόμενα του ίδιου του συγγραφέα, διαβάζεται και ‘έτσι και γιουβέτσι’ και γραμμικά, και πηδηχτά και ανάποδα και όπως θέλει ο καθείς. Η λογική του είναι κατά το ‘κάψτε τα σουτιέν’ της δεκαετίας του εξήντα, το ‘κάψτε τη λογοτεχνική συμμετρία’…
Μπήκα άκρως υποψιασμένο από αυτή τη λογική κι επέλεξα να το διαβάσω με τον τρόπο που προτείνει ο Κορτάσαρ. Δηλαδή όχι γραμμικά αλλά ακολουθώντας το χοροπηδηχτό κουτσό από τετράγωνο σε τετράγωνο, μόνο που δεν ήταν ένα – δύο – τρία αλλά ήταν δεκαπέντε – εκατόν δύο – εικοσιτρία και δεν ξέρω τι άλλο… Στην αρχή το χάος… δεν ήξερα που βρισκόμουν… ποιος ήμουν και που πατούσα… με λίγη υπομονή όμως (να όσο πατάει η γάτα), μπήκα στο κεφάλι του Κορτάσαρ ή αν δεν μπήκα εν πάση περιπτώσει άρχισα να καταλαβαίνω τι μου γίνεται… Δεν θα κάνω ανάλυση αυτού του εμβληματικού πειραματικού αντιμυθιστορήματος που κυκλοφόρησε το 1963, λέω απλώς να πω δυο – τρεις εντυπώσεις μου…
1. Πιστεύω πως το βιβλίο πρέπει να διαβαστεί κυρίως με την ‘πηδηχτή’ μορφή του… Ευγνωμονώ τον εαυτό μου που το αποφάσισα… η γραμμική μορφή μπορεί στην αρχή να είναι πιο εύκολη (να καταλαβαίνεις μια υποτυπώδη ιστορία), όμως δεν είναι δυνατόν τα ‘μετα-κεφάλαια’ να τα καταλάβεις. Έτσι κι αλλιώς, πολύ γρήγορα αντιλαμβάνεσαι πως ακόμα και η πηδηχτή μορφή έχει άκρως λογικό ειρμό. Συμβουλή λοιπόν: μην το διαβάσετε γραμμικά.
2. Εάν δεν είστε έμπειρος αναγνώστης, αφήστε το Κουτσό για μια άλλη στο πολύ μακρινό μέλλον, φορά. Από τη μια θα σας κάψει τον εγκέφαλο χωρίς λόγο κι από την άλλη θα χαντακώσετε στη συνείδησή σας ένα αριστούργημα. Κοινώς, διαβάστε το μόνο εάν έχετε τις σχετικές αναγνωστικές εμπειρίες (εγώ για το καλό σας το λέω κι όχι γιατί σας θεωρώ απαίδευτους…)
3. Το Κουτσό δεν είναι μόνο ένα βιβλίο… είναι μια ολόκληρη αναγνωστική διαδραστική εμπειρία. Κοινώς, θέλει χρόνο και κόπο και όχι μόνο βιβλίο. Όταν βυθίζεστε στις σελίδες του, πρέπει να είναι υπό την μουσική υπόκρουση της jazz ή του αργεντίνικου tango (λειτουργεί και ως dj ο Κορτάσαρ). Στα δε κομμάτια με τη Λέσχη, απαραιτήτως η διαμονή σας σε στενό δωμάτιο (κατά προτίμηση κάποια σοφίτα) γεμάτο καπνούς από βαριά τσιγάρα κι εσείς στο στόμα μ’ένα αυθεντικό Gauloises
4. Όσοι δεν έχετε βυθιστεί στη μούχλα του Παρισιού και στην αλλεγρία του Μπουένος Άιρες, λυπάμαι αλλά θα χάσετε τη μισή απόλαυση του βιβλίου
5. Οι διακειμενικότητες του Κορτάσαρ είναι διάσπαρτες παντού, είναι μαγεία το όλο εγχείρημα, ιδίως όταν τις ξέρεις και γελάς με τον τρόπο που εμπαίζει τον αναγνώστη.
Έχει καμιά δεκαριά μέρες που το τελείωσα, δεν έχω αγγίξει άλλο βιβλίο στα χέρια μου (μάλλον θα πάω σε καμιά ‘ξεπέτα’ για να μην αδικήσω κάνα άλλο αριστούργημα) και στο μυαλό μου είναι ακόμα αυτή η περίεργη αίσθηση του βιβλίου, οι ήρωες ζωντανοί μέσα μου, ο Οράσιο, η Μάγα, ο Ροκαμαδούρ, ο Τράβελερ και η Ταλίτα. Ναι κάποιες φορές, μου την έδωσε ο συγγραφέας γιατί αισθάνθηκα πως ήθελε να κάνει επίδειξη γνώσεων και να το παίξει ολίγον ξερόλας κι ‘εσείς οι κακόμοιροι πληβείοι δεν μπορείτε να με παρακολουθήσετε’, όμως ο Κορτάσαρ μου έμαθε να παίζω κουτσό κι όπως σε κάθε καινούριο παιχνίδι με καινούριους κανόνες, μπορεί τις πρώτες παρτίδες να τις κέρδισες εσύ αλλά πλέον είμαστε ισόπαλοι αντίπαλοι…
Αυτά τα ολίγα από μένα… Το «Κουτσό» είναι ένα βιβλίο με χιλιάδες αναγνώσεις, με χιλιάδες ερμηνείες (τόσες όσες και οι αναγνώστες του) και δεν είναι τυχαίο που οι κληρονόμοι του Κορτάσαρ αρνήθηκαν να μπει κάποιο εισαγωγικό σημείωμα στην αρχή της ελληνικής έκδοσης. Ο αναγνώστης έχει ευθύνη με άλλα λόγια γι’αυτό που διαβάζει κι ανάλογα με την κρίση του, την εμπειρία του, τις επιθυμίες του παίρνει ό,τι του ταιριάζει…
Adios muchachos!
March 2, 2024
With Hopscotch (transcribed from the Spanish Rayuela), the Argentinian writer Julio Cortázar signed in 1963 an experimental, singular, and surrealist novel, which appears as an attempt to deconstruct the traditional story.
The author offers us two directions of reading, a first which takes up in linear order the 56 chapters that make up a large half of the book, a second which proposes to us to alternate between these and the chapters composing the second part of the book. (we will find other fragments of the main story and reviews, reflections, articles, etc.). This "choice" left to the reader is ultimately entirely artificial, the first option coming back to sit on more than 200 pages and the main particularity of the book. However, the second solution has its originality, the advantage of causing the reader to lose his bearings, to push him to get lost in the book.
We will notice brilliant work on the characters' construction based on the story. In particular, those of Sybill and Horacio and the sweetish madness that seizes little by little show the mirror game between the protagonists (La Sybille / Talita - Horacio / Traveler).
Another strong point of the novel, the atmosphere of Paris in the 1950s, where the majority of the book takes place, is very significant: We find jazz, the smoky meetings of intellectuals (the famous Club meetings which occupy a good part of the novel), great ideas and picturesque characters. Add to that the subtle and absurd humor of Julio Cortázar, which is very palpable, and we find it sprinkled throughout the book.
The main plot is relatively thin for a novel of this size; we often follow the character of Horacio Oliveira, an Argentinian immigrant in Paris. His Sybill romance, a woman as mysterious as she is endearing, the meetings and intellectual debates with the members of the Club, then his flight (or his drift) in Argentina.
The leading black point is a lack of fluidity of reading and lengths, which weigh on the interest of the reader: it must admit that the minimal intrigue, the lack of real stakes, the singular division mentioned above, just like the meditations very abstract (sometimes accompanied by a deliberately pedantic style) of the characters can sometimes provide inevitable boredom, fortunately, tempered by a few jubilant flashes most often from the mind of Horacio.
It is an extraordinary book, which appears as a literary transposition of the New Wave of French cinema through which we feel Julio Cortázar's ambition to deconstruct traditional literature—a unique but very (too?) demanding reading experience.
The author offers us two directions of reading, a first which takes up in linear order the 56 chapters that make up a large half of the book, a second which proposes to us to alternate between these and the chapters composing the second part of the book. (we will find other fragments of the main story and reviews, reflections, articles, etc.). This "choice" left to the reader is ultimately entirely artificial, the first option coming back to sit on more than 200 pages and the main particularity of the book. However, the second solution has its originality, the advantage of causing the reader to lose his bearings, to push him to get lost in the book.
We will notice brilliant work on the characters' construction based on the story. In particular, those of Sybill and Horacio and the sweetish madness that seizes little by little show the mirror game between the protagonists (La Sybille / Talita - Horacio / Traveler).
Another strong point of the novel, the atmosphere of Paris in the 1950s, where the majority of the book takes place, is very significant: We find jazz, the smoky meetings of intellectuals (the famous Club meetings which occupy a good part of the novel), great ideas and picturesque characters. Add to that the subtle and absurd humor of Julio Cortázar, which is very palpable, and we find it sprinkled throughout the book.
The main plot is relatively thin for a novel of this size; we often follow the character of Horacio Oliveira, an Argentinian immigrant in Paris. His Sybill romance, a woman as mysterious as she is endearing, the meetings and intellectual debates with the members of the Club, then his flight (or his drift) in Argentina.
The leading black point is a lack of fluidity of reading and lengths, which weigh on the interest of the reader: it must admit that the minimal intrigue, the lack of real stakes, the singular division mentioned above, just like the meditations very abstract (sometimes accompanied by a deliberately pedantic style) of the characters can sometimes provide inevitable boredom, fortunately, tempered by a few jubilant flashes most often from the mind of Horacio.
It is an extraordinary book, which appears as a literary transposition of the New Wave of French cinema through which we feel Julio Cortázar's ambition to deconstruct traditional literature—a unique but very (too?) demanding reading experience.
Read
January 8, 2024Julio Cortázar's 1963 novel, Hopscotch, encapsulates much of the spirit found in his 1962 work, Cronopios and Famas. Indeed, it feels as though those freedom-loving, game-playing, frolicking Cronopios have transformed themselves into the very blood cells coursing through the veins and arteries of main character, Horacio Oliveira. He comprehends that life is a game to be enjoyed, rather than an unending drudgery to be endured. Keep it up, Oliveira! Don't let any dull, uptight Famas hold you down. Maintain those Cronopios blood cells in optimal condition by consistently infusing life with renewed freshness.
The language sizzles, crackles, sparkles, and dances the tango as a reader hops from chapter to chapter via Julio's Table of Instructions or reads in the normal fashion ending with chapter 56 (also per the instructions), or continues to read to the last page at the end of chapter 155, or any other hopscotching way you would like. However, one thing is constant: Oliveira constantly proves himself a true Cronopio, when he proclaims, one of many such proclamations, "I realized that searching was my symbol, the emblem of those who go out at night with nothing in mind, the motives of a destroyer of compasses."
Hopscotch weighs in at 564-pages, brilliantly translated by the great Gregory Rabassa and features a plot set first in Paris and then in Buenos Aires. Yet, how central is plot? After all, La Maga tells Horacio, “You think that you're in this room, but you're not. You're looking at the room, you're not in the room.” This not-being-all-there hearkens back to Julio (so much like Horacio) starting out as a child carrying an adult inside and then, with age, an adult carrying a child inside. Doing the Julio-flip! In Julio's own words taken from his Around the Day in Eighty Worlds:
“I will always be a child in many ways, but one of those children who from the beginning carries within him an adult, so when the little monster becomes an adult he carries in turn a child inside and, nel mezzo del camino, yields to the seldom peaceful coexistence of at least two outlooks onto the world. Much of what I have written falls into the category of eccentricity, because I have never admitted a clear distinction between living and writing; if in my life I have managed to disguise an only partial participation in my circumstances. I still cannot deny that eccentricity in what I write, since I write precisely because I am only half there or not there at all.”
By my reading of Hopscotch, we are well to keep Julio's not-half-or-not-all-there-at-all in mind when hopscotching on characters and themes when reading either in the conventional page after page way or turning back and forth through pages using our own or Julio's sequence. Sure, there's order vs. chaos and Oliveira vs. society and Oliveira vs. the outside world; however, by my judgement, the ultimate lens of this vs. that is the world of Cronopios vs. the world of Famas, that is, the otherworldly world of lit, art and imagination vs. the all-here world of rigidity, conformity and the drab ho-hum.
My somewhat reckless rec: read Hopscotch like a Cronopio.
Now that it's 2023, here's how I picture beautiful La Maga
Julio Cortázar, 1914-1984
August 29, 2007
AAAAAAAHHHHHHHHHHH! I had to read this for a book club. I read about 80 pages of this and threw it across the room. Wish I didn't. Maybe I could've gotten more for it when I traded it in. pretentiousness wrapped/uptight faux beatness. What I remember: expat intellectuals crying over jazz records having an "artistic" time in paris. Well read guy pines for girl who doesn't catch all his references but, you know, feels things. The cover blurb makes it look like it will change your life and then make sandwiches for you. Is this book pretentious or just about pretentiousness? I couldn't tell. Is either worth reading?
Read
October 9, 2019Rayuela — Marelle — Hopscotch
While reading this dizzy-making book (the word 'vertiginous' occurs very frequently in the text), a book that requires the reader to hop back and forth between the 155 different sections instead of turning the pages in the usual order, I found myself latching onto certain images in the text as if to steady myself: the description of a leaf, for example, or an old umbrella dropping from a height, or stars in the night sky, or revolving Japanese sunshades, or the flight pattern of a fly as it circles a lampshade, or blood spatters on concrete.
But since the images that attracted my attention (see updates) often described falling or floating or revolving or spiraling, I felt I was constantly in motion just as my fingers were constantly flicking pages back and forth searching for the next chapter number in the seemingly random sequence recommended at the beginning, while at the same time my mind was swirling with the multitude of ideas tossed back and forth by the characters as they sat around smoke-filled midnight rooms listening to jazz improvisations, or wandered the rain-soaked streets of Paris in the company of a colorful tramp, or the sun-filled streets of Buenos Aires in the company of a circus cat, or played a kind of ultimate hopscotch in the courtyard of a mental asylum where finishing on frame number 8 could equal soaring towards brightness as in the hole at the top of a circus tent, or alternately, could mean diving towards darkness as in disappearing down a plughole or falling down the pit of a lift shaft.
And although the many movement-related images that caught my eye in the text seemed quite random, together they began to build towards a pattern of meaning, and even of prophecy, though I couldn't have known that when I focused on them initially. The experience left me identifying a little with Lucia, the character in the text who was something of a blind visionary!
Lucia is the partner of a character called Horacio (he always refers to her in his thoughts as La Sybille (at least in the French edition)). Horacio (that name means 'time-keeper') spends a lot of time discussing the meaning of life with the Jazz-loving group described above (je swingue donc je suis). Interspersed with the group's discussions are odd passages from a writer called Morelli who seems to be compiling his own hopscotch of a work, a kind of literary compendium that a reader would have to find their own way through according to how affected they are by what they have read.
At times, it felt as if the story I was reading about Horacio and Lucia was actually Morelli's book but at one point Morelli becomes a character in the main story, and crosses paths with Horacio, quite randomly of course, so I realised we weren't in Morelli's book. Randomness is a big theme throughout, needless to say.
Horacio and Lucia meet by accident too, and then rely on mere chance to continue their relationship, always finding each other in the streets of Paris even when they aren't looking for each other.
Exception seems to be their rule, especially in the case of Lucia who has the ability to find meaning in things more easily than do the others in their group, and often concerning matters that her education and background would not have prepared her to understand.
And just as Lucia is a random finder of odd meanings, a blind visionary as it were, Horacio is a conscious seeker of specific meanings, and the more arcane the better (j'acide donc je suis (it seems certain acids have a role in the act of thinking)).
However, for Horacio, the dizzy-making hopscotch of his life (cette vertigineuse marelle), never seems to let him reach the square where meaning might reside. Horacio remains the seeker and can't seem to become the finder — though the ultimate absurdity of this wonderfully absurd book is that Horacio did find what he was looking for early in the story but was unable to recognize it. If there was a term which meant the opposite of a blind visionary, Horacio would be it. I loved that!
#This was a book that appealed greatly to my imagination. I might even say I watched it more than I read it, heard it more than I comprehended it, indeed I basically lived inside its pages for 3 weeks. It spilled over into my life and my life spilled over into the book so that I found myself dreaming about it during the night and wasn't sure later what had been in the dream and what had been in the text.
I wish books like this came along oftener. They make reading much more than an eye stroll down a page. Je lis donc je suis!
December 9, 2022
Creo que no habrá ni una sola palabra que le haga justicia a este libro.
2.5 porque subjetivamente es de esas lecturas que amo-odio en gran cantidad. Pero esto no tiene nada que ver con su calidad como novela, que de por sí ya es un novelon.
Para empezar, hay varias formas de leer Rayuela y yo como cobarde he elegido quizás la más fácil y también la menos recomendable sabiendo que Cortázar no ha estructura su novela (o más bien anti-novela) en el famoso formato narrativo de inicio-nudo-descenlace. De hecho el final es abierto pero muy oscuro y la historia muy bien puede ser un rompecabezas fragmentado en pedazos que puede leerse como escenas dispersas y algunas capaz independientes.
Creo que es una obra monumental que sobretodo me ha gustado porque el escritor tiene una manera de narrar que a mí se me hace muy suya, no sé explicarlo en palabras pero me parece un estilo muy absorbente y aunque he odiado mucha cosas no podía parar de leerlo. Además de que muchos de los temas en torno a la literatura, la música y el arte a mí se me escapaban (porque es imposible poder absorber todo), curiosamente ese espacio enorme lleno de referencias musicales, literarias y a artistas que se sentía demasiado abrumador Cortázar lo convertía en conversaciones, divagaciones y monólogos de lo más interesantes que te empujaban a seguir leyendo hasta su irremediable final.
Por otro lado, no creo para nada que sea su público objetivo porque el narrador de la historia me cayó mal de comienzo a fin, y su conflicto interno, que es una constante búsqueda de algo que ni yo entiendo, solo lo convierte en uno de los personajes más detestables que he tenido la desdicha de conocer por la manera en que se relaciona con los personajes de su alrededor, en especial con La Maga; la principal víctima de esta historia protagonizada por un amor tóxico, oscuro y tuturbulento. Oliveira busca y busca y aunque ya tiene todo en el bolsillo (como le dice Gregorovius) él mismo se encarga de joder todo con su actitud de "soy diferente al resto y busco respuestas diferentes que a lo mejor y no existen porque quiero llenar un vacío existencial". Si "x" o "y" persona ama de tal forma, él no puede, porque ese camino ya es recorrido, entendido y valorado por el común y resulta monótono para alguien que aspira a mucho más que repetir la estela que otros han dejado.
Es que a ver, todo mal con Oliveira, desde esa faceta suya de intelectual sabihondo que tira un tufillo de elitista hasta sus comentarios sexistas, misóginos y machistas donde protagoniza escenas peliguadas donde se toma de chiste las violaciones hacia la mujer, la violencia de género, el maltrato infantil y donde incluso él es un manipulador y abusador de primera categoría que hace lo mismo con la Maga incontables veces. No sé, a mí me costaba ver si era a propósito o no, pero ya sea de manera consciente o inscosciente es un desgraciado que trae a colación más desgracia y eso no se puede dudar. Ahora, no quiero entrar más allí porque al menos el mismo personaje admite en varias ocasiones ser un cretino de mierda y su conflicto se me hace tan "especial" y "profundo" que por eso no puedo empatizar con alguien que ocasiona daños con su sola apatía e indiferencia hacia los sentimientos de los demás a un punto extremo que me deja anonadado.
La Maga era lo único que medio me hacía seguir como personaje y también parte de las divagaciones del prota, cuando este no se centraba en sus relaciones interpersonales. La Maga es un personaje sumamente maltratado y que demuestra muy bien la violencia silenciosa y activa que los hombres podían y todavía pueden ejercer sobre las mujeres de manera independiente o en conjunto. Podía sentir la indignación por todo lo que tuvo que pasar, desde la exclusión del grupito de amigos soberbios de Oliveira, los abusos psicólogicos y físicos de su pasado por hombres conocidos y desconocidos hasta su presente con los respectivos señalamientos por su calidad como mujer, madre y que tan capaz de aprender era o no mientras su cerebro asimilada la información. Sinceramente me daba lástima y rabia.
En fin. Te odio, Oliveira. Lo poco que rescato de ti son sus intervenciones por las calles de París y las reflexiones sobre literatura, filosofía, música y arte.
Y como quiero abrazar a La Maga. Espero que donde esté su final haya sido mucho mejor que el descenso a la locura del protagonista. Y no sé, en algunos cuantos años más ojalá alguien se anime a narrar Rayuela desde la perspectiva de la Maga, me hubiera gustado tener su punto de vista y que se le diera más foco a sus pensamientos y emociones y quizás a resolver el maní de su pasado y de su futuro, que aquí no queda claro. Estaría encantado de leer esa historia.
2.5 porque subjetivamente es de esas lecturas que amo-odio en gran cantidad. Pero esto no tiene nada que ver con su calidad como novela, que de por sí ya es un novelon.
Para empezar, hay varias formas de leer Rayuela y yo como cobarde he elegido quizás la más fácil y también la menos recomendable sabiendo que Cortázar no ha estructura su novela (o más bien anti-novela) en el famoso formato narrativo de inicio-nudo-descenlace. De hecho el final es abierto pero muy oscuro y la historia muy bien puede ser un rompecabezas fragmentado en pedazos que puede leerse como escenas dispersas y algunas capaz independientes.
Creo que es una obra monumental que sobretodo me ha gustado porque el escritor tiene una manera de narrar que a mí se me hace muy suya, no sé explicarlo en palabras pero me parece un estilo muy absorbente y aunque he odiado mucha cosas no podía parar de leerlo. Además de que muchos de los temas en torno a la literatura, la música y el arte a mí se me escapaban (porque es imposible poder absorber todo), curiosamente ese espacio enorme lleno de referencias musicales, literarias y a artistas que se sentía demasiado abrumador Cortázar lo convertía en conversaciones, divagaciones y monólogos de lo más interesantes que te empujaban a seguir leyendo hasta su irremediable final.
Por otro lado, no creo para nada que sea su público objetivo porque el narrador de la historia me cayó mal de comienzo a fin, y su conflicto interno, que es una constante búsqueda de algo que ni yo entiendo, solo lo convierte en uno de los personajes más detestables que he tenido la desdicha de conocer por la manera en que se relaciona con los personajes de su alrededor, en especial con La Maga; la principal víctima de esta historia protagonizada por un amor tóxico, oscuro y tuturbulento. Oliveira busca y busca y aunque ya tiene todo en el bolsillo (como le dice Gregorovius) él mismo se encarga de joder todo con su actitud de "soy diferente al resto y busco respuestas diferentes que a lo mejor y no existen porque quiero llenar un vacío existencial". Si "x" o "y" persona ama de tal forma, él no puede, porque ese camino ya es recorrido, entendido y valorado por el común y resulta monótono para alguien que aspira a mucho más que repetir la estela que otros han dejado.
Es que a ver, todo mal con Oliveira, desde esa faceta suya de intelectual sabihondo que tira un tufillo de elitista hasta sus comentarios sexistas, misóginos y machistas donde protagoniza escenas peliguadas donde se toma de chiste las violaciones hacia la mujer, la violencia de género, el maltrato infantil y donde incluso él es un manipulador y abusador de primera categoría que hace lo mismo con la Maga incontables veces. No sé, a mí me costaba ver si era a propósito o no, pero ya sea de manera consciente o inscosciente es un desgraciado que trae a colación más desgracia y eso no se puede dudar. Ahora, no quiero entrar más allí porque al menos el mismo personaje admite en varias ocasiones ser un cretino de mierda y su conflicto se me hace tan "especial" y "profundo" que por eso no puedo empatizar con alguien que ocasiona daños con su sola apatía e indiferencia hacia los sentimientos de los demás a un punto extremo que me deja anonadado.
La Maga era lo único que medio me hacía seguir como personaje y también parte de las divagaciones del prota, cuando este no se centraba en sus relaciones interpersonales. La Maga es un personaje sumamente maltratado y que demuestra muy bien la violencia silenciosa y activa que los hombres podían y todavía pueden ejercer sobre las mujeres de manera independiente o en conjunto. Podía sentir la indignación por todo lo que tuvo que pasar, desde la exclusión del grupito de amigos soberbios de Oliveira, los abusos psicólogicos y físicos de su pasado por hombres conocidos y desconocidos hasta su presente con los respectivos señalamientos por su calidad como mujer, madre y que tan capaz de aprender era o no mientras su cerebro asimilada la información. Sinceramente me daba lástima y rabia.
En fin. Te odio, Oliveira. Lo poco que rescato de ti son sus intervenciones por las calles de París y las reflexiones sobre literatura, filosofía, música y arte.
Y como quiero abrazar a La Maga. Espero que donde esté su final haya sido mucho mejor que el descenso a la locura del protagonista. Y no sé, en algunos cuantos años más ojalá alguien se anime a narrar Rayuela desde la perspectiva de la Maga, me hubiera gustado tener su punto de vista y que se le diera más foco a sus pensamientos y emociones y quizás a resolver el maní de su pasado y de su futuro, que aquí no queda claro. Estaría encantado de leer esa historia.
January 31, 2019
Hace dos años intenté leer "Rayuela", pero ni las circunstancias ni el momento acompañaban y decidí abandonarlo en el capítulo 11, sabiendo que algún día volvería a él. Era una espina que me tenía que sacar, me podía la curiosidad. El momento ha sido ahora y creo que he elegido bien. Estoy preparando y haciendo exámenes prácticamente desde que acabó la Navidad (en la UNED la etapa de exámenes dura mucho porque hay una semana de “descanso” en medio del proceso), y decidí sumergirme en "Rayuela" porque es un libro que se puede aparcar sin problemas y volver a él cuando lo necesites. Es un libro extraño en su estructura, se puede leer de varias formas: una correlativa con los capítulos del 1 al 56 y otra empezando por el capítulo 73 y saltando donde te indica al final de cada uno. Yo he leído la versión correlativa, del 1 al 56, y he tenido días de leer mucho y muchos días seguidos de no leer nada debido a los exámenes y los repasos, pero ha sido tremendamente agradable tener a "Rayuela" esperándome al final de cada momento de frustración, o cuando buscaba despejarme, cuando podía leer… Me ha hecho mucha compañía en este último mes tan complicado para mi cabeza. Y si la primera vez me abrumó, en esta ocasión me ha enganchado y fascinado. Tenía marcado el capítulo 11 como una especie de meta maldita, pero esta vez llegué sin darme cuenta y queriendo más. Me he descubierto intrigada, teorizando y pensando en el libro mientras trabajaba o antes de dormir.
"Rayuela" no es un libro fácil, hay que estar muy en sintonía con él para que te enganche, hay que abrir mucho la mente, saber que se escribió en los años 50-60 del siglo XX y que hay cosas que hoy no nos van a gustar del todo y que vamos a ver que han envejecido, porque el personaje principal es un señor muy complicado, a ratos egoísta, a ratos pasional, a ratos misógino, un poco caradura, muy irónico, medio loco. Porque la Maga se deja hacer de todo, por miedo, por soledad, y todo es muy complicado y turbulento y por momentos tóxico y dependiente (visto así parece "Cumbres Borrascosas", ¿verdad?). Y todo esto no se puede ocultar ni cambiar, es lo que es, pero tampoco es justo juzgar una obra con presentismo, sino que la gracia está en abrir esa ventana al pasado y poder mirar cómo era. Muchos grandes clásicos legendarios tienen ese punto y aquí estamos, leyéndolos, porque la magia de leer un libro muy anterior a tu época es que te ofrece la posibilidad de mirarla, aunque no siempre te guste del todo lo que veas ni estés de acuerdo con los personajes. ¿Quién somos para silenciar nada? Intento ser historiadora sobre el papel, aunque mi alma siempre lo ha sido, así que opino que no podemos guardar las cosas que no nos gustan del pasado en un cajón y olvidarlo, porque volverán a suceder (y aun sin guardarlas, suceden). Por esto "Rayuela"es un clásico que hay que leer y pensar. Como se suele decir, "Rayuela" es muchos libros, se puede sacar mucho de él más allá de los arrebatos del protagonista. No se puede negar la osadía de este libro ni su influencia en obras posteriores, ni se puede negar que es un clásico.
Al igual que mi idea de romanticismo está un poco lejos de lo que sucede en algunos momentos de "Rayuela", al igual que hay veces que habría cogido a Oliveira y le habría estampado una sartén en la cabeza, hay otros momentos en que simplemente me dejé llevar por la prosa, por los hechos, por el humor negro, por ese París bohemio de mediados de siglo, en el que los aspirantes a artista comían y bebían humo y alcohol en apartamentos fríos y desangelados, amueblados con una silla, un tocadiscos y un colchón en el suelo, mientras perseguían sus sueños sin saber si al día siguiente llenarían la panza de palabras y jazz o de algo más sólido. Me ha recordado mucho en ese sentido a "París era una fiesta", irremediablemente y salvando las distancias. En la segunda parte de la novela, me dejé llevar a un caluroso Buenos Aires, ciudad sobre la que he leído muy poco (o nada). Es extraña mi relación con este libro. En realidad es una novela triste, de gente sola y derrotada que acaba coincidiendo, separándose, volviéndose a juntar, en busca de intereses dispares, por miedo a la soledad, al silencio y a uno mismo. Es una novela tremendamente profunda en cuanto a las capas que esconde cada uno de los personajes y acontecimientos; es todo muy psicológico, es un ejercicio que te pide que entres en sus mentes y su época. Así es, "Rayuela" te pide cosas, no puedes pasar por encima, es un error permanecer en la superficie; hay que quedarse con mucho más de lo que se ve, leer un capítulo, parar, tratar de entender a los personajes y entonces, seguir leyendo.
Mi experiencia esta vez ha sido grata, el claro ejemplo de que hay un momento para cada cosa. En el futuro, si la vida me lo permite, me gustaría regresar y leer la versión alternativa y, por supuesto, probar otras obras de Cortázar.
"Rayuela" no es un libro fácil, hay que estar muy en sintonía con él para que te enganche, hay que abrir mucho la mente, saber que se escribió en los años 50-60 del siglo XX y que hay cosas que hoy no nos van a gustar del todo y que vamos a ver que han envejecido, porque el personaje principal es un señor muy complicado, a ratos egoísta, a ratos pasional, a ratos misógino, un poco caradura, muy irónico, medio loco. Porque la Maga se deja hacer de todo, por miedo, por soledad, y todo es muy complicado y turbulento y por momentos tóxico y dependiente (visto así parece "Cumbres Borrascosas", ¿verdad?). Y todo esto no se puede ocultar ni cambiar, es lo que es, pero tampoco es justo juzgar una obra con presentismo, sino que la gracia está en abrir esa ventana al pasado y poder mirar cómo era. Muchos grandes clásicos legendarios tienen ese punto y aquí estamos, leyéndolos, porque la magia de leer un libro muy anterior a tu época es que te ofrece la posibilidad de mirarla, aunque no siempre te guste del todo lo que veas ni estés de acuerdo con los personajes. ¿Quién somos para silenciar nada? Intento ser historiadora sobre el papel, aunque mi alma siempre lo ha sido, así que opino que no podemos guardar las cosas que no nos gustan del pasado en un cajón y olvidarlo, porque volverán a suceder (y aun sin guardarlas, suceden). Por esto "Rayuela"es un clásico que hay que leer y pensar. Como se suele decir, "Rayuela" es muchos libros, se puede sacar mucho de él más allá de los arrebatos del protagonista. No se puede negar la osadía de este libro ni su influencia en obras posteriores, ni se puede negar que es un clásico.
Al igual que mi idea de romanticismo está un poco lejos de lo que sucede en algunos momentos de "Rayuela", al igual que hay veces que habría cogido a Oliveira y le habría estampado una sartén en la cabeza, hay otros momentos en que simplemente me dejé llevar por la prosa, por los hechos, por el humor negro, por ese París bohemio de mediados de siglo, en el que los aspirantes a artista comían y bebían humo y alcohol en apartamentos fríos y desangelados, amueblados con una silla, un tocadiscos y un colchón en el suelo, mientras perseguían sus sueños sin saber si al día siguiente llenarían la panza de palabras y jazz o de algo más sólido. Me ha recordado mucho en ese sentido a "París era una fiesta", irremediablemente y salvando las distancias. En la segunda parte de la novela, me dejé llevar a un caluroso Buenos Aires, ciudad sobre la que he leído muy poco (o nada). Es extraña mi relación con este libro. En realidad es una novela triste, de gente sola y derrotada que acaba coincidiendo, separándose, volviéndose a juntar, en busca de intereses dispares, por miedo a la soledad, al silencio y a uno mismo. Es una novela tremendamente profunda en cuanto a las capas que esconde cada uno de los personajes y acontecimientos; es todo muy psicológico, es un ejercicio que te pide que entres en sus mentes y su época. Así es, "Rayuela" te pide cosas, no puedes pasar por encima, es un error permanecer en la superficie; hay que quedarse con mucho más de lo que se ve, leer un capítulo, parar, tratar de entender a los personajes y entonces, seguir leyendo.
Mi experiencia esta vez ha sido grata, el claro ejemplo de que hay un momento para cada cosa. En el futuro, si la vida me lo permite, me gustaría regresar y leer la versión alternativa y, por supuesto, probar otras obras de Cortázar.
September 14, 2023
I have never been more wrong about a novel than I was about Hopscotch. A baffled first reading took place seven annums past, and a vexed and unfair one-star review lingered on my profile for a half that period until three years ago (the shame!), when I suspected there to be more to Cortázar and issued a partial retraction for the slander. Recent encounters with Cronopios and Famas and A Manual for Manuel showed me that Cortázar was in fact an essential writer of some magical powers, and a cheap encounter with this Harvill edition in a Chipping Norton bookshop (£2.50!) urged me to reappraise this masterpiece. And on the second reading: sheer bliss as I hopped from chapter to chapter. This is a full retraction, and if you will accept my grovelling apology, I would be honoured to receive acceptance into warm impish bosom of the Cortázaristas.
August 15, 2018
Θα πω κάτι κουλό τώρα και οι σοβαροί αναγνώστες μπορείτε ελευθέρως να μουντζώσετε, αλλά εάν δεν είχα διαβάσει το Logicomix φέτος θα είχα πολύ διαφορετική άποψη για αυτό το βιβλίο. Ο λόγος είναι απλός (ας πούμε): ο Κορτάσαρ στο "Κουτσό" δοκιμάζει συνέχεια τα όρια του Λόγου (με την έννοια του ορθού λόγου, της ορθολογικής σκέψης) κι εγώ είμαι φαν του ορθολογισμού. Επειδή όμως το Logicomix κλόνισε έντονα την πίστη μου στη δύναμη του Λόγου και τάραξε τη μακαριότητα με την οποία εμπιστευόμουν την απλότητα της μαθηματικής λογικής (όχι ότι σκαμπάζω από μαθηματικά, έτσι; μην παρεξηγηθώ), το Κουτσό ήρθε πιο φυσικά στην υποψιασμένη μου αντίληψη και μου επέτρεψε να το αφομοιώσω καλύτερα.
Το Κουτσό αξίζει τον κόπο, αλλά θέλει όντως κόπο. Θέλει προσπάθεια και υπομονή, να βάλεις στην άκρη τον εγωισμό σου και να μη σε πειράζει να νιώσεις λίγο βλάκας, λίγο αδαής, λίγο εκτός τόπου και χρόνου. Εκεί που σε κουράζει, όμως, εκεί που θες να ξεφωνίσεις "γιατί; γιατί μου τηγανίζεις τον εγκέφαλο;" μετά από 30 σελίδες οιονεί ακατανόητες, έρχεται και σε αποζημιώνει με άλλες 5 αισθητικής και διανοητικής απόλαυσης, ιδιοφυούς γραφής και παραληρηματικής τελείωσης που δε θέλεις να τελειώσουν ποτέ. Ο Κορτάσαρ είναι φιλόσοφος και μάγος της γλώσσας, την οποία τόσο πολύ ταπεινώνει σε συνειδητό επίπεδο, για να την αναδείξει μέσα από την τέχνη του.
Είναι πολύ ιδιαίτερο βιβλίο και, κατά την ταπεινή μου άποψη, το γεγονός ότι διαβάζεται και μη γραμμικά είναι μόνο η μύτη του παγόβουνου. Αλλά εγώ έκανα και αναλογία με το Logicomix, τρέχα γύρευε αν έχω την παραμικρή αξιοπιστία, οπότε διαβάστε το και βγάλ��ε μόνοι σας συμπεράσματα.
Το Κουτσό αξίζει τον κόπο, αλλά θέλει όντως κόπο. Θέλει προσπάθεια και υπομονή, να βάλεις στην άκρη τον εγωισμό σου και να μη σε πειράζει να νιώσεις λίγο βλάκας, λίγο αδαής, λίγο εκτός τόπου και χρόνου. Εκεί που σε κουράζει, όμως, εκεί που θες να ξεφωνίσεις "γιατί; γιατί μου τηγανίζεις τον εγκέφαλο;" μετά από 30 σελίδες οιονεί ακατανόητες, έρχεται και σε αποζημιώνει με άλλες 5 αισθητικής και διανοητικής απόλαυσης, ιδιοφυούς γραφής και παραληρηματικής τελείωσης που δε θέλεις να τελειώσουν ποτέ. Ο Κορτάσαρ είναι φιλόσοφος και μάγος της γλώσσας, την οποία τόσο πολύ ταπεινώνει σε συνειδητό επίπεδο, για να την αναδείξει μέσα από την τέχνη του.
Είναι πολύ ιδιαίτερο βιβλίο και, κατά την ταπεινή μου άποψη, το γεγονός ότι διαβάζεται και μη γραμμικά είναι μόνο η μύτη του παγόβουνου. Αλλά εγώ έκανα και αναλογία με το Logicomix, τρέχα γύρευε αν έχω την παραμικρή αξιοπιστία, οπότε διαβάστε το και βγάλ��ε μόνοι σας συμπεράσματα.
December 18, 2020
Bueno, al ser esta mi cuarta lectura de Rayuela me gustaría dejar algunos consejos para los que sientan curiosidad por leerla. No haré spoilers de la historia, pueden seguir tranquilos.
1. El miedo a Rayuela: Son muchos los que temen leerla, se ha hablado bastante de su dificultad y su complejidad. No puedo negar que el primer contacto con Rayuela suele ser complicado, acostumbrarse a la estructura y la narrativa de Cortázar no es sencillo, pero para nada es cosa del otro mundo, solo tengan en mente que les están presentando algo diferente a la novela tradicional (aunque en realidad no se aleje mucho, de esto hablaré después). No tengan miedo, los libros no muerden.
2. Las expectativas: si están buscando en Rayuela lo mismo que encontraron en los cuentos de Cortázar, o lo que encontraron en frases de Facebook sacadas de contexto ("toco tu boca...") tienen que saber que Rayuela no es solo eso, Rayuela es una propuesta, una tentativa a buscar nuevas formas de contar historias, no es solo un conjunto de citas bonitas (aunque sí que las hay). No van a leer una novela de romance, ni de misterio, ni de terror, ni de humor, pero sí encontrarán todas estas cosas reunidas en un universo que funciona de forma absurda (sin presentar situaciones demasiado fantásticas como las de sus cuentos). Tal vez encuentren más similitudes con cuentos como El Perseguidor (recomiendo leerlo antes de leer Rayuela).
3. El juego: Rayuela NO debe leerse por obligación o por cumplir con las expectativas culturales de los intelectuales de turno. Si no van a leer Rayuela porque de verdad les interesa mejor no se acerquen, solo perderán el tiempo. Leer Rayuela porque TOCA leerla es faltar a la propia razón de existir de la novela. Rayuela es un juego, no se lo tomen tan enserio (a no ser que quieran escribir tesis sobre ella o algo similar).
4. El orden de lectura: sí, ya todos sabemos que Rayuela puede leerse como quieran, pero no se ilusionen, la historia es hasta cierto punto lineal, solo que con varias aristas que se unen o se pierden. No lean Rayuela en la forma tradicional (capítulo 1 al 56), se pierden de un 70% de la totalidad del libro, sería como comprar una hamburguesa y solo comerse el pan. Si es su primera vez, lean la novela con el orden que propone Cortázar, es sin duda el mejor; si después quieren sumergirse aún más en el juego, lean en el orden que quieran, para este punto la novela se ordenará sin mucha dificultad en sus cabezas.
5. La cultura: no intenten entender todo lo que van a leer, pueden extraer ciertos nombres o referencias, pero si intentan comprender la totalidad de las mismas se van a volver locos del aburrimiento al sentir que no avanzan. Un consejo impopular: si no entienden algo, sigan leyendo, no paren, si esto que no entendieron les llama la atención, lean de nuevo y reflexionen, si sienten que no vale la pena, sigan, no se enojen por no entender, Cortázar era un hombre con una cultura enorme, es lógico que se les escapen algunas cosas.
6. Propuesta, envejecimiento y evolución: Rayuela, además de contar la historia de Horacio, también cuenta la propuesta de Cortázar sobre lo que debe ser la literatura, las novelas, la poesía. Es la parte más importante porque se explica la función y propósito de Rayuela, pero al mismo tiempo es un punto débil de la obra, porque se centra en describir lo que sería esta novela ideal. Si al terminar Rayuela encuentran interesantes las propuestas de Cortázar, corran a leer 62/Modelo para armar, en esta novela Cortázar no necesita describir la intención de la obra, porque ya eso lo conocemos; 62 es el paso más allá de lo propuesto en Rayuela.
7. El nuevo camino del lector y la novela: no se queden solo con lo que vieron en Rayuela, hay muchas obras que utilizan formulas similares y siguen el camino marcado por Rayuela, llevándolo incluso más allá. Si no quieren alejarse mucho de Cortázar, tienen 62/Modelo para armar, si buscan algo diferente lean La Casa de Hojas de Danielewski.
Rayuela es única, sí, pero su intención es dar vida a muchas más obras similares, si son lectores corran a buscarlas, si son escritores ¡corran a escribirlas!
1. El miedo a Rayuela: Son muchos los que temen leerla, se ha hablado bastante de su dificultad y su complejidad. No puedo negar que el primer contacto con Rayuela suele ser complicado, acostumbrarse a la estructura y la narrativa de Cortázar no es sencillo, pero para nada es cosa del otro mundo, solo tengan en mente que les están presentando algo diferente a la novela tradicional (aunque en realidad no se aleje mucho, de esto hablaré después). No tengan miedo, los libros no muerden.
2. Las expectativas: si están buscando en Rayuela lo mismo que encontraron en los cuentos de Cortázar, o lo que encontraron en frases de Facebook sacadas de contexto ("toco tu boca...") tienen que saber que Rayuela no es solo eso, Rayuela es una propuesta, una tentativa a buscar nuevas formas de contar historias, no es solo un conjunto de citas bonitas (aunque sí que las hay). No van a leer una novela de romance, ni de misterio, ni de terror, ni de humor, pero sí encontrarán todas estas cosas reunidas en un universo que funciona de forma absurda (sin presentar situaciones demasiado fantásticas como las de sus cuentos). Tal vez encuentren más similitudes con cuentos como El Perseguidor (recomiendo leerlo antes de leer Rayuela).
3. El juego: Rayuela NO debe leerse por obligación o por cumplir con las expectativas culturales de los intelectuales de turno. Si no van a leer Rayuela porque de verdad les interesa mejor no se acerquen, solo perderán el tiempo. Leer Rayuela porque TOCA leerla es faltar a la propia razón de existir de la novela. Rayuela es un juego, no se lo tomen tan enserio (a no ser que quieran escribir tesis sobre ella o algo similar).
4. El orden de lectura: sí, ya todos sabemos que Rayuela puede leerse como quieran, pero no se ilusionen, la historia es hasta cierto punto lineal, solo que con varias aristas que se unen o se pierden. No lean Rayuela en la forma tradicional (capítulo 1 al 56), se pierden de un 70% de la totalidad del libro, sería como comprar una hamburguesa y solo comerse el pan. Si es su primera vez, lean la novela con el orden que propone Cortázar, es sin duda el mejor; si después quieren sumergirse aún más en el juego, lean en el orden que quieran, para este punto la novela se ordenará sin mucha dificultad en sus cabezas.
5. La cultura: no intenten entender todo lo que van a leer, pueden extraer ciertos nombres o referencias, pero si intentan comprender la totalidad de las mismas se van a volver locos del aburrimiento al sentir que no avanzan. Un consejo impopular: si no entienden algo, sigan leyendo, no paren, si esto que no entendieron les llama la atención, lean de nuevo y reflexionen, si sienten que no vale la pena, sigan, no se enojen por no entender, Cortázar era un hombre con una cultura enorme, es lógico que se les escapen algunas cosas.
6. Propuesta, envejecimiento y evolución: Rayuela, además de contar la historia de Horacio, también cuenta la propuesta de Cortázar sobre lo que debe ser la literatura, las novelas, la poesía. Es la parte más importante porque se explica la función y propósito de Rayuela, pero al mismo tiempo es un punto débil de la obra, porque se centra en describir lo que sería esta novela ideal. Si al terminar Rayuela encuentran interesantes las propuestas de Cortázar, corran a leer 62/Modelo para armar, en esta novela Cortázar no necesita describir la intención de la obra, porque ya eso lo conocemos; 62 es el paso más allá de lo propuesto en Rayuela.
7. El nuevo camino del lector y la novela: no se queden solo con lo que vieron en Rayuela, hay muchas obras que utilizan formulas similares y siguen el camino marcado por Rayuela, llevándolo incluso más allá. Si no quieren alejarse mucho de Cortázar, tienen 62/Modelo para armar, si buscan algo diferente lean La Casa de Hojas de Danielewski.
Rayuela es única, sí, pero su intención es dar vida a muchas más obras similares, si son lectores corran a buscarlas, si son escritores ¡corran a escribirlas!
April 12, 2017
Άργησα λίγο αλλά τα κατάφερα. Στην πραγματικότητα είναι κανά 2-3 μέρες που έχω τελειώσει την ανάγνωση αλλά για να μαι απολύτως ειλικρινής δεν ήξερα τι ακριβώς ήθελα να γράψω ως κριτική για το συγκεκριμένο βιβλίο. Δεν ήξερα πως ακριβώς να σας περιγράψω πως κύλησε η ανάγνωση του δεδομένου ότι θεωρώ ότι το συγκεκριμένο βιβλίο είναι από κείνα τα βιβλία που «μιλάνε» όπως λέμε στον καθένα με διαφορετικό τρόπο ή που μπορεί να μη μιλήσουν καθόλου χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι σαν ανάγνωσμα χάνει τη σπουδαιότητα του. Αν δεν έχετε διαβάσει πολύ στη ζωή σας, αν δεν έχετε παιδευτεί στο χώρο της ανάγνωσης, αν δεν έχετε περάσει τα βράδια σας σπάζοντας το κεφάλι σας να αποκωδικοποιήσετε κάτω από τις λέξεις του βιβλίου που διαβάζετε, αν διαβάζετε απλά για να περάσει ή ώρα χωρίς να χρειαστείτε να σκεφτείτε τότε το κουτσό φίλοι μου δεν είναι ακόμα για σας. Ο Χούλιο Κορτάζαρ λοιπόν αποφασίζει να παίξει ένα από τα αγαπημένα παιχνίδια των παιδικών μας χρόνων με τον αναγνώστη του το κουτσό. Όπως εμείς ως μικρά παιδιά πηγαίναμε από το ένα τετράγωνο στο άλλο μέχρι να φτάσουμε στο τελευταίο έτσι και ο συγγραφέας στήνει το δικό του παιχνίδι και μας προσφέρει ένα βιβλίο άλλοτε μεταφυσικό άλλοτε μυθιστορηματικό και άλλοτε ένα φιλοσοφικό παραλήρημα με την καλή έννοια συγνώμη δε μπορούσα να βρω μια καλύτερη λέξη . Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο συγγραφέας στην εισαγωγή του βιβλίου να παίξουν μαζί το κουτσό εντός εισαγωγικών αφού μας καλεί αυτή τη φορά αντί για τα ζωγραφισμένα με την κιμωλία τετράγωνα να βαδίσουμε τα κεφάλαια του βιβλίου με έναν τρόπο που εκείνος μας υποδεικνύει. Για να σας πω την αλήθεια μου αρχικά με έψησε πάρα πολύ να το διαβάσω έτσι και να ξεφύγω αν θέλετε και από την παθητικότητα που συνήθως διαβάζουμε ένα βιβλίο μέχρι να φτάσουμε στο τέλος του. Τελικά όμως λόγω έλλειψης χρόνου και φόβου ότι αυτά τα πισωγυρίσματα θα με κουράσουν (τώρα το μετανιώνω) αποφάσισα να διαβάσω το βιβλίο με τον παραδοσιακό τρόπο πράγμα που σημαίνει ότι στο μέλλον επιβάλλεται μια 2η ανάγνωση με τον άλλο τρόπο αυτή τη φορά γιατί νομίζω ότι για να έχει κανείς σωστή άποψη γ ι αυτό το βιβλίο χρειάζονται παραπάνω από μία αναγνώσεις. Δε θα σας πω δηλαδή ψέματα ότι είμαι σίγουρη ότι κατάλαβα τα πάντα που ήθελε να πει ο Κορτάζαρ, ότι κάποιες φορές δε χάθηκα στο μονοπάτι της ανάγνωσης και δεν αναρωτήθηκα αν στα αλήθεια ήταν η στιγμή κατάλληλη να διαβάσω το κουτσό δεδομένου ότι η ψυχολογία μου δεν ήταν η καλύτερη και βρισκόμουν σε αναγνωστική καθίζηση όμως τελικά με κέρδισε υποθέτω ο εγωισμός μου ότι δε μπορώ να αφήσω ανοιχτούς λογαριασμούς με το συγκεκριμένο βιβλίο και έτσι έφτασα στο τέλος του προσπαθώντας να σας πω αν και μάλλον δεν τα πολυκαταφέρνω σήμερα στα λόγια ότι το κουτσό είναι από κείνα τα βιβλία που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στις λίστες των βιβλίων που πρέπει να διαβάσεις στη ζωή σου. Κανείς δε σας πει ότι πρέπει να το αγαπήσετε και να το λατρέψετε αλλά θα σας βγάλει σίγουρα από το comfort zone της ανάγνωσης όπως την ξέρατε μέχρι τώρα. Κλείνω παραθέτοντας αποσπάσματα που εμένα προσωπικά τη δεδομένη χρονική στιγμή μου μίλησαν
ξυπνάς με τα υπολείμματα του παραδείσου που μισοείδες στο όνειρο να κρέμονται πάνω σου σαν τα μαλλιά ενός πνιγμένου: τρομαχτική ναυτία, άγχος, μια αίσθηση του επισφαλούς, του ψεύτικου και ιδίως του μάταιου. Πέφτεις μέσα ενώ πλένεις τα δόντια σου, είσαι πραγματικά δύτης των νιπτήρων, είναι σαν να σε ρουφάει η άσπρη λεκάνη, γλιστράς σε αυτή την τρύπα μαζί με το πουρί των δοντιών, τις μύξες, τα φλέγματα, την πιτυρίδα, τα σάλια και αφήνεσαι να παρασυρθείς με την ελπίδα πως έτσι θα επιστρέψεις στην προηγούμενη κατάσταση, σ’αυτό που ήσουν πριν ξυπνήσεις και το οποίο συνεχίζει να επιπλέει, βρίσκεται ακόμα μέσα σου, ταυτίζεται με σένα, αλλά έχει αρχίσει να απομακρύνεται. Πέφτεις για μια στιγμή μέσα ώσπου οι αμυντικοί μηχανισμοί της αφύπνισης, αχ τι όμορφη έκφραση, αχ τι γλώσσα, αναλαμβάνουν να σε συγκρατήσουν.
Ο έρωτας όμως αυτή η λέξη…. Αγάπη μου δε σε αγαπώ για χάρη σου ή για χάρη μου ούτε για χάρη μας, σε αγαπώ γιατί δεν είσαι δική μου, γιατί βρίσκεσαι στην άλλη πλευρά, εκεί όπου με προσκαλείς να πηδήξω και εγώ δε μπορώ να κάνω το άλμα, γιατί στο πιο βαθύ σημείο της κατάκτησης δε βρίσκεται μέσα μου, δε σε φτάνω δεν περνώ μέσα από το κορμί σου, μέσα από το γέλιο σου και είναι στιγμές που το γεγονός ότι με αγαπάς με βασανίζει, με τυραννάει ο έρωτας σου που δε μου χρησιμεύει ως γέφυρα γιατί ή γέφυρα δεν είναι δυνατόν να έχει μόνο ένα στήριγμα και μη με κοιτας με αυτά τα πουλίσια μάτια για σένα η ιεροτελεστία του έρωτα είναι τόσο απλή, θα θεραπευτείς πριν από μένα και από το γεγονός ότι με αγαπάς όπως εγώ δε σε αγαπώ.
Όχι δηλαδή τώρα που το σκέφτομαι ειλικρινά το πιο παράλογο σε αυτή τη ζωή που παριστάνουμε πως ζούμε είναι οι ψεύτικες επαφές. Απομονωμένες τροχιές, κάθε τόσο δύο χέρια σφίγγουν το ένα το άλλο, μια κουβέντα 5 λεπτών, μια μέρα στις ιπποδρομίες, μια βραδιά στην όπερα, μια νεκρική ξαγρύπνια που όλοι νιώθουν τόσο ενωμένοι (αλήθεια είναι αυτό μόνο που τελειώνει μόλις σφραγίσουν το φέρετρο). Και ταυτόχρονα να ζεις βέβαιος πως εδώ είναι οι φίλοι, πως η επαφή υπάρχει, πως οι συμφωνίες και οι διαφωνίες είναι βαθύτατες και διαρκείς. Πόσο μισούμε τον εαυτό μας όλοι, χωρίς να ξέρουμε ότι η τρυφερότητα είναι η καθημερινή μορφή του μίσους και πως η αιτία του βαθιού μίσους είναι αυτή η αποκέντρωση, το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στο εγώ και το εσύ, ανάμεσα σε αυτό και σε εκείνο. Κάθε τρυφερότητα είναι μια οντολογική γρατζουνιά, μια απόπειρα να προσεταιριστούμε το απροσεταίριστο
ξυπνάς με τα υπολείμματα του παραδείσου που μισοείδες στο όνειρο να κρέμονται πάνω σου σαν τα μαλλιά ενός πνιγμένου: τρομαχτική ναυτία, άγχος, μια αίσθηση του επισφαλούς, του ψεύτικου και ιδίως του μάταιου. Πέφτεις μέσα ενώ πλένεις τα δόντια σου, είσαι πραγματικά δύτης των νιπτήρων, είναι σαν να σε ρουφάει η άσπρη λεκάνη, γλιστράς σε αυτή την τρύπα μαζί με το πουρί των δοντιών, τις μύξες, τα φλέγματα, την πιτυρίδα, τα σάλια και αφήνεσαι να παρασυρθείς με την ελπίδα πως έτσι θα επιστρέψεις στην προηγούμενη κατάσταση, σ’αυτό που ήσουν πριν ξυπνήσεις και το οποίο συνεχίζει να επιπλέει, βρίσκεται ακόμα μέσα σου, ταυτίζεται με σένα, αλλά έχει αρχίσει να απομακρύνεται. Πέφτεις για μια στιγμή μέσα ώσπου οι αμυντικοί μηχανισμοί της αφύπνισης, αχ τι όμορφη έκφραση, αχ τι γλώσσα, αναλαμβάνουν να σε συγκρατήσουν.
Ο έρωτας όμως αυτή η λέξη…. Αγάπη μου δε σε αγαπώ για χάρη σου ή για χάρη μου ούτε για χάρη μας, σε αγαπώ γιατί δεν είσαι δική μου, γιατί βρίσκεσαι στην άλλη πλευρά, εκεί όπου με προσκαλείς να πηδήξω και εγώ δε μπορώ να κάνω το άλμα, γιατί στο πιο βαθύ σημείο της κατάκτησης δε βρίσκεται μέσα μου, δε σε φτάνω δεν περνώ μέσα από το κορμί σου, μέσα από το γέλιο σου και είναι στιγμές που το γεγονός ότι με αγαπάς με βασανίζει, με τυραννάει ο έρωτας σου που δε μου χρησιμεύει ως γέφυρα γιατί ή γέφυρα δεν είναι δυνατόν να έχει μόνο ένα στήριγμα και μη με κοιτας με αυτά τα πουλίσια μάτια για σένα η ιεροτελεστία του έρωτα είναι τόσο απλή, θα θεραπευτείς πριν από μένα και από το γεγονός ότι με αγαπάς όπως εγώ δε σε αγαπώ.
Όχι δηλαδή τώρα που το σκέφτομαι ειλικρινά το πιο παράλογο σε αυτή τη ζωή που παριστάνουμε πως ζούμε είναι οι ψεύτικες επαφές. Απομονωμένες τροχιές, κάθε τόσο δύο χέρια σφίγγουν το ένα το άλλο, μια κουβέντα 5 λεπτών, μια μέρα στις ιπποδρομίες, μια βραδιά στην όπερα, μια νεκρική ξαγρύπνια που όλοι νιώθουν τόσο ενωμένοι (αλήθεια είναι αυτό μόνο που τελειώνει μόλις σφραγίσουν το φέρετρο). Και ταυτόχρονα να ζεις βέβαιος πως εδώ είναι οι φίλοι, πως η επαφή υπάρχει, πως οι συμφωνίες και οι διαφωνίες είναι βαθύτατες και διαρκείς. Πόσο μισούμε τον εαυτό μας όλοι, χωρίς να ξέρουμε ότι η τρυφερότητα είναι η καθημερινή μορφή του μίσους και πως η αιτία του βαθιού μίσους είναι αυτή η αποκέντρωση, το αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στο εγώ και το εσύ, ανάμεσα σε αυτό και σε εκείνο. Κάθε τρυφερότητα είναι μια οντολογική γρατζουνιά, μια απόπειρα να προσεταιριστούμε το απροσεταίριστο
November 3, 2018
⭐⭐⭐⭐⭐ αστερίες.
Το Κουτσό δεν το διαβάσα και δε πιστεύω πως θα το διαβάσω ποτέ. Το Κουτσό είναι ενα βιβλίο που με διάβασε.
Παραδέχομαι πως το φοβόμουν για δύο λόγους: Από τη μια απεχθάνομαι το ψευτοκου��τουριάρικο και το δήθεν, τα βιβλία των οποίων η αξία ανεβαίνει από τις παραλυτικές φιλολογικές ερμηνείες και τις φαντασιόπληκτες κριτικές. Από την άλλη, δεν είμαι σε όλες τις φάσεις της ζωής μου διαθέσιμη να υποδεχθώ και να αποδεχθώ το περίπλοκο, δεδομένου ότι συχνά μου αρκεί να το βιώνω.
Ευτυχώς δήθεν δεν ήταν. Ήταν το ακριβώς αντίθετο.
Ευτυχώς επίσης, ήταν περίπλοκο. Όχι για να κάνει το ψώνιο του ο συγγραφέας, ούτε για να νιώσουμε ηλίθια ανθρωπάκια, εξυψώνοντας τη δική του ευφυΐα. Πίσω από τη τρέλα της περιπλοκότητας της τέχνης του τίποτα δεν είναι τυχαίο, τίποτα δεν είναι παράλογο μέσα στην λογική και τίποτα δεν είναι λογικό μέσα στο παραλογισμό του. Όλα, ακόμα και τα φαινομενικά άσχετα, υπόκεινται σε μια τάξη, σε μια πραγματικότητα με συνδέσεις έστω και συνειρμικές και μια κανονικότητα εντελώς παρανοϊκή, που όμως είναι. Πραγματικότητα.
Ο Κορτάσαρ δίνει δύο επιλογές στον τρόπο ανάγνωσης. Ο αναγνώστης θα πάρει αυτό που ήθελε εξαρχής έτσι κι αλλιώς.
Με τον πρώτο τρόπο, τον οικουμενικά συνήθη, τον κανονικό, ξεκινάτε από το κεφάλαιο 1 και καταλήγετε ως το 56. Τα υπόλοιπα κεφάλαια ο συγγραφέας προτείνει να τα παραβλέψετε και όχι, εν προκειμένω δεν θεωρώ πως ειρωνεύεται ούτε πως θέλει να σας προκαλέσει. Θαρρώ πως δε θα έχουν τόση συνοχή με το υπόλοιπο βιβλίο, εκτός αν θέλετε να τα αντιμετωπίσετε σαν θραύσματα της μνήμης, σαν αυτόνομα κείμενα η όπως αλλιώς επιθυμείτε. Το σίγουρο είναι ότι για τον Κορτάσαρ θα είστε οι άνθρωποι που χρειάζονται ριγέ χαρτί για να γράφουν, ή ζουλάνε από τη βάση το σωληνάριο της οδοντόπαστας.
Η δεύτερη επιλογή είναι να παίξετε Κουτσό και να αφεθείτε σε μια φουρτουνιασμένη, γοητευτική, χαοτική θάλασσα που θα σας μετατοπίζει μπρος πίσω, κυριολεκτικά μπρος πίσω, αναμεσα στα κύματα, προσπαθώντας να βρείτε μαζί με τον ήρωα, ενα κέντρο, το κέντρο, το φως και να παραμείνετε σε αυτό όσο το δυνατόν περισσότερο. Έρωτας, ύπαρξη, λογοτεχνία, πραγματικότητα, ουσία, αναζήτηση, όλα μαζί σε αυτό το κορυφαίο, καθαρτικό έργο που θα μπει μέσα σας και θα σας κάνει να αναθεωρήσετε πολλά, παρά πολλά.
Ευγνωμονώ τον οποιονδήποτε αποφάσισε η έκδοση να μην περιλαμβάνει περιττά κι ανούσια μπλα μπλα, προστατεύοντας μας από τέτοιου είδους μολύνσεις που ειδικά στη περίπτωση του Κουτσού θα είχαν αρχίζει να παπαγαλίζονται, να εξαπλώνονται και να παίρνουν τη μορφή πανδημίας.
Θέλω τουλάχιστον μια φορά το χρόνο να με διαβάζει.
Ε ρε τι βγάζει η Αργεντινή!
Το Κουτσό δεν το διαβάσα και δε πιστεύω πως θα το διαβάσω ποτέ. Το Κουτσό είναι ενα βιβλίο που με διάβασε.
Παραδέχομαι πως το φοβόμουν για δύο λόγους: Από τη μια απεχθάνομαι το ψευτοκου��τουριάρικο και το δήθεν, τα βιβλία των οποίων η αξία ανεβαίνει από τις παραλυτικές φιλολογικές ερμηνείες και τις φαντασιόπληκτες κριτικές. Από την άλλη, δεν είμαι σε όλες τις φάσεις της ζωής μου διαθέσιμη να υποδεχθώ και να αποδεχθώ το περίπλοκο, δεδομένου ότι συχνά μου αρκεί να το βιώνω.
Ευτυχώς δήθεν δεν ήταν. Ήταν το ακριβώς αντίθετο.
Ευτυχώς επίσης, ήταν περίπλοκο. Όχι για να κάνει το ψώνιο του ο συγγραφέας, ούτε για να νιώσουμε ηλίθια ανθρωπάκια, εξυψώνοντας τη δική του ευφυΐα. Πίσω από τη τρέλα της περιπλοκότητας της τέχνης του τίποτα δεν είναι τυχαίο, τίποτα δεν είναι παράλογο μέσα στην λογική και τίποτα δεν είναι λογικό μέσα στο παραλογισμό του. Όλα, ακόμα και τα φαινομενικά άσχετα, υπόκεινται σε μια τάξη, σε μια πραγματικότητα με συνδέσεις έστω και συνειρμικές και μια κανονικότητα εντελώς παρανοϊκή, που όμως είναι. Πραγματικότητα.
Ο Κορτάσαρ δίνει δύο επιλογές στον τρόπο ανάγνωσης. Ο αναγνώστης θα πάρει αυτό που ήθελε εξαρχής έτσι κι αλλιώς.
Με τον πρώτο τρόπο, τον οικουμενικά συνήθη, τον κανονικό, ξεκινάτε από το κεφάλαιο 1 και καταλήγετε ως το 56. Τα υπόλοιπα κεφάλαια ο συγγραφέας προτείνει να τα παραβλέψετε και όχι, εν προκειμένω δεν θεωρώ πως ειρωνεύεται ούτε πως θέλει να σας προκαλέσει. Θαρρώ πως δε θα έχουν τόση συνοχή με το υπόλοιπο βιβλίο, εκτός αν θέλετε να τα αντιμετωπίσετε σαν θραύσματα της μνήμης, σαν αυτόνομα κείμενα η όπως αλλιώς επιθυμείτε. Το σίγουρο είναι ότι για τον Κορτάσαρ θα είστε οι άνθρωποι που χρειάζονται ριγέ χαρτί για να γράφουν, ή ζουλάνε από τη βάση το σωληνάριο της οδοντόπαστας.
Η δεύτερη επιλογή είναι να παίξετε Κουτσό και να αφεθείτε σε μια φουρτουνιασμένη, γοητευτική, χαοτική θάλασσα που θα σας μετατοπίζει μπρος πίσω, κυριολεκτικά μπρος πίσω, αναμεσα στα κύματα, προσπαθώντας να βρείτε μαζί με τον ήρωα, ενα κέντρο, το κέντρο, το φως και να παραμείνετε σε αυτό όσο το δυνατόν περισσότερο. Έρωτας, ύπαρξη, λογοτεχνία, πραγματικότητα, ουσία, αναζήτηση, όλα μαζί σε αυτό το κορυφαίο, καθαρτικό έργο που θα μπει μέσα σας και θα σας κάνει να αναθεωρήσετε πολλά, παρά πολλά.
Ευγνωμονώ τον οποιονδήποτε αποφάσισε η έκδοση να μην περιλαμβάνει περιττά κι ανούσια μπλα μπλα, προστατεύοντας μας από τέτοιου είδους μολύνσεις που ειδικά στη περίπτωση του Κουτσού θα είχαν αρχίζει να παπαγαλίζονται, να εξαπλώνονται και να παίρνουν τη μορφή πανδημίας.
Θέλω τουλάχιστον μια φορά το χρόνο να με διαβάζει.
Ε ρε τι βγάζει η Αργεντινή!
April 5, 2018
(...) ορισμένες ονειρικές δομές θα μπορούσε να είναι τρέχουσες μορφές της τρέλας αν συνέχιζαν και στον ξύπνιο.Το ονειρεύεσθαι μας έχει δοθεί για να εξασκούμε δωρεάν την κλίση μας προς την τρέλα.Την ίδια στιγμή,υποπτευόμαστε ότι κάθε τρέλα είναι ένα παγιωμένο όνειρο.
Το Κουτσό είναι απ’ τα βιβλία που δε σου δίνει περιθώριο να τ’ αφήσεις απ’ τα χέρια σου.Δεν είναι τυχαίο πως χάθηκα (ή,μάλλον,παραδόθηκα) στις σελίδες του για πολλές ώρες σερί˙επί τρία βράδια το διάβαζα στο διάστημα 01:00-05:00 (δεν θυμάμαι από πότε είχε να μου συμβεί αυτό) και οι 800 σελίδες βγήκαν χωρίς να το καταλάβω.
Βέβαια,δεν είναι αυτός ο λόγος που κάνει το Κουτσό να είναι ένα ΜΕΓΑΛΟ βιβλίο.Ο Κορτάσαρ φαίνεται να θέλει να εκπαιδεύσει τους αναγνώστες και να τους μυήσει σε μια άλλη εμπειρία,σχεδόν μυσταγωγική με τον τρόπο της.Το Κουτσό απευθύνεται σ’αυτούς που είναι ανοιχτοί στα πάντα (ή σχεδόν,τελοσπάντων) και προϋποθέτει την ενεργό σηυμμετοχή τον αναγνώστη.Η παιχνιδιάρικη φύση του βιβλίου με την ανακατεμένη σειρά που προτείνει ο συγγραφέας,ξεφεύγει από την απλή ανάγνωση (και από την συνηθισμένη γραμμική αφήγηση) και δίνει στον αναγνώστη μια περίεργη αίσθηση ελευθερίας.Οι αισθήσεις οξύνονται μέχρι να έρθει ένας έντονος-πνευματικός-οργασμός στο τέλος.
Μόνο στα όνειρα,στην ποίηση,στο παιχνίδι-ν' ανάψεις ένα κερί,να διασχίσεις μαζί του ένα διάδρομο-μπορεί καμιά φορά να προσεγγίσουμε εκείνο που ήμαστε πριν γίνουμε αυτό που τρέχα γύρευε τι είμαστε τώρα.
Από νωρίς είχα την αίσθηση ότι είναι απ'τα βιβλία που θα θέλω να ξαναδιαβάσω,αν μου το επιτρέψει ο χρόνος,ξανά.Όταν το έκλεισα η αίσθηση αυτή υπήρχε ακόμα.Το Κουτσό δεν είναι απλά ένα βιβλίο˙είναι μια εμπειρία.Και μια εμπειρία την βιώνεις αφήνοντας τον εαυτό σου ελεύθερο,ξέροντας ότι τα πάντα παίζουν.Ωραίο πράγμα η ελευθερία,και ας κρατάει λίγο.
Το Κουτσό είναι απ’ τα βιβλία που δε σου δίνει περιθώριο να τ’ αφήσεις απ’ τα χέρια σου.Δεν είναι τυχαίο πως χάθηκα (ή,μάλλον,παραδόθηκα) στις σελίδες του για πολλές ώρες σερί˙επί τρία βράδια το διάβαζα στο διάστημα 01:00-05:00 (δεν θυμάμαι από πότε είχε να μου συμβεί αυτό) και οι 800 σελίδες βγήκαν χωρίς να το καταλάβω.
Βέβαια,δεν είναι αυτός ο λόγος που κάνει το Κουτσό να είναι ένα ΜΕΓΑΛΟ βιβλίο.Ο Κορτάσαρ φαίνεται να θέλει να εκπαιδεύσει τους αναγνώστες και να τους μυήσει σε μια άλλη εμπειρία,σχεδόν μυσταγωγική με τον τρόπο της.Το Κουτσό απευθύνεται σ’αυτούς που είναι ανοιχτοί στα πάντα (ή σχεδόν,τελοσπάντων) και προϋποθέτει την ενεργό σηυμμετοχή τον αναγνώστη.Η παιχνιδιάρικη φύση του βιβλίου με την ανακατεμένη σειρά που προτείνει ο συγγραφέας,ξεφεύγει από την απλή ανάγνωση (και από την συνηθισμένη γραμμική αφήγηση) και δίνει στον αναγνώστη μια περίεργη αίσθηση ελευθερίας.Οι αισθήσεις οξύνονται μέχρι να έρθει ένας έντονος-πνευματικός-οργασμός στο τέλος.
Μόνο στα όνειρα,στην ποίηση,στο παιχνίδι-ν' ανάψεις ένα κερί,να διασχίσεις μαζί του ένα διάδρομο-μπορεί καμιά φορά να προσεγγίσουμε εκείνο που ήμαστε πριν γίνουμε αυτό που τρέχα γύρευε τι είμαστε τώρα.
Από νωρίς είχα την αίσθηση ότι είναι απ'τα βιβλία που θα θέλω να ξαναδιαβάσω,αν μου το επιτρέψει ο χρόνος,ξανά.Όταν το έκλεισα η αίσθηση αυτή υπήρχε ακόμα.Το Κουτσό δεν είναι απλά ένα βιβλίο˙είναι μια εμπειρία.Και μια εμπειρία την βιώνεις αφήνοντας τον εαυτό σου ελεύθερο,ξέροντας ότι τα πάντα παίζουν.Ωραίο πράγμα η ελευθερία,και ας κρατάει λίγο.
Read
April 8, 2023Video here: https://youtu.be/DeFAB1hqra8
June 9, 2016
Here’s a link to the Quarterly Conversation review of Hopscotch, it’s really a very good review, and does a fine job elucidating this book’s qualities and its value in the realm of literature, if I were to write a proper review of the book it would be a shadow plagiarization of this :
http://quarterlyconversation.com/hops...
Or you could go read Jimmy’s review, which, as I’ve said below, is one of the finest and most fun reviews here on Goodreads - do yourselves a favor and get to know Jimmy’s writing:
https://www.goodreads.com/review/show...
For me, this second go at reading Hopscotch was a wonderful lesson in not trusting my first impressions, which, as we should all begin to realize, are at the very least always revisable as we get closer to a thing or a subject, and are often utterly overturned or reversed, and we are proved not only mistaken in our initial judgment, but sometimes laughably in the wrong altogether. Here I was altogether in the wrong when I gave up early on this book a few years ago. After finishing this reading, I feel Hopscotch is an essential book - there were so many mysteriously beautiful moments, so many freshly sculpted images immune to cliche, so many passages that exhaled great gasps of Life, so much vitality and energy vibrating on each page… It enters the pantheon as one of the Great Books of Failure (really, all books are failures, but very few books are Great Books of Failure). I hopscotched through Hopscotch, meaning, I took Cortazar’s recommended leapfrogs through Oliveira’s labyrinth. Read in this manner, the structure itself is a bliss of fragmented puzzling, where correspondences float beneath seemingly disparate sections, doublings and multiplications of resonances are given voice, illuminations rise like will-o’-the-wisps in the dusk of reading, and the mind is kept off-kilter and at attention and attuned to receiving many tones at once - thus the obsession with jazz, how we listen to a line from Dizzy announce the theme but completely transmuted, later on in the tune, recognizable more by a feeling and instinct than explicitly drawn.
It is said of Hopscotch that it is “a young man’s book”, I guess meaning that it is one of those books better read early in life, when one is more open to oddities and playful impressionism, elements that read as whimsical or seem to lack the seriousness or gravity expected of maturity. I totally disagree, or, I disagree that losing the love of play should be considered a mark of maturity. Sure, I wasn’t prepared the first go round for the originality of Cortazar’s writing, which resists categorization and cliche so strongly it often feels loose (improvised), and gives the (false) impression of not holding its center - again, as does great jazz, here I think Ornette Coleman comes to mind as a good analogy, his compositions feel precarious and about to spin to pieces but are pinned by the tightest of tonal structures... This book is precisely Janus-faced (see the quote in the QC review), a forward- and backward-, upward- and outward-oriented gaze that seems not attached to a youthful perspective as much as it imparts the wisdom that the secret to timelessness is in keeping young eyes. And as a Great Book of Failure, it came to me, 38 years old, at what seems an ideal time - an age when it is tempting to ease into habits, narrow our lives, stabilize our personas, stultify and ride inertia out into oblivion. Janus-faced Hopscotch reminds us to resist this at the very core of our being, that all the paths we take will be equally mistaken - we look back and can only decide on whether we have been made crooked or straight nails (chapter 41 is of the utmost importance to the book) - as we know, straight nails have always known their destiny and slide easily into their purpose, while crooked nails must find unique forms to fulfill themselves. Hopscotch reminds us of the inevitability, and thus the worth, of our mistaken path, that our failures are our only possible successes, because there only failures, false starts, misdirections, and that the one thing that seems to be consistently true in life is that questions are far more valuable than answers. Cortazar not only incorporates these notions into the plot and characterization of Hopscotch, the structure he invented for his book makes it a literal part of the reading experience - he has made a labyrinth for us to hold in our hands, live with, carry beside us - another labyrinth, of pages and print, to accompany the labyrinth in our skulls.
It gets my highest recommendation. It is a favorite. Play Hopscotch - it’s a game, it’s only meant for play (and what is art but the most serious of playtimes?) - all you need is a toe and a pebble and some chalk and little square opening up to Heaven. It’s simple.
~~
Below is some extraneous crap better avoided, but it got some 'licks' so, like, whatever...
~~
Mais une autre UPDATE!: Below is some dumb shit I wrote a long time ago, that somehow 21 people 'liked' (or 'licked', not sure about that- I lick things I like all the time, how about you?... sometimes licking leads to liking and vice versa...) about this book Hopscotch which I never really gave a proper chance and which I am jumping into again. (Let's say I'm "jumping aboard," to counteract the update below...) Any case, I ain't no Real Good Art Critic - heaven forbid! - actually, I have learned to not trust my instincts, to play with opposite inclinations, and to sink slowly with a lascivious enjoyment in the warm bath of the oh so many times I have erred! To err is human, to lick divine! So in the service of divine reversals, back I go into Hopscotch, avast, aboard, ahoy, sails amast!! ...
~~
UPDATE: I'm jumping ship on this one. This has nothing to do with the quality of the writing, which is high-quality wordsmanship, and I'm enjoying the leapfrog structure- but the Ultra-Amplified-Bohemian-Paris atmosphere is too drunk on its own Bohemianeninity(??) for me right now. It's just not where my head is at. I am feeling nothing but contempt for these characters who wander rubbish piles at midnight to find trash boxes and throw-away coat hangers and paint them yellow to make mobiles for their disorderly apartments they somehow afford even though they don't work and every second reference in their conversation is to an obscure Hungarian silent film and they're always bringing gifts of Surrealist or Post-Impressionist post-cards or when they can't afford those just leaves of trees(!-"thanks") and having very deep conversations in abandoned parking lots and wine-stained cafes (once again, if you can't afford a postcard how are you eating in cafes much less paying rent?) and doing coy things like destroying umbrellas as some gesture of infinity. I would hate these people if I knew them. The book is written very well, and I have kept it as a "to-read", but I want to give it the reading it deserves, which I am not capable of at this moment. Perhaps being juxtaposed with reading Žižek these characters just feel enormously... frivolous?
~~~~~~~~~~~~~~~~
MJ Nicholls and Richard give this caustic one-star reviews, while Jimmy supplies an ecstatic 5 bright superterrestrial polygons accompanied by one of the greatest reviews ever to grace the digitized pixels of the Goodreads continuum. Ever-stalwart Nate D seems to stride the star-poles, gifting us a review that intrigues as well as cautions. Here's what Alexander Theroux has to say on the subject:
Wait, that was clearly much more Theroux's own invective against reviewers than about Hopscotch as a book. Apologies. Perhaps I can square the circle? Reconcile the divergences? Give at least one insight approaching validity?? We shall see.
http://quarterlyconversation.com/hops...
Or you could go read Jimmy’s review, which, as I’ve said below, is one of the finest and most fun reviews here on Goodreads - do yourselves a favor and get to know Jimmy’s writing:
https://www.goodreads.com/review/show...
For me, this second go at reading Hopscotch was a wonderful lesson in not trusting my first impressions, which, as we should all begin to realize, are at the very least always revisable as we get closer to a thing or a subject, and are often utterly overturned or reversed, and we are proved not only mistaken in our initial judgment, but sometimes laughably in the wrong altogether. Here I was altogether in the wrong when I gave up early on this book a few years ago. After finishing this reading, I feel Hopscotch is an essential book - there were so many mysteriously beautiful moments, so many freshly sculpted images immune to cliche, so many passages that exhaled great gasps of Life, so much vitality and energy vibrating on each page… It enters the pantheon as one of the Great Books of Failure (really, all books are failures, but very few books are Great Books of Failure). I hopscotched through Hopscotch, meaning, I took Cortazar’s recommended leapfrogs through Oliveira’s labyrinth. Read in this manner, the structure itself is a bliss of fragmented puzzling, where correspondences float beneath seemingly disparate sections, doublings and multiplications of resonances are given voice, illuminations rise like will-o’-the-wisps in the dusk of reading, and the mind is kept off-kilter and at attention and attuned to receiving many tones at once - thus the obsession with jazz, how we listen to a line from Dizzy announce the theme but completely transmuted, later on in the tune, recognizable more by a feeling and instinct than explicitly drawn.
It is said of Hopscotch that it is “a young man’s book”, I guess meaning that it is one of those books better read early in life, when one is more open to oddities and playful impressionism, elements that read as whimsical or seem to lack the seriousness or gravity expected of maturity. I totally disagree, or, I disagree that losing the love of play should be considered a mark of maturity. Sure, I wasn’t prepared the first go round for the originality of Cortazar’s writing, which resists categorization and cliche so strongly it often feels loose (improvised), and gives the (false) impression of not holding its center - again, as does great jazz, here I think Ornette Coleman comes to mind as a good analogy, his compositions feel precarious and about to spin to pieces but are pinned by the tightest of tonal structures... This book is precisely Janus-faced (see the quote in the QC review), a forward- and backward-, upward- and outward-oriented gaze that seems not attached to a youthful perspective as much as it imparts the wisdom that the secret to timelessness is in keeping young eyes. And as a Great Book of Failure, it came to me, 38 years old, at what seems an ideal time - an age when it is tempting to ease into habits, narrow our lives, stabilize our personas, stultify and ride inertia out into oblivion. Janus-faced Hopscotch reminds us to resist this at the very core of our being, that all the paths we take will be equally mistaken - we look back and can only decide on whether we have been made crooked or straight nails (chapter 41 is of the utmost importance to the book) - as we know, straight nails have always known their destiny and slide easily into their purpose, while crooked nails must find unique forms to fulfill themselves. Hopscotch reminds us of the inevitability, and thus the worth, of our mistaken path, that our failures are our only possible successes, because there only failures, false starts, misdirections, and that the one thing that seems to be consistently true in life is that questions are far more valuable than answers. Cortazar not only incorporates these notions into the plot and characterization of Hopscotch, the structure he invented for his book makes it a literal part of the reading experience - he has made a labyrinth for us to hold in our hands, live with, carry beside us - another labyrinth, of pages and print, to accompany the labyrinth in our skulls.
It gets my highest recommendation. It is a favorite. Play Hopscotch - it’s a game, it’s only meant for play (and what is art but the most serious of playtimes?) - all you need is a toe and a pebble and some chalk and little square opening up to Heaven. It’s simple.
~~
Below is some extraneous crap better avoided, but it got some 'licks' so, like, whatever...
~~
Mais une autre UPDATE!: Below is some dumb shit I wrote a long time ago, that somehow 21 people 'liked' (or 'licked', not sure about that- I lick things I like all the time, how about you?... sometimes licking leads to liking and vice versa...) about this book Hopscotch which I never really gave a proper chance and which I am jumping into again. (Let's say I'm "jumping aboard," to counteract the update below...) Any case, I ain't no Real Good Art Critic - heaven forbid! - actually, I have learned to not trust my instincts, to play with opposite inclinations, and to sink slowly with a lascivious enjoyment in the warm bath of the oh so many times I have erred! To err is human, to lick divine! So in the service of divine reversals, back I go into Hopscotch, avast, aboard, ahoy, sails amast!! ...
~~
~~~~~~~~~~~~~~~~
MJ Nicholls and Richard give this caustic one-star reviews, while Jimmy supplies an ecstatic 5 bright superterrestrial polygons accompanied by one of the greatest reviews ever to grace the digitized pixels of the Goodreads continuum. Ever-stalwart Nate D seems to stride the star-poles, gifting us a review that intrigues as well as cautions. Here's what Alexander Theroux has to say on the subject:
"I love that novel. Now that is a book that is full of puzzles and codes. I wish I could have been a member of “The Serpent Club.” What amazes me is that Cortázar invariably received praise and admiration for the high style, lists, loquacity, boldness, ingenuity, and encyclopedic invention in his fiction, particularly that book, while the mediocre book-reviewers and invidious drabs to whom I am inevitably assigned by the New York Times—drab and hateful ink-stained failures, for the most part—only scowl at my work. I attribute this to envy and the ham-handed convention that nowadays seems to prevail everywhere in this business that asks, Who does he think he is?"
Wait, that was clearly much more Theroux's own invective against reviewers than about Hopscotch as a book. Apologies. Perhaps I can square the circle? Reconcile the divergences? Give at least one insight approaching validity?? We shall see.
December 7, 2023
Bu kitaba yorum yapmak hayatın anlamını bulmaya çalışmak gibi anlamsız geliyor. Keyifle yaşıyor ya da ölmeyi düşlüyorsam, ikisinin de sebebi olabilir.
Bazı kitapları okuyunca kitap kendi yoluna gider, okuyan kendi yoluna, değmezler birbirine.
Bazıları okuyanın zihnini-düşünme şeklini değiştirir ama okunduktan sonra aynı kitap olarak devem eder yola. Seksek gibi çok nadir kitaplar da takılır okuyanın peşine; her okuyanla biçim değiştirir, şekilden şekile girer. Artık hep beraber yürürler; beraber yaralanır, beraber gülerler.
Seksek bittikten sonra o ayrı yamuk, ben ayrı yamuk yürüyoruz birlikte. Hem o kadar harap oldu ki kitap benimle gezerken, onu öyle görmek hoşuma gidiyor. Diyorum ki kendime; içinde artık ben de varım tüm o kelimelerin (ve biliyorum bu gerçek).
Şöyle bir fantezi kuruyorum, bu kitapla birlikte yanıyoruz ikimiz. İçindeki kelimelerle birlikte havaya karışıyorum. Geride karışmış küllerimize bakıyoruz sonsuzluk gözlüğü kullanarak. Hangimiz hangimiz belli değil, öyle karışmışız.
Buna yakın bir şey hissediyorum işte Seksek'le ilgili.
Bazı kitapları okuyunca kitap kendi yoluna gider, okuyan kendi yoluna, değmezler birbirine.
Bazıları okuyanın zihnini-düşünme şeklini değiştirir ama okunduktan sonra aynı kitap olarak devem eder yola. Seksek gibi çok nadir kitaplar da takılır okuyanın peşine; her okuyanla biçim değiştirir, şekilden şekile girer. Artık hep beraber yürürler; beraber yaralanır, beraber gülerler.
Seksek bittikten sonra o ayrı yamuk, ben ayrı yamuk yürüyoruz birlikte. Hem o kadar harap oldu ki kitap benimle gezerken, onu öyle görmek hoşuma gidiyor. Diyorum ki kendime; içinde artık ben de varım tüm o kelimelerin (ve biliyorum bu gerçek).
Şöyle bir fantezi kuruyorum, bu kitapla birlikte yanıyoruz ikimiz. İçindeki kelimelerle birlikte havaya karışıyorum. Geride karışmış küllerimize bakıyoruz sonsuzluk gözlüğü kullanarak. Hangimiz hangimiz belli değil, öyle karışmışız.
Buna yakın bir şey hissediyorum işte Seksek'le ilgili.
May 13, 2020
«Οι απάτριδες της ψυχής!..»
Mου έρχονταν σκέψεις σαν ψυχική ερυγή, ένιωθα το αλφαβητάρι της ζωής μου σαν διαλεκτική ηλιθιότητα τσέπης μετατοπισμένη δίπλα σε ηθικές αρρώστειες, στην επιλογή μια αγένειας αντί μιας ευγένειας, μια μικρή απρέπεια με κατακυρίευε αντί για μία αγελαία ευπρέπεια. Άπλωσα το χέρι κι άγγιξα αυτό το βιβλίο σαν αξεδιάλυτο κουβάρι με άπειρο υλικό να τυλίγεται γύρω απο τον εαυτό του.
“Το κουτσό” αποκάλυψε μέσα μου μια ψευδή ανακωχή, μια πρόσκαιρη ευαρέσκεια που θα άνοιγε πόρτες προς την λύτρωση. Πόσο με μάγεψε αυτό το λογοτέχνημα που αρνήθηκε την απώλεια και τη λήθη.
Που ανέλυσε την δράση ως σιωπηλή δυσανασχέτηση για την αδιάλειπτη προφάνεια της έλλειψης της περιστολής και της ολιγότητας του παρόντος.
Φυσικά και με έπεισε πως αυτό που πάντα μας διαφεύγει ειναι αυτό που έχουμε μπροστα μας,
το βάρος του υποκειμένου στην αντίληψη του αντικειμένου.
Απαρνήθηκε εγκαίρως τα συλλογικά ψεύδη και τη μνησίκακη μοναξιά του ανθρώπου που αφοσιώνεται κάπου και σεν εμβαθύνει στα προβλήματα ελέω μιας οποιασδήποτε εξειδίκευσης.
« Γαμημένε Καρτέσιε!..»
Μία γεύση αφοριστικής μοιρολατρίας μπροστά στην πορεία που έχει ακολουθήσει ο Δυτικός κόσμος, διατρέχει
«Το Κουτσό»
“Από τους Ελεάτες μέχρι σήμερα, η διαλεκτική σκέψη είχε στη διάθεσή της όλον τον απαραίτητο χρόνο, ώστε να μας δώσει τους καρπούς της.
Τους τρώμε λοιπόν τώρα, είναι γευστικότατοι, ζεματάνε από ραδιενέργεια.”
Στο απόσπασμα αυτό, προκαλεί παραλυτική κατάπληξη η διάθεση αφορισμού του
Ολιβέιρα – του κύριου πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος –
“Ο Διαφωτισμός, ο νοούμενος στην ευρεία του έννοια ως η προέλαση της σκέψης, στόχευσε πάντοτε στην απελευθέρωση των ανθρώπων από το φόβο και στην αναγόρευσή τους ως κυρίαρχων. Κι όμως, η εξ ολοκλήρου πεφωτισμένη υδρόγειος, σήμερα, ακτινοβολεί από θριαμβολογούσα συμφορά.”
Διαισθαν��μενος τη ματαιότητα του όλου μηχανισμού, ο Ολιβέιρα επανειλημμένα θα απορρίψει στο Κουτσό τη θεοποίηση της έννοιας (της λέξης), του Λόγου μαζί
και την ταχυδακτυλουργία τής διαλεκτικής σύνθεσης:
“Εξέγερση, κομφορμισμός, άγχος, γήινες τροφές,
όλες οι διχοτομίες: Γιν και Γιανγκ, ενατένιση ή δημιουργία, νιφάδες βρόμης ή πέρδικες faisandées, Lascaux ή Mathieu, τι αιώρα φτιαγμένη από λέξε��ς, τι Διαλεκτική τσέπης, γεμάτη με καταιγίδες τής πιτζάμας και κατακλυσμούς τού καναπέ.”
Ολόκληρο το Κουτσό παλεύει, αποτελεί μία τιτάνια εσωτερική μάχη τού Ολιβέιρα να απελευθερωθεί από τη διαλεκτική διαμόρφωση της σκέψης του, όπως αυτή του κληροδοτήθηκε από τη δυτική παράδοση, της οποίας ο ίδιος αισθάνεται ακούσιος κοινωνός:
“Ακόμη και μία σούπα την ανάγω σε ολόκληρη διαλεκτική επιχείρηση,” σκέφτηκε ο Ολιβέιρα.”
Σε πολλά άλλα σημεία του το μυθιστόρημα μοιάζει με ένα πραγματικό αντι-διαλεκτικό μανιφέστο:
“Κάθε φορά που διερχό��αστε μία κρίση πρόκειται για τον τέλειο παραλογισμό, κατάλαβέ το επιτέλους, ότι η διαλεκτική μπορεί μόνο να τακτοποιήσει τα πράγματα στα συρτάρια μας κι αυτό μόνο σε στιγμές ηρεμίας
“Αλλά το να πεις: επαγρύπνηση αντί του ύπνου, ήδη σήμαινε ότι είχες επανέλθει στη Διαλεκτική, ότι για μία ακόμη φορά επιβεβαιωνόταν το ότι δεν υπήρχε η παραμικρή ελπίδα για ενότητα.”
Το μόνο συναφές ερώτημα που μένει να θέσουμε στον εαυτό μας είναι το εξής:
“Τί είδους επιφάνεια μπορούμε να περιμένουμε, εφόσον πνιγόμαστε μέσα στην πιο ψεύτικη από τις ελευθερίες, την ιουδαιοχριστιανική διαλεκτική;”
Εδώ, ο ίδιος ο Κορτάσαρ θα δώσει την απάντηση:
“Πραγματικά, αυτό που μας λείπει είναι ένα Novum Organum, πρέπει να ανοίξουμε διάπλατα τα παράθυρα και να πετάξουμε το καθετί στο δρόμο, αλλά πρωτίστως, πρέπει να πετάξουμε και το παράθυρο κι εμάς τους ίδιους μαζί του”.
Η Διαλεκτική δεν υπήρξε τίποτε άλλο, παρά το τελευταίο τέχνασμα μίας ανθρωπότητας σε κατάσταση απόλυτης κρίσης, ανίκανης να ξετυλίξει τον αντιφατικό ιστό τής ίδιας της της σκέψης.
Από το Ζαρατούστρα τού Νίτσε, το όλο εγχείρημα της Διαλεκτικής είναι απολύτως μάταιο, πρώτα απ’ όλα διότι ο ίδιος ο σύγχρονος πατέρας της, ο Χέγκελ, υπήρξε ο κατεξοχήν φιλόσοφος, ο οποίος πρότεινε
“… μία αφηρημένη κίνηση εννοιών, αντί μίας κίνησης της Φύσης και της Ψυχής»
καταλήγοντας τελικά να “αναπαριστά ιδέες, αντί να δραματοποιεί Ιδέες.”
Φτάνοντας να δημιουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο
«ένα ψεύτικο θέατρο, ένα ψεύτικο δράμα, μία ψευδή κίνηση.”
Ανίκανος να αφεθεί στην ευθεία παρατήρηση και την άμεση κατανόηση των απροσμέτρητων αντικειμένων από τα οποία συντίθεται ο ακατανόητος και περίπλοκος κόσμος που τον περιβάλλει, ο ανθρώπινος εγκέφαλος εισάγει την έννοια, δηλαδή ένα φανταστικό είδωλο της ιδιαιτερότητας του πράγματος.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη ανεπάρκεια της έννοιας είναι η εξ ορισμού αγεφύρωτη διαφορά της από το πράγμα το οποίο απεγνωσμένα επιχειρεί να αναπαραστήσει.
Η «αναπαράσταση» δεν μπορεί παρά να παραμείνει ες αεί ατελής.
Η ‘διαμεσολάβηση’ της έννοιας με σκοπό την οριστική συμφιλίωση των αντιθέτων, είναι καταδικασμένη να αποτυγχάνει διαρκώς στο αδύνατο εγχείρημά της.
Μια ανεπαίσθητη αίσθηση παρακμής, γεμάτη από αναμνήσεις πόνου και μυρωδιάς από καμένη ανθρώπινη σάρκα, απόλυτα συνδεδεμένη με τη γενικότερη κριτική που μελοποιεί ο Κορτάσαρ ενάντια στη δυτική φιλοσοφία.
“η ανθρωπότητα, μέχρι σήμερα, έχει χτίσει για τον εαυτό της ένα αχανές παλάτι από σκυλίσια σκατά.
Χρόνια αφότου είχε γραφτεί αυτή η φράση, το Άουσβιτς ήλθε να αποδείξει ότι, αναντίρρητα, ο Πολιτισμός μας έχει αποτύχει.
Γι’ αυτόν το λόγο κι ο Κορτάσαρ κατακαίει με ειρωνικό τρόπο τα ανθρωπιστικά προοδευτικά ιδεώδη τού Διαφωτισμού:
“και τότε γιατί να ανησυχήσουμε, εφόσον ο κόσμος είναι πιθανώς πεπερασμένος, η Ιστορία κινείται προς τον κολοφώνα της, η ανθρώπινη φυλή εξέρχεται από το Μεσαίωνα, για να εισέλθει στην εποχή της κυβερνητικής. Tout va très bien, tout va très bien.”
Η τραγωδία τού Διαφωτισμού υπήρξε η υποτροπή του στην ίδια ακριβώς φυσική τάξη πραγμάτων την οποία με τόσο ενθουσιασμό προσπάθησε να κατανικήσει.
Στο Κουτσό, η απογοήτευση αυτή εντοπίζεται σε κάποια από τα παρένθετα κεφάλαια, τα οποία υπακούν στην τεχνική τού κολλάζ και μοιάζουν εκ πρώτης όψεως εντελώς ασύνδετα με την κυρίως πλοκήˑ και σε κάποια άλλα που, αν και ανήκουν στην κυρίως πλοκή, ωστόσο παρεκτρέπονται συνειδητά από αυτήν, παρέχοντας στον Κορτάσαρ μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να τη σχολιάσει με έναν πιο πλάγιο, φιλοσοφικό, ασύγκριτα σαρκαστικό και γλυκά καυστικό τρόπο.
Πολέμιος της ιδεαλιστικής διαλεκτικής.
Ποιος όμως υπήρξε ο παράγοντας που οδήγησε σ’ αυτό το αδιέξοδο της μεταπολεμικής Ευρώπης;
Ο Κορτάσαρ συντάσσεται ευθέως με την φιλοσοφική παρατήρηση ότι στην πρόσφατη Ιστορία τής ανθρώπινης ράτσας υπήρξε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στην οποία δέχτηκε παρεκλίσεις προς μία εντελώς αλλοτριωμένη κατεύθυνση, τη στιγμή εκείνην ακριβώς που είχε πιστέψει ότι κατείχε όλα τα απαραίτητα μέσα για την επίτευξη μίας καλύτερης τάξης πραγμάτων.
«ότι βρισκόμαστε σ’ ένα μονοπάτι που μας οδηγεί ίσια στην ατομική βόμβα, στην τελική εξαΰλωση.
Κι αυτό, πολύ απλά, διότι σε δεδομένη στιγμή της ιστορικής μας εξέλιξης συνέβη ένα σχίσμα, το οποίο έγινε με το λάθος τρόπο, κάτι το οποίο δε μας βγήκε όπως περιμέναμε κι οδεύουμε τώρα όλοι πρόσω ολοταχώς προς το διάολο, γιατί διαλέξαμε το λάθος μονοπάτι, αντί ν’ ακολουθήσoυμε το σωστό.
Ήταν τυχαίο ή προδιαγεγραμμένο, υπάρχει λύτρωση!;!»
Το «σχίσμα» στο οποίο αναφέρεται ο Κορτάσαρ συνίσταται στην αναγωγή των κατηγοριών
της Λογικής και της Επιστήμης σε απόλυτες δυνάμεις, ειδικά από την εποχή του Διαφωτισμού και μετά
“Ο Διαφωτισμός είναι ολοκληρωτικός.
“Ο κόσμος ως μία γιγαντιαία αναλυτική κρίση, το μόνο όνειρο της επιστήμης που επιζεί ακόμη σε τίποτε δεν διαφέρει από τον κοσμικό μύθο, ο οποίος συνέδεσε την εναλλαγή άνοιξης-φθινοπώρου με την απαγωγή της Περσεφόνης.”
Αυτό το λεκτικό και αφηγηματικό τεχνούργημα διαβάστηκε από εμένα στην ακολουθία που πρότεινε ο συγγραφέας ξεκινώντας από το κεφάλαιο 73 και στη συνέχεια ακολουθώντας τη σειρά από 1 έως 56 με διάσπαρτα κεφάλαια πίσω από 56 (που καθιστά περιττή την ανάγνωση του κεφαλαίου 55) καταγράφουν τις "γρατσουνιές" ψυχής και τα κεφάλαια 58 και 131 εναλλάσσονται μεταξύ τους αδιάλειπτα.
Ο άλλος δρόμος της ανάγνωσης είναι να πάει κατευθείαν από το κεφάλαιο 1 έως το 56 και να ξεχάσουμε τα υπόλοιπα, αλλά αυτό θα σήμαινε την απώλεια των μεγάλων αποκλίσεων που δίνουν την πυκνότητα του βιβλίου και το φιλοσοφικό βάρος.
Ιδιαίτερα ελκυστικά είναι τα "αποσπάσματα" από τον Morelli, ο διανοούμενος μέντορας που θαυμάζεται από όλο το Club που δεν επιτρέπει σε κανένα κίνημα να τεθεί στην «νέα» τέχνη, της χρονολογημένης αίσθησης πως κι αυτή η ίδια γερνάει.
Η ταύτιση του κόσμου με την υποτιθέμενα αλάνθαστη – και καντιανής γενεαλογίας – ‘αναλυτική κρίση’ σε τίποτε δεν διαφοροποιείται από τον καθολικό χαρακτήρα που είχαν προσλάβει σε προγενέστερες φάσεις τής ανθρώπινης Ιστορίας η μαγεία κι η δεισιδαιμονία.
Εξομοιώνονται στην ουσία η υποδούλωση της ανθρωπότητας σε αυτές τις τελευταίες, με την εξουσιαστική δύναμη της υποτιθέμενης
‘γνώσης χωρίς προκατάληψη’ της σύγχρονης Δύσης
και κάνουν λόγο για τη
‘δαιμονική μορφή,’ την οποία άνθρωποι και πράγματα έχουν προσλάβει υπό τη δυναστεία της.
Τόσο στην περίπτωση της μαγείας, όσο και της Λογικής, κοινός παράγοντας είναι ακριβώς το ίδιο μυθολογικό υπόστρωμα. Και τα δύο είδη προσφυγής – και τελικά, (δια)φυγής μας από την πραγματικότητα – έχουν ως κοινή τους γενεσιουργό αιτία τον ίδιο ανθρώπινο φόβο, ενώ αμφότερα ανακλώνται και πάλι πίσω σ’ εμάς που τα επικαλεστήκαμε, οδηγώντας με μαθηματικό τρόπο στην υποδούλωσή μας.
Εάν κατά την περίοδο του Διαφωτισμού, πιστέψαμε ότι θα ήταν επιτέλους δυνατόν να ελευθερωθούμε από την προσκόλλησή μας στο μύθο και το σκοταδισμό, μετά το πέρας τού Β’ Παγκόσμιου Πολέμου ξυπνήσαμε αίφνης περισσότερο υποδουλωμένοι από ποτέ, στα δεσμά μίας νέου τύπου μυθολογίας,
αυτής της Λογικής και της Επιστήμης.
Κι ο Ολιβέιρα στο Κουτσό, έχει πλήρη συναίσθηση της σχέσης που συνδέει την Επιστήμη – το απαύγασμα της Λογικής – με την καταστροφή.
Παρά το ανικανοποίητο και την απορία της, η επιστήμη, δηλαδή η λογική, ξεκινάει καθησυχάζοντάς μας.
“Βρίσκεσαι εδώ, σ’ αυτό το δωμάτιο, με τους φίλους σου, μπροστά απ’ αυτήν τη λάμπα. Μην τρομάζεις, όλα βαίνουν καλώς. Λοιπόν, ας δούμε τώρα τί πραγματικά συμβαίνει: Ποια να είναι άραγε η πραγματική φύση αυτού του φωτεινού φαινομένου; Έχεις αντιληφθεί τι ακριβώς είναι το εμπλουτισμένο ουράνιο; Σου αρέσουν τα ραδιενεργά ισότοπα; Γνωρίζεις, ότι πλέον μπορούμε και μετατρέπουμε το μόλυβδο σε χρυσό;”
Τόσο ερεθιστικά όλα, τόσο ιλιγγιώδ��, αλλά πάντοτε υπό τον όρο ότι τα παρακολουθούμε από την πολυθρόνα μας όπου βρισκόμαστε καθισμένοι αναπαυτικά.
Όλα ξεκίνησαν από την Αναγέννηση, η οποία κατέστησε δυνατή τη μετάβαση από την κλασσική ελληνική αρχαιότητα, στην εποχή τής πλήρους αναβίωσής της, στο λεγόμενο Αιώνα των Φώτων.
Βασικός στόχος υπήρξε η επίτευξη της πολυπόθητης εσωτερικής ενότητας του ανθρώπου, την οποία το πνεύμα της ορθολογικής συστηματοποίησης έδειξε να είναι επιτέλους σε θέση να επιτύχει. Κι εάν τελικά ο στόχος αυτός δεν επετεύχθη κατά την Αναγέννηση, ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός κατάφερε και πάλι,
μερικούς αιώνες αργότερα, να πείσει το Δυτικό άνθρωπο, ότι θα αρκούσε απλά και μόνο η ατομική κι αυτόνομη πνευματική προσπάθεια του καθενός μας ατομικά, ώστε το όνειρο να γίνει επιτέλους πραγματικότητα.
Η ελευθερία βέβαια αυτή που έδωσε απλόχερα στους πιστούς ακολούθους και στην ανθρωπότητα ο Ναζωραίος, είναι απόλυτα μη διαχειρίσιμη απο τον ανθρώπινο μηχανισμό λειτουργείας. Ακριβώς γι’αυτό τέθηκαν καλούπια θρησκείας, λογικής, έννομης θέσπισης κρατών, τάξεις κοσμικές, ηθική βούληση ατομικής κατάντιας και δεσμά κάθε τρομοκρατικού είδους προς επίρρωσιν της πολιτιστικής εξέλιξης. Η ελευθερία δεν αντέχεται απο τον άνθρωπο μ. Χ.
Ειναι δογματική σημαία και ακραιφνώς πνευματική ενάργεια των παρανοϊκών αναχωρητών, των ερωτευμένων με την αγάπη και των τρελών ονειροπόλων.
Οι επίμονες προτροπές του Μορελί προς τον αναγνώστη να αναλάβει έναν πιο ενεργητικό ρόλο και να μην περιορίζεται σε αυτόν του
«παθητικού αναγνώστη», όπως τον ονομάζει ο Κορτάσαρ, ο ίδιος ο Μορελί ως ένας από τους βασικούς ήρωες του μυθιστορήματος, με τις επανειλημμένες μεταμυθοπλαστικές κι αυτοαναφορικές παρεμ��άσεις του, αλλά και το επιδεκτικό εναλλακτικών ερμηνειών τέλος τού μυθιστορήματος,– εσκεμμένα αμφίσημο, όπως κι ο ίδιος ο Κορτάσαρ έχει παραδεχθεί, –παραπέμπουν σε κάποιες από τις πιο προσφιλείς τεχνικές της τυπικής μεταμοντέρνας αφήγησης.
Και ανάμεσα σε έρωτες που νοσταλγικά πεθαίνουν απο έλλειψη αναμνήσεων ή κοινών προσληπτικών ικανοτήτων, ανάμεσα σε θανάτους και απόπειρες αυτοκτονίας, ανάμεσα σε φίλους, εχθρούς, γείτονες, εποχές, σκέψεις και αμφισημία πραγματικότητας, ο Κορτάσαρ φαίνεται να πιστεύει, ότι το βασικό πρόβλημα με μία τέτοιου είδους γεωμετρική διευθέτηση των πάντων, είναι η εμμονή μας στο να περιστρεφόμαστε αιωνίως γύρω από κάποιες άκαμπτες κατηγορίες,
οι οποίες υπακούν σε κανόνες αυστηρά πρέποντες αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη ερμηνευτική ή βιωματική πιθανότητα που θα ήταν πιο ανοιχτή στην πολυπλοκότητα και την ποικιλότητα της ζωής.
Έτσι, το λογοτεχνικό μεγαλούργημα του 20ου αιώνα λέει (περισσότερο ή λιγότερο) την ιστορία της αγάπης του Oliveira και της La Maga γύρω από το Παρίσι. Μερικές φορές μόνοι τους να χάνονται σε κομμάτια
απο σπασμένους καθρέφτες, περιτριγυρισμένες μερικές φορές από την πλούσια, πολυεθνική και αδυσώπητη συμμορία τους
(ένα μάτσο ψευτο-διανοουμένων που ακούν τζαζ, πίνουν πολλά, μιλάνε για λογοτεχνία και φιλοσοφία και φλερτάρουν μεταξύ τους).
Η εμμονή αυτή για την απόλυτη γεωμετρική διευθέτηση των πάντων συνιστά ένα είδος «ινδοευρωπαϊκής νοσταλγίας», σύμφωνα με τον Κορτάσαρ.
Μία από τις πολλές εκείνες ‘νοσταλγίες’ που προσδιόρισαν την εποχή τού Μοντερνισμού, όπως υποστηρίζεται στα κλασσικά θεωρητικά κείμενα των Μεταμοντέρνων
“Αυτό λοιπόν είναι το ‘διαφορικό» η μοντέρνα αισθητική είναι μία αισθητική τού μεγαλειώδους συναισθήματος.
Όμως το συναίσθημα αυτό είναι «νοσταλγικό» επιτρέπει την κλήτευση αυτού που δεν είναι δυνατόν να αναπαρασταθεί, μόνον ως ενός απόντος περιεχομένου, την ίδια στιγμή που η μορφή συνεχίζει να προσφέρει στον αναγνώστη ή στο θεατή υλικό για παρηγοριά ή ευχαρίστηση, χάρη στην αναγνωρίσιμη συνεκτικότητά της.
Διότι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της μεταμοντέρνας αισθητικής είναι η επίμονη αποχή της από οτιδήποτε το ‘νοσταλγικό,’ από οτιδήποτε συμμορφώνεται σε κάθε λογής πρωτόκολλα, σαφώς ορισμένα ακόμη και στην τελευταία τους λεπτομέρεια, από οτιδήποτε καταντά σε τελική ανάλυση να είναι ευχάριστο ή παρηγορητικό – οτιδήποτε είναι με άλλα λόγια δεκτικό αναπαράστασης – και σ’ αυτήν την κατ’ εξοχήν μεταμοντέρνα νοοτροπία ανταποκρίνεται κι ο Κορτάσαρ όταν γράφει.
.....
Τότε συμβαίνει μια τραγωδία, η οποία προκαλεί την εξαφάνιση της La Maga και την επιστροφή του Oliveira στο Μπουένος Άιρες, όπου επανασυνδέεται με τον παλιό φίλο του Traveller και συναντά τη σύζυγό του Talita, που εργάζεται για ένα τσίρκο. Μαζί σχηματίζουν ένα λανθάνον, τρελό και εκκεντρικό τρίγωνο.
Ο ιδιοκτήτης του τσίρκου δίνει δουλειά στον Oliveira, αλλά σύντομα πουλάει την επιχείρηση για να αγοράσει ένα άσυλο!...
όπου συμβαίνουν τα τελευταία επεισόδια του βιβλίου, ενώ ο Olveira πλησιάζει σε μια νευρική κατάρρευση.
Διακειμενικότητα στο απαύγασμα της.
Όλο το «Κουτσό» είναι ένα καθαρτήριο που επιβάλλει τιμωρία, πόνο, εξιλέωση, αυτολύπηση, χωρίς γιατρειά, γιατρειά δεν έχει.
Είναι η λογοτεχνία που προκαλεί σωματικό πόνο απο αναφορές στο μεταφυσικό κέντρισμα.
Πυρπολεί κάθε προσπάθεια ένωσης ανάμεσα στο εγώ και το σώμα, αναζωπυρώνει την φωτιά που κατακαίει το ψεύδος του διαχωρισμού σαν εφησυχαστική επενέργεια ηδονής στο κορμί που φοριέται σαν πόνος.
Όλα μια ψευδότητα, μια συμπλεγματική έκφανση της ενότητας για υπαρξιακή αλήθεια που οφείλεται στην πλήρη απουσία διάθεσης της.
Οι θαυμαστές και οι λάτρεις του Malcolm Lowry θα χαρούν να δουν ένα ολόκληρο κεφάλαιο (118) αποκλειστικά σε ένα απόσπασμα μιας γραμμής από το Under The Volcano. Αλλά μπορεί να μπερδευτεί από μια άλλη αναφορά στο κεφάλαιο
99: "Είναι σχεδόν ηλίθιο να επαναλάβουμε ότι η ζωή μας πωλείται, όπως είπε ο Malcolm Lowry ..." Αυτό προέρχεται από, νομίζω, από ένα γράμμα του. Εν πάση περιπτώσει, από καιρό έχω απομνημονεύσει πλήρως.
Ο Lowry λέει:
"Η πραγματική αιτία της αλκοολισμού είναι η αδιαφανής στειρότητα της ύπαρξης όπως σας πωλείται."
“Πιθανώς δεν εξυπηρετεί σε τίποτε, – είπε ο Ολιβέιρα, – αλλά μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο μόνοι σ’ αυτό το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε, ταγμένοι στην υπηρεσία της Μεγάλης-Ιδεαλιστικής-Ρεαλιστικής-Πνευματιστικής-Υλιστικής-Ματαιοδοξίας τής Δύσης ΕΠΕ.”
Ο Μοντερνισμός ταυτίζεται συστηματικά με τον ολοκληρωτισμό τής γενικευμένης ‘πολιτισμικής Σταυροφορίας,’ τον ‘προσηλυτισμό,’ την ‘αφομοίωση.’
Και στο βάθος κάθε παρόμοιας ορμής μετασχηματισμού, βρίσκεται πάντοτε η νοσταλγία μίας ‘Αρκαδίας,’ ενός ‘χαμένου παραδείσου,’ όπως ακούραστα μας υπενθυμίζει ο Κορτάσαρ σε ολόκληρο το Κουτσό.
Πρέπει νά ‘ναι κανείς ηλίθιος, πρέπει νά ‘ναι ποιητής, πρέπει να ζει εντελώς στον κόσμο του, για να σπαταλήσει περισσότερα από πέντε λεπτά για όλες αυτές τις νοσταλγίες, οι οποίες εύκολα διαλύονται εν ριπή οφθαλμού. Κάθε συνάντηση διευθυντικών στελεχών πολυεθνικών, ανθρώπων-της-επιστήμης,
κάθε νέος τεχνητός δορυφόρος, ορμόνη ή πυρηνικός αντιδραστήρας διαλύουν λίγο ακόμη όλες αυτές τις κίβδηλες ελπίδες.
Η Βασιλεία θα είναι φτιαγμένη από πλαστικό υλικό, είναι γεγονός. θα είναι ένας απολαυστικός κόσμος, χωρίς κανέναν αναλφάβητο, με τουαλέτες που θα ρυθμίζονται με τηλεχειριστήρια, με μία τηλεόραση σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού, και τα λοιπά.
Μ’ άλλα λόγια, ένας κόσμος ικανοποιητικός, για εχέφρονες ανθρώπους.
Όμως, όλες αυτές οι φιλόδοξες ουτοπίες, όλα αυτά τα ιδεώδη προόδου και χειραφέτησης, τα όνειρα αρμονίας κι εσωτερικής ισορροπίας, όλες αυτές οι ‘νοσταλγίες’ ή ‘μεγάλες αφηγήσεις’ της Δύσης εύκολα μπορεί κανείς να τις ‘διαλύσει’ πολύ γρήγορα, ειδικά αν αναλογιστεί γεγονότα όπως το Άουσβιτς.
Η απαρίθμηση από τον Κορτάσαρ ορισμένων από τα θαυμαστά ‘επιτεύγματα’ της δυτικής, μηχανοποιημένης κοινωνίας μας – ηλεκτρικές συσκευές, πλαστικά υλικά, νέες τεχνολογίες ενσωματωμένες στον οικιακό χώρο, μεταλλαγμένα ζώα, εκπαιδευτικές καμπάνιες – υπογραμμίζει ειρωνικά την πλήρη αποτυχία τού εγχειρήματος που ανέλαβαν τα ‘διευθυντικά στελέχη πολυεθνικών’ κι οι ‘εχέφρονες άνθρωποι,’ έτσι όπως αυτή αποτυπώθηκε στον ‘πυρηνικό αντιδραστήρα,’ το κατ’ εξοχήν σύμβολο καταστροφής που εμφανίζεται ξανά και ξανά στο Κουτσό.
Ένα από τα μυθιστορήματα του 20ου αιώνα, ανάκτησης και ενημέρωσης της μυθιστοριογραφικής παράδοσης "Hopscotch" αναμειγνύεται με picaresque του
"Golden Century" του ισπανικού μπαρόκ και
ένα άγγιγμα των κυρίαρχων νεύρων και την απογοήτευση του υπέροχου και τρομακτικού 20ου αιώνα.
Ένα μυθιστόρημα που καθόρισε τη δεκαετία του, τη δεκαετία του 1960, καθώς και τη λεγόμενη Λατινική Αμερική "Boom", "Hopscotch" είναι μια γιορτή
της λέξης και της εικόνας.
Είναι ένα από τα μυθιστορήματα στα οποία η γλώσσα κάπως αποκρύπτει χαρακτήρες, παρόλο που ο Oliveira καταφέρνει να παραμείνει με το κεφάλι του πάνω από το νερό και να ορίσει τον εαυτό του στο λεκτικό βάλτο και στο συναισθηματικό σκηνικό που απειλεί να τον πνίξει.
Επικό ανάγνωσμα.
** Κάπου εδώ αναφέρω και ευχαριστώ θερμά τον αξιολάτρευτο φίλο μου Ελευθέριο Μακεδόνα,
διδάκτορα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Mail to: lefmak@gmail.com.
Ο πολύτιμος φίλος μου μου χάρισε απλόχερα και σε μεγάλες ποσότητες αγάπης αποσπάσματα απο το πνευματικό μεγαλείο του στον κριτικό σχολιασμό του βιβλίου τούτου. Μου έδωσε θάλασσες ιστορίας και γνώσης με γεύση απο το ταλέντο του και μυρωδιές απο την ψυχή του.
( Ευχαριστώ Λευτέρη. Χωρίς εσένα αυτό το ταξίδι δεν θα είχε συνεπιβάτη .... και θα ήταν βαρετό και κουραστικό, ανεξαρτήτως προορισμού)
💞💞
Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς.
Mου έρχονταν σκέψεις σαν ψυχική ερυγή, ένιωθα το αλφαβητάρι της ζωής μου σαν διαλεκτική ηλιθιότητα τσέπης μετατοπισμένη δίπλα σε ηθικές αρρώστειες, στην επιλογή μια αγένειας αντί μιας ευγένειας, μια μικρή απρέπεια με κατακυρίευε αντί για μία αγελαία ευπρέπεια. Άπλωσα το χέρι κι άγγιξα αυτό το βιβλίο σαν αξεδιάλυτο κουβάρι με άπειρο υλικό να τυλίγεται γύρω απο τον εαυτό του.
“Το κουτσό” αποκάλυψε μέσα μου μια ψευδή ανακωχή, μια πρόσκαιρη ευαρέσκεια που θα άνοιγε πόρτες προς την λύτρωση. Πόσο με μάγεψε αυτό το λογοτέχνημα που αρνήθηκε την απώλεια και τη λήθη.
Που ανέλυσε την δράση ως σιωπηλή δυσανασχέτηση για την αδιάλειπτη προφάνεια της έλλειψης της περιστολής και της ολιγότητας του παρόντος.
Φυσικά και με έπεισε πως αυτό που πάντα μας διαφεύγει ειναι αυτό που έχουμε μπροστα μας,
το βάρος του υποκειμένου στην αντίληψη του αντικειμένου.
Απαρνήθηκε εγκαίρως τα συλλογικά ψεύδη και τη μνησίκακη μοναξιά του ανθρώπου που αφοσιώνεται κάπου και σεν εμβαθύνει στα προβλήματα ελέω μιας οποιασδήποτε εξειδίκευσης.
« Γαμημένε Καρτέσιε!..»
Μία γεύση αφοριστικής μοιρολατρίας μπροστά στην πορεία που έχει ακολουθήσει ο Δυτικός κόσμος, διατρέχει
«Το Κουτσό»
“Από τους Ελεάτες μέχρι σήμερα, η διαλεκτική σκέψη είχε στη διάθεσή της όλον τον απαραίτητο χρόνο, ώστε να μας δώσει τους καρπούς της.
Τους τρώμε λοιπόν τώρα, είναι γευστικότατοι, ζεματάνε από ραδιενέργεια.”
Στο απόσπασμα αυτό, προκαλεί παραλυτική κατάπληξη η διάθεση αφορισμού του
Ολιβέιρα – του κύριου πρωταγωνιστή του μυθιστορήματος –
“Ο Διαφωτισμός, ο νοούμενος στην ευρεία του έννοια ως η προέλαση της σκέψης, στόχευσε πάντοτε στην απελευθέρωση των ανθρώπων από το φόβο και στην αναγόρευσή τους ως κυρίαρχων. Κι όμως, η εξ ολοκλήρου πεφωτισμένη υδρόγειος, σήμερα, ακτινοβολεί από θριαμβολογούσα συμφορά.”
Διαισθαν��μενος τη ματαιότητα του όλου μηχανισμού, ο Ολιβέιρα επανειλημμένα θα απορρίψει στο Κουτσό τη θεοποίηση της έννοιας (της λέξης), του Λόγου μαζί
και την ταχυδακτυλουργία τής διαλεκτικής σύνθεσης:
“Εξέγερση, κομφορμισμός, άγχος, γήινες τροφές,
όλες οι διχοτομίες: Γιν και Γιανγκ, ενατένιση ή δημιουργία, νιφάδες βρόμης ή πέρδικες faisandées, Lascaux ή Mathieu, τι αιώρα φτιαγμένη από λέξε��ς, τι Διαλεκτική τσέπης, γεμάτη με καταιγίδες τής πιτζάμας και κατακλυσμούς τού καναπέ.”
Ολόκληρο το Κουτσό παλεύει, αποτελεί μία τιτάνια εσωτερική μάχη τού Ολιβέιρα να απελευθερωθεί από τη διαλεκτική διαμόρφωση της σκέψης του, όπως αυτή του κληροδοτήθηκε από τη δυτική παράδοση, της οποίας ο ίδιος αισθάνεται ακούσιος κοινωνός:
“Ακόμη και μία σούπα την ανάγω σε ολόκληρη διαλεκτική επιχείρηση,” σκέφτηκε ο Ολιβέιρα.”
Σε πολλά άλλα σημεία του το μυθιστόρημα μοιάζει με ένα πραγματικό αντι-διαλεκτικό μανιφέστο:
“Κάθε φορά που διερχό��αστε μία κρίση πρόκειται για τον τέλειο παραλογισμό, κατάλαβέ το επιτέλους, ότι η διαλεκτική μπορεί μόνο να τακτοποιήσει τα πράγματα στα συρτάρια μας κι αυτό μόνο σε στιγμές ηρεμίας
“Αλλά το να πεις: επαγρύπνηση αντί του ύπνου, ήδη σήμαινε ότι είχες επανέλθει στη Διαλεκτική, ότι για μία ακόμη φορά επιβεβαιωνόταν το ότι δεν υπήρχε η παραμικρή ελπίδα για ενότητα.”
Το μόνο συναφές ερώτημα που μένει να θέσουμε στον εαυτό μας είναι το εξής:
“Τί είδους επιφάνεια μπορούμε να περιμένουμε, εφόσον πνιγόμαστε μέσα στην πιο ψεύτικη από τις ελευθερίες, την ιουδαιοχριστιανική διαλεκτική;”
Εδώ, ο ίδιος ο Κορτάσαρ θα δώσει την απάντηση:
“Πραγματικά, αυτό που μας λείπει είναι ένα Novum Organum, πρέπει να ανοίξουμε διάπλατα τα παράθυρα και να πετάξουμε το καθετί στο δρόμο, αλλά πρωτίστως, πρέπει να πετάξουμε και το παράθυρο κι εμάς τους ίδιους μαζί του”.
Η Διαλεκτική δεν υπήρξε τίποτε άλλο, παρά το τελευταίο τέχνασμα μίας ανθρωπότητας σε κατάσταση απόλυτης κρίσης, ανίκανης να ξετυλίξει τον αντιφατικό ιστό τής ίδιας της της σκέψης.
Από το Ζαρατούστρα τού Νίτσε, το όλο εγχείρημα της Διαλεκτικής είναι απολύτως μάταιο, πρώτα απ’ όλα διότι ο ίδιος ο σύγχρονος πατέρας της, ο Χέγκελ, υπήρξε ο κατεξοχήν φιλόσοφος, ο οποίος πρότεινε
“… μία αφηρημένη κίνηση εννοιών, αντί μίας κίνησης της Φύσης και της Ψυχής»
καταλήγοντας τελικά να “αναπαριστά ιδέες, αντί να δραματοποιεί Ιδέες.”
Φτάνοντας να δημιουργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο
«ένα ψεύτικο θέατρο, ένα ψεύτικο δράμα, μία ψευδή κίνηση.”
Ανίκανος να αφεθεί στην ευθεία παρατήρηση και την άμεση κατανόηση των απροσμέτρητων αντικειμένων από τα οποία συντίθεται ο ακατανόητος και περίπλοκος κόσμος που τον περιβάλλει, ο ανθρώπινος εγκέφαλος εισάγει την έννοια, δηλαδή ένα φανταστικό είδωλο της ιδιαιτερότητας του πράγματος.
Ωστόσο, η μεγαλύτερη ανεπάρκεια της έννοιας είναι η εξ ορισμού αγεφύρωτη διαφορά της από το πράγμα το οποίο απεγνωσμένα επιχειρεί να αναπαραστήσει.
Η «αναπαράσταση» δεν μπορεί παρά να παραμείνει ες αεί ατελής.
Η ‘διαμεσολάβηση’ της έννοιας με σκοπό την οριστική συμφιλίωση των αντιθέτων, είναι καταδικασμένη να αποτυγχάνει διαρκώς στο αδύνατο εγχείρημά της.
Μια ανεπαίσθητη αίσθηση παρακμής, γεμάτη από αναμνήσεις πόνου και μυρωδιάς από καμένη ανθρώπινη σάρκα, απόλυτα συνδεδεμένη με τη γενικότερη κριτική που μελοποιεί ο Κορτάσαρ ενάντια στη δυτική φιλοσοφία.
“η ανθρωπότητα, μέχρι σήμερα, έχει χτίσει για τον εαυτό της ένα αχανές παλάτι από σκυλίσια σκατά.
Χρόνια αφότου είχε γραφτεί αυτή η φράση, το Άουσβιτς ήλθε να αποδείξει ότι, αναντίρρητα, ο Πολιτισμός μας έχει αποτύχει.
Γι’ αυτόν το λόγο κι ο Κορτάσαρ κατακαίει με ειρωνικό τρόπο τα ανθρωπιστικά προοδευτικά ιδεώδη τού Διαφωτισμού:
“και τότε γιατί να ανησυχήσουμε, εφόσον ο κόσμος είναι πιθανώς πεπερασμένος, η Ιστορία κινείται προς τον κολοφώνα της, η ανθρώπινη φυλή εξέρχεται από το Μεσαίωνα, για να εισέλθει στην εποχή της κυβερνητικής. Tout va très bien, tout va très bien.”
Η τραγωδία τού Διαφωτισμού υπήρξε η υποτροπή του στην ίδια ακριβώς φυσική τάξη πραγμάτων την οποία με τόσο ενθουσιασμό προσπάθησε να κατανικήσει.
Στο Κουτσό, η απογοήτευση αυτή εντοπίζεται σε κάποια από τα παρένθετα κεφάλαια, τα οποία υπακούν στην τεχνική τού κολλάζ και μοιάζουν εκ πρώτης όψεως εντελώς ασύνδετα με την κυρίως πλοκήˑ και σε κάποια άλλα που, αν και ανήκουν στην κυρίως πλοκή, ωστόσο παρεκτρέπονται συνειδητά από αυτήν, παρέχοντας στον Κορτάσαρ μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να τη σχολιάσει με έναν πιο πλάγιο, φιλοσοφικό, ασύγκριτα σαρκαστικό και γλυκά καυστικό τρόπο.
Πολέμιος της ιδεαλιστικής διαλεκτικής.
Ποιος όμως υπήρξε ο παράγοντας που οδήγησε σ’ αυτό το αδιέξοδο της μεταπολεμικής Ευρώπης;
Ο Κορτάσαρ συντάσσεται ευθέως με την φιλοσοφική παρατήρηση ότι στην πρόσφατη Ιστορία τής ανθρώπινης ράτσας υπήρξε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στην οποία δέχτηκε παρεκλίσεις προς μία εντελώς αλλοτριωμένη κατεύθυνση, τη στιγμή εκείνην ακριβώς που είχε πιστέψει ότι κατείχε όλα τα απαραίτητα μέσα για την επίτευξη μίας καλύτερης τάξης πραγμάτων.
«ότι βρισκόμαστε σ’ ένα μονοπάτι που μας οδηγεί ίσια στην ατομική βόμβα, στην τελική εξαΰλωση.
Κι αυτό, πολύ απλά, διότι σε δεδομένη στιγμή της ιστορικής μας εξέλιξης συνέβη ένα σχίσμα, το οποίο έγινε με το λάθος τρόπο, κάτι το οποίο δε μας βγήκε όπως περιμέναμε κι οδεύουμε τώρα όλοι πρόσω ολοταχώς προς το διάολο, γιατί διαλέξαμε το λάθος μονοπάτι, αντί ν’ ακολουθήσoυμε το σωστό.
Ήταν τυχαίο ή προδιαγεγραμμένο, υπάρχει λύτρωση!;!»
Το «σχίσμα» στο οποίο αναφέρεται ο Κορτάσαρ συνίσταται στην αναγωγή των κατηγοριών
της Λογικής και της Επιστήμης σε απόλυτες δυνάμεις, ειδικά από την εποχή του Διαφωτισμού και μετά
“Ο Διαφωτισμός είναι ολοκληρωτικός.
“Ο κόσμος ως μία γιγαντιαία αναλυτική κρίση, το μόνο όνειρο της επιστήμης που επιζεί ακόμη σε τίποτε δεν διαφέρει από τον κοσμικό μύθο, ο οποίος συνέδεσε την εναλλαγή άνοιξης-φθινοπώρου με την απαγωγή της Περσεφόνης.”
Αυτό το λεκτικό και αφηγηματικό τεχνούργημα διαβάστηκε από εμένα στην ακολουθία που πρότεινε ο συγγραφέας ξεκινώντας από το κεφάλαιο 73 και στη συνέχεια ακολουθώντας τη σειρά από 1 έως 56 με διάσπαρτα κεφάλαια πίσω από 56 (που καθιστά περιττή την ανάγνωση του κεφαλαίου 55) καταγράφουν τις "γρατσουνιές" ψυχής και τα κεφάλαια 58 και 131 εναλλάσσονται μεταξύ τους αδιάλειπτα.
Ο άλλος δρόμος της ανάγνωσης είναι να πάει κατευθείαν από το κεφάλαιο 1 έως το 56 και να ξεχάσουμε τα υπόλοιπα, αλλά αυτό θα σήμαινε την απώλεια των μεγάλων αποκλίσεων που δίνουν την πυκνότητα του βιβλίου και το φιλοσοφικό βάρος.
Ιδιαίτερα ελκυστικά είναι τα "αποσπάσματα" από τον Morelli, ο διανοούμενος μέντορας που θαυμάζεται από όλο το Club που δεν επιτρέπει σε κανένα κίνημα να τεθεί στην «νέα» τέχνη, της χρονολογημένης αίσθησης πως κι αυτή η ίδια γερνάει.
Η ταύτιση του κόσμου με την υποτιθέμενα αλάνθαστη – και καντιανής γενεαλογίας – ‘αναλυτική κρίση’ σε τίποτε δεν διαφοροποιείται από τον καθολικό χαρακτήρα που είχαν προσλάβει σε προγενέστερες φάσεις τής ανθρώπινης Ιστορίας η μαγεία κι η δεισιδαιμονία.
Εξομοιώνονται στην ουσία η υποδούλωση της ανθρωπότητας σε αυτές τις τελευταίες, με την εξουσιαστική δύναμη της υποτιθέμενης
‘γνώσης χωρίς προκατάληψη’ της σύγχρονης Δύσης
και κάνουν λόγο για τη
‘δαιμονική μορφή,’ την οποία άνθρωποι και πράγματα έχουν προσλάβει υπό τη δυναστεία της.
Τόσο στην περίπτωση της μαγείας, όσο και της Λογικής, κοινός παράγοντας είναι ακριβώς το ίδιο μυθολογικό υπόστρωμα. Και τα δύο είδη προσφυγής – και τελικά, (δια)φυγής μας από την πραγματικότητα – έχουν ως κοινή τους γενεσιουργό αιτία τον ίδιο ανθρώπινο φόβο, ενώ αμφότερα ανακλώνται και πάλι πίσω σ’ εμάς που τα επικαλεστήκαμε, οδηγώντας με μαθηματικό τρόπο στην υποδούλωσή μας.
Εάν κατά την περίοδο του Διαφωτισμού, πιστέψαμε ότι θα ήταν επιτέλους δυνατόν να ελευθερωθούμε από την προσκόλλησή μας στο μύθο και το σκοταδισμό, μετά το πέρας τού Β’ Παγκόσμιου Πολέμου ξυπνήσαμε αίφνης περισσότερο υποδουλωμένοι από ποτέ, στα δεσμά μίας νέου τύπου μυθολογίας,
αυτής της Λογικής και της Επιστήμης.
Κι ο Ολιβέιρα στο Κουτσό, έχει πλήρη συναίσθηση της σχέσης που συνδέει την Επιστήμη – το απαύγασμα της Λογικής – με την καταστροφή.
Παρά το ανικανοποίητο και την απορία της, η επιστήμη, δηλαδή η λογική, ξεκινάει καθησυχάζοντάς μας.
“Βρίσκεσαι εδώ, σ’ αυτό το δωμάτιο, με τους φίλους σου, μπροστά απ’ αυτήν τη λάμπα. Μην τρομάζεις, όλα βαίνουν καλώς. Λοιπόν, ας δούμε τώρα τί πραγματικά συμβαίνει: Ποια να είναι άραγε η πραγματική φύση αυτού του φωτεινού φαινομένου; Έχεις αντιληφθεί τι ακριβώς είναι το εμπλουτισμένο ουράνιο; Σου αρέσουν τα ραδιενεργά ισότοπα; Γνωρίζεις, ότι πλέον μπορούμε και μετατρέπουμε το μόλυβδο σε χρυσό;”
Τόσο ερεθιστικά όλα, τόσο ιλιγγιώδ��, αλλά πάντοτε υπό τον όρο ότι τα παρακολουθούμε από την πολυθρόνα μας όπου βρισκόμαστε καθισμένοι αναπαυτικά.
Όλα ξεκίνησαν από την Αναγέννηση, η οποία κατέστησε δυνατή τη μετάβαση από την κλασσική ελληνική αρχαιότητα, στην εποχή τής πλήρους αναβίωσής της, στο λεγόμενο Αιώνα των Φώτων.
Βασικός στόχος υπήρξε η επίτευξη της πολυπόθητης εσωτερικής ενότητας του ανθρώπου, την οποία το πνεύμα της ορθολογικής συστηματοποίησης έδειξε να είναι επιτέλους σε θέση να επιτύχει. Κι εάν τελικά ο στόχος αυτός δεν επετεύχθη κατά την Αναγέννηση, ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός κατάφερε και πάλι,
μερικούς αιώνες αργότερα, να πείσει το Δυτικό άνθρωπο, ότι θα αρκούσε απλά και μόνο η ατομική κι αυτόνομη πνευματική προσπάθεια του καθενός μας ατομικά, ώστε το όνειρο να γίνει επιτέλους πραγματικότητα.
Η ελευθερία βέβαια αυτή που έδωσε απλόχερα στους πιστούς ακολούθους και στην ανθρωπότητα ο Ναζωραίος, είναι απόλυτα μη διαχειρίσιμη απο τον ανθρώπινο μηχανισμό λειτουργείας. Ακριβώς γι’αυτό τέθηκαν καλούπια θρησκείας, λογικής, έννομης θέσπισης κρατών, τάξεις κοσμικές, ηθική βούληση ατομικής κατάντιας και δεσμά κάθε τρομοκρατικού είδους προς επίρρωσιν της πολιτιστικής εξέλιξης. Η ελευθερία δεν αντέχεται απο τον άνθρωπο μ. Χ.
Ειναι δογματική σημαία και ακραιφνώς πνευματική ενάργεια των παρανοϊκών αναχωρητών, των ερωτευμένων με την αγάπη και των τρελών ονειροπόλων.
Οι επίμονες προτροπές του Μορελί προς τον αναγνώστη να αναλάβει έναν πιο ενεργητικό ρόλο και να μην περιορίζεται σε αυτόν του
«παθητικού αναγνώστη», όπως τον ονομάζει ο Κορτάσαρ, ο ίδιος ο Μορελί ως ένας από τους βασικούς ήρωες του μυθιστορήματος, με τις επανειλημμένες μεταμυθοπλαστικές κι αυτοαναφορικές παρεμ��άσεις του, αλλά και το επιδεκτικό εναλλακτικών ερμηνειών τέλος τού μυθιστορήματος,– εσκεμμένα αμφίσημο, όπως κι ο ίδιος ο Κορτάσαρ έχει παραδεχθεί, –παραπέμπουν σε κάποιες από τις πιο προσφιλείς τεχνικές της τυπικής μεταμοντέρνας αφήγησης.
Και ανάμεσα σε έρωτες που νοσταλγικά πεθαίνουν απο έλλειψη αναμνήσεων ή κοινών προσληπτικών ικανοτήτων, ανάμεσα σε θανάτους και απόπειρες αυτοκτονίας, ανάμεσα σε φίλους, εχθρούς, γείτονες, εποχές, σκέψεις και αμφισημία πραγματικότητας, ο Κορτάσαρ φαίνεται να πιστεύει, ότι το βασικό πρόβλημα με μία τέτοιου είδους γεωμετρική διευθέτηση των πάντων, είναι η εμμονή μας στο να περιστρεφόμαστε αιωνίως γύρω από κάποιες άκαμπτες κατηγορίες,
οι οποίες υπακούν σε κανόνες αυστηρά πρέποντες αποκλείοντας οποιαδήποτε άλλη ερμηνευτική ή βιωματική πιθανότητα που θα ήταν πιο ανοιχτή στην πολυπλοκότητα και την ποικιλότητα της ζωής.
Έτσι, το λογοτεχνικό μεγαλούργημα του 20ου αιώνα λέει (περισσότερο ή λιγότερο) την ιστορία της αγάπης του Oliveira και της La Maga γύρω από το Παρίσι. Μερικές φορές μόνοι τους να χάνονται σε κομμάτια
απο σπασμένους καθρέφτες, περιτριγυρισμένες μερικές φορές από την πλούσια, πολυεθνική και αδυσώπητη συμμορία τους
(ένα μάτσο ψευτο-διανοουμένων που ακούν τζαζ, πίνουν πολλά, μιλάνε για λογοτεχνία και φιλοσοφία και φλερτάρουν μεταξύ τους).
Η εμμονή αυτή για την απόλυτη γεωμετρική διευθέτηση των πάντων συνιστά ένα είδος «ινδοευρωπαϊκής νοσταλγίας», σύμφωνα με τον Κορτάσαρ.
Μία από τις πολλές εκείνες ‘νοσταλγίες’ που προσδιόρισαν την εποχή τού Μοντερνισμού, όπως υποστηρίζεται στα κλασσικά θεωρητικά κείμενα των Μεταμοντέρνων
“Αυτό λοιπόν είναι το ‘διαφορικό» η μοντέρνα αισθητική είναι μία αισθητική τού μεγαλειώδους συναισθήματος.
Όμως το συναίσθημα αυτό είναι «νοσταλγικό» επιτρέπει την κλήτευση αυτού που δεν είναι δυνατόν να αναπαρασταθεί, μόνον ως ενός απόντος περιεχομένου, την ίδια στιγμή που η μορφή συνεχίζει να προσφέρει στον αναγνώστη ή στο θεατή υλικό για παρηγοριά ή ευχαρίστηση, χάρη στην αναγνωρίσιμη συνεκτικότητά της.
Διότι το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της μεταμοντέρνας αισθητικής είναι η επίμονη αποχή της από οτιδήποτε το ‘νοσταλγικό,’ από οτιδήποτε συμμορφώνεται σε κάθε λογής πρωτόκολλα, σαφώς ορισμένα ακόμη και στην τελευταία τους λεπτομέρεια, από οτιδήποτε καταντά σε τελική ανάλυση να είναι ευχάριστο ή παρηγορητικό – οτιδήποτε είναι με άλλα λόγια δεκτικό αναπαράστασης – και σ’ αυτήν την κατ’ εξοχήν μεταμοντέρνα νοοτροπία ανταποκρίνεται κι ο Κορτάσαρ όταν γράφει.
.....
Τότε συμβαίνει μια τραγωδία, η οποία προκαλεί την εξαφάνιση της La Maga και την επιστροφή του Oliveira στο Μπουένος Άιρες, όπου επανασυνδέεται με τον παλιό φίλο του Traveller και συναντά τη σύζυγό του Talita, που εργάζεται για ένα τσίρκο. Μαζί σχηματίζουν ένα λανθάνον, τρελό και εκκεντρικό τρίγωνο.
Ο ιδιοκτήτης του τσίρκου δίνει δουλειά στον Oliveira, αλλά σύντομα πουλάει την επιχείρηση για να αγοράσει ένα άσυλο!...
όπου συμβαίνουν τα τελευταία επεισόδια του βιβλίου, ενώ ο Olveira πλησιάζει σε μια νευρική κατάρρευση.
Διακειμενικότητα στο απαύγασμα της.
Όλο το «Κουτσό» είναι ένα καθαρτήριο που επιβάλλει τιμωρία, πόνο, εξιλέωση, αυτολύπηση, χωρίς γιατρειά, γιατρειά δεν έχει.
Είναι η λογοτεχνία που προκαλεί σωματικό πόνο απο αναφορές στο μεταφυσικό κέντρισμα.
Πυρπολεί κάθε προσπάθεια ένωσης ανάμεσα στο εγώ και το σώμα, αναζωπυρώνει την φωτιά που κατακαίει το ψεύδος του διαχωρισμού σαν εφησυχαστική επενέργεια ηδονής στο κορμί που φοριέται σαν πόνος.
Όλα μια ψευδότητα, μια συμπλεγματική έκφανση της ενότητας για υπαρξιακή αλήθεια που οφείλεται στην πλήρη απουσία διάθεσης της.
Οι θαυμαστές και οι λάτρεις του Malcolm Lowry θα χαρούν να δουν ένα ολόκληρο κεφάλαιο (118) αποκλειστικά σε ένα απόσπασμα μιας γραμμής από το Under The Volcano. Αλλά μπορεί να μπερδευτεί από μια άλλη αναφορά στο κεφάλαιο
99: "Είναι σχεδόν ηλίθιο να επαναλάβουμε ότι η ζωή μας πωλείται, όπως είπε ο Malcolm Lowry ..." Αυτό προέρχεται από, νομίζω, από ένα γράμμα του. Εν πάση περιπτώσει, από καιρό έχω απομνημονεύσει πλήρως.
Ο Lowry λέει:
"Η πραγματική αιτία της αλκοολισμού είναι η αδιαφανής στειρότητα της ύπαρξης όπως σας πωλείται."
“Πιθανώς δεν εξυπηρετεί σε τίποτε, – είπε ο Ολιβέιρα, – αλλά μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο μόνοι σ’ αυτό το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε, ταγμένοι στην υπηρεσία της Μεγάλης-Ιδεαλιστικής-Ρεαλιστικής-Πνευματιστικής-Υλιστικής-Ματαιοδοξίας τής Δύσης ΕΠΕ.”
Ο Μοντερνισμός ταυτίζεται συστηματικά με τον ολοκληρωτισμό τής γενικευμένης ‘πολιτισμικής Σταυροφορίας,’ τον ‘προσηλυτισμό,’ την ‘αφομοίωση.’
Και στο βάθος κάθε παρόμοιας ορμής μετασχηματισμού, βρίσκεται πάντοτε η νοσταλγία μίας ‘Αρκαδίας,’ ενός ‘χαμένου παραδείσου,’ όπως ακούραστα μας υπενθυμίζει ο Κορτάσαρ σε ολόκληρο το Κουτσό.
Πρέπει νά ‘ναι κανείς ηλίθιος, πρέπει νά ‘ναι ποιητής, πρέπει να ζει εντελώς στον κόσμο του, για να σπαταλήσει περισσότερα από πέντε λεπτά για όλες αυτές τις νοσταλγίες, οι οποίες εύκολα διαλύονται εν ριπή οφθαλμού. Κάθε συνάντηση διευθυντικών στελεχών πολυεθνικών, ανθρώπων-της-επιστήμης,
κάθε νέος τεχνητός δορυφόρος, ορμόνη ή πυρηνικός αντιδραστήρας διαλύουν λίγο ακόμη όλες αυτές τις κίβδηλες ελπίδες.
Η Βασιλεία θα είναι φτιαγμένη από πλαστικό υλικό, είναι γεγονός. θα είναι ένας απολαυστικός κόσμος, χωρίς κανέναν αναλφάβητο, με τουαλέτες που θα ρυθμίζονται με τηλεχειριστήρια, με μία τηλεόραση σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού, και τα λοιπά.
Μ’ άλλα λόγια, ένας κόσμος ικανοποιητικός, για εχέφρονες ανθρώπους.
Όμως, όλες αυτές οι φιλόδοξες ουτοπίες, όλα αυτά τα ιδεώδη προόδου και χειραφέτησης, τα όνειρα αρμονίας κι εσωτερικής ισορροπίας, όλες αυτές οι ‘νοσταλγίες’ ή ‘μεγάλες αφηγήσεις’ της Δύσης εύκολα μπορεί κανείς να τις ‘διαλύσει’ πολύ γρήγορα, ειδικά αν αναλογιστεί γεγονότα όπως το Άουσβιτς.
Η απαρίθμηση από τον Κορτάσαρ ορισμένων από τα θαυμαστά ‘επιτεύγματα’ της δυτικής, μηχανοποιημένης κοινωνίας μας – ηλεκτρικές συσκευές, πλαστικά υλικά, νέες τεχνολογίες ενσωματωμένες στον οικιακό χώρο, μεταλλαγμένα ζώα, εκπαιδευτικές καμπάνιες – υπογραμμίζει ειρωνικά την πλήρη αποτυχία τού εγχειρήματος που ανέλαβαν τα ‘διευθυντικά στελέχη πολυεθνικών’ κι οι ‘εχέφρονες άνθρωποι,’ έτσι όπως αυτή αποτυπώθηκε στον ‘πυρηνικό αντιδραστήρα,’ το κατ’ εξοχήν σύμβολο καταστροφής που εμφανίζεται ξανά και ξανά στο Κουτσό.
Ένα από τα μυθιστορήματα του 20ου αιώνα, ανάκτησης και ενημέρωσης της μυθιστοριογραφικής παράδοσης "Hopscotch" αναμειγνύεται με picaresque του
"Golden Century" του ισπανικού μπαρόκ και
ένα άγγιγμα των κυρίαρχων νεύρων και την απογοήτευση του υπέροχου και τρομακτικού 20ου αιώνα.
Ένα μυθιστόρημα που καθόρισε τη δεκαετία του, τη δεκαετία του 1960, καθώς και τη λεγόμενη Λατινική Αμερική "Boom", "Hopscotch" είναι μια γιορτή
της λέξης και της εικόνας.
Είναι ένα από τα μυθιστορήματα στα οποία η γλώσσα κάπως αποκρύπτει χαρακτήρες, παρόλο που ο Oliveira καταφέρνει να παραμείνει με το κεφάλι του πάνω από το νερό και να ορίσει τον εαυτό του στο λεκτικό βάλτο και στο συναισθηματικό σκηνικό που απειλεί να τον πνίξει.
Επικό ανάγνωσμα.
** Κάπου εδώ αναφέρω και ευχαριστώ θερμά τον αξιολάτρευτο φίλο μου Ελευθέριο Μακεδόνα,
διδάκτορα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Mail to: lefmak@gmail.com.
Ο πολύτιμος φίλος μου μου χάρισε απλόχερα και σε μεγάλες ποσότητες αγάπης αποσπάσματα απο το πνευματικό μεγαλείο του στον κριτικό σχολιασμό του βιβλίου τούτου. Μου έδωσε θάλασσες ιστορίας και γνώσης με γεύση απο το ταλέντο του και μυρωδιές απο την ψυχή του.
( Ευχαριστώ Λευτέρη. Χωρίς εσένα αυτό το ταξίδι δεν θα είχε συνεπιβάτη .... και θα ήταν βαρετό και κουραστικό, ανεξαρτήτως προορισμού)
💞💞
Καλή ανάγνωση.
Πολλούς ασπασμούς.
November 27, 2017
No alcanzan las palabras de admiración (y las estrellas) para calificar este libro único e irrepetible que cambió las leyes de la escritura y la lectura...
April 6, 2021
No es sencillo escribir sobre Rayuela porque éste definitivamente no es un libro común ni para todo el mundo. Por empezar, hay dos formas posibles de lectura: siguiendo la guía del principio del libro que nos hace saltar de atrás para adelante entre los 155 capítulos, o leyendo de corrido (y en versión más breve) del 1 al 56.
Me pareció una genialidad el sistema y un lío bárbaro también. Es muy original e inteligente, y me gustó aún más cuando, mirándolo con más atención, me di cuenta de que ese desorden de la guía no es tan desordenado como creí (pero parece).
Lo leí dos veces seguidas primero de forma ordenada y luego desordenada. La versión más extensa ayuda a comprender algunas cosas, como por ejemplo el por qué este libro está compaginado así. Hay un personaje que me pareció que podría ser el mismo Cortázar participando de su novela: un escritor llamado Morelli que le pide al protagonista que reuna los fragmentos de su libro que están distribuídos en su departamento, y supongo que esa es la razón de que la tabla de direcciones nos haga saltar tanto. Claramente Oliveira y compañía confundieron el orden de los capítulos.
El primer capítulo es maravilloso.
Mi primer pensamiento fue que los ojos se deslizaban sobre el texto como si fuera seda. Nos encontramos junto a Horacio Oliveira recorriendo las calles de París y pensando en La Maga.
Con ella hay una relación de amor-odio que nunca queda clara, aunque en la versión extensa parece un poco más profundizada o explicada. Al leer los "capítulos prescindibles" que aparecen a partir del 56 da la sensación de que Oliveira realmente estuviese enamorado de ella. Leyendo la versión breve no parece tan así.
No hay un esquema verdadero en este libro y por eso es dificil hablar de un argumento, además de que cambia de tipo de narrador constantemente. Lo dice Morelli: «Intentar en cambio un texto que no agarre al lector pero que lo vuelva obligadamente cómplice al murmurarle, por debajo del desarrollo convencional, otros rumbos más esotéricos.» y «Provocar, asumir un texto desaliñado, desanudado, incongruente, minuciosamente antinovelístico (aunque no antinovelesco).»
Este libro es un caos organizado. Pero para encontrar lo organizado hay que traspasar el caos, y eso puede costar, especialmente el capítulo 34 donde intercala la lectura de un libro con los pensamientos de Horacio y que produce un efecto similar a un licuado cerebral.
Algunos capítulos son un terrible delirio y mezcla de frases extrañas que contra todo pronóstico tienen sentido y atrapan. Le da sentido a lo inconexo.
Otros son diálogos o narraciones normales que mas o menos llevan una historia que nos muestra melancolía, jazz, alcohol y sensualidad. Oliveira, La Maga y los extraños miembros de El Club de la Serpiente son mentes solitarias y perdidas intentando ignorar el paso del tiempo y eligiendo que parte de la realidad contemplar. Hay conversaciones tan intelectuales en un punto como incoherentes pocas frases después. Es terrible lo que Cortázar divaga, se enrosca y se desenrosca para ciertos conceptos, y sin embargo hay algo atractivo y lleno de melancolía que no es sencillo ignorar.
Por momentos incluso tuve la sensación de que simplemente se estaba riendo de los lectores, haciéndonos leer algunos de los recovecos de su mente en la voz de Oliveira. Es interesante y desconcertante por partes iguales. Pasa del delirio inconexo a la poesía tan abruptamente que hay que hacer un sacudón/despeje mental para darse cuenta de que el texto volvió a tener sentido. Es raro el efecto de esos capítulos, ahora comprendo por qué a este libro o lo aman o lo odian.
Tardé sus buenas páginas en darme cuenta de que los momentos más delirantes pertenecían a la mente de Horacio. Cuando uno piensa lo hace de forma caótica y desordenada, y eso es precisamente lo que está escrito, muchas veces sin comas ni ningún otro signo de puntuación. De forma inesperada intercala frases en inglés, francés y pedazos de canciones. Todo es posible en esta contra-novela surrealista.
Tiene algo que hace caer el ánimo y me costó mucho darme cuenta de qué era, pero creo que finalmente lo entendí.
En principio creí que era porque están todos los personajes sumidos en la melancolía, porque ninguno realmente parece saber qué hacer con su vida o porque en el fondo son un grupo de no-adaptados que se juntan para hablar y no hacer mucho más que quejarse y opinar sobre todo pero sin que nadie realmente se mueva. Lo dice en el texto mismo: «Bueno, él era un argentino que llevaba un tiempo en parís, tratando de... Vamos a ver, ¿qué era lo que trataba de?»
Pero finalmente llegué a la conclusión de que Rayuela es como un tango, y que lo que Cortázar buscó transmitir fue la melancolía porteña. Es curioso el efecto, te va volteando de a poco con melancolía, sentimentalismos de macho y una visión considerablemente negativa de todo. Hubo momentos en que tuve que cambiar de libro y leer algo más liviano porque mi ánimo se estaba cayendo de forma considerable.
Además está lleno de argentinismos, cosa que me resultó muy raro al principio. Hay mucho lunfardo y una enorme cantidad de referencias a costumbres nacionales que a un extranjero le pueden resultar un poco desconocidas. Me pregunto cómo será la versión traducida a otros idiomas.
Me gustó haberlo leído en orden primero, es interesante la sensación de infinito que produce releer lo ya leído. No pasa como con otras novelas porque ésta es tan compleja y desestructurada (en sentido de que no hay realmente una linea cronologica demasiado palpable) que es dificil recordar qué había en cada capítulo. Además ahora ya conocía a los personajes y entendí mejor algunas de las cosas que dicen, o que se dice de ellos.
Y así como hay dos formas de leerlo, también hay dos finales. Uno está en el capítulo 55 y es tan extraño como el resto del libro, y el otro... el otro es una especie de broma que una vez más nos juega Cortázar. Noté que en la versión extensa nunca pasamos por el capítulo 55, aunque ese mismo texto está incluído (o casi todo) en otro de los capítulos "prescindibles" y sigue adelante.
Decidirme por una nota fue complicado.
Mi gran conflicto interno se generó por lo siguiente: objetivamente no cabe duda de que Rayuela es un libro excelente. Desde el sistema extraño hasta la forma de escribir es magnífico, tiene pasajes y frases maravillosas (muchas de las cuales me guardé)... pero por alguna razón no me logré conectar realmente ni con la historia ni con los personajes... así que opté por promediar.
Y paf, se acabó.
Reseña de Libros junto al mar
Me pareció una genialidad el sistema y un lío bárbaro también. Es muy original e inteligente, y me gustó aún más cuando, mirándolo con más atención, me di cuenta de que ese desorden de la guía no es tan desordenado como creí (pero parece).
Lo leí dos veces seguidas primero de forma ordenada y luego desordenada. La versión más extensa ayuda a comprender algunas cosas, como por ejemplo el por qué este libro está compaginado así. Hay un personaje que me pareció que podría ser el mismo Cortázar participando de su novela: un escritor llamado Morelli que le pide al protagonista que reuna los fragmentos de su libro que están distribuídos en su departamento, y supongo que esa es la razón de que la tabla de direcciones nos haga saltar tanto. Claramente Oliveira y compañía confundieron el orden de los capítulos.
El primer capítulo es maravilloso.
Mi primer pensamiento fue que los ojos se deslizaban sobre el texto como si fuera seda. Nos encontramos junto a Horacio Oliveira recorriendo las calles de París y pensando en La Maga.
Con ella hay una relación de amor-odio que nunca queda clara, aunque en la versión extensa parece un poco más profundizada o explicada. Al leer los "capítulos prescindibles" que aparecen a partir del 56 da la sensación de que Oliveira realmente estuviese enamorado de ella. Leyendo la versión breve no parece tan así.
No hay un esquema verdadero en este libro y por eso es dificil hablar de un argumento, además de que cambia de tipo de narrador constantemente. Lo dice Morelli: «Intentar en cambio un texto que no agarre al lector pero que lo vuelva obligadamente cómplice al murmurarle, por debajo del desarrollo convencional, otros rumbos más esotéricos.» y «Provocar, asumir un texto desaliñado, desanudado, incongruente, minuciosamente antinovelístico (aunque no antinovelesco).»
Este libro es un caos organizado. Pero para encontrar lo organizado hay que traspasar el caos, y eso puede costar, especialmente el capítulo 34 donde intercala la lectura de un libro con los pensamientos de Horacio y que produce un efecto similar a un licuado cerebral.
Y así me había encontrado con la Maga, que era mi testigo y mi espía sin saberlo, y la irritación de estar pensando en todo eso y sabiendo que como siempre me costaba mucho menos pensar que ser, que en mi caso el ergo de la frasecita no era tan ergo ni cosa parecida, con lo cual así íbamos por la orilla izquierda, la Maga sin saber que era mi espía y mi testigo, admirando enormemente mis conocimientos diversos y mi dominio de la literatura y hasta del jazz cool, misterios enormísimos para ella.
Algunos capítulos son un terrible delirio y mezcla de frases extrañas que contra todo pronóstico tienen sentido y atrapan. Le da sentido a lo inconexo.
Otros son diálogos o narraciones normales que mas o menos llevan una historia que nos muestra melancolía, jazz, alcohol y sensualidad. Oliveira, La Maga y los extraños miembros de El Club de la Serpiente son mentes solitarias y perdidas intentando ignorar el paso del tiempo y eligiendo que parte de la realidad contemplar. Hay conversaciones tan intelectuales en un punto como incoherentes pocas frases después. Es terrible lo que Cortázar divaga, se enrosca y se desenrosca para ciertos conceptos, y sin embargo hay algo atractivo y lleno de melancolía que no es sencillo ignorar.
Por momentos incluso tuve la sensación de que simplemente se estaba riendo de los lectores, haciéndonos leer algunos de los recovecos de su mente en la voz de Oliveira. Es interesante y desconcertante por partes iguales. Pasa del delirio inconexo a la poesía tan abruptamente que hay que hacer un sacudón/despeje mental para darse cuenta de que el texto volvió a tener sentido. Es raro el efecto de esos capítulos, ahora comprendo por qué a este libro o lo aman o lo odian.
Tardé sus buenas páginas en darme cuenta de que los momentos más delirantes pertenecían a la mente de Horacio. Cuando uno piensa lo hace de forma caótica y desordenada, y eso es precisamente lo que está escrito, muchas veces sin comas ni ningún otro signo de puntuación. De forma inesperada intercala frases en inglés, francés y pedazos de canciones. Todo es posible en esta contra-novela surrealista.
Seamos serios, Horacio, antes de enderezarnos muy de a poco y apuntar hacia la calle, preguntémonos con el alma en la punta de la mano (¿la punta de la mano?) En la palma de la lengua, che, o algo así.
Tiene algo que hace caer el ánimo y me costó mucho darme cuenta de qué era, pero creo que finalmente lo entendí.
En principio creí que era porque están todos los personajes sumidos en la melancolía, porque ninguno realmente parece saber qué hacer con su vida o porque en el fondo son un grupo de no-adaptados que se juntan para hablar y no hacer mucho más que quejarse y opinar sobre todo pero sin que nadie realmente se mueva. Lo dice en el texto mismo: «Bueno, él era un argentino que llevaba un tiempo en parís, tratando de... Vamos a ver, ¿qué era lo que trataba de?»
Pero finalmente llegué a la conclusión de que Rayuela es como un tango, y que lo que Cortázar buscó transmitir fue la melancolía porteña. Es curioso el efecto, te va volteando de a poco con melancolía, sentimentalismos de macho y una visión considerablemente negativa de todo. Hubo momentos en que tuve que cambiar de libro y leer algo más liviano porque mi ánimo se estaba cayendo de forma considerable.
Además está lleno de argentinismos, cosa que me resultó muy raro al principio. Hay mucho lunfardo y una enorme cantidad de referencias a costumbres nacionales que a un extranjero le pueden resultar un poco desconocidas. Me pregunto cómo será la versión traducida a otros idiomas.
De alguna manera habían ingresado en otra cosa, en ese algo donde se podía estar de gris y ser de rosa, donde se podía haber muerto ahogada en un río (y eso ya no lo estaba pensando ella) y asomar en una noche de Buenos Aires para repetir en la rayuela la imagen misma de lo que acababan de alcanzar, la última casilla, el centro del mandala, el Ygdrassil vertiginoso por donde se salía a una playa abierta, a una extensión sin límites, al mundo debajo de los párpados que los ojos vueltos hacia adentro reconocían y acataban.
Me gustó haberlo leído en orden primero, es interesante la sensación de infinito que produce releer lo ya leído. No pasa como con otras novelas porque ésta es tan compleja y desestructurada (en sentido de que no hay realmente una linea cronologica demasiado palpable) que es dificil recordar qué había en cada capítulo. Además ahora ya conocía a los personajes y entendí mejor algunas de las cosas que dicen, o que se dice de ellos.
Y así como hay dos formas de leerlo, también hay dos finales. Uno está en el capítulo 55 y es tan extraño como el resto del libro, y el otro... el otro es una especie de broma que una vez más nos juega Cortázar. Noté que en la versión extensa nunca pasamos por el capítulo 55, aunque ese mismo texto está incluído (o casi todo) en otro de los capítulos "prescindibles" y sigue adelante.
Y es tonto porque todo eso duerme un poco en vos, no habría más que sumergirte en un vaso de agua como una flor japonesa y poco a poco empezarían a brotar los pétalos coloreados, se hincharían las formas combadas, crecería la hermosura.
Decidirme por una nota fue complicado.
Mi gran conflicto interno se generó por lo siguiente: objetivamente no cabe duda de que Rayuela es un libro excelente. Desde el sistema extraño hasta la forma de escribir es magnífico, tiene pasajes y frases maravillosas (muchas de las cuales me guardé)... pero por alguna razón no me logré conectar realmente ni con la historia ni con los personajes... así que opté por promediar.
Y paf, se acabó.
Reseña de Libros junto al mar
July 1, 2016
1. "A General Idea is Enough" (First Impressions)
When I started reading this novel, I was surprised at how much I enjoyed the writing. (-871)
Each short (!) chapter seemed like an extrapolation on a single image in a photo album or a contribution to a literary almanac. Unlike a chronological album of holiday snaps, it didn't seem to matter much in what order the images were displayed. I adapted to jumping around the chronology pretty quickly.
The first part of the book was a panoramic view of the domestic lives of a small group of Hispano-Argentine expatriates living in Paris in the late 1950's. There was too little of the proceedings of the Serpent Club (a collection of would-be artists, writers and hobby philosophers whose debates I'd looked forward to) for my liking. In the second part of the first half, one of them (Horacio Oliveira) returns to Buenos Aires.
I peeked at the chapters in the second half of the book in the suggested hopscotch order, but they didn't really add much of interest to what I'd already read, at least initially. They seemed to be more of the same. Mere footnotes. Cortazar described them as "expendable". Maybe he was right?
These later chapters originally ended up on Cortazar's cutting room floor. Then he (or his editor) left them in and built the hopscotch structure around them, as if to salvage some value from his writing time and the secondary images in his album. (-741) The question is whether this is merely a gimmick and whether it weakens or strengthens the work as a whole.
2. Dramatic Intermission
"Hopscotch" challenges you to conclude that it would be better fiction if it had been:
* read differently;
* written differently;
* written by somebody else;
* read by somebody else.
3. Nominal Alterity
Cortázar must have been confronted by a number of titular options for his work:
* "Hopscotch";
* "Hotchpotch";
* "Topnotch";
* "Deathwatch";
* "Stopwatch".
4. Owed to Post-Modernism
[In the words of Julio Cortázar]
"Oh, they came from behind
Oh, they came from behind
And they stuck a pole up his aaass-hole
It wouldn't come out
It wouldn't come out
The poor man was out of his mind.
(Repeat)"
5. From Circus to Clinic
One of the qualities that appeals to me about Post-Modernist fiction is its sense of playfulness. (-791) The sense of play here (in the first half, at least) is infrequent and not particularly convincing. (-901) While humour often counteracts the excesses of rationality, here it accompanies a slow decline into madness, both of the protagonist and of this reader.
The first half of the novel is 350 pages long, which is not especially long for a maximalist (postgraduate hipster jargon for "long") work. But it was more than enough to make me question whether I could or should continue with the offcuts (against my better judgement, I decided to continue). Maximalism seems to challenge the author to simply fill the available space with words, regardless of whether they make for a vivid language (or any other) experience. (-732)
I've seen this novel described as "exhilarating" and "mysteriously beautiful". (-735) It's a mystery how anybody could form this opinion, even though I accept that reading is a subjective pleasure. But when it comes to opinions about the merits of a book, can't you show us, don't just tell us. Isn't literary opinion and judgment more than just imperious assertion and declaration? (-781)
It took me gargantuan determination and persistence to work my way through the tedium. (-731) This was like observing a human imagination, word by word, page by page, converting ephemera into detritus. (-841) I don't think I've ever been so relieved to finally put down a book (William T Vollmann excepted). (-761) Have these authors no respect for language or readers or time? (-792) How is it that the maximalist novel has become just a way for a so-called writer to expend or spend their time in vast, expansive quantities? Any wonder that half of the book, even in the author's opinion, is "expendable"! Why does inspiration suffer when too much perspiration is devoted to it or to its avoidance? Why do we readers so willingly contribute our time as well? (-931) Why do we indulge the self-indulgent? (-1414) Haven't we all got better things to do and think and create and enjoy? (-733)
6. Narrative Self-Reflection
Much Post-Modern fiction contains at least one sentence that acts as a description or review of the entire work. There are many in "Hopscotch". In fact, they're just about the only sentences worth quoting.
"Everything was perfect in the circus, a spangled fraud with wild music..."
"I'll have to tell you all about it someday if it's worth the trouble, and it isn't..."
"This sounds like a dialogue between two idiots..."
"What I really am is a bad parody of Faulkner..."
"A fixation, a touch of idiocy. REWIND. This will be funny: Faulkner. Cheap effects. STOP. It isn't very funny listening to myself again. All this should take time, time, time. All this should take time. REWIND..."
"Pure corn...Misapplied tenderness..."
"All the words he used to fill the notebook along with great flourishes in the air and shrill whistles made him laugh like a madman..."
"It would have been so easy to organise a coherent scheme, an order of thought and life, a harmony..."
"The episode was cute and didn't have much to offer..."
"Both of them knew that the other one was thinking that this was all a comedy of idiots..."
"Do you think we're in some kind of kindergarten here?"
"Can't you see it's a bad dream?"
"Let's not fall into any quick swoon over it."
7. An Explanation of the Impossibility of Being Understood
Perhaps, on the other hand, a reader can glean some sort of meaning or understanding amidst the sheer volume of words (-734). However, at the same time, the novel questions the concepts of meaning and understanding, as if they are pointless quests:
"Who climbs up to the hole unless it is to wish to come down changed and find one's self again, but in a different way, with one's people..."
"Problems are like Primus heaters, everything is fine until they blow up. I could tell you that there are teleological problems on this earth. They don't seem to exist, like right now, and what happens is that the clock in the bomb is set for twelve o'clock tomorrow. Tick-tock, tick-tock, everything's fine. Tick-tock..."
"But it's as if something is talking, something is using us to talk. Don't you get that feeling? Don't you think we're inhabited in some sort of way? I mean...It's hard to explain, really..."
"You understand, sometimes it occurs to me that I might be able to tell you...I don't know, perhaps right now words would be good for something, could be useful to us. But since they're not words from everyday life and mate in the courtyard, well-oiled conversation, one draws back, from his best friend, no less, who is the one we have most trouble telling such things to. Doesn't it happen to you, that sometimes you confide much more in just anybody..."
"You talk about understanding each other, but basically you realise that I also want to come to some sort of understanding with you, and you means much more than you yourself. The burden is the fact that real understanding is something else. We're satisfied with too little. When friends understand each other well, when lovers understand each other well, when families understand each other well, then we think that everything is harmonious. Pure illusion, a mirror for larks. Sometimes I think there's more understanding between two people punching each other in the face than among those who are there looking on from outside..."
"You think you're going to explain something, and it gets worse every time..."
"Explanation is a well-dressed mistake. Make a note of that..."
"Everything could have meaning just as long as it was extrapolated, the whinevitable whextrapolation at the metaphysical whour, that stately word was always on time...But how many times had he gone through the same cycle on dozens of corners and in cafes in so many cities, how many times had he reached similar conclusions, felt better, thought he could begin to live in a different way?"
"The change from circus to [mental] clinic was like a step forward..."
"Oliveira appeared, and they had to explain to him with whispers and hidden gestures that everything was going along fine and that nobody understood much of anything..."
"It all means you don't exist or I don't exist, or that we're so stupid we believe this..."
8. Crazy Stupid Love's Labour's Lost
In the end, I couldn't help being reminded of the film "Betty Blue", in which love is conquered by madness. Here, love is plagued by misunderstanding, incomprehension and impossibility.
"Maybe love was the highest enrichment, a giver of being; but only by bungling it could one avoid its boomerang effect, let it run off into nothingness, and sustain one's self alone again on this new step of open and porous reality. Killing the beloved object, that ancient fear of man, was the price paid for not stopping on the stairs, just as Faust's plea to the passing moment would not have made sense if he had not abandoned it at the same time, just as one puts down an empty glass on the table."
"At the same time he understood that it was certain, that in one way or other he had transgressed the world of Talita and Traveler, without acts, without intentions even, nothing more than giving in to a nostalgic whim..."
"The three of them loved reading with commentaries, each in his own way, polemics from the Hispano-Argentine pleasure in wanting to convince and never accepting contrary opinion, and the undeniable possibilities of laughing like crazy and feeling themselves above suffering humanity under the pretext of helping it come out of its shitty contemporary situation..."
"Look at him, making the three of them dance a slow, interminable pattern..."
9. Himmel und Hölle
A suggestion to the author and the reader about playing "Hopscotch":
"Pick up a pebble and try again..."
Or, at least, try something different, something else. (-801)(-1411)
10. Expendable Notes, Quotes and Wall Labels
Much Post-Modernist art is accompanied by wall labels that explain the work or the artist's intent. This assumes that their intent is not adequately conveyed by the work itself or detectable by the viewer. It also seeks to add a verbal credibility to a visual work.
Much of Part 2 of "Hopscotch" consists of wall labels that express Cortazar's writing goals (in the guise of manifestoid musings by the writer, Morelli, mainly in chapter 99). (-891) Some of it supplies details of the characters in the novel that are dispensable or could have been incorporated into part 1. (-861)
The hopscotch structure isn't important enough to describe as a gimmick, but its aesthetic role is overstated. You don't have to read it in the suggested order of reading chapters, if you don't want to.
The distinction between the two parts could be removed, as well as the suggested order, and the novel would make just as much sense, if not more (this is, after all, how most of us will read it the first time).
Despite Morelli's manifesto in chapter 99, Cortazar does little to make the reader an accomplice in any metafictional enterprise he might have in his mind. It remains there, to his and our frustration. Chapter 99 contains a manifesto that the novel doesn't really live up to.
11. "A Fusion of Parts"
Ultimately, you could almost say that the novel is a unity that tricks readers into believing that it is made up of fragments. Which it might be/is/does. Without any desire for coherence.
---------------------------------------
731 Yes, but who will cure us of the dull fire?
732 How often I wonder whether this is only writing, in an age in which we run towards deception through infallible equations and conformity machines.
733 Too easy a solution.
734 An invented fire burns in us.
735 We invent our conflagration.
741 Acceptance of the pebble and of Beta Centauri, from the pure-as-anodyne to the pure-as-excess.
761 Oh, you know, fear is not my forte.
781 All endearment is an ontological clawing, yes, an attempt to seize the unseizable.
791 To attempt a text that would not clutch the reader but which would oblige him to become an accomplice as it whispers to him underneath the conventional exposition other more esoteric directions.
792 The reader would be able to become a coparticipant and cosufferer of the experience through which the novelist is passing, at the same time and in the same form.
801 I mean something else, almost impossible to grasp.
841 Imagination has been praised to excess.
861 It was easier to understand Morelli from the quotes he used than from his personal meanderings.
871 Why is it necessary at certain times to say: 'I loved that'?
891 Explain me something before I fall asleep.
901 The whego and the whother.
931 A sea of tongues licking the ass of the world...
1411 It didn't take many pages to see that Morelli was aiming at something else.
1412 The apparent paradox lay in that Morelli was accumulating episodes that were imagined and focused in the most diverse forms, trying to attack them and resolve them with every skill of a writer worthy of the name.
1413 It was hard to deny belief in the fact that a flower could be beautiful to no end; it was bitter to accept the fact that one could dance in darkness. Morelli's allusions to an inversion of signs, to a world seen with other and from other dimensions, as an inevitable preparation for a purer vision (and all of this in a resplendently written passage, and at the same time suspicious of the farce, of icy irony before the mirror) exasperated them as it offered them the most of an almost hope, of a justification, but at the same time denied them total security, keeping them in an unbearable ambiguity. If there was any consolation left it was the thought that Morelli too moved about in that same ambiguity, orchestrating a work whose legitimate first hearing could well have been the most absolute of silences.
1414 That's how they went along through the pages, cursing and fascinated...
1471 To have the strength to plunge into the midst of parties and crown the head of the dazzling [lady/lord] of the house with a beautiful green frog, a gift of night, and suffer without horror the vengeance of [her/his] lackeys.
1541 A sensitive freemasonry, the voluptuous feeling of being one of so few partaking of an adventure.
1551 Why be ashamed of masturbating? A lesser art next to the other one, but in any case it does have its divine proportions, its unities in time, action, and place, and any other rhetoric you might want to apply.
1552 We can't sit on this bench all day.
001. "I jes hope what I been writin down hear do somebody some good so he take a good look at how he livin and he dont be sorry when it too late and everythin is gone down the drain cause it his own fault."
THE NOVEL GIVES BOTH WRITERS AND READERS THE OPPORTUNITY TO MAKE UP THEIR OWN MINDS.
When I started reading this novel, I was surprised at how much I enjoyed the writing. (-871)
Each short (!) chapter seemed like an extrapolation on a single image in a photo album or a contribution to a literary almanac. Unlike a chronological album of holiday snaps, it didn't seem to matter much in what order the images were displayed. I adapted to jumping around the chronology pretty quickly.
The first part of the book was a panoramic view of the domestic lives of a small group of Hispano-Argentine expatriates living in Paris in the late 1950's. There was too little of the proceedings of the Serpent Club (a collection of would-be artists, writers and hobby philosophers whose debates I'd looked forward to) for my liking. In the second part of the first half, one of them (Horacio Oliveira) returns to Buenos Aires.
I peeked at the chapters in the second half of the book in the suggested hopscotch order, but they didn't really add much of interest to what I'd already read, at least initially. They seemed to be more of the same. Mere footnotes. Cortazar described them as "expendable". Maybe he was right?
These later chapters originally ended up on Cortazar's cutting room floor. Then he (or his editor) left them in and built the hopscotch structure around them, as if to salvage some value from his writing time and the secondary images in his album. (-741) The question is whether this is merely a gimmick and whether it weakens or strengthens the work as a whole.
2. Dramatic Intermission
"Hopscotch" challenges you to conclude that it would be better fiction if it had been:
* read differently;
* written differently;
* written by somebody else;
* read by somebody else.
3. Nominal Alterity
Cortázar must have been confronted by a number of titular options for his work:
* "Hopscotch";
* "Hotchpotch";
* "Topnotch";
* "Deathwatch";
* "Stopwatch".
4. Owed to Post-Modernism
[In the words of Julio Cortázar]
"Oh, they came from behind
Oh, they came from behind
And they stuck a pole up his aaass-hole
It wouldn't come out
It wouldn't come out
The poor man was out of his mind.
(Repeat)"
5. From Circus to Clinic
One of the qualities that appeals to me about Post-Modernist fiction is its sense of playfulness. (-791) The sense of play here (in the first half, at least) is infrequent and not particularly convincing. (-901) While humour often counteracts the excesses of rationality, here it accompanies a slow decline into madness, both of the protagonist and of this reader.
The first half of the novel is 350 pages long, which is not especially long for a maximalist (postgraduate hipster jargon for "long") work. But it was more than enough to make me question whether I could or should continue with the offcuts (against my better judgement, I decided to continue). Maximalism seems to challenge the author to simply fill the available space with words, regardless of whether they make for a vivid language (or any other) experience. (-732)
I've seen this novel described as "exhilarating" and "mysteriously beautiful". (-735) It's a mystery how anybody could form this opinion, even though I accept that reading is a subjective pleasure. But when it comes to opinions about the merits of a book, can't you show us, don't just tell us. Isn't literary opinion and judgment more than just imperious assertion and declaration? (-781)
It took me gargantuan determination and persistence to work my way through the tedium. (-731) This was like observing a human imagination, word by word, page by page, converting ephemera into detritus. (-841) I don't think I've ever been so relieved to finally put down a book (William T Vollmann excepted). (-761) Have these authors no respect for language or readers or time? (-792) How is it that the maximalist novel has become just a way for a so-called writer to expend or spend their time in vast, expansive quantities? Any wonder that half of the book, even in the author's opinion, is "expendable"! Why does inspiration suffer when too much perspiration is devoted to it or to its avoidance? Why do we readers so willingly contribute our time as well? (-931) Why do we indulge the self-indulgent? (-1414) Haven't we all got better things to do and think and create and enjoy? (-733)
6. Narrative Self-Reflection
Much Post-Modern fiction contains at least one sentence that acts as a description or review of the entire work. There are many in "Hopscotch". In fact, they're just about the only sentences worth quoting.
"Everything was perfect in the circus, a spangled fraud with wild music..."
"I'll have to tell you all about it someday if it's worth the trouble, and it isn't..."
"This sounds like a dialogue between two idiots..."
"What I really am is a bad parody of Faulkner..."
"A fixation, a touch of idiocy. REWIND. This will be funny: Faulkner. Cheap effects. STOP. It isn't very funny listening to myself again. All this should take time, time, time. All this should take time. REWIND..."
"Pure corn...Misapplied tenderness..."
"All the words he used to fill the notebook along with great flourishes in the air and shrill whistles made him laugh like a madman..."
"It would have been so easy to organise a coherent scheme, an order of thought and life, a harmony..."
"The episode was cute and didn't have much to offer..."
"Both of them knew that the other one was thinking that this was all a comedy of idiots..."
"Do you think we're in some kind of kindergarten here?"
"Can't you see it's a bad dream?"
"Let's not fall into any quick swoon over it."
7. An Explanation of the Impossibility of Being Understood
Perhaps, on the other hand, a reader can glean some sort of meaning or understanding amidst the sheer volume of words (-734). However, at the same time, the novel questions the concepts of meaning and understanding, as if they are pointless quests:
"Who climbs up to the hole unless it is to wish to come down changed and find one's self again, but in a different way, with one's people..."
"Problems are like Primus heaters, everything is fine until they blow up. I could tell you that there are teleological problems on this earth. They don't seem to exist, like right now, and what happens is that the clock in the bomb is set for twelve o'clock tomorrow. Tick-tock, tick-tock, everything's fine. Tick-tock..."
"But it's as if something is talking, something is using us to talk. Don't you get that feeling? Don't you think we're inhabited in some sort of way? I mean...It's hard to explain, really..."
"You understand, sometimes it occurs to me that I might be able to tell you...I don't know, perhaps right now words would be good for something, could be useful to us. But since they're not words from everyday life and mate in the courtyard, well-oiled conversation, one draws back, from his best friend, no less, who is the one we have most trouble telling such things to. Doesn't it happen to you, that sometimes you confide much more in just anybody..."
"You talk about understanding each other, but basically you realise that I also want to come to some sort of understanding with you, and you means much more than you yourself. The burden is the fact that real understanding is something else. We're satisfied with too little. When friends understand each other well, when lovers understand each other well, when families understand each other well, then we think that everything is harmonious. Pure illusion, a mirror for larks. Sometimes I think there's more understanding between two people punching each other in the face than among those who are there looking on from outside..."
"You think you're going to explain something, and it gets worse every time..."
"Explanation is a well-dressed mistake. Make a note of that..."
"Everything could have meaning just as long as it was extrapolated, the whinevitable whextrapolation at the metaphysical whour, that stately word was always on time...But how many times had he gone through the same cycle on dozens of corners and in cafes in so many cities, how many times had he reached similar conclusions, felt better, thought he could begin to live in a different way?"
"The change from circus to [mental] clinic was like a step forward..."
"Oliveira appeared, and they had to explain to him with whispers and hidden gestures that everything was going along fine and that nobody understood much of anything..."
"It all means you don't exist or I don't exist, or that we're so stupid we believe this..."
8. Crazy Stupid Love's Labour's Lost
In the end, I couldn't help being reminded of the film "Betty Blue", in which love is conquered by madness. Here, love is plagued by misunderstanding, incomprehension and impossibility.
"Maybe love was the highest enrichment, a giver of being; but only by bungling it could one avoid its boomerang effect, let it run off into nothingness, and sustain one's self alone again on this new step of open and porous reality. Killing the beloved object, that ancient fear of man, was the price paid for not stopping on the stairs, just as Faust's plea to the passing moment would not have made sense if he had not abandoned it at the same time, just as one puts down an empty glass on the table."
"At the same time he understood that it was certain, that in one way or other he had transgressed the world of Talita and Traveler, without acts, without intentions even, nothing more than giving in to a nostalgic whim..."
"The three of them loved reading with commentaries, each in his own way, polemics from the Hispano-Argentine pleasure in wanting to convince and never accepting contrary opinion, and the undeniable possibilities of laughing like crazy and feeling themselves above suffering humanity under the pretext of helping it come out of its shitty contemporary situation..."
"Look at him, making the three of them dance a slow, interminable pattern..."
9. Himmel und Hölle
A suggestion to the author and the reader about playing "Hopscotch":
"Pick up a pebble and try again..."
Or, at least, try something different, something else. (-801)(-1411)
10. Expendable Notes, Quotes and Wall Labels
Much Post-Modernist art is accompanied by wall labels that explain the work or the artist's intent. This assumes that their intent is not adequately conveyed by the work itself or detectable by the viewer. It also seeks to add a verbal credibility to a visual work.
Much of Part 2 of "Hopscotch" consists of wall labels that express Cortazar's writing goals (in the guise of manifestoid musings by the writer, Morelli, mainly in chapter 99). (-891) Some of it supplies details of the characters in the novel that are dispensable or could have been incorporated into part 1. (-861)
The hopscotch structure isn't important enough to describe as a gimmick, but its aesthetic role is overstated. You don't have to read it in the suggested order of reading chapters, if you don't want to.
The distinction between the two parts could be removed, as well as the suggested order, and the novel would make just as much sense, if not more (this is, after all, how most of us will read it the first time).
Despite Morelli's manifesto in chapter 99, Cortazar does little to make the reader an accomplice in any metafictional enterprise he might have in his mind. It remains there, to his and our frustration. Chapter 99 contains a manifesto that the novel doesn't really live up to.
11. "A Fusion of Parts"
Ultimately, you could almost say that the novel is a unity that tricks readers into believing that it is made up of fragments. Which it might be/is/does. Without any desire for coherence.
---------------------------------------
731 Yes, but who will cure us of the dull fire?
732 How often I wonder whether this is only writing, in an age in which we run towards deception through infallible equations and conformity machines.
733 Too easy a solution.
734 An invented fire burns in us.
735 We invent our conflagration.
741 Acceptance of the pebble and of Beta Centauri, from the pure-as-anodyne to the pure-as-excess.
761 Oh, you know, fear is not my forte.
781 All endearment is an ontological clawing, yes, an attempt to seize the unseizable.
791 To attempt a text that would not clutch the reader but which would oblige him to become an accomplice as it whispers to him underneath the conventional exposition other more esoteric directions.
792 The reader would be able to become a coparticipant and cosufferer of the experience through which the novelist is passing, at the same time and in the same form.
801 I mean something else, almost impossible to grasp.
841 Imagination has been praised to excess.
861 It was easier to understand Morelli from the quotes he used than from his personal meanderings.
871 Why is it necessary at certain times to say: 'I loved that'?
891 Explain me something before I fall asleep.
901 The whego and the whother.
931 A sea of tongues licking the ass of the world...
1411 It didn't take many pages to see that Morelli was aiming at something else.
1412 The apparent paradox lay in that Morelli was accumulating episodes that were imagined and focused in the most diverse forms, trying to attack them and resolve them with every skill of a writer worthy of the name.
1413 It was hard to deny belief in the fact that a flower could be beautiful to no end; it was bitter to accept the fact that one could dance in darkness. Morelli's allusions to an inversion of signs, to a world seen with other and from other dimensions, as an inevitable preparation for a purer vision (and all of this in a resplendently written passage, and at the same time suspicious of the farce, of icy irony before the mirror) exasperated them as it offered them the most of an almost hope, of a justification, but at the same time denied them total security, keeping them in an unbearable ambiguity. If there was any consolation left it was the thought that Morelli too moved about in that same ambiguity, orchestrating a work whose legitimate first hearing could well have been the most absolute of silences.
1414 That's how they went along through the pages, cursing and fascinated...
1471 To have the strength to plunge into the midst of parties and crown the head of the dazzling [lady/lord] of the house with a beautiful green frog, a gift of night, and suffer without horror the vengeance of [her/his] lackeys.
1541 A sensitive freemasonry, the voluptuous feeling of being one of so few partaking of an adventure.
1551 Why be ashamed of masturbating? A lesser art next to the other one, but in any case it does have its divine proportions, its unities in time, action, and place, and any other rhetoric you might want to apply.
1552 We can't sit on this bench all day.
001. "I jes hope what I been writin down hear do somebody some good so he take a good look at how he livin and he dont be sorry when it too late and everythin is gone down the drain cause it his own fault."
THE NOVEL GIVES BOTH WRITERS AND READERS THE OPPORTUNITY TO MAKE UP THEIR OWN MINDS.
February 7, 2018
romanda bizzat bahsedildiği gibi klasik yazarlar öğretmek, romantik yazarlar anlaşılmak istiyor. üçüncü ihtimalde ise okurla yol arkadaşlığı talebi olan yazarlar var. okur bu seçeneklerin hepsinde yazarla anlaşmak durumunda. yazar öğretiyorsa öğrenmeye çalışacak, yazar anlaşılmak istiyorsa anlamaya çalışacak, yol arkadaşlığı istiyorsa yazara arkadaş olacak. cortazar seksek'te okuru bu anlaşmasını bozmaya zorluyor. önce, daha romana başlamadan iki farklı okuma biçimi olduğunu belirtiyor, "öbür kitaplar gibi" bir kitap okumak isteyen okurlarla iddialı okurları ayırıyor. sonra sıçramalı anlatısıyla okurun karşısına dikiliyor adeta. okurun kendini hikayeye bırakmasına izin vermiyor.
yazar yazma coşkusuna kapılmıyorsa okur okuma keyfine dalmasın, yazar arıyorsa okur da arasın, düşünsün ve hatta bir noktadan sonra okur bu döngüden de yazardan da kurtulsun ve ne yapıyorsa, o noktadan sonra ne yapabiliyorsa yapsın. zor mu zor, karmaşık mı karmaşık ama sadece romanın dünyasının sorunu değil bu, okurun bizzat yaşadığı dünya da böyle. romanın biçim oyunları değil söz konusu olan, dünyanın parçalanmışlığı, insanın dağılmışlığı...seksek zamanındaki deneysel-devrimsel etkisi bir tarafa bugün bizler için de farklı, özel bir okuma deneyimi sunuyor bu sebeple, birçok sebeple. okunmalı.
yazar yazma coşkusuna kapılmıyorsa okur okuma keyfine dalmasın, yazar arıyorsa okur da arasın, düşünsün ve hatta bir noktadan sonra okur bu döngüden de yazardan da kurtulsun ve ne yapıyorsa, o noktadan sonra ne yapabiliyorsa yapsın. zor mu zor, karmaşık mı karmaşık ama sadece romanın dünyasının sorunu değil bu, okurun bizzat yaşadığı dünya da böyle. romanın biçim oyunları değil söz konusu olan, dünyanın parçalanmışlığı, insanın dağılmışlığı...seksek zamanındaki deneysel-devrimsel etkisi bir tarafa bugün bizler için de farklı, özel bir okuma deneyimi sunuyor bu sebeple, birçok sebeple. okunmalı.
July 2, 2019
Rayuela, Hopscotch, Cortazar. I approached this novel with a certain degree of trepidation. There are only three books I’ve read before my 22nd birthday which have left a very powerful impression on me: Two Captains which i've read when i was nine (though it is not a children book); The Master and Margarita when i was 17 and Cortazar at 22. I’ve re-read "Two Captains" in my 30s and it was still impressive. I am still to re-read "Master and Margarita" exactly because i am afraid to spoil the impression of my youth. And this one. I haven't even read it in full back then. The books were scarce when i was a student in St Petersburg. I was given a printout of the first two parts for a few days. So that what i’ve read. Back then, i was totally overwhelmed by the “olive-ashen” ambience it left inside me. Later, in early naughties, i've got myself a copy. But it was sitting on my shelf until now. When i’ve opened it, i had a mixed feeling of anticipation and scepticism. But then I've read the first paragraph:
“WOULD I find La Maga? Most of the time it was just a case of my putting in an appearance, going along the Rue de Seine to the arch leading into the Quai de Conti, and I would see her slender form against the olive-ashen light which floats along the river as she crossed back and forth on the Pont des Arts, or leaned over the iron rail looking at the water. It was quite natural for me to climb the steps to the bridge, go into its narrowness and over to where La Maga stood. She would smile and show no surprise, convinced as she was, the same as I, that casual meetings are apt to be just the opposite, and that people who make dates are the same kind who need lines on their writing paper, or who always squeeze up from the bottom on a tube of toothpaste.”
And i've realised - many things have changed since i was 22. I’ve moved countries, I’ve seen Paris many times, the city that plays its unique role in the novel. I’ve had a family. But there was one thing which has not changed at all. This first paragraph has totally left me skinless, and vulnerable and ready to dive in head first into this book. It is not about love - it is love itself; it is not about melancholy - it is melancholy; it is not about art of literature, it is the art.
Of course it is a very different experience to read it in my 40s compared to reading it in my early 20s. When i’ve read it first time, I appreciated the layer of bohemian existence and philosophic discourse.
“In Paris we’ re like fungus, we grow on railings of staircases, in dark rooms with greasy smells, where people make love all the time and then fry some eggs and put Vivaldi records, light cigarettes, and talk…”
That was exactly my life and the life of my friends, and we managed to work as well being students. I do not know how. We just did not sleep I guess.
Only, when i read it now, I've realised that Cortazar wrote it approaching 50 going through an existential crisis. I did not realise back then that the main character is 40. Cortazar was surprised that his novel has become so popular between the 20 year olds. But it is not that surprising - that is the age when one first time realises that life is not something which happens to you, it is yours. But you still have time and desire to think about what matters, time and desire not to think always about the consequences of your actions…
Now, when i read this i see the man, formally a looser.. The man who keeps searching for an absolute which he feels somewhere near almost palpably but tries to define with words, tries to bring into the reality with the clarity and intellect, but it does not work. While there is a woman next to him, with the telling name La Maga. “There are metaphysical rivers she swims in them. I describe and define and desire those rivers but she swims in them.” She does not need to describe and define. And he is going to lose her… Is it all? Yes, for those who look for a plot. Maybe there is more loss, even tragedy, and more joy, more absurd and even humour. There is Paris which is so close one can touch it, and there is, more exotically, an apartment block and a madhouse in Buenos Aires. Many more things shuffle and form patterns “as pretty as can be” like a kaleidoscope in the book which two gays are watching detained overnight in a police truck.
This novel is formally inventive. One can read it practically in any order. And this time, I’ve read it following Cortazar’s map hopping the chapters according to the scheme provided in the prologue. I would strongly recommend to do it that way. First of all, it is such a pleasurable dextral experience to be lost in the middle of the book, to go from almost end to almost beginning and never know what comes next. Secondly, it enriches the reading, allows to step out of the limitations and predictability of the linear narrative. One shares with the author a process of contemplating different matters from philosophy to literary craft, witnesses the experiments with the styles, poetic digressions, or sometimes just dives into a detail of another chapter. It is disorienting, but exhilarating and somehow extremely satisfying. Vilas-Matas said that the novel succeeds when it makes the reader somewhat into a writer or into a poet. In this novel, Cortazar voices through his alter-ego, Morelli that the reader should feel as an accomplice with the writer. Hopscotch certainly provided me this.
I felt a strong influence of Dostoevsky in this novel. There is an episode when the main character, Horacio Oliveira, is called “an inquisitor”. Also the final scene of the 2nd part when the main character is having a stand off with his friend is allegedly inspired by the confrontation between Rogozin and Myshkin in The Idiot. It is a Dostoevskian novel in its core, but only if Dostoevsky would be allowed to be more romantic, less neurotic and less religious. The feeling of recklessness and fatalism also reminded me The Unbearable Lightness of Being.
Each chapter of the book is compositionally complete. And some of them are simply perfect. It made me cry and laugh within a few pages, but also made me think about the language, its limitations. How, when we utter something it suddenly becomes the history, and stops being the feeling:
“A whole canfield of words has grown up between La Maga and me, we have only been separated by a few hours and a few blocks any my sorrow is already CALLED sorrow, and my love is called love… I shall keep on feeling less and less and remembering more and more, but what is memory if not the language of feeling, a dictionary of faces and days and smells which repeat themselves like the verbs and adjectives in a speech, sneaking in behind the thing itself, into the pure present, making us sad or teaching us vicariously until one’s self itself becomes a vicar, the backward-looking face its eyes wide, the real face slowly becomes dim as in old pictures and Janus is suddenly any one of us. I’am saying all of this to Crevel, but i am speaking to La Maga now that we are so far apart. And i don’t talk to her with the words that only sued to serve to make us to misunderstand each other, now that its too late I begin to choose others, hers, the ones wrapped up in what she understands and which has no name, sparks and emanations which crackle in the air between two bodies or which can fill a room or a line or poetry with gold dust. “
He experiments a lot with the ways of communicating, where the meaning lies. The one of the memorable chapters for me was Chapter 34 when Horacio picks a novel by Benito Perez Galdos left by La Maga. He reads it and thinks about it. What we have is a line from the novel followed by the line of his thoughts while he reads it. And the whole chapter is going like that. That was just brilliant, so effective and so disorienting something like juggling many balls…
I can write another 10 pages about this book. But i finish for now by saying I am envious of people who’ve read it in original (English translation is famously good, but still it is a translation. There is a lot of French which is left untranslated. But I had my Russian copy which is excellent and contains copious notes). I'm even more envious of those who are still to discover this novel for themselves.
“Hopscotch is played with a pebble that you move with the tip of your toe.The thing you need: a sidewalk, a pebble, a toe, and a pretty check drawing, preferably in colours. On top is Heaven, you almost always miscalculate and the stone goes off the drawing. But little by little you start to get the knack of how to jump over the different squares and then one day you learn how to leave the Earth and make the pebble climb up into Heaven, the worst part of it is that precisely at that moment, when practically no one has learned how to make the pebble climb up into Heaven, childhood is over all of a sudden and you are into novels, into the anguish of the senseless divine trajectory, into speculation about another Heaven that you have to learn to reach too. And since you have come out of childhood, you forget that in order to get to Heaven you have to have a pebble and a toe.”
“WOULD I find La Maga? Most of the time it was just a case of my putting in an appearance, going along the Rue de Seine to the arch leading into the Quai de Conti, and I would see her slender form against the olive-ashen light which floats along the river as she crossed back and forth on the Pont des Arts, or leaned over the iron rail looking at the water. It was quite natural for me to climb the steps to the bridge, go into its narrowness and over to where La Maga stood. She would smile and show no surprise, convinced as she was, the same as I, that casual meetings are apt to be just the opposite, and that people who make dates are the same kind who need lines on their writing paper, or who always squeeze up from the bottom on a tube of toothpaste.”
And i've realised - many things have changed since i was 22. I’ve moved countries, I’ve seen Paris many times, the city that plays its unique role in the novel. I’ve had a family. But there was one thing which has not changed at all. This first paragraph has totally left me skinless, and vulnerable and ready to dive in head first into this book. It is not about love - it is love itself; it is not about melancholy - it is melancholy; it is not about art of literature, it is the art.
Of course it is a very different experience to read it in my 40s compared to reading it in my early 20s. When i’ve read it first time, I appreciated the layer of bohemian existence and philosophic discourse.
“In Paris we’ re like fungus, we grow on railings of staircases, in dark rooms with greasy smells, where people make love all the time and then fry some eggs and put Vivaldi records, light cigarettes, and talk…”
That was exactly my life and the life of my friends, and we managed to work as well being students. I do not know how. We just did not sleep I guess.
Only, when i read it now, I've realised that Cortazar wrote it approaching 50 going through an existential crisis. I did not realise back then that the main character is 40. Cortazar was surprised that his novel has become so popular between the 20 year olds. But it is not that surprising - that is the age when one first time realises that life is not something which happens to you, it is yours. But you still have time and desire to think about what matters, time and desire not to think always about the consequences of your actions…
Now, when i read this i see the man, formally a looser.. The man who keeps searching for an absolute which he feels somewhere near almost palpably but tries to define with words, tries to bring into the reality with the clarity and intellect, but it does not work. While there is a woman next to him, with the telling name La Maga. “There are metaphysical rivers she swims in them. I describe and define and desire those rivers but she swims in them.” She does not need to describe and define. And he is going to lose her… Is it all? Yes, for those who look for a plot. Maybe there is more loss, even tragedy, and more joy, more absurd and even humour. There is Paris which is so close one can touch it, and there is, more exotically, an apartment block and a madhouse in Buenos Aires. Many more things shuffle and form patterns “as pretty as can be” like a kaleidoscope in the book which two gays are watching detained overnight in a police truck.
This novel is formally inventive. One can read it practically in any order. And this time, I’ve read it following Cortazar’s map hopping the chapters according to the scheme provided in the prologue. I would strongly recommend to do it that way. First of all, it is such a pleasurable dextral experience to be lost in the middle of the book, to go from almost end to almost beginning and never know what comes next. Secondly, it enriches the reading, allows to step out of the limitations and predictability of the linear narrative. One shares with the author a process of contemplating different matters from philosophy to literary craft, witnesses the experiments with the styles, poetic digressions, or sometimes just dives into a detail of another chapter. It is disorienting, but exhilarating and somehow extremely satisfying. Vilas-Matas said that the novel succeeds when it makes the reader somewhat into a writer or into a poet. In this novel, Cortazar voices through his alter-ego, Morelli that the reader should feel as an accomplice with the writer. Hopscotch certainly provided me this.
I felt a strong influence of Dostoevsky in this novel. There is an episode when the main character, Horacio Oliveira, is called “an inquisitor”. Also the final scene of the 2nd part when the main character is having a stand off with his friend is allegedly inspired by the confrontation between Rogozin and Myshkin in The Idiot. It is a Dostoevskian novel in its core, but only if Dostoevsky would be allowed to be more romantic, less neurotic and less religious. The feeling of recklessness and fatalism also reminded me The Unbearable Lightness of Being.
Each chapter of the book is compositionally complete. And some of them are simply perfect. It made me cry and laugh within a few pages, but also made me think about the language, its limitations. How, when we utter something it suddenly becomes the history, and stops being the feeling:
“A whole canfield of words has grown up between La Maga and me, we have only been separated by a few hours and a few blocks any my sorrow is already CALLED sorrow, and my love is called love… I shall keep on feeling less and less and remembering more and more, but what is memory if not the language of feeling, a dictionary of faces and days and smells which repeat themselves like the verbs and adjectives in a speech, sneaking in behind the thing itself, into the pure present, making us sad or teaching us vicariously until one’s self itself becomes a vicar, the backward-looking face its eyes wide, the real face slowly becomes dim as in old pictures and Janus is suddenly any one of us. I’am saying all of this to Crevel, but i am speaking to La Maga now that we are so far apart. And i don’t talk to her with the words that only sued to serve to make us to misunderstand each other, now that its too late I begin to choose others, hers, the ones wrapped up in what she understands and which has no name, sparks and emanations which crackle in the air between two bodies or which can fill a room or a line or poetry with gold dust. “
He experiments a lot with the ways of communicating, where the meaning lies. The one of the memorable chapters for me was Chapter 34 when Horacio picks a novel by Benito Perez Galdos left by La Maga. He reads it and thinks about it. What we have is a line from the novel followed by the line of his thoughts while he reads it. And the whole chapter is going like that. That was just brilliant, so effective and so disorienting something like juggling many balls…
I can write another 10 pages about this book. But i finish for now by saying I am envious of people who’ve read it in original (English translation is famously good, but still it is a translation. There is a lot of French which is left untranslated. But I had my Russian copy which is excellent and contains copious notes). I'm even more envious of those who are still to discover this novel for themselves.
“Hopscotch is played with a pebble that you move with the tip of your toe.The thing you need: a sidewalk, a pebble, a toe, and a pretty check drawing, preferably in colours. On top is Heaven, you almost always miscalculate and the stone goes off the drawing. But little by little you start to get the knack of how to jump over the different squares and then one day you learn how to leave the Earth and make the pebble climb up into Heaven, the worst part of it is that precisely at that moment, when practically no one has learned how to make the pebble climb up into Heaven, childhood is over all of a sudden and you are into novels, into the anguish of the senseless divine trajectory, into speculation about another Heaven that you have to learn to reach too. And since you have come out of childhood, you forget that in order to get to Heaven you have to have a pebble and a toe.”
Displaying 1 - 30 of 3,683 reviews