“ลูกผู้ชาย”- “แลไปข้างหน้า” ศรีบูรพากับแนวคิดในประวัติศาสตร์การสร้างชาติสมัยใหม่ หลัง พ.ศ.2475

๡ลูกผูຌชาย๢- ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ศรีบูรพากับ฽นวคิด฿นประวัติศาสตร์การสรຌางชาติสมัย฿หม຋ หลัง พ.ศ.โไ75 วร฼มธ ชัยมงคล 55เแแเ5ใแ 1 บทนา ฼รามักทราบถึงทัศนะทีไมองว຋าวรรณกรรมสะทຌอนสังคมอย຋างดี ส຋วนค้าอธิบายตามมาว຋านัก฼ขียนขณะ ฼ขียนกใคือ สมาชิกหน຋วยหนึไงของสังคม ฼รืไองทีไ฼ขา฼ขียนถึงจะตຌองหยิบยกจากการ฿ชຌชีวิต฿นสังคม฿นยุคสมัยทีไ ฼ขาอยู຋นัไน฼อง ฽ละถຌาหากพูดถึงการ฼ดินทางของวรรณกรรมชิๅนหนึไงโ ฽น຋นอนตຌอง฼ริไมตຌนจากความคิด จินตนาการของนัก฼ขียนอันดับ฽รก ฽ลຌวจึงถ຋ายทอดสู຋ผูຌอ຋าน ซึไงนัไน฼ปຓนอิสระของผูຌอ຋านทีไจะ฼ลือกการตีความ อย຋างเร ขึๅนอยู຋กับ วุฒิภาวะ ประสบการณຏการอ຋าน ฼ปຓนตຌน คุณกุหลาบ สายประดิษฐຏ ซึไงคนมักจะรูຌจัก฿นนามของ ๡ศรีบูรพา๢ ทีไมีบทบาททางความคิด฿น สังคมเทยมากกว຋านัก฼ขียนนวนิยายมาก ฼ขา฼ปຓนนักหนังสือพิมพຏ นัก฼ขียนบทความ ฽ละนัก฼ขียนนวนิยายทีไมี บทบาทส้าคัญมาตัๅง฽ต຋ยุคก຋อนหนຌาการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง โไ็5 มาจนถึงยุคจอมพลสฤษดิ่฼รือง อ้านาจ ฼ขายัง฼ปຓนบรรณาธิการ ฼ปຓนกัปตันทีมทีไมีลักษณะผูนຌ ้าสูง฼ปຓนตัวของตัว฼อง รวบรวมดึงดูดคน฼ก຋ง โ มาท้างานร຋วมกันเดຌมาก ฼ปຓนนัก฼คลืไอนเหวภาคประชาชนผูຌสนับสนุนการต຋อสูຌ฼พืไอสิทธิ฼สรีภาพระบอบ ประชาธิปเตย฽ละความ฼ปຓนธรรมทีไคง฼สຌนคงวามากทีไสุดคนหนึไง รวมทัๅงยัง฼ปຓนนักมนุษยธรรม฽ละชาวพุทธผูຌ รักสันติภาพความ฼ปຓนธรรม ภาพลักษณຏความ฼ปຓนปัญญาชนของศรีบูรพา นับว຋าส຋องสะทຌอนออกมาอย຋างมี ฼อกภาพ ทัๅง฿นดຌาน ๡฾ลกทัศนຏ๢ ฽ละ ๡ชีวทัศนຏ๢ ฾ดยมีมิติของอุดมคติความคิดความฝันมักจะ฼ชืไอมรຌอยกับวัตร ปฏิบัตรอย຋าง฽นบ฽น຋น ฿นลักษณะทีไ฼รียกเดຌว຋า ฽ทบจะเม຋มีช຋องว຋างระหว຋างความคิดกับพฤติกรรมนัๅน฼อง หลังการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง ประชาชนมีสิทธิ฼สรีภาพ฿นการ฽สดงความคิด฼หใน ฼นຌนชัดดຌาน จุดยืนทางการ฼มือง฽ละ฼รืไองอืไนโเดຌมากขึๅน มีการ฼กิดขึๅนของอุดมการณຏ ความ฿ฝຆฝัน฽ห຋งสังคม฼สมอภาค บทบาททางสืไอสิไงพิมพຏ฼องกใมีความ฾ดด฼ด຋นขึๅนมาทันที การกระจายขຌอมูลข຋าวสาร รวมถึงนวนิยายหรือ฼รืไองสัๅน ฼องถูกพัฒนาปรับปรุง฿หม຋฿หຌฉีกกฎ฼ดิม ฿นป຃ พ.ศ.โไ็เ ฼ปຓนยุคทีไ฼ฟืດองฟูทางดຌานการพิมพຏ ฼กิดปรากฎการณຏทีไ ฼รียกว຋า ๡ทุนนิยมการพิมพຏ๢ ฼กิดขึๅน฿นสังคมเทย กลุม຋ ทีไ฼รียกตัว฼องว຋า ๡คณะสุภาพบุรุษ๢ จึงก຋อตัวขึๅน อันมี คุณกุหลาบ สายประดิษฐຏ฼ปຓนหัวหนຌา฽นวคิด ๡ การน้า฼สนอความ฼ปຓนสมัย฿หม຋๢ ฿น฽วดวงวรรณกรรมเทย฼พืไอ ฽ยกตัวจากขนบวรรณกรรม฼ดิมทีไจ้ากัด฼ฉพาะชนชัๅนสูง ฽นวคิดดังกล຋าวท้า฿หຌ฼กิด ๡วัฒนธรรมกระฎุมพี๢ ฿นยุค ฼กิดขึๅนจากการกระท้าดังกล຋าวดຌวย฼ช຋นกัน ศรีบรู พา฿นฐานะนัก฼ขียนนวนิยายอัตถนิยม฼ชิงอุดมคติหลาย฼รืไอง ทีไ฼ด຋น โ มีอาทิ ๡ลูกผูຌชาย๢ ๡สงครามชีวิต๢ ๡ขຌางหลังภาพ๢ งานนวนิยายของ฼ขานอกจากจะ฼ปຓนงานประพันธຏอัตถนิยมรุ຋น฽รก โ ทีไมี 1 นักศึกษาชั ้นปี ที่ ภาควิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ บทความนี ้เป็ นส่วนหนึง่ ของวิชา วรรณกรรมเปรี ยบเทียบ 1 ศิลปะ฿นการ฼ขียน฿นระดับ฼ดียวกับหม຋อม฼จຌาอากาศด้า฼กิง฽ละดอกเมຌสด฽ลຌว ยังมีลักษณะของ ๡ความคิด฼สรี นิยมระดับกຌาวหนຌา๢ ทีไ฼ริไมตัๅงค้าถามต຋อค຋านิยมวิธีประพฤติปฏิบัติของคน฿นสังคม฼มืองทีไ฼ขา฼หในว຋าลຌาสมัย เม຋ ฼ปຓนธรรม เม຋ม฼ี หตุผล เม຋ว຋าจะ฼ปຓน฼รืไองการถือชัๅนวรรณะ หรือประ฼พณีคลุมถุงชน งานของพวก฼ขานีๅทีไสรຌาง ค຋านิยมการสรຌางตน฼อง พึไงตน฼อง การหยิไง฿นศักดิ่ศรี ฐานะ อาชีพ การงาน ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ ภาระหนຌาทีไ การปกปງองคุຌมครองผูຌหญิง การมีสติมี฼หตุผล สุขมุ ฽ก຋ผูຌชายเทยมาจนอย຋างนຌอยกใคน฿นรุ຋นตຌน พ.ศ.โ5เเ ขณะ฼ดียวกันกใเดຌสรຌางค຋านิยมผูຌหญิงทีซไ ืไอสัตยຏต຋อความรัก ความ฼ปຓน฽ม຋ศรี฼รือน มีจิต฿จดี฼ปຓนหลัก฽ห຋งคุณธรรม ของครอบครัว ฼พราะความ฼ปຓน฽ม຋จ้า฼ปຓนอย຋างยิไงต຋อความ฼ปຓนครอบครัว฿นการถ຋ายทอดค຋านิยมกระฎมพี สมัย฿หม຋฽ก຋รุ຋นลูกต຋อเป ตัวละครหญิงบางคนอาจมีลักษณะ฼ปຓนตัวของตัว฼อง ฾ลด฽ล຋นเปตาม฿จอิสระของตน ฽ต຋ทຌายทีไสุดกใตຌองประสบชะตากรรมหรือตຌองหวนกลับมาสู຋การปกปງองของฝຆายชาย ๡ความ฼ปຓนชาติสมัย฿หม຋๢ ทีไศรีบูรพาตຌองการน้า฼สนอจึง฼ปຓนส຋วนทีไน຋าสน฿จ ฽มຌผูຌ฼ขียนอาจมิเดຌ฿ส຋฿จ หรือตຌองการถ຋ายทอด฽บบทางตรง ฽ต຋฼มืไอ ๡อ຋าน฿หม຋๢ ฿นสายตาของนักอ຋าน฿นยุคปัจจุบันจะพบว຋า มูลบทอัน ฼ปຓน฼หตุ฿หຌมีการ฽ต຋ง฼รืไองสัๅนหรือนวนิยาย รวมเปถึงบทกวีอืไนโ ลຌวนมาจากปัจจัยทีไผูຌ฼ขียนตຌองการน้า฼สนอ ฽บบทางอຌอม หรือ฼ปຓนนัย฽อบ฽ฝงหรือ ฼ปຓนทัศนะหนึไงของผูຌ฼ขียนทีไตຌองการ฿หຌผูຌอ຋านรุ຋นหลังเดຌตระหนักถึง การศึกษา฾ลกทัศนຏอุดมการณຏ฿นงานวรรณกรรม฼ปຓนมิติหนึไงทีไท้า฿หຌ฼ขຌา฿จ฽ละ฼ขຌาถึงบทประพันธຏเดຌ อย຋างลึกซึไง ฼นืไองจากมีบทบาททีไส้าคัญ฿นการสรຌางกระบวนการสรຌางสรรคຏทางวรรณศิลปຊ นัก฼ขียน฽ต຋ละคนมี ฼นืๅอหาวิธีคิด การมอง฾ลก มองสังคม฽บบปัจ฼จกกใจริง ซึไงอาจดู฼หมือน฼ปຓนผูຌสรຌางอุดมการณຏนัๅนโ ฽ทຌจริง฽ลຌว อุดมการณຏเม຋เดຌ฼ปຓนของ฿คร ฽ต຋฼ปຓนผลผลิตของยุคสมัย฽ละของกลุ຋มคน฿นสังคมนัๅน ดຌวย฼หตุนีๅ การศึกษาอุดมการณຏ฿นวรรณกรรมจึงน้าเปสู຋ความ฼ขຌา฿จประวัติศาสตรຏ฽ละขณะ฼ดียวกัน หาก฼รียนรูຌประวัติศาสตรຏ฽ละอุดมการณຏ฿นยุคสมัยนัๅน อาจน้าเปสู຋ความ฼ขຌา฿จลึกซึไงต຋อกระบวนการทาง วรรณศิลปຊ฽ละ฼นืๅอหาทีไปรากฏ฿นผลงาน฽ต຋ละชัๅนดຌวย การศึกษาวิ฼คราะห์ ๡อุดมการณ์ความ฼ป็นชาติสมัย฿หม຋฿นนวนิยายของศรีบูรพา๢ การศึกษาอุดมการณຏความ฼ปຓนชาติสมัย฿หม຋พบว຋า ความ฼ปຓนชาติสมัย฿หม຋นัๅนประกอบเปดຌวย฽นวคิด สามารถจ้า฽นก฽นวคิดทีไปรากฏ฿นนวนิยาย฼รืไอง ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ เดຌดังนีๅ 1. 2. 3. 4. 5. 6. ฽นวคิดดຌานสุภาพบุรุษ ฽นวคิดดຌานชนขัๅน฽ละชาติก้า฼นิด ฽นวคิดดຌานประชาธิปเตย฽ละ฼สรีภาพ ฽นวคิดดຌานมนุษยธรรม ฽นวคิดดຌานกฎหมาย฽ละความยุติธรรม ฽นวคิดดຌานสิทธิมนุษยชน 2 7. ฽นวคิดดຌานการศึกษา 8. ฽นวคิดดຌาน฼มือง฽ละชนบท 9. ฽นวคิดดຌานสตรีสมัย฿หม຋ 10. ฽นวคิดดຌานสืไอสารมวลชน ิหนังสือพิมพຏี จากผลการศึกษา ฽นวคิดทัๅง แเ ฽นวคิด ฼ปຓนตัวประกอบสรຌาง฿หຌอุดมการณຏความ฼ปຓนชาติสมัยนัๅน ฼ด຋นชัดมากขึๅน ฾ดยผูຌศึกษาจะอธิบายจากตัวบท฽ละทฤษฎีต຋างโ ดังนีๅ 1 ฽นวคิดดຌานสุภาพบุรษุ หัว฿จของ ๡ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ๢ อยู຋ทีไการ฼สียสละ ฼พราะการ฼สียสละ฼ปຓนบ຋อ฼กิดของคุณความดี รຌอย฽ปดอย຋าง หากผูຌ฿ดขาดภูมิธรรมขຌอนีๅ ผูຌนัๅนยังเม຋฼ปຓนสุภาพบุรุษ฾ดยครบครัน ถຌาจะอธิบายความหมายของ สุภาพบุรุษ฿หຌกระชับ฼ขຌา กใจ้าตຌองยืนถຌอยค้าทีไว຋า ๡ผูຌ฿ด฼กิดมา฼ปຓนสุภาพบุรุษ ผูຌนัๅน฼กิดมาส้าหรับคนอืไน ขຌอความขຌางตຌน฼ปຓนการกล຋าวถึงนิยาม ๡ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ๢ ของ ศรีบรู พา ทีไยืดหลัก฿นการ฿ชຌ ชีวิต฽ละถ຋ายทอดสู຋ตัวละคร฼อก฿น฼รืไอง ฽ลเปขຌางหนຌา ฽ละ฼รืไองอืไนโ อย຋าง฼หในเดຌชัด ทัๅงยัง฼ปຓนการก้าหนด ๡อุดมคติ๢ ฼อาเวຌอย຋าง฼ปຓนรูปธรรม 1.1 อิทธิพลความ฼ป็นชาย฽บบสุภาพบุรษุ ฿นบริบทความคิดทางตะวันตกทีไมีอทิ ธิพลต຋อ สังคมเทย สหะ฾รจนຏ กิตติมหา฼จริญ ิโ55แี กล຋าวว຋า฼มืไอความหมาย฽ละนิยามของสุภาพบุรุษ฼ขຌามามีอิทธิพล ฿นสังคมเทยนันๅ ความคิด฼รืไองการ฼ปຓนสุภาพบุรุษ฿นสังคมเทยจึงเม຋ต຋างจากสังคมตะวันตกมากนัก2 กล຋าวคือ ฼มืไอค຋านิยมความคิดดຌานสุภาพบุรุษ฼ขຌามาปฏิกิริยาต຋อชนชัๅนสูง฿นสังคมเทย ฽ละจ้ากัดเวຌ฼ฉพาะชนชัๅนสูง รวมทัๅงนัก฼รียนนอกซึไงส຋วน฿หญ຋฼ปຓนบุตรของขุนนางทีไมี฾อกาสเปศึกษา฿นต຋างประ฼ทศ ดังนัๅนลักษณะความ ฼ปຓนชาย฽บบสุภาพบุรุษของสังคมอังกฤษจึงสอดคลຌองกับรสนิยมของชนชัๅนสูง ประการหนึไงทีไว຋าผูຌทีไจะ฼ปຓน สุภาพบุรุษเดຌนัๅนมัก฼ปຓนชนชัๅนสูงหรือผูຌดี ดังทีไศรีบูรพาเดຌกล຋าวเวຌว຋า ๡ ชาวอังกฤษยังถือกฎทีไพิสดารอยู຋อีกอย຋างหนึไงทีไว຋า ๡Three generations make a gentleman๢ ฼นืๅอความดูจะกะ฼ดียดโ มาขຌาง ๡ผูຌดี฽ปดสา฽หรก๢ ของ฼รา กฎอันนีๅชาวอังกฤษ฿นยุค ปัจจุบันดู฼หมือนเม຋ค຋อยเดຌ฼อา฿จ฿ส຋ พาลจะ฼ปຓนว຋า฼ปຓนกฎทีไนใอน฼ซในสຏ฼อาที฼ดียว ถຌาคน฼ราจะ฼ปຓน สุภาพบุรุษเดຌต຋อ฼มืไอบรรพบุรุษตຌอง฼ปຓนสุภาพบุรุษมา฽ลຌวถึง ใ ชัไวคน กใดูออกจะ฼ปຓนบาปอันหนักส้าหรับ สุภาพบุรุษทีไเม຋มีบรรพบุรุษ฼ปຓนสุภาพบุรุษอยู຋ครันโ จากกฎอันนีๅ, สุภาพบุรษุ ดู฼หมือนจะมีรูปร຋างหนຌาตา ฿กลຌ฼ขຌาเปทางขุนนาง฼ปຓนอันมาก ฼พราะตຌองอาศัยบารมีของผูຌอืไนช຋วย ฽ละกใ฿นหมู຋พวกขุนนางอาจมีคนชัไว 2 สหะโรจน์ กิตติมหาเจริ ญ.( ) สุภาพบุรุษ ในพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยูห่ วั กับวรรณกรรมศรี บรู พา. วิทยานิพนธ์อกั ษรศาสตร์ มหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หน้ า 3 รวมอยู຋ดຌวยเดຌ ฉะนัๅน฿นหมูส຋ ุภาพบุรุษกใ฼หในจะตຌองมีคนชัไวรวมอยู຋เดຌดຌวยอีกกระมัง ? ฼ปຓนของน຋าขันมาก, ถຌาสมัยนีๅยังมีคนนิยมนับถือ฿นกฎทีไว຋า ๡Three generations make a gentleman๢3 ...................... ๡ ถຌาจะว຋า ๡สุภาพบุรุษ๢ มีรูปร຋างหนຌาตา฿กลຌ฼ขຌาเปกับ ๡ผูຌด๢ี ดูจะเม຋ค຋อยมีขຌอคัดคຌาน ฽ต຋ตຌอง ฿หຌ฼ปຓน ๡ผูຌด๢ี ซึไงคน฿นสมัยนี฼ๅ ขຌา฿จกัน ถຌา฼ปຓน ๡ผูຌดี฼ดินตรอก๢ อย຋างสมัย แเ ป຃ก຋อนลงเป สุภาพบุรุษของ ฼รากใคงเม຋มี฾อกาส฿กลຌ฼ขຌาเปเดຌอีกตาม฼คย ฽ต຋อย຋างเรกใตาม, ค้าว຋า ๡สุภาพบุรุษ๢ ขຌาพ฼จຌารูຌสึกว຋ามี ความหมาย฽รงกว຋า ๡ผูຌด๢ี ฼พราะผูຌด,ี ตามความ฼ขຌา฿จของขຌาพ฼จຌา, ฼ปຓน฽ต຋ท้าตัวสุภาพอ຋อน฾ยนอยู຋฿น กรอบของจรรยา฼ท຋านัๅน ส຋วนสุภาพบุรุษ นอกจากจะตຌองท้าหนຌาทีไอย຋างผูຌดี ยังมีหนຌาทีไจุกจิกอืไนโ ทีจไ ะตຌอง ท้าอยู຋มาก๢4 ซึไง฿นทัศนะของศรีบูรพา฼ราจะพบว຋า อิทธิพลตะวันตกว຋าดຌวยความ฼ปຓนสุภาพบุรุษนัๅน ฽ทຌจริง ฽ลຌวเม຋เดຌถือติดอยู຋ทีไยศฐานะ ฽ต຋฼ปຓนการกระท้า ความ฼สียสละนัไน฼อง 1.2 ๡สุภาพบุรษุ ๢ ฿นทัศนะศรีบรู พา : การ฼สียสละคือ สิไงทีกไ าหนดความ฼ป็นสุภาพบุรษุ ความ฼สียสละนามาซึไงความกลຌาหาญ ฿น ๡ลูกผูຌชาย๢ ตัวละคร฼อกทีไมชี ืไอว຋า ๡มา฾นช๢ นัๅน ฼ปຓนตัวละคร฼อกฝຆายชายทีไมาจากตระกูล ยากจน ฽ละ฼ปຓนสามัญชนธรรมดา ซึไงตัวละครดังกล຋าวเดຌ฽วดลຌอมเปดຌวย฼หล຋าตัวละครชัๅนผูຌดี หรือลูกขุนนาง จึงท้า฿หຌมา฾นชตຌองต຋อสูຌกับ ๡วรรณะชนชัๅน๢ กับ คีรี ตัวละครรຌาย฿น฼รืไอง ฾ดยการต຋อสูຌนัๅน ฼ริไมทีไตຌน฼รือไ ง ทีไคีรี มี฼รืไองวิวาทกับมา฾นช จากการทีไ฼ขาเปปกปງอง฼ดใกหญิงร้าพรรณ ฽ละถูก฿ส຋ความว຋า฼ปຓนผูຌชกต຋อยคีรีจนเดຌรับ บาด฼จใบ ภาย฿ตຌ฼งืไอนเขทางสังคมก຋อน พ.ศ.2475 กอปรกับความ฾อหัง฿น฼กียรติยศของพระปรีชาฯ ผูຌ฼ปຓน พ຋อของคีรี นายมา฾นชจึงถูกดุด຋าดຌวยถຌอยค้าทีไ฼หยียดหยาบต຋อหนຌานาย฼อิบ บิดาของมา฾นช ๡ฉันเม຋เดຌต຋อยคุณคีรีนะพ຋อจຎา๢ พูดพลางสะอืๅนพลาง ๡เม຋เดຌต຋อยท้าเมคิๅวของคีรีจะ฽ตก๢ พระปรีชาฯตวาด ๡฽กมันเพร຋฽ทຌโ ทัๅง฼ก฼รทัๅง฾กหกอ๢ ฼มืไอเดຌยินค้าว຋า ๡เพร຋๢ นาย฼อิบรูຌสึก฼สียวปลาบทีไหัว฿จ ฼ขามองดูบุตรชายดຌวย฽ววตาครึไงสงสัยครึไงสม฼พช5 …………… 3 สุชาติ สวัสดิ์ศรี .( ).สุภาพบุรุษ...มนุษยภาพ “ศรี บรู พา” กุหลาบ สายประดิษฐ์ ใน คือ อิสสรชน คือคนดี คือศรี บรู พา : กรุงเทพฯ . ราลึก ปี ชาตกาล กุหลาบ สายประดิษฐ์ . หน้ า 4 ศรี บรู พา.อ้ างในหนังสือ สุภาพบุรุษ รายปั กษ์ ฉบับปฐมฤกษ์ ปี ที่ ฉบับที่ : มิถนุ ายน 5 ศรี บรู พา,ลูกผู้ชาย :หน้ า 4 ,โรงพิมพ์อกั ษรนิติ. หน้ า - ๡ มา฾นชเม຋฼ถียง฽มຌสักค้า฼ดียว ยืนนิไง฼สมือว຋า฼ปຓนคนผิดจริง ฽ต຋หยาดนๅ้าตา฽ห຋งความนຌอย฿จร຋วงลง มา฼ผาะโ ร้าพรรณซ຋อนหนຌา฼ขຌากับขຌางฝาสะอืๅนเหຌฮักโ ดຌวยความสงสาร ละ฼มียดยืนนัยนຏตา฽ดงโ฽ละจຌอง ดูคีรีกับพวกดຌวยความชิงชัง ฼สียงเมຌบรรทัดกระทบฝຆามือดัง฼ปຈะ ! ฼ปຈะ !๢6 ….……….. ๡.... ฼ดใกชายล้า฼จียกกับพวก ใ คนนัไงกระสับกระส຋าย สีหนຌาค຋อนขຌางซีด฼ผือด ดู฼หมือนจะเม຋สบาย ฿จ ฼พราะ฼ดใก฼หล຋านีๅรูຌสึกดีโว຋า ถຌอยค้าอันปรักปร้าอันปราศจากมูลความริงของตัว฼อง฽ทຌโ ทีไท้า฿หຌ฼พือไ นผูຌ หาความผิดเม຋ตຌองมารับ฾ทษอย຋างหนัก...๢7 ฽มຌตัวบทจะด้า฼นิน฼รืไอง฿หຌมา฾นชตຌองรับผิดทัๅงโทีไเม຋เดຌกระท้าผิดอะเร฼ลย ฽ต຋พฤติกรรม ดังกล຋าว฼ปຓน ๡ขัๅน฽รก๢ ทีไมา฾นชเดຌกຌาว฼ทຌา฼ขຌาสู຋ระบบสุภาพบุรุษตามทีไศรีบูรพาเดຌปูทางเวຌ฽ลຌว ฽ละชาติ ตระกูลของมา฾นช จึงถูกก้าหนดขึๅนจากเพร຋ หรือลูกช຋างเมຌ ฼พืไอ฿หຌ฼รา฼หในถึงพัฒนาการของตัวละคร ผ຋าน ฽นวคิดสุภาพบุรุษทีไจะท้า฿หຌ฼หในชัด฿นตอนทຌาย฼รืไองว຋า การ฼ขຌาสู຋วง฼วียน สุภาพบุรุษ นัๅน เม຋จ้ากัด฼ฉพาะผูຌดี หรือ฼จຌานาย฽ต຋฼พียงอย຋าง฼ดียว ฼นืๅอหาของลูกผูຌชาย฼พียง฽ค຋น้า฼สนอถึง ๡ความ฼สียสละ๢ ของสุภาพบุรุษ ฾ดยปู฼รือไ งราว หลังจากตอน฽รกว຋า มา฾นชเดຌสละผูຌหญิงอัน฼ปຓนทีไรัก฽ก຋฼พืไอนรักตัว฼อง ฽ละยอม฼ลือกผูຌหญิงทีไตัว฼องเม຋เดຌรักมา ฼ปຓนภรรยา จนพบกับความเม຋สมหวัง฿นชีวิตความรัก การ฼สียสละดังกล຋าว฼ปຓนการ฽สดงออกถึง ๡ความเม຋ยึด ติดกับสิไงทีไตัว฼องปรารถนา๢ ฽ต຋ตຌองท้าตามผูຌอืไน หรือ ท้าตามทค้าสัไงผูຌอืไน ฼พืไอ฿หຌ฼นืๅอ฼รืไอง฽สดงออกชัดว຋า ๡ลูกผูຌชาย๢ ทีกไ ล຋าวมานีๅคือ กระท้า฿นสิไงทีผไ ูຌชายทัไวเปเม຋กระท้านัไน฼อง ดังตัวอย຋างทีไว຋า ๡บัดนีๅท้านองขอรຌอง฿หຌ฼ธอช຋วยพูดกับ฽ม຋ร้าพรรณ ฿ครบຌางจะเม຋ลงความ฼หในว຋าฐานะของมา฾นช ฼หมือนก้าลังตกอยู຋฿นเฟ มัน฿หຌ฼รຌารຌอนเปทัๅงนอกกาย฿นกาย ครัๅนมา฾นชจะบอกกับท้านองตรงโว຋า ร้าพรรณ นัๅนคือ ชีวิตจิต฿จของ฼ธอ เดຌลุ຋มหลงพะวงหวังมาชຌานาน฽ลຌว ผล฼ปຓนอย຋างเร? นาย฼มนะศิริคง฼หในว຋า฼ธอมี฿จกีด กัน อย຋างนຌอยทีไสุดกใจะ฼กิดสงครามดอกรักขึๅน ............ส຋วนมา฾นชนัๅนหวัไน฿จทีไสุดมิเดຌพยี งสงครามดอกรัก฼พียง อย຋าง฼ดียว สงครามมิตรภาพอาจจะพลอย฼กิดขึๅนมาทีหลังดຌวยกใเดຌ ขຌอนีๅสิห຋วงหนัก...๢8 อุดมการณຏความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ฼ด຋นชัด฿น฼รืไอง ๡ลูกผูຌชายนีเๅ ดຌ฼ด຋นชัดตอน฿กลຌจะจบ฼รืไอง ฾ดย฿หຌ ตัวละครมา฾นชเดຌสารภาพความ฿น฿จ฿หຌร้าพรรณฟังว຋า ฼ขาเดຌสละร้าพรรณ฼พืไอมิตรภาพระหว຋าง฼ขา฽ละ ท้านอง ซึไงร้าพรรณมองว຋า มันคือการ฼สียสละทีไยิไง฿หญ຋มาก ฽ละเดຌกระท้าตามสัจจะอุดมการณຏของมา฾นช ๡฼ปຓนความประสงคຏของสามีคุณ๢ มา฾นชตอบ฼สียงค຋อยโ ๡฼ธอคิดว຋าผมรักคุณ฿นฐาน฼พืไอนสนิท ฼มืไอ฼ธอออกปาก฿หຌช຋วย฼หลือ ผมจึงพูดเม຋ออก๢ 6 ศรี บรู พา,เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 7 ศรี บรู พา,เรื่ องเดียวกัน :หน้ าเดียวกัน 8 ศรี บรู พา,ลูกผู้ชาย:หน้ า 5 ๡฽ละคุณกใทรมานตัว฼อง฼พืไอความสุขของผูຌอืไน ฼ปຓนอุปนิสัยทีไดิฉันรูຌจักมาตัๅง฽ต຋฼ดใกโ๢ ๡฼กิดมา฼ปຓนลูกผูຌชาย กใตຌอง฽บบอุปนิสัยนีๅเปตลอดชีวิต ถຌาคน฼ราพากัน฼หใน฽ก຋ตัว฽ลຌว ฾ลกนีๅจะ เม຋มี฼วลาสงบ๢9 นอกจากนีๅหากพิจารณา฽นวคิดย຋อยของลูกผูຌชาย จะ฼หในความ฼ปลีไยน฽ปลงดຌานความคิด฼หในทีไ ส้าคัญอีกประการหนึไงคือ การวิพากษຏวิจารณຏชนชัๅนสูง ผู฼ຌ ขียนสะทຌอน฿หຌ฼หในว຋าตระกูลหรือยศศักดิม่ ิ฿ช຋฼ครืไอง รับประกันความ฼ปຓนคนดีมีคุณธรรม ตัวละครฝຆายรຌาย฿น฼รืไองคือ คิรี ฼ปຓนลูกผูຌดี ฽ต຋การกระท้าของ฼ขา฼องท้า฿หຌ ชีวิตตกตไ้าจนตຌองกลาย฼ปຓน฾จรติดตะราง ทัศนะ฼ช຋นนีๅยังพบเดຌ฿นนวนิยาย฼รืไองอืไนโ ของ ฮศรีบูรพาฮ ทีไ฼ขียน฿น ช຋วง฼วลา฼ดียวกับลูกผูຌชาย ฼ช຋น มารมนุษยຏ พระอารีอดิศัย ตัวผูຌรຌายกใ฼ปຓนขุนนาง ปราบพยศ หลวงมหิทธิ กใ฼ปຓน ขุนนางทีไมีความประพฤติ฼หลว฽หลก ฼ปຓนตຌน ตัวละครฝຆายรຌายของฮศรีบูรพาฮ มักมาจากตระกูลขุนนาง ผูຌ฼ขียน ชีๅ฿หຌ฼หในว຋า การ฿ชຌต้า฽หน຋งขุนนางมาจ้า฽นกความดี-ความ฼ลวนัๅนเม຋ยุติธรรม ฿น฼รืไอง ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ตัวละคร฼อกคือ๢จันทา ฾นนดิน฽ดง๢ ฼ดใกชายผูຌมาจากชนบท นครราชสีมา ความ฿สซืไอ ฽ละเรຌ฼ดียงสาจากความ฼ปຓน฼ดใกบຌานนอก เดຌถูกปูพืๅน฿หຌ฼หในชัดว຋า สุภาพบุรุษเม຋ จ้า฼ปຓนตຌองมาจากผูຌดี หรือ฼จຌานาย ฼พราะ สุภาพบุรุษนัๅนสามารถมาจาก ความดี ความ฼สียสละ ฽ละการศึกษา เดຌ ซึไงจะเป฼ด຋นชัด฿นตอนกลาง฼รืไอง ฽ละตอนตຌน฼รืไอง จันทา ถูกก้าหนด฿หຌมีหนຌาทีไรับ฿ชຌท຋าน฼จຌาคุณ ฾ย พฤติกรรมทีไถกู สรຌางขึๅนจากผูຌ฼ขียน฼ปຓนการ฼ปຂด฼รืไองดຌวย ๡ภาระหนຌาทีไ๢ ฿นการปกปງองดู฽ล ฽ละ฼ปຓนความหวัง ดังตัวอย຋างทีไว຋า ๡ท຋านอาจารยຏปรารถนาจะ฿หຌฉันเดຌมีมูลนายเวຌ฼ปຓนทีไพึไง ท຋านจึงมอบตัวฉัน฿หຌ฼ปຓนบ຋าวของท຋าน ฼จຌาคุณ ฽ละขอ฿หຌท຋าน฼จຌาคุณชุบ฼ลีๅยง฿หຌฉันเดຌมี฾อกาส฼ล຋า฼รียนตามควร ท຋านอาจารยຏบอกฉันว຋า ท຋านอยาก ฼หในฉันรับราชการ ฽ละจะเดຌดิบดี฿นทางราชการนัๅนจะตຌองมีคนคอยช຋วย฼หลือ ท຋าน฼จຌาคุณเดຌส຋งฉัน฼ขຌามา฼รียน ทีไนีไ฼พราะ฼หในว຋า฼ปຓน฼ดใก฾ต จะเดຌคอยรับ฿ชຌคุณวัชรินทรຏ฽ละคอยปกปງองกันคุณวัชรินทรຏถຌามี฼ดใก฾ตโ มา รัง฽ก๢10 ทัๅงหมดนีๅ฽สดง฿หຌ฼หในถึงอุดมคติของศรีบูรพาทีไกล຋าวว຋า ๡หัว฿จของ ๡ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ๢ อยู຋ทีไ การ฼สียสละ ฼พราะการ฼สียสละ฼ปຓนบ຋อ฼กิดของคุณความดีรຌอย฽ปดอย຋าง หากผูຌ฿ดขาดภูมิธรรมขຌอนีๅ ผูຌนัๅนยังเม຋ ฼ปຓนสุภาพบุรุษ฾ดยครบครัน ถຌาจะอธิบายความหมายของสุภาพบุรุษ฿หຌกระชับ฼ขຌา กใจ้าตຌองยืนถຌอยค้าทีไว຋า ๡ผูຌ฿ด฼กิดมา฼ปຓนสุภาพบุรุษ ผูຌนนัๅ ฼กิดมาส้าหรับคนอืไน๢ 9 ศรี บรู พา,เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 10 ศรี บรู พา,แลไปข้ างหน้ า :หน้ า 6 2. ฽นวคิดดຌานชนขัๅน งานช຋วงก຋อน พ.ศ. ๎๐๓๑ ของ ฮศรีบูรพาฮ ฼ท຋ากับ฼ปຓนสัญญาณฉาย฿หຌ฼หในการ฼ปลีไยน฽ปลงทีไจะ ฼กิดขึๅนตามมา ผลิตผลทีไ฼ขา฽ละ฼พืไอน฿นกลุ຋มสุภาพบุรุษร຋วมกันท้าเม຋ว຋าจะ฼ปຓนงานหนังสือพิมพຏหรืองาน ประพันธຏ฼ท຋ากับ฼ปຓนภาพสะทຌอน฿หຌ฼หในการ฼ติบ฿หญ຋ของชนชัๅนกลางทีไมีความคิด฼สรีนิยม ขຌอน຋าสน฿จกใคืองาน ฿นช຋วง พ.ศ. ๎๐๓๎ ฼ปຓนล้าดับมา คนหนุ຋มคนสาว฼ริไมคัดคຌานประ฼พณีความ฼ชืไอ฼ก຋าทีไลຌาหลังบางอย຋าง ฽มຌ฽ต຋ ฮดอกเมຌสดฮ ยัง฼ขຌาร຋วมคัดคຌานประ฼พณีคลุมถุงชน฿นนวนิยายหลาย฼รืไองของ฼ธอ นอกจากนัๅนลักษณะการนิยม ตัๅงฮา฼รใม฿นครอบครัวของ฼จຌาขุนมูลนายกใถกู ประณามอย຋างรุน฽รง ดังทีไ ม.จ. อากาศด้า฼กิง ฿หຌ วิสูตร ศุภ ลักษณຏ พูด฿นละคร฽ห຋งชีวิต นีไคือการ฼คลืไอนเหวทีไ฼ปຓนมิติ฿หม຋ของสังคมเทยซึไง฼ริไมขยายตัวมากยิไงขึๅน฼ปຓน ล้าดับ ตัๅง฽ต຋ประ฼ทศของ฼รา฼ริไม฼ขຌาสู຋ความ฼ปຓนสมัย฿หม຋ กล຋าวอย຋าง฼ปຓนกระบวนการ การ฼คลืไอนเหว฽สดงออก ของ กุหลาบ สายประดิษฐຏ ฽ละ฼พืไอนหนุ຋มร຋วมสมัยของ฼ขา฼ปຓนการพัฒนาบทบาทของชนชัๅนกลางทีไมีความคิด ฼สรีนิยมต຋อ฼นืไองจาก ฮ฼ทียนวรรณฮ ฮก.ศ.ร. กุหลาบฮ ฽ละกลุ຋มกบฏ ร.ศ. ํ๏์ นัไน฼อง นอกจากนีๅ สุภาพบุรุษยัง฽ปลความหมายสัมพันธຏกับชนชัๅนดຌวย กล຋าวคือ ฿นช຋วงสมัยของศรี บูรพาชนชัๅน฿นสังคมเทย฼ติบ฾ต฽ละขยายขึๅนมาก ฾ดย฼ฉพาะชนชัๅนกลางทีไมีบทบาท฿น฼วลานัๅน ดังนัๅนการนิยาม ความ฼ปຓนชาย฽บบสุภาพบุรุษจึงเม຋เดຌหมายถึง฽ต຋การ฽สดงออกถึงความ฼ปຓนชายของผูຌชาย฼ท຋านัๅน หากยัง฼ปຓน การช຋วงชิงสุภาพบุรุษ฼พืไอมารับ฿ชຌอุดมการณຏของชนชัๅนกลางดຌวย ความหมายของสุภาพบุรุษทีไสัมพันธຏกับความ ฼ปຓนชนชัๅนสามารถ฽บ຋งเดຌ โ ระดับคือ ผูຌดีกับสามัญชน 2.1 ฽นวคิดชนชัๅน฼ก຋า: ผูຌดี฿น฾ลก฼ก຋า ฿น ๡ลูกผูຌชาย๢ ฼ราจะพบว຋า มา฾นช฿นตอนตຌน฼รืไอง฼ปຓนตัว฽ทนของ ฾ลก฼ก຋า ทีไยังมีความคิด฼รืไอง ชนชัๅน฼รืไองผูຌดี฼ขຌามาอยู຋ตลอด การทีไศรีบูรพาก้าหนดรูป฽บบตัวละครดังกล຋าวออกมา฼พืไอทีไจะ฿หຌผูຌอ຋านเดຌ฼หใน พัฒนาการของตัวละครทีไจมปลักอยู຋กับความคิด฼ดิม ฽ละท้า฿หຌความคิด฼ดิมนัๅนหันมาพัฒนาตัว฼อง ฽ละ฿นตัว ละครร้าพรรณ฼องนัๅน ฼ปຓนตัว฽ทนของชนชัๅนกลาง กใจะ฼ปຓนผูຌทีไมีความคิดทันสมัย ฽ละเม຋เดຌคิดตามมา฾นช ๡฼มืไอ฼ราพูดถึงพวกผูຌดี ฼ราย຋อมหมายถึงพวกทีไมี฼งิน฽ละ฼มือไ ฼ราพูดถึงพวกทีไมี฼งิน฼ราย຋อมหมายถึง พวกผูຌดี฿ช຋เหม฼ล຋า คุณร้าพรรณ๢ ๡฽ต຋คุณย຋อม฼หในอยู຋฽ลຌวว຋า บุคคลทัๅงสองจ้าพวกทีไกล຋าวจะ฼ปຓนคนคน฼ดียวกันเม຋เดຌ ๡หล຋อนทัด ทานต຋อเป ๡฼ราควร฼ปลีไยนความรูຌสึกกัน฼สีย฿หม຋๢11 ตัวละคร฼อกหญิงชอง฼รืไองมัก฼ปຓนตัว฽ทนของ฾ลก฿หม຋ทีไคอย฿หຌตัวละครมา฾นช พยายาม฼ขຌา฿จ ฽ละปรับความคิด฼รืไองชนชัๅน ฼พืไอ฿หຌตัวละครมา฾นชเดຌ฿กลຌชิดตัว฼องมากขึๅน 11 ศรี บรู พา,ลูกผู้ชาย.หน้ า 7 โ.แ. ๡สุภาพบุรษุ ๢ กับความหมาย ๡ผูຌดี฿หม຋๢ ฼มืไอกระบวนการสรຌางความ฼ปຓน ๡สุภาพบุรุษ๢ ทีไถูกส຋งผ຋านกาลสมัยพระบาทสม฼ดใจพระมงกุฎ ฼กลຌา฼จຌาอยู຋หัวเดຌถูกผลิตซๅ้าค຋านิยมทีไว຋าถຌา฼ปຓน ๡ผูຌมีชาติกา้ ฼นิดดี๢ ฽ลຌวย຋อม฼ปຓน ๡ลูกผูดຌ ีมีชาติตระกูล๢ ฽ละเม຋ ประพฤติตน฿นทาง฼สืไอม฼สีย฽ลຌว12 ดังทีไเดຌกล຋าวเปขຌางตຌน฽ลຌวว຋า฽นวทางการ฼ปຓนสุภาพบุรุษ ยัง฼ปຓน฽นวทาง กลุ຋มหนึไงทีไผูຌด฿ี หม຋หรือชนชัๅนสูงพยายาม฿ชຌ฼ปຓน฼ครืไองมือ฿นการ฼ลืไอนฐานทางชนชัๅน฿หຌ฼ท຋า฼ทียมกับชนชัๅนสูง ดังนัๅนการ฼ลืไอนสถานะชนชัๅนสูงเดຌ฼พราะเม຋มีชาติก้า฼นิดมา฼ปຓนตัวสนับสนุน ฽ต຋กลุ຋มชนกลุ຋มนีๅกใเดຌอาศัยอ้านาจ ทางการศึกษา ฽นวคิด ฼ศรษฐกิจ ฼พืไอ฼ปຓนกลเกต຋อรอง฿นการ฿ชຌชีวิต฽บบคนชัๅนสูง ซึไง สุภาพบุรุษ กใ฼ปຓนกลเก หนึไงทีไ฼ปຓน฼ครืไองมือของชนชัๅนกลางระดับสูงหรือผูຌดี฿หม຋฿นสังคมเทย฼ลืไอนสถานะ฿หຌ฼ท຋า฼ทียมผูຌดีขนบ฼ดิม 2.1.1 การศึกษา฽ละขຌาราชการ: กลเกการ฼ลืไอนชัๅนทางสังคม ฼มืไอความหมายของ ๡ผูຌด๢ี หมายถึง ๡ผูຌมีชาติตระกูลดี๢ เดຌถูกลดทอนลงจากการขึๅนมามีบทบาท ของสังคมกลุ຋มชนชัๅนกลางหรือชนชัๅนล຋าง ฾ดย฼ฉพาะปัญญาชน฽ละขຌาราชการคนรุ຋น฿หม຋ของสังคม ปัญญาชน หรือขຌาราชการ฼หล຋านีๅ฼ปຓน฼พียงสามัญชน฽ต຋มี฾อกาสดຌานการศึกษา ดัง฼ช຋นตัวละ฼อก฽ละตัวละครอืไนโ ฿นนว นิยายทัๅงสอง฼รืไองจะพบว຋า ตัวละคร฼อกนัๅนมาจากชนชัๅนล຋าง กล຋าวคือ มา฾นช จาก ๡ลูกผูຌชาย๢ ฼ปຓนบุตรลูก นาย฼อิบ นายช຋างเมຌธรรมดาคนหนึไง ฽ละ จันทา ฾นนดิน฽ดง จาก ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ กใ฼ปຓน฼ดใกชนบททีไถูกพ຋อ ฝากพระอาจารยຏดู฽ลมา฼ปຓน฼ดใกวัด ก຋อนจะถูกฝากเปยังบຌานของ฼จຌาคุณ฼พืไออุปการะทางการศึกษา ผูຌศึกษาพบว຋า การทีไตัวละคร฼อกเดຌ฼รียนหนังสือทัๅงทีไจบจาก฼มืองนอกิอังกฤษี หรือจบดຌาน กฎหมายจากมหาวิทยาลัย ลຌวน฼ปຓนหนทางสว຋าง฽ก຋ตัวละ฼อกทัๅงสอง฼รืไอง ฼ปຓนหนทางทีไน้าเปสู຋การ฼ปຓน ขຌาราชการ ฼พราะอาชีพขຌาราชการคือ ทางออกของปัญหาอัน฽รຌน฽คຌน ฽ละ฽กຌต຋าง฿นฐานะชนชัๅนอันตไ้าตຌอย฿น ฽ต຋อดีต ดังตัวอย຋างของ มา฾นช ทีไเดຌรับทุนการศึกษาเปศึกษาดຌานกฎหมายจากประ฼ทศอังกฤษ฽ละกลับมามี ชัยชนะ฽ละทຌาทายขนบ฼ก຋าทีไว຋าดຌวย ๡ผูຌด๢ี หรือ ๡ผูຌมีการศึกษา๢ มาจากชนชัๅนสูง฼ท຋านัๅน ๡ ่ ป຃อัน฼ตใมเปดຌวยความ฼ปลีไยน฽ปลง฿หຌหลังเป฽ลຌว มา฾นช รักสมาคม ฼ดินทางกลับคืนบຌาน ฼กิด฼มืองมารดาดຌวยความภาคภูมิ฿จ ดูลูกชายนาย฼อิบ รักสมาคม ผูຌมีอาชีวะ฿นการ฼ปຓนช຋างเมຌจนโ นัไนซี ! ดู บุคคลทีไ฼จຌาคุณปรีชาฯขนานนามว຋า ฼จຌา฼ดใกเพร຋ บຌาง ดูผูຌทีไ฽ม຋ครูมณีกล຋าวว຋า฼ปຓน฼ดใก฼ก฼ร .....฼ปຓน฼จຌาหนุ຋มจนโ ทึมโ ทุยโ ฼ปຓนผูຌทีไปราศจากคนอุดหนุน ฼ปຓนผูຌทีไคีรีดูถูกว຋าเม຋รูຌจักกับพระหรือพระยา฽มຌ฽ต຋คน฼ดียว ขอ฿หຌดูชาย คนนีๅ฿หຌ฼ตใมตา !๢ ............................. 12 สหะโรจน์ กิตติมหาเจริ ญ.( ) สุภาพบุรุษ ในพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ าเจ้ าอยูห่ วั กับวรรณกรรมศรี บรู พา. วิทยานิพนธ์อกั ษรศาสตร์ มหาบัณฑิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หน้ า 8 ๡ นายมา฾นช รักสมาคม ยังหนุ຋มฟງอที฼ดียว ร຋างซึไงสูง฽บบอย຋าง฼ดิม บัดนีๅค຋อนขຌางมี฼นืๅอมีหนังขึๅน ฼ปຓนสุภาพบุรุษรูปงามคนหนึไง ประ฼ทศอังกฤษเดຌ฿หຌความสง຋างาม฽ก຋฼ธอ฼ปຓนของขวัญ อาการกริยาเม຋วู຋วามหรือ ชຌาจนน຋า฼กลียด ฼ปຓนเปอย຋าง฼หมาะ฼จาะเดຌจังหวะจะ฾คลน ค຋อนขຌาง฽ช຋มชຌา฽ต຋ว຋า฼ฉียบขาด ลักษณะ฽ห຋งชีวิตของ฼ธอ฼ปຓนทีไน຋ารักน຋า฼อในดู฽ทຌ ฼ปຓนลูกผูຌชายสมทีไเดຌ฼กิดมา มิ฿ช຋฽ต຋฿นนาม ฼ธอ ฼ปຓนลูกผูຌชายทุกโกระ฼บียดนิๅว ฼ปຓนตัๅง฽ต຋ศีรษะตลอด฼ทຌา ฼ปຓนทัๅงนอก฽ละ฿นกาย ฼ธอ฼ปຓน฼นติบัณฑิตสยาม฽ละ อังกฤษ เดຌรับปริญญาดอก฼ตอรຏออฟลอวຏ฼ปຓน฼ครืไองชู฼กียรติยศ๢13 ฽ละ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ผูຌศึกษาพบว຋า การศึกษาหรือ฾รง฼รียน฼ปຓนหนทางสู຋การน้าเปสู຋ความคิด สมัย฿หม຋฽ละน้าความคิดอืไนโตามมา จนจันทา ฾นนดิน฽ดงเดຌสอบติดขຌาราชการ฿นทีไสุด ๡ ฽ต຋฼ดิม จันทามีความ฼ชืไอตามทีไเดຌยินมาจากพวกผูຌหลักผูຌ฿หญ຋ของ฼ขาว຋า คนดีมีปัญญานีจๅ ะตຌอง มาจากพวก฼จຌานายพวกขุนนาง฽ละพวกผูຌดีมีตระกูลทัๅงนัๅน คนชัๅนตไ้า คนยากจน หรือคนบຌานนอกคอกนา อย຋างพวกพຌองของ฼ขานัๅนมี฽ต຋ความ฾ง຋฼ง຋า฼ต຋าตุ຋น฼ปຓนสันดาน เม຋มีวันจะ฼ปຓนคนดีมีปัญญาท้าอะเรกับ฼ขาเดຌ นอกจากจะกระ฼สือกกระสนหา฼ลีๅยงชีวิตเปวันโหนึไง ฽ต຋การ฿ชຌชีวิตสามป຃฿น฾รง฼รียน฼ท฼วศรຏรังสฤษฏຏเดຌน้า฼ขา เปพบความจริงบางอย຋างทีไเม຋ตรงกับความ฼ชืไอดัๅง฼ดิมของ฼ขา ฼พราะ฼ขาเดຌพบว຋า฿นหมู຋฼ดใกทีไมาจากทุ຋งนา฽ละ หຌอง฽ถวนๅ้าคร้า ฼ดใกโจากครอบครัวสามัญชนซึไงเดຌมี฾อกาสมานัไง฼รียนร຋วมกับ฼ดใกลูกผูดຌ ีมีตระกูลนัๅน เดຌมีความ ฾ดด฼ด຋น฽ละความ฽หลมคมทางปัญญาปรากฏ14ออกมา฼ช຋น฼ดียวกันกับลูกผูຌดี฼ช຋นกัน๢ สถานทีไ฿น ฽ลเปขຌางหนຌา ฼ปຓนอีกส຋วนหนึไงทีไศรีบูรพาเดຌน้าสถานทีไจริง฿นสมัยนัๅนมา฼ปຓนฉากของ ฼รืไองนีๅดังนีๅ฾รง฼รียน฼ท฼วศรຏรังสฤษดิ่ทีไ฼ขຌา฿จว຋าจะจ้าลองมาจาก฾รง฼รียนวัด฼ทพศิรินทรຏ฼ช຋นครองทีไผ຋าน฾รง฼รียน ซึไงนิทัศนຏชอบนัไงดู฽ม຋คຌาพาย฼รือผ຋านเปมาอยู຋฼ปຓนนิจ ฼ช຋น฼ดียวกันกับคลองผดุงกรุง฼กษมหนຌา฾รง฼รียน฼ทพศิริ นทรຏ฿นอดีต ใ ฽นวคิดดຌานประชาธิปเตย฽ละ฼สรีภาพ ฼ปຓนทีไทราบกันดีว຋า กุหลาบ สายประดิษฐຏ หรือ ศรีบูรพา คือ฿นฐานะนัก฼ขียนหัวกຌาวหนຌา ฽ละเดຌ รูຌจักกุหลาบ สายประดิษฐຏ ฿นฐานะนักหนังสือพิมพຏผูຌต຋อสูຌ฼พืไอประชาธิปเตย ฼สรีภาพ ฽ละความ฼ปຓนธรรม฿น สังคม ทัๅงยังเดຌ฼ชิดชู฽ละยืนหยัดขຌางประชาชนตลอดอย຋างเม຋หวาดหวัไนต຋อ฼หตุทีไจะ฼กิดขึๅนกับตัว฼อง ฿นฐานะนัก฼ขียน คุณกุหลาบเดຌน้าคุณค຋าอย຋าง฿หม຋ทีไ฼พิไมชีวิตชีวา฿หຌ฽ก຋วัฒนธรรมเทย อาทิ ความ ฼สมอภาค฽ละศักดิ่ศรี฽ห຋งความ฼ปຓนมนุษยຏ ชนิดทีไเปพຌนชนชัๅนวรรณะหรือขຌอจ้ากัดทาง฼พศ จะรวยหรือจน จะ 13 ศรี บรู พา.ลูกผู้ชาย :หน้ า 14 ศรี บรู พา,แลไปข้ างหน้ า:หน้ า - 9 ฼ปຓน฼จຌานายหรือเพร຋ จะ฼ปຓนชายหรือหญิง ลຌวนมีความ฼ปຓนมนุษยຏ฼ท຋า฼ทียมกัน ฽ละพึงเดຌรับการปฏิบัติอย຋าง฼ท຋า ฼ทียมกัน นอกจากความ฼สมอภาค฿นสังคม฽ลຌว คุณกุหลาบยัง฿ชຌวรรณกรรม฼ปຓน฼ครืไองมือ฿นการ฼รียกรຌองความ ยุติธรรม฿นสังคม ภาย฿ตຌ฾ครงสรຌาง฼ศรษฐกิจการ฼มืองทีไ฼กืๅอกูลต຋อมนุษยຏทุกคนอย຋าง฼ท຋า฼ทียมกัน ฿นบรรดา ๡อิฐกຌอน฽รก โ๢ ทีไปูทางเปสู຋ความ฼ปຓนธรรม฿นสังคมนัๅน ตຌองนับรวมคุณกุหลาบเวຌดຌวย ฼มืไอมองลึกลงเป จะพบว຋า฼บืๅองหลังหรือทีไมาของคุณูปการอัน฿หญ຋หลวงดังกล຋าวของคุณกุหลาบ กใคือความมัไนคง฿นอุดมคติ คุณกุหลาบ฼ปຓนผูຌทีไ฼ชืไอมัไน฿นคุณงามความดี ปรารถนาทีไจะ฼หในสังคมทีไผูຌคนอยู຋ดຌวย ความ฾อบอຌอมอารี เม຋มีการ฼อารัด฼อา฼ปรียบกัน ทุกคนด้า฼นินชีวิตดຌวยความผาสุก คุณกุหลาบเม຋฼พียง฽ต຋฼ชืไอ หากยังลงมือท้า฼พืไอ฿หຌอุดมคตินัๅน฼ปຓนจริง ฾ดย฿ชຌสติปัญญาอย຋างดีทีไสุด การ฿ชຌสติปัญญาอย຋างดีทีไสุด฼ปຓนปัจจัย ส้าคัญทีไท้า฿หຌอุดมคติของคุณกุหลาบมีพลัง บทบาทของนวนิยายทีไสะทຌอน฿หຌ฼หในชัดดຌานประชาธิปเตยนัๅนคง฼ปຓน฼รืไอง ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ดัง ขຌอความทีไว຋า ฮประชาธิปเตย เม຋฿ช຋฼ปຓน฼รืไองทีไจะตัดสิน฾ดยคนสิบคนหรือรຌอยคน ประชาธิปเตย฼ปຓน฼รืไองของคน เทยทัๅงหมด... จะเปรอดหรือเม຋รอด มันเม຋เดຌอยู຋ทีไนายทหารสองคน...หรืออยู຋ทีไรัฐมนตรีกลา฾หมหรืออยู຋ทีไ รัฐบาลซึไงปกครองประ฼ทศ฿นขณะนีๅ จะรอดหรือเม຋รอดมันอยู຋ทีไพวก฼ราทัๅงหมดฮ15 ตัวบทของ฽ลเปขຌางหนຌาตຌองการจะชีๅ฿หຌ฼หในถึง ๡อนาคต๢ ของการ฼มือง การปกครองของเทย ฾ดย฿หຌความหวังอยู຋ทีไการร຋วมมือของประชาชนชาวเทย นอกจากนัๅน฽ลຌว การ฿ส຋อารมณຏ฽ละ฼หตุการณຏ฿นนว นิยายถือ฼ปຓนการชัก฽ม຋นๅ้าทัๅงหຌาของผูຌ฽ต຋ง฼พืไอหวังจะกระตุຌน฿หຌคิด฽ละ฿หຌหวังจะ฼ปลีไยนความคิด ฿นประ฼ดในทีไ สังคมค຋อนขຌางจะรับ฼ชืไอกัน฾ดยทัไวเป หรือเม຋กใยังเม຋มีความรูຌความ฼ขຌา฿จ จึงย຋อมอาจจะถูกมอง฿น฽ง຋ลบเดຌอีก ฼ช຋นกันว຋ามีลักษณะรุก฼รຌายัด฼ยียดอยู຋พอสมควร ฽ละตรงนี฼ๅ องอาจมองเดຌว຋านวนิยาย฼รืไองนีๅมีลักษณะการ ๡฼คลืไอนเหว๢ มากกว຋า ๡ขีด฼ขียน๢ ฼ช຋นกัน ใ.แ. ประชาธิปเตยกับ฽ผนทีไความหวัง฿หม຋ของคนชัๅนล຋าง คงตຌองยอมรับว຋า สังคมอุดมคติของศรีบูรพาคงยากทีไจะพบ฼จอ฿น฾ลกทีไขาดอารยะ ทว຋า฾ลกอุดม คติดังว຋ากใดูจะสวยสดงดงามชวนฝันถึง฽ละน຋าปรารถนาอยู຋เม຋นຌอย ฼มืไอพิจารณาจากตัวบท ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ฽ลຌว จึง฼หมือน฼ปຓนการสรຌาง ๡฽ผนทีไความหวัง฿หม຋ของชนชัๅนล຋าง๢ ฽ละชนชัๅนอืไนโ ทีไตຌองการมอง฼หในการ ฼ปลีไยน฽ปลงเปสู຋ความอยู຋ดีกินดี฽ละมี฼สรีภาพ ฾ดยผูຌ฼ขียนเดຌกล຋าวถึง ๡การล຋มสลายของอ้านาจ฼ก຋า๢ ฼พืไอ ชีๅ฿หຌ฼หในถึง฽สงสว຋างของประชาธิปเตย ทีไหลังจากนีๅจะบันดาลสุข฿หຌ฽ก຋ประชาชนทัไวหนຌา ตามอุดมการณຏของ คณะราษฎร ฼พียง฼พราะอยาก฼หใน ๡ชาติสมัย฿หม຋๢ จาก ๡อ้านาจ฼ก຋า๢ ๡฽สงทองส຋องฟງา฼รือ฼รืไอง มูลชีวิตเดຌพลิกตัวตืไนพรຌอมกับการพลิกหนຌา฿หม຋ของประวัติศาสตรຏ ฽ต຋ กลุ຋มชีวิตทีไรุ຋ง฼รืองดຌวยอ้านาจวาสนายังหลับ฿หลอยู຋เดຌความบรมสุข อันสืบต຋อมาจากศตวรรษ฼ก຋า ฼พราะพระ 15 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 10 พรหมส้า฽ดงตนมา฿นรูปคณะนายทหาร฽ละขຌาราชการพล฼รือน฿นนามของคณะราษฎรเดຌเปชุมนุมกันอยู຋ พรຌอมหนຌาภาย฿นพระทีไนัไงอนันตสมาคม ณ บริ฼วณพระบรมรูปทรงมຌากองทหารของพระพรหมตัๅงอยู຋฽น຋นขนัด พรຌอมศัพอาวุธ ปืน฿หญ຋ ปืนกล฽ละรถ฼กาะ กบฏ ! ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง16 ! ยึดอ้านาจจากกษัตริยຏ ! ทิวากาล17ของวันทีไ โไ มิถุนายน พ.ศ.โไ็5 เดຌคลอดการปฏิวัติออกมา ฼มืไอกลุ຋มชนชันๅ สูงผูຌ ครองอ้านาจ เดຌตืไนมา฿น฼ชຌาวันนัๅน ฼ขากใพบว຋าอ้านาจลายครามของพวก฼ขาเดຌถูกกลุ຋มชนอีกชัๅนหนึไง฼ขຌาจู຋฾จม ยึด฼อาเป฼สีย฽ลຌว.................ระบอบการปกครองอ้านาจสิทธิ่ขาดของกษัตริยຏเดຌทลายลงเป ระบอบการปกครอง ประชาธิปเตยเดຌถูกสถาปนาขึๅนทีไนัไน฽ละทีไ฾น຋น...๢18 ฽ละ฿นขณะ฼ดียวกันเดຌ฼กิด฽นวคิด฿หม຋ขึๅน฿นเทย ฼พืไอการผลักดันเทยสู຋ ๡ชาติสมัย฿หม຋๢ คือ ฽นวคิด฽บบมนุษยนิยมกับชีวิตทางการ฼มือง ทีไ฼ชืไอว຋า฼ชืไอว຋ามนุษยຏมี฼สรีภาพ฿นการกระท้าสิไงต຋างโ ฽ต຋มนุษยຏ ตຌองมีความรับผิดชอบต຋อสิไงทีไ ๡ตน฼องกระท้า๢ ฽ละ ฼ชืไอ฿นระบอบประชาธิปเตย หลักสิทธิมนุษยชนการมี 16 เป็ นจุดเปลี่ยนสาคัญของประวัติศาสตร์ ไทยในช่วงคริ สต์ศตวรรษที่ 20 เหตุการณ์ดงั กล่าวเกิดขึ ้นเมื่อวันที่ 24 มิถนุ ายน พ.ศ. 2475 ซึง่ มีผลทาให้ ราชอาณาจักรสยามเปลี่ยนรูปแบบประเทศจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ไปเป็ นราชาธิปไตยภายใต้ รัฐธรรมนูญ และ เปลี่ยนรูปแบบการปกครองไปเป็ นระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา เกิดขึ ้นจากคณะนายทหารและพลเรื อนที่ประกอบกัน เรี ยกตนเองว่า "คณะราษฎร" โดยเป็ นผลพวงจากการเปลี่ยนแปลงทางประวัติศาสตร์ โลก ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมือง ภายในประเทศ การปฏิวตั ิดงั กล่าวทาให้ ประเทศสยามมีรัฐธรรมนูญฉบับแรก 17 ในช่วงเช้ ามืดของวันที่ 24 มิถนุ ายน พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) และพระยาทรงสุรเดช (เทพ พันธุมเสน) ได้ ดาเนินการตามแผนการในส่วนของตนเรี ยบร้ อยแล้ ว พระยาพหลพลพยุหเสนาและผู้สนับสนุนบางส่วนได้ รวมตัวกันใกล้ กบั พระที่นงั่ และ รอคอยสัญญาณขั ้นต่อไป] ขณะที่พระยาทรงสุรเดชเดินทางไปกับผู้สมคบคิดจานวนหนึง่ ไปยังค่ายทหารของกรมทหารม้ าที่ 1 รักษา พระองค์ ซึง่ เป็ นที่เก็บยานยนต์ห้ มุ เกราะส่วนใหญ่ในกรุ งเทพมหานคร เมื่อมาถึง พระยาทรงสุรเดชได้ กล่าวตาหนินายทหารผู้รับผิดชอบ ค่ายที่กาลังหลับอยูข่ ณะที่มีการลุกฮือของชาวจีนเกิดขึ ้นในพระนคร ทั ้งหมดเกิดขึน้ ขณะกาลังเปิ ดประตูคา่ ยทหารและมีการระดมทหาร ทั ้งหมด อุบายดังกล่าวเป็ นผล และแม้ วา่ จะอยูท่ ่ามกลางความสับสนและความโกลาหล พระประศาสน์พิทยายุทธสามารถจับกุมผู้ บัญชาการกรมทหารได้ และนาตัวไปคุมขัง หลวงพิบลู สงครามได้ รับคาสัง่ ให้ เฝ้านักโทษ ยานยนต์ห้ มุ เกราะ รวมไปถึงรถถังจานวนหนึง่ ถูก เกณฑ์และทั ้งหมดได้ รับคาสัง่ ให้ มงุ่ หน้ าไปยังพระที่นงั่ พระยาฤทธิ์อคั เนย์ หลังจากทราบข่าวความสาเร็ จของพระยาทรงสุรเดช ได้ เดินทางไปยังค่ายทหารของกรมทหารราบที่ 1 และหลังจากเรี ยกระดมเหล่าทหารราบได้ สาเร็ จแล้ ว ก็ได้ ม่งุ หน้ าไปยังพระที่นงั่ ด้ วยเช่นกัน ทหารในพื ้นที่ใกล้ เคียงกรุงเทพมหานครได้ เข้ าร่วมกับผู้ก่อการด้ วยเช่นกัน เนื่องจากได้ รับคาสัง่ หลายสัปดาห์ก่อนหน้ านั ้นแล้ วว่ากาลังจะ มีการฝึ กซ้ อมทางทหารเกิดขึ ้น และไม่ทราบเลยว่าพวกตนจะเข้ าไปมีสว่ นในการปฏิวตั ิ ทหารหน่วยอื่นที่จงรักภักดีตอ่ พระมหากษัตริ ย์ ตัดสินใจที่จะไม่มีปฏิกิริยาตอบโต้ ใด ๆ โดยการเก็บตัวอยูใ่ นกรมกอง 18 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 11 ฼สรีภาพอย຋าง฼ท຋า฼ทียม19 จนกล຋าวเดຌว຋า ๡เม຋มีสิไง฿ดทีไศักดิ่สทิ ธิ่฼กินเปจนมนุษยຏธรรมดาเม຋สามารถจะ ฼ปลีไยน฽ปลงมันเดຌ๢20 ดังตัวอย຋างทีไว຋า ๡ รัฐบาลทีไปกครอง฼ขาอยู຋ขณะนัๅน฼ปຓนรัฐบาล฼ทวดา หาก฼หในว຋า฼ปຓนรัฐบาลปุถุชนนีไ฼อง ฼พียง฽ต຋ ว຋านัไน฼ปຓนรัฐบาลของผูຌดีชัๅนสูง ชนชัๅน฼หล຋านีๅคิด฼หในว຋า฼มืไอรัฐบาลชัๅนสูงซึไงมีชีวิตห຋าง฼หินจากสามัญชนธรรมดา อย຋างลิบลับ เม຋สามารถจะ฽กຌปัญหาบຌาน฼มืองอันเดຌกลายมา฼ปຓนความทุกขຏรຌอนสาหัสของคนยากจนเดຌ฽ลຌว กใ ควรจะเดຌมีการปรับปรุง฼ปลีไยน฽ปลงอะเรกัน฼สียบຌาง......฼ปຓนตຌนว຋า คนรุ຋น฿หม຋ทมีไ ีการศึกษามิเดຌสังกัดชนชัๅนสูง ควรจะเดຌรับ฾อกาส฿หຌ฼ขຌาร຋วม฽กຌเขปัญหาของประ฼ทศ ฽ละ฼สียงของสามัญประชาชนผูຌยากจนทัๅง฿น฼มือง฽ละ ชนบท ทัๅงตาม฾รงงาน฽ละทุ຋งนาควรทีไจะเดຌรับฟัง...๢21 ทัๅงนีๅ คณะราษฎร ยังกลาย฼ปຓน ๢ตัว฽ทนของความหวัง๢ ดຌวย฼หตุทีไมีอุดมคติทีไ฼ป຃ດยมเปดຌวยการ พัฒนา฽ละความ฼ท຋า฼ทียม ฽ละความหวังของประชาชนกใพรุ຋งพรูมากขึๅน ฼มืไอน฾ยบาย฽รก฽ละส้าคัญของ คณะราษฎรคือการหยิบยกความคิดดຌานประชาธิปเตย฽ละ฼สรีภาพ ฿หຌ฽ก຋ราษฎร ความหิว฾หยความ฼ปຓน฼สรี ของราษฎร฿นยุคนัๅน จึงท้า฿หຌ฽สงสว຋างของความหวังทีไมีต຋อคณะราษฎรนัๅนลุกจຌาขึๅน฼พิไม฼ท຋าตัว ดังตัวอย຋างทีไ กล຋าวว຋า ๡฼ขาเดຌยินว຋าพวกราษฎรมีสิไงทีไ฼รียกว຋า ฼สรีภาพ ซึไงพวก฼ขาสูຌเม຋฼ขຌา฿จว຋าหมายความว຋าอย຋างเร ฽ต຋฼ขาเดຌยินมาว຋า อຌาย฼สรีภาพนีๅ มัน฼ปຓนสิไงวิ฼ศษนักหนา มันดูราวกับว຋า฼ปຓนตຌนกัลปพฤกษຏทีไมีประจ้าอยู຋สีไมุม ฼มือง ฿นยุคสมัยทีไพระศรีอาริยຏจะมา฾ปรด จนพวก฼ขาบางส຋วนถึงกับซุบซิบกันว຋า นีไพระศรีอาริยຏท຋านลงมา฾ปรด ฽ลຌวหรือ๢22 ฽นวคิด ๡การ฼มือง฽บบพระศรีอาริย๢ຏ ทีไกล຋าวมานีๅ คือความคิดพืๅนฐานดຌานสังคม หรือ รูป฽บบ ของสังคม฿นอุดมคติของ ปรีดี พนมยงคຏ นัๅนอาจถือเดຌว຋า฼ปຓน฽นวคิดทีไยึดติด หรือ เดຌรับอิทธิพลจาก฽นวคิด ฼รืไอง ฾ลกพระศรีอาริยຏ ฼ปຓนอย຋างมากกล຋าวคือ สังคมพุทธ฿นสยาม฿หຌความส้าคัญกับ฾ลกพระศรีอาริยຏมาก ฽มຌว຋า จะ฼ปຓน฾ลกอุดมคติ฽บบจินตนาการกใตาม สมัยก຋อน฼วลาพระภิกษุจะ฽สดงพระธรรม฼ทศนาทุกครัๅง ท຋านจะตຌอง บอกศักราชว຋าอีกกีไป຃จึงจะ฼ขຌาสู຋ยุคศาสนาพระศรีอาริยຏชาวพุทธ฼มืไอท้าบุญกใตัๅงปรารถนา฿หຌเดຌพบ฾ลกพระศรีอา ริยຏ ฽มຌ฼วลาสาบาน฿น฾รงศาล ฽ต຋ก຋อนกใยังกล຋าวว຋าถຌา฿หຌการตามความ฼ปຓนจริง฽ลຌวกใจะพบศาสนาพระศรีอาริยຏ ฽ละ฿นกฎหมายตราสามดวงของรัชกาลทีไ แ ฽ห຋งกรุงรัตน฾กสินทรຏ ยังบัญญัติ฿หຌชาวสยามทุกคนบ้า฼พใญศีล ฼พืไอจะเดຌ฼หในพระศรีอาริยຏ อย຋างเรกใตาม ฾ลกพระศรีอาริยຏทีไชาวพุทธสยามทัไวเป฼ขຌา฿จกันนัๅน คือ฾ลกอุดมคติทีไ รออยู຋฿นชาติหนຌา฼มือไ พุทธศาสนายุกาลผ຋านเป฽ลຌว 5เเ ป຃ ฽ต຋ส้าหรับปรีดี พนมยงคຏนัๅน ฾ลกพระศรีอาริยຏนัๅน 19 อาจารย์ต้น.( ).แนวคิดแบบมนุษยนิยมกับชีวิตทางการเมือง. https://www.gotoknow.org/posts/ (เข้ าถึงเมื่อวันที่ ธันวาคม ) 20 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 21 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 22 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า:หน้ า . 12 (ออนไลน์) ฼ปຓนสังคมอุดมคติทีไมนุษยຏสามารถบรรลุถึงเดຌ฿นยุคปัจจุบันดຌวยสติปัญญา฽ละความ฼พียรพยายามของมนุษยຏ ฼อง ความทรงจ้า หรือ ความ฼ขຌา฿จ฼กีไยวกับ฾ลกพระศรีอาริยຏของปรีดี พนมยงคຏนัๅนมีอยู຋ว຋า ฮนับตัๅง฽ต຋ขຌาพ฼จຌายัง ฼ปຓน฼ดใกมีความจ้าเดຌกใเดຌยินพระภิกษุสงฆຏ฽ละผูຌ฼ฒ຋าผูຌ฽ก຋เดຌ฼ล຋า฿หຌฟัง฽ละอຌางถึงบ຋อย โ ว຋ามี ๞พุทธท้านาย๟ เวຌว຋า ฿นปลายพุทธศาสนายุกาล มนุษยชาติจะ฼ขຌาสู຋มิคสัญญี฼พราะศีลธรรม฼สือไ มทรามลง จึงมี฽ต຋การรบราฆ຋าฟัน ฽ละ฼บียด฼บียนกัน สิไงมหัศจรรยຏจะ฼กิดขึๅน... เฟบรรลัยกัลปຊจะลຌาง฾ลกทีไ฾สมม ครัๅน฽ลຌวยุค฿หม຋คือ ๞ยุคศรีอารย ฼มตเตรย๟ กใจะอุบัติขึๅน฿นยุค฿หม຋มนุษยชาติจะอยู຋ร຋วมกันดຌวยความ฼มตตาปราณีระหว຋างกัน บุคคลจะ฼สมอ ฼หมือนกัน... ความสะดวกสบาย฿นการคมนาคม฽ละความอุดมสมบูรณຏของชีวะปัจจัยกใหลัไงเหล฼หลือคณานับ ประดุจว຋ามีตຌนกัลปพฤกษຏทุกมุม฼มือง ซึไงมนุษยຏอาจถือ฼อาเดຌตามความตຌองการฮ เม຋อาจละ฼ลยเดຌว຋า จินตนาการ฾ลกพระศรีอาริยຏซึไง฼ปຓนยู฾ท฼ป຃ย฽บบพุทธ นัๅนเดຌกลาย฼ปຓน฽รงบันดาล฿จ฿หຌปรีดีกลຌา฼อาชีวิต฼ขຌา฽ลก ท้าการ฼ปลีไยน฽ปลงสังคม฼ก຋าเปสู຋สังคม฿หม຋ทีไผูຌคนมีความ฼ท຋า฼ทียมกันทัๅงทางการ฼มือง฽ละ฼ศรษฐกิจ ซึไง฼ปຓน ฼สมือน฾ลกพระศรีอาริยຏทีไสามารถ฼ขຌาถึงเดຌ฿นพุทธศตวรรษนีๅ ฽รงบันดาล฿จ฿นวัย฼ดใกดังกล຋าว ฽สดงออกอย຋าง ชัด฼จน฿นตอนทຌายของ ฮค้าประกาศของคณะราษฎรฮ ฉบับทีไ แ ซึไง฽ถลง฿นวัน฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง โไ มิถุนายน โไ็5 ว຋า ฮสิไงทีไราษฎรทุกคนพึงปรารถนา คือ ความสุข ความ฼จริญอย຋างประ฼สริฐ ซึไง฼รียกกัน฼ปຓน ศัพทຏว຋า ศรีอาริยะ นัๅนกใจะพึงบัง฼กิด฽ก຋ราษฎรถຌวนหนຌาฮ นัไน฼อง อันทีไจริง฽ลຌว ฾ลกพระศรีอาริยຏ คือภาพ สัญลักษณຏของสังคมอุดมคติ ทีไนายปรีดี฿ฝຆฝนั ตัๅง฽ต຋วัย฼ดใก ซึไงเดຌ฽ปรมา฼ปຓนรูปธรรมตามทีไ฼สนอเวຌอย຋าง฼ปຓน วิชาการ฿น ฼คຌา฾ครงการ฼ศรษฐกิจ ิหรือสมุดปก฼หลืองี ฼มืไอ฼ดือนมีนาคม โไ็ๆ ซึไง฼ปຓนร຋าง฽ผนการ฼ศรษฐกิจ ฽ละสังคม฽ห຋งชาติฉบับ฽รกของเทย เดຌกล຋าวถึงอุดมการณຏ฼ชิงสัญลักษณຏ฾ลกพระศรีอาริยຏอีกครัๅง฿นตอนทຌาย สมุดปก฼หลือง ฼พืไอยๅ้า฼ตือน฼พืไอน ฮผูຌก຋อการฮ ตຌองมิ฿หຌหลงลืมสัญญาประชาคม ทีไจะน้าราษฎรเปสู຋ความสุข สมบูรณຏนัไน฼อง นอกจากนีๅ฽ลຌวความคิด฼กีไยวกับ฾ลกพระศรีอาริยຏ ของปรีดี พนมยงคຏนีๅนัๅนยังเดຌส຋งผลต຋อ฽นวคิด ฼กีไยวกับดຌาน฼ศรษฐกิจของปรีดี พนมยงคຏดຌวย กล຋าวคือ ฽มຌว຋าหาก฼ราพิจารณา฿น฼บืๅองตຌนนัๅนจะ฼หในเดຌว຋า ฽นวทาง฼ศรษฐกิจสังคมทีไปรีดี พนมยงคຏ ฼สนอเวຌ฿นสมุดปก฼หลือง จะ฼ปຓนสังคมนิยม฽นวตะวันตก฽ต຋กใอาศัย หลักธรรม฽ห຋งการอยู຋ร຋วมกันของชาวพุทธ฼ปຓนพืๅนฐาน อันเดຌ฽ก຋หลัก สาราณียธรรม ซึไงประกอบดຌวย ความ ฼มตตา฼อืๅออาทรต຋อกัน ฽ละหลักสาธารณ฾ภคี คือการ฼ฉลีไย฽บ຋งปัน฼ศรษฐทรัพยຏ฽ละ฾ภคทรัพยຏ฿หຌเดຌ฿ชຌสอย ภาย฿นชุมชนอย຋าง฼ท຋า฼ทียมกัน23 ทัๅงหมดนีๅคือ ความหวัง฽ละ฽ผนทีไน้าทางของประชาชน อันจะเปพบกับความสุขจากความ฼ปຓน ชาติสมัย฿หม຋฾ดย฽ทຌจริง ฽ละพรຌอมทีไจะปลดปล຋อยตัว฼องจากสภาพความ฼ปຓนอยู຋ทีไทุกขຏ฽ละมืดมนของระบบ 23 ทิพวรรณ เจียมธีรกุล.( ).ปฐมทรรศน์ทางการเมือง ของปรี ดี พนมยงค์:กรุงเทพฯ.ส่องศยาม.หน้ า 13 - ฼ก຋า ดังทีไกล຋าวว຋า ๡฼ขากใ฼ริไมค้านึงถึงอ้านาจ฿หม຋ ฼สมือนหนึไง฼ปຓนความงาม ความสะอาดหมดจด ฽ละ฼ปຓน฽สง สว຋าง ทีไจะส຋องลงมาบนชีวิตอันมืดมน฽ละขะมุกขะมอมของ฼ขา๢24 ฽ละนีไกใ฼ปຓน฼ขใมทิศน้าทาง ฽สงสว຋าง ฽ละ ฽ผนทีไความหวัง ฿หຌกับคนเทยทัๅงประ฼ทศเดຌมี฾อกาส ๡หวัง๢ ฿นตัวคณะราษฎร฼พืไอการด้ารงชีพอันเดຌพ຋วงพຌนเปจากระบบ฼ดิม฿น฽ง຋ทีไว຋า ๡คณะราษฎร จะท้าทุก อย຋าง฼พืไอความสุขสบายของราษฎร จะ฿หຌราษฎรมีงานท้ากันอย຋างทัไวถึง฽ละจะเดຌจัดการศึกษา฽ก຋ราษฎร ฼ตใมทีไ๢25 ความหวังปากทຌอง ฽ละการศึกษาอัน฼ปຓนทีไราษฎร฿นยุคนัๅนมองว຋า ๡฼ปຓนหนทาง฿นการด้ารงสัมมา อาชีพ๢ ฽ละช຋วยพຌนเปจากการถูก฼อารัด฼อา฼ปรียบ ความคิดจะพลิกชาติสู຋ความ฼ปຓนสมัย฿หม຋นัๅน คณะราษฎร จึง฼พ຋ง฼ลใงเปทีไการศึกษาอันดับ฽รก ไ. ฽นวคิดดຌานการพัฒนาการศึกษาสู຋การพัฒนา฽ละความ฼ท຋า฼ทียม การปกครอง฽บบประชาธิปเตยซึไง฼สริมสรຌางความ฼สมอภาคทาง฼ศรษฐกิจการศึกษา฽ละดຌาน อืไนโ฿หຌ฽ก຋ประชาชนส຋วน฿หญ຋ ฼ช຋น ชาวนา฽ละกรรมกร฿หຌสิทธิ฼สรีภาพ฽ก຋คนส຋วน฿หญ຋฿นการเดຌ฽สดงความ คิด฼หใน฼พืไอ฼ปຓนประ฾ยชนຏต຋อประ฼ทศชาติ฽ละคัดคຌานรัฐบาลทีไลิดรอนสิทธิดังกล຋าว สิทธิความ฼สมอภาคทางการศึกษาเทยหลังการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครองราวหนึไงสัปดาหຏนิทัศนຏ กับจันทาเดຌมี฾อกาสพบกันทีไรຌานอาหารหลังจากเดຌเต຋ถามถึงการปฏิบัติงาน฿นหนຌาทีไราชการของกัน฽ละกัน฽ลຌว กใเดຌสนทนากันถึง฼รืไองทีไมีการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครองตอนหนึไงจันทาสงสัยว຋าตามการปกครอง฿นระบอบ฿หม຋ ทีไจะ฿หຌราษฎรเดຌจัดการปกครองกัน฼องนัๅน ราษฎรเม຋เดຌรับการศึกษา฼ล຋า฼รียน฼หมือน฼จຌานาย฽ละปกครอง กัน฼องเดຌอย຋างเร นิทัศนຏเดຌน้าค้าอธิบายของครูอุทัย ซึไงเดຌพูดกัน฿นทีไประชุม฾รง฼รียน฿นฐานะทีไมีส຋วนร຋วม฿นการ ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครองครัๅงนีๅมาชีๅ฽จง฿หຌจันทาฟัง ๡฽ต຋฼ดิมนัๅนวิชาความรูຌต຋างโเม຋เดຌบันทึกเวຌ฿นหนังสือหรือหากจะบันทึกเวຌกใเม຋มีการจัดพิมพຏ฿หຌอ຋าน กันอย຋าง฽พร຋หลาย฼หมือนสมัยนีๅพวก฼จຌานายเดຌ฼รียนวิชาการปกครองบຌาน฼มืองจากการปฏิบัติของบรรพบุรุษ ของท຋าน฽ละจัดการสัไงสอน฾ดยตรงจากบรรพบุรุษ฽ละจากบันทึกวิชาความรูຌต຋างโซึไง฼ปຓนสมบัติของ฼จຌานาย ท຋าน฾ดย฼ฉพาะพวกขุนนางหรือผูຌดีชัๅนสูง ซึไง฼ปຓนขຌาของ฼จຌานายกใเดຌ฼รียนรูຌวิชาการปกครองบຌาน฼มืองจาก ฼จຌานายของ฼ขา฽ละพวกลูกหลานของ฼คຌากใเดຌ฼รียนรูຌจัก฼ขา฼ปຓนการถ຋าย฼ทสืบต຋อกันมา฾ดยตรง฼ปຓนทอดโการ สืบต้า฽หน຋งราชการ ฼ช຋นต้า฽หน຋งผูຌปกครองหัว฼มืองต຋างโ ฼ปຓนการสืบต้า฽หน຋งกันเปท้าสกุลการผูกขาด ต้า฽หน຋งทางราชการเดຌมีผล฼ปຓนกา ผูกขาดการศึกษาเปดຌวย คือว຋ามี฽ต຋พวก฼จຌานาย฽ละพวกขุนนางซึไง฼ปຓนบ຋าว เพร຋ของพวก฼จຌานาย฼ท຋านัๅนทีไมี฾อกาสศึกษา ส຋วนพวกราษฎรทีไปกครองเม຋มี฾อกาสศึกษา฼ช຋นท຋านทัๅงหลายพวก ราษฎรเม຋รูຌจะเป฼รียน฼รืไองการปกครองบຌาน฼มืองมาจาก฿ครทีไเหน๢ 24 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 25 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 14 ส้าหรับปัญหาว຋า฼มืไอราษฎรเม຋เดຌรับการศึกษาจะปกครองบຌาง฼หมือนกันอย຋างเรนัๅนนิทัศนຏเดຌชีๅ฽จง ตามค้าอธิบายของครูอุทัย฿หຌจันทาฟัง฽ต຋สัๅนโว຋า ฼มืไอกิจการของบຌาน฼มือง฼จริญขึๅน฼จຌานาย฽ละพวกบ຋าวเพร຋ทีไ เดຌรับการศึกษามีจ้านวนเม຋฼พียงพอทีไจะปกครองบຌาน฼มืองการศึกษาจึงเดຌขยายเปสู຋ราษฎร฿นทีไสุดซึงไ ค้าตอบ ของนิทัศนຏกใยังเม຋สามารถตอบค้าถามของจันทาเดຌชัด฼จน ความเม຋กระจ຋าง฿นปัญหาต຋างโทีไ฼ปຓนผลจากการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครองของจันทากับนิทัศนຏ มักจะ฼กิดขึๅน฼สมอ฾ดย฼ฉพาะจันทามักจะตัๅงขຌอสงสัย฽ละท้า฼อาจากนิทัศนຏบางปัญหานิทัศนຏกใตอบเดຌเม຋กระจ຋าง เม຋฼ปຓนทีไ฼ขຌา฿จของจันทา จึงตกลงกันทีไจะเปท้าครูอุทัย฾ดยจะพากันเปทีไบຌาน ปัญหาทีจไ ันทาซักถามคือปัญหา ฼กีไยวกับการปลดขຌาราชการรุ຋น฼ก຋าออกว຋า สา฼หตุจากอะเร ฽ลຌวจะเดຌมีผมูຌ ีการศึกษาทีไเหนมา฼ขຌารับราชการ ฽ทน ปัญหา฽รกครูอุทัยเดຌชีๅ฽จงว຋า ๡คงอาศัย฼หตุผล฿นขຌอทีไรัฐบาลตຌองการเดຌคนทีไสน฿จ฽ละ฼ขຌา฿จการด้า฼นินน฾ยบาย฿หม຋฿หม຋มาด้ารง ต้า฽หน຋ง฽ทนปัญหาลังครูเทยเดຌชีๅ฽จง฿หຌ฼หในว຋ารัฐบาล฿หม຋จะขยายการศึกษา฿หຌกวຌางขึๅน ฼ท຋ากันทุกชนชัๅน฼ปຓน การศึกษา฿หຌ฼ปล຋า฿นระดับตຌนโ ฽ละตัๅงมหาวิทยาลัย฼ปຂดสอนวิชาทีไจ้า฼ปຓนต຋อการบริหารบຌาน฼มือง ฿นปัจจุบัน นับว຋าความตัๅง฿จของรัฐบาล ตຌองการจะขยายการศึกษาซึงไ ราษฎรทัไวเปมีความ฼สมอภาคทีไจะเดຌรับกันอย຋าง ทัไวถึง฽ละ฼ท຋า฼ทียมกัน๢ ฼หตุการณຏดังกล຋าวนัๅน หากน้ามา฼ทียบกันกับสถานการณຏ฿นประวัติศาสตรຏจะพบว຋า หลังจากทีไมี การ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง คณะราษฎรมีน฾ยบายดຌานการศึกษา฽ละความ฼ท຋า฼ทียม฿นการศึกษา วิชาทีไ คณะราษฎร฿หຌความสน฿จนัๅนคือ วิชาธรรมศาสตรຏ การ฼มือง กฎหมาย ฼พราะ฼ลใง฼หในว຋าจะ฼ปຓนการ฿หຌความรูຌ ดຌานประชาธิปเตย฽ละการปกครอง฿หม຋฽ก຋ราษฎร ฽ละสรຌางบุคคลทีไมีก้าลังส้าคัญ ฿นการพัฒนาประ฼ทศชาติ ต຋อเป ดังค้ากล຋าวของนายปรีดี พนมยงคຏ ผูรຌ ຋วมก຋อตัๅงมหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏว຋า ๡฼สนอรัฐบาล฿หຌจัดตัๅงมหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฽ละการ฼มือง ฼พืไอ฿หຌ฼ปຓนตลาดวิชาอ้านวย การศึกษากฎหมาย วิชา฼ศรษฐกิจ ฽ละวิชาการอืไนโ อัน฼กีไยวกับธรรมศาสตรຏ฽ละการ฼มือง ฼พืไอส຋ง฼สริม฿หຌ ขຌาราชการ฽ละประชาชนเดຌมี฾อกาส฽พร຋หลาย ซึไง฼ปຓนการ฼ผย฽พร຋฽ละปลูกฝังระบบประชาธิปเตย ฿หຌรูຌหนຌาทีไ การปกครองบຌาน฼มือง ฿นระบบนีๅ๢26 ฽ละความตຌองการ กอปรกับวิสัยทัศนຏอันกวຌางเกลของคณะราษฎร จึงมีการผลักดัน฿หຌ฼กิด มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฽ละการ฼มือง฼กิดขึๅน อัน฼ปຓนสถาบันทีไผลิตบัณฑิตทีไมีหัวคิดกຌาวหนຌา จันทา ฽ละ นิทัศนຏ คือ หนึงไ ฿นนักศึกษาจากสถาบันนีๅ ๡฿นเม຋ชຌารัฐบาลคณะ฼ราจัดตัๅงมหาวิทยาลัยทีไสอนกฎหมายวิชาการการปกครอง฼ศรษฐศาสตรຏ฽ละ วิชาการ฼มืองดังทีไสอนกัน฿นต຋างประ฼ทศ฽ละกใยังเม຋฼คย฼รียนกัน฿น฼มืองเทยมหาวิทยาลัย฿หม຋จะรับนักศึกษา 26 ปรี ดี พนมยงค์ , “ชีวิประวัติยอ่ นายปรี ดี พนมยงค์,หน้ า - อ้ างใน ทิพวรรณ เจียมธีรสกุล.ปฐมทรรศน์ ทางการเมืองของ ปรี ดี พนมยงค์.หน้ า 15 อย຋างกวຌางขวางทัๅงจะมีการพิมพຏ฼ลใก฼ช຋อของอาจารยຏออกจ้าหน຋าย฽ก຋นักศึกษา฿นราคาถูกนักศึกษาทียไ ากจนจะ เม຋ตຌองล้าบาก฿นการซืๅอต้ารา๢27 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฽ละการ฼มือง จึงกลาย฼ปຓน ๡ตลาดวิชา๢ ส้าหรับการปกครอง฽บบ สมัย฿หม຋ ฾ดย฼นຌน฿หຌประชาชนเดຌมี฾อกาสทางการศึกษา ฽ละ฼ขຌา฿จ฿นระบบประชาธิปเตย หรือ ชาติสมัย฿หม຋ มากขึๅน เม຋฼พียง฼ท຋านีๅ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏยัง฼ปຓน฽หล຋งความหวังของรัฐบาล ทีไจะสรຌางบุคคลทีไมีความรูຌ ฿นดຌานการปกครองสมัย฿หม຋เปพัฒนาประ฼ทศอีกดຌวย ดังค้ากล຋าวทีไว຋า ๡การก้า฼นิดของมหาวิทยาลัย฽ห຋ง฽ม຋นๅ้า ฼จຌาพระยา อ้านวย฿หຌประ฼ทศสยามเดຌมีบณ ั ฑิตทีไผ຋านการศึกษาการ฼มือง฽ละ฼ศรษฐศาสตรຏ อัน฼ปຓนผลผลิตของ ประ฼ทศของตน฼อง๢28 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ จึงมีวิสัยทัศนຏทีไตรงกัน฽บบ฽ยกเม຋เดຌ ฼ลย ดังขຌอความทีไว຋า ๡฼พราะว຋ามหาวิทยาลัยของ฼ขาเม຋เดຌ฼พียง฽ต຋ประสิทธิ่ประสาทวิชาความรูຌ฿นทางประกอบอาชีพ ของ฼ขา฼ท຋านัๅน หากมหาวิทยาลัยยังเดຌสอนวิชาทีไท้า฿หຌ฼ขຌา฿จกลเกการปกครอง฽บบประชาธิปเตย฽ละทฤษฎี ต຋างโ ทัๅง฿นทาง฼ศรษฐกิจ฽ละการ฼มือง มหาวิทยาลัยเดຌสอน฿หຌรูຌจักคุณค຋าของประชาธิปเตย ฽ละความพรຌอม ต຋อการพิทักษຏรักษาประชาธิปเตย การ฼รียนรูຌ฼รืไองประชาธิปเตยท้า฿หຌ฼ขา฼ลใง฼หในถึงความส้าคัญของ ประชาชน๢29 รูป฽บบการศึกษาสมัย฿หม຋฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ สังคมเทยกับการศึกษา฿นสมัยก຋อนการปรับพัฒนาประ฼ทศ฿หຌทันสมัยนัๅน ฼หในเดຌชัดว຋า฼ปຓนสังคมทีไ ฼อก฼ทศ฽ยกกันอยู຋ตามหมู຋บຌาน ฾ดยมีพืๅนฐาน฼ศรษฐกิจ฽บบ฼กษตรกร฼ปຓนหลัก ฽ละพึไงพากัน฼อง ซึไงจะ฼นຌนการ อบรมพืๅนฐานทางจิต฿จ ประ฼พณี ฽ละอาชีพพืๅนบຌาน ฽ต຋฼มืไอสังคมมีการ฼ปลีไยนเป สังคมเทย฼ริไมมีการรวมศูนยຏ เวຌทีไกรุง฼ทพมากยิไงขึๅน สังคมจ้า฼ปຓนตຌองมีความรูຌ฽ละคน฼พืไอพัฒนาประ฼ทศ฿น฽นว฿หม຋ รวมทัๅงการจัด การศึกษา฿หຌมคี วามทันสมัยมากขึๅน รูป฽บบการปรับการศึกษาสมัย฿หม຋นัๅน มีอยูด຋ ຌวยกันไ รูป฽บบตามการจัดของ เพฑูรยຏ สินลารัตนຏ ิโ5ใไี คือ 1. การศึกษา฼พืไอการรวมศูนยຏ 2. การศึกษา฼พืไอผลิตคน฼ขຌาสู຋ระบบราชการ 3. การศึกษา฼พืไอพัฒนา฼ศรษฐกิจ฽ผน฿หม຋ 27 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า: หน้ า 28 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 29 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน :หน้ า 16 4. การศึกษา฼พืไอ฼สรีภาพ฽ละประชาธิปเตย30 ซึไง฿น฽ลเปขຌางหนຌานัๅนพบว຋า การปรับตัวการศึกษาสมัยนัๅน฿น฽ลเปขຌางหนຌา พบทีไ฼หในเดຌชัดคือ การศึกษา฼พืไอ฼สรีภาพ฽ละประชาธิปเตยปรากฏ฼ด຋นชัดทีไสุด ฿นส຋วนอืไนโนัๅนกใมีปรากฏบຌาง ฽ต຋เม຋฼ด຋นชัด ฼ท຋าเหร຋นกั การศึกษา฼พืไอ฼สรีภาพนัๅน ฼หในเดຌจากตัวละครทุกตัวทีไผ຋านการศึกษาจาก฾รง฼รียน฽ละมหาวิทยาลัย ลຌวน฽ต຋มี฽นวคิด฼สรีภาพ฽ละประชาธิปเตยอย຋าง฼หในเดຌชัด การศึกษา฼พืไอผลิตคน฼ขຌาสู຋ระบบราชการทีไปรากฏ฿น฼รืไองนัๅน ฼หในเดຌจากตอนทีไมีการ฼ปลีไยน฽ปลง การปกครอง฼รียบรຌอย฽ลຌว ฿นทัศนคติของปัญญาชนมัก฿หຌความส้าคัญกับการผลิตผูຌทมีไ ีความรูຌมากกว຋า ฼พราะ การศึกษา฼ปຓนส຋วนหนึไง฿นการผลักคน฼ขຌาสูร຋ ะบบทันสมัย฽ละระบบราชการ ฿นการพัฒนาประ฼ทศชาติ ๡฼นืไองดຌวยกิจการบຌาน฼มืองขยายตัวออกเป฼รืไอยโ ตามกาล฼วลา ล้าพัง฽ต຋฼จຌานาย฽ละพวกบ຋าว เพร຋ของ฼จຌานายมีจ้านวนเม຋พอทีไจะท้าการปกครองบຌาน฼มืองเดຌทัไวถึง จ้าตຌองเดຌคนท้าราชการ฼พิไมขึๅน จึง฼กิด ความจ้า฼ปຓน฿นการขยายการศึกษาทีไ฼คยผูกขาดเวຌ การขยายการศึกษานัๅน฿นชัๅนตຌนกใยังอยู຋฿นวง฽คบ คือตัๅง ฾รง฼รียนสอนกัน฼ฉพาะ฿นวงกุลบุตรทีไ฼กีไยวขຌอง฿กลຌชิดกับพวกผูຌดีชนชัๅนสูง ฽ต຋ต຋อมามีความจ้า฼ปຓนตຌองการคน ฼ขຌารับราชการเดຌ฼พิไมขึๅน฼รืไอยโ ความจ้า฼ปຓนนีไ฽หละ฼ธอทีไท้า฿หຌการศึกษาขยายตัวออกเป๢31 นอกจากนีๅการศึกษาสมัย฿หม຋กใจ้า฼ปຓนควบคู຋กับการมีครูสมัยทีไจะตຌองมารับหนຌาทีไ฿นการอบรมสัไง สอนนัก฼รียน฿หຌมีความรูຌน้าเปพัฒนาประ฼ทศ ศรีบูรพาเดຌ฿หຌครูอุทัย ซึไง฼ปຓนตัว฽ทนของครูสมัย฿หม຋ มีความรูຌ รอบดຌาน ฽ละเมຌ฼ลือกชนชัๅน จะเดຌสอดคลຌองกับความ฼ปຓนการศึกษาสมัย฼ช຋นกัน ๡ครูประจ้าชัๅนของ฼ดใกทัๅงสอง ครูอุทัย฼ปຓนคนรุ຋น฿หม຋฽ละหนุ຋ม นอกจากการสอนของครูยัง฼รียน วิชากฎหมาย฼พืไอสอบ฼ปຓน฼นติบัณฑิต นิทัศนຏพูดถึงครูอุทัยว຋า ครูเดຌ฽สดง฿หຌนัก฼รียนมีความมัไน฿จว຋านัก฼รียนทุก คนจะเดຌรับการปฏิบัตจิ ากครู฾ดย฼สมอหนຌากัน เม຋฼ลือกว຋าจะมาจากครอบครัวของชนชัๅนเหน๢32 ฿นทาง฼ดียวกันนัๅน การศึกษา฼พืไอพัฒนา฼ศรษฐกิจ฿หม຋ กใพบเดຌ฿น฼นืๅอ฼รืไอง฼ช຋น฼ดียวกัน ดຌวยมีการ พูดถึงการจัดตัๅงมหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฽ละการ฼มือง ฼พืไอสอดคลຌองกับความตຌองการของตลาด฽ละสังคม ๡฼พราะว຋ามหาวิทยาลัยของ฼ขาเม຋฼พียง฽ต຋จะประสิทธิ่ประสาทวิชาความรูຌ฿นทางการประกอบ วิชาชีพ฽ก຋฼ขา฼ท຋านัๅน หากมหาวิทยาลัยยังเดຌสอนวิชาทีไท้า฿หຌ฼ขาสามารถ฼ขຌา฿จกลเกของการปกครอง฽บบ ประชาธิปเตย฽ละทฤษฎีต຋างโ฿นทาง฼ศรษฐกิจ฽ละการ฼มือง๢33 30 ไพฑูรย์ สินลารัตน์ ( ).การเปลี่ยนแปลงของสถาบันการศึกษา ใน ไทยกับการปรับประเทศให้ ทนั สมัย : กรุงเทพฯ . มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สาขาศิลปะศาสตร์ .หน้ า 31 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 32 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 33 ศรี บรู พา. เรื่ องเดียวกัน: หน้ า 17 เม຋฼พียง฼ท຋านัๅน การศึกษายัง฼ปຓนความหวัง฿หม຋฽ก຋การพัฒนา฽ละน้าเปสู຋ประ฼ทศชาติ นัยว຋า฼ปຓน การ฼ผย฽พร຋฽ละขยาย฾อกาสทางการศึกษาเปอีกขัๅนหนึไง ๡ ผูຌมา฿หม຋กใเดຌรับ฼มลใดพืชของจิต฿จ฿หม຋ ป຃ล຋วงเปจิต฿จ฿หม຋กใ฽ผ຋ขยายออกเป ฽ผ຋ออกเป฿นหมู຋ นักศึกษาของมหาวิทยาลัย ฽ละ฽ผ຋ออกเปภายนอกมหาวิทยาลัย๢34 ฽ละอุดมการณຏ฿นดຌานประชาธิปเตยจากมหาวิทยาลัยกใ฼ปຓนอุดมการณຏหลักทีไตัวละครเดຌถูกสัไงสม จากสถาบัน ฽ละมองสถานการณຏบຌาน฼มือง฿น฽บบทีไปญ ั ญาชนมอง ดังตัวบททีไกล຋าวว຋า ๡มหาวิทยาลัยเดຌสอน 35 ฼รา฽ลຌว๢ ความคิดของตัวละคร฿น฽ลเปขຌางหนຌาคือ การศึกษา฼พืไอ฼ขຌา฿จความ฼ปຓนประชาธิปเตยอย຋างถ຋อง ฽ทຌ ฽ละ฼พืไอการน้าเปพัฒนาประ฼ทศชาตินัๅน ตัวละครจันทา฽ละนิทัศนຏ รวมถึง฼ซຌง฼อง กใมักมองว຋าการศึกษา฿น มุมประชาธิปเตยช຋วย฿หຌพวก฼ขาหลุดพຌนจากอ้านาจ฼ก຋าเปเกลกว຋า฼ดิม ดังทีไ เพฑูรยຏ สินลารัตนຏ กล຋าวเวຌว຋า ๡฼ปງาหมายของการศึกษาควร฼ปຓนเป฼พืไออนาคตทีไดีกว຋า มากกว຋าการฝันหวานอยู຋กับอดีต฽ละพอ฿จ กับสภาพปัจจุบัน นั่นคือการศึกษาจะต้อง฼ป็นกระบวนการของ฼สรีภาพ฽ละประชาธิปไตย฾ดย฽ท้จริง ฼พืไอ฿หຌคนเทยทีไม฼ี สรีภาพ฽ละมีความ฼ปຓนประชาธิปเตยสมบูรณຏ ฾ดยปรัชญาการศึกษา฼ยีไยงนีๅ ฼ท຋านัๅนทีไสังคมเทยจะพัฒนาเป฿น฽นวทางที฼ไ หมาะสม มีศกั ดิ่ศรีของตัว฼อง๢36 ระบอบการศึกษา฿หม຋ สู຋ ๡สตรีสมัย฿หม຋๢ ผลงานของศรีบูรพา฿นยุค฽รกโเดຌมีการกล຋าวถึง ๡สตรีสมัย฿หม຋๢ อัน฼ปຓนผลมาจากการรับ วัฒนธรรมอ฼มริกัน฼ขຌามา฿นยุคนัๅน ดัง฼ช຋น฿น ๡ลูกผูຌชาย๢ ทีกไ ล຋าวถึงการ฼ปรียบ฼ทียบความคิดของสตรี โ ชาติ คือ อ฼มริกัน฽ละอิตาลี ๡อาภาคนหนึไงละทีไ฾ปรดขຌางลัทธิสตรีอ฼มริกัน๢ ท้านองหันเปทางนຌองสาว ฽ลຌวหันมาพูดกับร้า พรรณต຋อเป ๡฽ต຋ผมตຌองขอคัดคຌาน฿นขຌอกล຋าวหาทีไว຋าสตรีจ้าพวกคุณ฼ปຓนผูຌถ຋วงความ฼จริญ ฼ราตຌองพิสูจนຏกัน ฼สียก຋อนว຋า ส้าหรับบຌาน฼มือง฼รานัๅน ผูຌหญิงเทยควรจะ฼ดิน฽บบผูຌหญิงอ฼มริกันหรือผูຌหญิงตา฼ลียนตามความ฼หใน 34 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 35 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 36 ไพฑูรย์ สินลารัตน์.(2525).ตัดตอนจากบทนา วารสารครุศาสตร์ ฉบับเดือนตุลาคม-ธันวาคม 2525 อ้ างใน ไทยกับการปรับประเทศ ให้ ทนั สมัย หน่วยที่ 10-15: กรุงเทพฯ .มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สาขาศิลปศาสตร์ หน้ า 47 18 ของมุส฾สลินี ถຌาผลดีอยู຋ขຌางผูຌหญิงตา฼ลียน฽ลຌว ฽ทนทีไคณ ุ จะ฼ปຓนผูຌถ຋วงความ฼จริญ คุณกลับจะเดຌรับ฼กียรติ฼ปຓน 37 ผูຌน้าความ฼จริญมาสู຋อีกดຌวยซๅ้า๢ จากตัวอย຋างพบว຋า ความคิดว຋าดຌวยการ฿หຌผูຌหญิง฼ปຓนส຋วนหนึไงของการน้าชาติสู຋ความทันสมัย เดຌ ปรากฏ฿นนวนิยาย฼รืไองนีๅอย຋าง฼หในเดຌชัด ฽มຌว຋าผูຌหญิง฿น ๡ลูกผูຌชาย๢ จะเม຋เดຌรับ฾อกาสทางการศึกษามากนัก ฽ต຋วัฒนธรรมการนบริ฾ภคนิยม฿นยุคนัๅนของตัวละครหญิง กใท้า฿หຌพวก฼ธอมีความคิด฽บบชาติตะวันตก สามารถ฾ตຌตอบ฼รืไองราวต຋างโกับผูຌชายเดຌอย຋าง฾จ຋ง฽จຌง ทักษຏ ฼ฉลิม฼ตียรณ ิโ55่ี กล຋าวว຋า ฿น ลูกผูຌชาย ศรีบูรพาสืไอ฿หຌ฼หในว຋านาง฼อกของ฼รืไองเม຋ ฼พียง฽ต຋จะ฼ปຓนนักอ຋านตัวยง฼ท຋านัๅน หากยัง฼ปຓนผูຌหญิงเทยทีไทันสมัย฼จนจบอีกดຌวย ฼นืไองจากหຌองสมุดของ฼ธอ นัๅนมีหนังสือของ ดิค฼คนสຏุวอล฼ทอรຏ สกใอตตຏุบรรดานักปรัชญากรีก ุนิตยสารเทยอย຋าง ลักวิทยาุผดุงวิทยา ฽ละดุสิตสมิต ของรัชกาลทีไ ๆ ฽ละงานของมารี คอ฼รลลี38 ระบบการปกครองรูป฽บบ฿หม຋ ยัง฼ปຓน฽สงสว຋าง฽ก຋การด้า฼นินชีวิตของ ๡สตรีสมัย฿หม຋๢ เปดຌวย พวก฼ธอ฼หล຋านีๅมิเดຌถูกจ้ากัดดຌวย฼ขใมกับดຌาย฼หมือนขนบก຋อน หาก฽ต຋มี฾อกาสเดຌ฾ลด฽ล຋น฿นทางการ฼มือง฽ละ ความ฼ปຓนสมัย฿หม຋ ฽ละการศึกษารูป฽บบ฿หม຋ กใอຌา฽ขนรองรับ ๡สตรี๢ ฼ขຌามามีส຋วนร຋วม฿นฐานะ ๡ผูຌ฼รียน๢ ฽ละยังมี฽นวคิด฽บบประชาธิปเตยทีไสมบูรณຏ฽ละหนัก฽น຋นอีกดຌวย ดัง฼พืไอนผูຌหญิงของจันทาคนหนึไงทีไมี อุดมการณຏต຋อระบบประชาธิปเตยอย຋าง฼หในเดຌชัด ๡ถຌาฉันตาย฼พืไอประชาธิปเตย ฉันจะตาย฾ดยเม຋ดืไม฼หลຌาสักหยด฼ดียว ฼วຌน฽ต຋จะตาย฼พราะ฼หลຌา ฼ท຋านัๅน฽หละค຋ะ ฉันจึงจะดืไมมัน๢ ๡ท้าเมคะ ฼ราจะตຌองดืไม฼หลຌา฼สียก຋อนหรือ ฽ลຌวจึงจะยอมตาย฼พืไออุดมการณຏของ฼ราเดຌ...... ฉันคิด ว຋า฼ปຓนความขลาด฽ละ฼ปຓนความอ຋อน฽ออย຋างยิไงทีไ฼ราอาศัยสุรา ฿นการยืนยันอุดมการณຏของ฼รา ฉันคิดว຋าความ กลຌาหาญชนิดนีๅ จะเม຋ตัๅงอยู຋฼กินเปกว຋ารุ຋งอรุณของวัน฿หม຋๢39 ความคัดคຌานต຋อการอาศัยสุรา฼พืไอการปลุกระดมความกลຌาหาญต຋อประชาธิปเตยของ฼ธอ ท้า฿หຌจัน ทารูຌสึกประหนึงไ ว຋า฼ธอ฼ปຓน฼ทพธิดา ต຋ออุดมการณຏอัน฼หนียว฽น຋นของ฼ธอ ฽ละ฿นขณะ฼ดียวกัน ตัวละครทีไชืไอว຋า ๡฽ตน๢ ฼ดใกวัดทีไ฼คยร຋วมอาศัยกับจันทา฿นวัย฼ดใก บทบาท ของ฽ตนอยู຋฿นรูป฽บบ ๡ตຌนรຌายปลายดี๢ ดຌวยความ฼ปຓน฾จรกะล຋อนจนตຌองตกอยู຋฿นคุกมา฽ลຌว ชีวิตอันรันทด ของ฼ขากใพຌนจากขุมนรกดຌวยความ฼มตตาของ ๡สตรี๢ ผูຌมีความ฼อืๅอาทรต຋อผูຌทุกขຏยากคนนีๅ ฼ธอมีความ฼ชืไอว຋า ฽ตน฼ปຓนคนหนึไงทีไตก฼ปຓน฼หยืไอของ฼หตุหรือปัจจัยทีไชีวิตผูຌอืไนเดຌก຋อ฼อาเวຌ ฼พราะ฽ตนถูกล຋อลวง฿หຌเปประกอบ อาชีพ฾จรนัไน฼อง 37 ศรี บรู พา,ลูกผู้ชาย : หน้ า 38 ทักษ์ เฉลิมเตียรณ ( 39 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า ).อ่านจนแตก วรรณกรรม ความทันสมัย และความเป็ นไทย : กรุงเทพฯ. สานักพิมพ์อา่ น. หน้ า 19 ยิไงเปกว຋านัๅน สตรีดังกล຋าวยัง฼ปຓนผูຌมอง฾ลก฿น฽ง຋ดี พรຌอม฼ชืไอมันว຋าดຌวยคุณสมบัติของความทรหด บึกบึน ฽ละความซืไอตรงทีไ฽ตนมีต຋อพวกพຌอง หากเดຌรับ฾อกาสอันถูกตຌอง฽ลຌว กใสามารถกลับมา฼ปຓนคนดีเดຌ นอกจากนัๅน ฼ธอยังมีความ฼ชืไอมัไน฿น฼ชิงอุดมคติอีกดຌวยซๅ้าเปว຋า คนพวกนีๅมีอยู຋มากมายหากเดຌรับการช຋วย฼หลือ กใคงกลับมา฼ปຓน฽บบ฼ดิมเดຌ สุดทຌายความ฼ชืไอของสตรีผูຌมีอุดมคติ฼พืไอมวลชนนัๅน ซึไงเดຌขอ฿หຌทนายทีไวา຋ ความคดี ของ฼พืไอนกรรมกรของ฼ธอช຋วย฼หลือ ฼ปຓนผล฿หຌ฽ตนนัๅนพຌนคดี฽ละออกมาประกอบอาชีพสุจริตอีกครัๅง 5 ความคิดดຌานกฎหมาย฽ละความยุตธิ รรม พรทิพยຏ ตีสม฾ชค ิโ55ใี กล຋าวว຋า นายกุหลาย สายประดิษฐຏ มี฽ก຋นความคิด คือ ฿หຌความส้าคัญ ต຋อความ฼ปຓนมนุษยຏ ความ฼ปຓนธรรมของสังคม ความ฼สมอภาคของมนุษยຏ40 ทัๅงยังชูประ฼ดใน฼รืไองความ฼ปຓนเท คือ ความมีอิสระทัๅงปวง ฽นวคิดดังกล຋าว฼ปຓนทัศนคติหลัก฽ละอุดมการณຏของศรีบูรพา฿นการ฼ปຓนนัก฼รียกรຌอง ฽ก຋สังคม ฼ขา฼องเดຌ฿ชຌอุดมการณຏดังกล຋าวสอด฽ทรก฼ขຌาเป฿นตัวบท฼ช຋นกัน ฿น฼รืไอง ๡ลูกผูชຌ าย๢ นัๅน ปรากฏความยุติธรรมอัน฼กิดจาก ความศรัทธา฿นความ฼ปຓนสุภาพบุรุษ ฽ละ ศรัทธา฿นหนຌาทีไ฽ละความศักดิ่สิทธิ่ของกฎหมาย ฿นตอนทีไอ้าภามาบอกกับมา฾นช ซึไงตอนนัๅนเดຌ฼ปลีไยน จากนายมา฾นชมา฼ปຓนผูຌพิพากษา฽ลຌว เดຌกล຋าวถึงการขอ฿หຌมา฾นชอดีตสามีเดຌช຋วย฼หลือลูกชายของตน ฼พืไอ฿หຌ พຌน฾ทษจากการลักทรัพยຏ ฽ต຋ทຌายทีไสุด มา฾นชเดຌ฼ลือกขຌางของความยุติธรรมมากกว຋าการ฼หใน฽ก຋ลูกชายอ้าภา ฼พราะมา฾นชเดຌคิดว຋า ๡มหาศักดานุภาพซึไงคุຌมครองพิภพเดຌดຌวยความสงบ นัไนคือ ความยุติธรรม๢41 ฽ละยังกล຋าวอีกว຋า สา฼หตุทีไคิด฼ช຋นนัๅนกใ฼พราะว຋า ๡ลูกผูຌชายจะตຌองกระท้าหนຌาทีไของลูกผูຌชาย฾ดย ฽ทຌจริง๢ ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษจึง฼ปຓนส຋วนหนึไงของการ฽สดงออกซึไงความยุติธรรมของการตัดสินคดีความนีๅ ทัศนคติดຌานความยุติธรรมของมา฾นช฽สดงออกชัด฼จนมาก ฿นตอนทีไอ้าภา฼ขຌามาพบ฼ขาอีกครัๅง ฼พืไอรับทราบ การตัดสินดังกล຋าว มา฾นชเดຌชีๅ฽จงถึง฼หตุทีไ฼ขาตຌองตัดสินคดี฼ช຋นนีๅ ดຌวยความพูดทีไอ้าภากใ฼ขຌา฿จดี ความว຋า 42 ๡ความยุติธรรม฼ปຓนมารดาของความสงบสุขบน฾ลก ความ฼หใน฽ก຋ตัว฼ปຓนมารดาของอากูล ความชัไว ชຌาลามกรຌอย฽ปดพันประการ ขอสารภาพว຋าฉัน฼กิดมา฼พืไอ฾ลกเม຋฿ช຋฼พืไอตัวฉัน฼อง๢43 ฽ละ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ฼องกใมีการกล຋าวถึง ความ฼ปຓนสุภาพบุรุษทีไ฼กิดมา฼พืไอผูຌอืไน กับความ ยุติธรรมดຌวย฼ช຋นกัน ฿นตอนทีจไ ันทา฽ละนิทศั นຏเปพบครูอุทัย฼พืไอบอกกล຋าวถึงการจะ฼ขຌามา฼ปຓนนักศึกษา฿น มหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ ฾ดย฿หຌค้าสัตยຏต຋อหนຌาครูอุทัยว຋า 40 พรทิพย์ ตีสมโชค.(2553).”มนุษยภาพ” กับนายกุหลาบ สายประดิษฐ์ คณะสุภาพบุรุษ นักหนังสือพิมพ์อิสรชน สูห่ นังสือพิมพ์ ประชาธิปไตย.บทความนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ปี ที่ ฉบับที่ เดือนกรกฎาคม .หน้ า 41 ศรี บรู พา.ลูกผู้ชาย : หน้ า 42 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ าเดียวกัน 43 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน :หน้ า 20 ๡฿นชีวิตของผม ผมจะอยู຋ขຌางประชาชนตลอดเป ฼พราะว຋ามนุษยຏ฿น฾ลกนีๅ฽ทบทัๅงหมด กใ฼ปຓนคน ธรรมดาสามัญอย຋างผมทัๅงนัๅน๢44 นอกจากนีๅยังมีการพูดถึง ๡จริยธรรมของความยุติธรรมหรือการพิพากษา๢ อยู຋฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ฼ช຋นกัน จริยธรรมของผูຌพิพากษา คือการรักษาความทีไท้า฽ละผดุงรักษาความยุติธรรม฿หຌคงเวຌจากบทสนทนา ของนิทัศนຏกับจันทา ทีไเดຌ฽ลก฼ปลีไยนความคิด จริยธรรมของผูຌพิพากษาคือการรักษาความทีไท้า฽ละผดุงรักษา ความยุติธรรม฿หຌคงเวຌจาก บทสนทนาของนิทัศนຏกับจันทรຏทาตอนหนึไง฼ขาเดຌ฽ลก฼ปลีไยนความคิด฼หใน฿น฼รืไอง การด้า฼นินชีวิต฿นอนาคตนิทัศนຏผูຌรักษาความจริง฽ละความยุติธรรมปราถนาจะเดຌ฼ปຓนผูຌพิพากษา฼ขามีความ มัไน฿จว຋าคดีทุกคดีทีไมาสู຋การพิจารณาของ฼คຌา฼คຌาจะตຌองท้า฿หຌตราชู฽ห຋งความยุติธรรมตัๅงอยู຋อย຋าง฼ทีไยงตรง฼คຌา ยินดีจะยอมปล຋อยคนผิด฼สีย แเ คนดีกว຋า฼คຌา฿หຌคนทีไเม຋เดຌกระท้าความผิดเปทนทุกขຏทรมานอยู຋฿นคุก฼ขาคิดว຋า ดຌวยการ฼ปຓน ผูຌพิพากษา฼คຌาจะเดຌมีบทบาทอย຋างส้าคัญ฿นการผดุงรักษาความยุติธรรมของสังคม฼ขาจึงกล຋าวกับ จันทาว຋า ๡ถຌาฉัน฼ปຓนผูຌพพิ ากษา฽ละมีคนมาพูด฿หຌสินบนฉันจะบอก฿หຌต้ารวจจับทันที฽ละถຌาฉันทราบว຋ามีผูຌ พิพากษากินสินบน ฉันจะบอก฿หຌต้ารวจจับ฼หมือนกันความจริงจะ฼ปຓนอย຋างเรกใตาม฼ดี็ยวนีๅประ฼ทศของ฼รา ปกครองดຌวยระบอบประชาธิปเตย฽ลຌว ฼ราจะตຌองท้า฿หຌบຌาน฼มืองของ฼รา฼ปຓนบຌาน฼มือง฽ห຋งความยุติธรรม๢45 5.แ.โ การ฿ชຌอานาจหนຌาทีไ฾ดยชอบธรรม ฼ปຓนการปฏิบัติหนຌาทีไควรจะ฼ปຓนเป฾ดยชอบธรรม ฽ต຋ถຌา฼มืไอ฿ดเม຋ถูกตຌองตามระ฼บียบราชการ นับว຋า฼ปຓนขຌาราชการทีไประพฤติผิดจากจริยธรรมของขຌาราชการ ศรีบูรพาเดຌกล຋าวถึงบิดาของบุญครอง ซึไงจัน ทาคาดหมายเวຌว຋า บุญครองจะ฼ปຓนมิตรสนิทของตนเดຌ฼นืไองจาก฼ปຓน฼ดใกบຌานนอก ฽ละมีความยากจนขຌน฽คຌน ฼ช຋น฼ดียวกับตน ฽ต຋ครอบครัวของบุญครองเม຋ยากจนอย຋างทีไจันทาคิด บิดาของบุญครอง฼ปຓน฼จຌาของสวนยาง ฼ปຓน฼จຌาของทีไดิน฼พราะอาศัยอ้านาจทีไทางราชการทีไเม຋ชอบธรรมสรຌางความมัไงมี฿หຌตน฼อง บิดาของบุญครอง฼ปຓน฼สมียน฽ผนกทีไดินอ้า฼ภอ การทีไปฏิบัติหนຌาทีไอันนีๅท้า฿หຌบิดาของบุญ ครองเดຌ฼รียนรูຌว຋าถຌา฼ขาปรารถนา฼ขากใมี฾อกาสจะเดຌครอบครองทีไดินจ้านวนมาก ฽ละ฼ปลีไยน฽ปลงฐานะ ครอบครัวของ฼ขาจาการ฼ปຓนชาวนาผูຌตไ้าตຌอยเปสู຋ความ฼ปຓน฼จຌาของสวนยางเดຌ฾ดยเม຋ยาก อาศัยอิทธิพล฿นหนຌาทีไ ราชการ฽ละความร຋วมมือจากการถຌอยที฽ลก฼ปลีไยนประ฾ยชนຏกันระหว຋างตัว฼ขากับก้านัน ผูຌ฿หญ຋บຌานทีไมาจับ จองทีไดิน ฼ขาค຋อยโสะสมทีไดิน฿นท้า฼ลดีโเวຌทีละ฼ลใกละนຌอยดຌวยการ฼ลือกจับจองตามปกติ฽ละการจับจอง฿หຌ ถูกตຌองตามพิธีการกฎหมาย อาศัย฾อกาส฽ละอิทธิพล฿นหนຌาทีไราชการ฼ช຋นนีๅ ฿น฼วลาเม຋นานบิดาของบุญครองกใ เดຌ฼ปຓน฼จຌาของทีไดิน฾ดยชอบดຌวยกฎหมาย 44 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 45 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน :หน้ า 21 6. ดຌานสิทธิมนุษยชน พรทิพยຏ ตีสม฾ชค ิโ55ใี กล຋าวว຋า การ฼ปຓนนักหนังสือพิมพຏของศรีบูรพาเดຌท้า฿หຌ฼ขาสน฿จ ประ฼ดในดຌาน ๡สิทธิมนุษยชน๢ ฽ละ ๡สิทธิความ฼ปຓนมนุษยຏ๢ ความ฼สมอภาค อย຋า฼หยียดหยามความ฼ปຓน มนุษยຏ ฽ละความ฼ปຓนธรรม฿นสังคม46 ศรีบูรพาจะประ฼มินคุณค຋าของมนุษยຏ ฾ดย฿ชຌความสามารถ ความสุจริต ฽ละความ฼อืๅอ฼ฟืຕอ฼ผืไอ฽ผ຋ ฼ปຓน฼กณฑຏพิจารณา ฽ต຋คัดดຌานการมองคุณค຋าของคนทีไมีศักดิ่ตระกูล ฐานะทางการ฼งิน ความคิดดังกล຋าวเดຌ฽ก຋ ๆ.แ. ความเม຋฼สมอภาคทางสิทธิ฼นืไองจากสภาพของสังคมชนบทศรีบูรพา฿หຌความส้าคัญ฽ก຋ ชาวนา ซึไงอยู຋฿นสังคมชนบท ฾ดย฿ชຌจันทา ฾นนดิน฽ดง฼ดใกชาวนาจนโจาก฼มืองขุขันธຏ ฼ปຓนตัว฽ทน฽สดง฿หຌ฼หใน บัญหาสังคมชนบททีไรัฐควรจะดู฽ล฿หຌสวัสดิการ฽ละ฽กຌเขตามสิทธิอันชอบธรรมทีไ฼ขาจะเดຌรับ฿หຌ฼ท຋ากับถิไน ฼จริญอืไนโ฾ดย฼ฉพาะ฼มืองหลวง ๆ..โ ปัญหาสภาพดินฟງาอากาศทีไเม຋อ้านวยต຋ออาชีพกสิกรรม ฽ต຋บางทีไฟງาฝนเม຋บันดาลหรือ฽ม຋พระคงคา฾กรธขึๅนมากใ฼กิดความอดอยากขึๅน฿นหมู຋บຌานของ ฼รา พวกฉันเดຌอาศัย฽ต຋ตຌนขຌาว฿นทຌองนา฼ท຋านัๅน฼ปຓนทีไพึไง฼ลีๅยงชีวิต฼มือนาล຋มชีวิตของพวกฉันกใล຋มตามตຌนข຋าว฿น ทຌองนา... ชีวิตของพวกฉันมันกใหมุน฼วียนเปกับการหากินอยู຋กับดินกับทราย กับหຌวยหนอง฽ละปຆา ป຃฿ดถຌาฝนเม຋ บันดาล ผีสาง฼ทวดาเม຋ช຋วยกใตຌองอดอยากยาก฽คຌน... ฽ละอีกตอนหนึไงทีไ฽สดงความคับ฽คຌนของชาวนา ซึไง฼กิดจากดินฟງาอากาศเม຋อ้านวย ป຃นัๅน฼กิดฝน฽ลຌงครัๅง฿หญ຋ขຌาว฿นนาตายหมดชาวบຌานทัๅงต้าบลเม຋มีขຌาวจะกิน ฼กิดอดอยากกัน ทัไวเป ต຋างคนกใกระ฼สือกกระสนหาทาง฽กຌเขเม຋฿หຌอดตาย ต຋างกใพากัน฼ขຌาปຆา฼ขຌาดงหาของปຆาเป฽ลกขຌาว ฼กใบ พืชผล฿นปຆา฽ละจับสัตวຏต຋างโ ทีไกินเดຌ฼อามากิน฼ปຓนอาหาร ฿นตอนกลางคืนฉัน฼คยออกเปกับ฽ม຋฼พราะความหิว เปช຋วย฽ม຋ส຋องเตຌจับกบ จับ฼ขียด ฽ละจิๅงหรีด นอกจากสภาพสังคมชนบททีไเม຋฼อืๅออ้านวยความสุข฿หຌ฽ก຋ประชาชน ฼นืไองจากสภาพดินฟງา อากาศ การด้ารงชีวิตประจ้าวันของชาวนา฼ตใมเปดຌวยความทุกขຏยาก฽ลຌว ชาวนาซึไงอาศัยอยู຋ตามชนบทเกลจาก ความ฼จริญยังมีปัญหา฿น฼รืไองอืไนโอีก ซึไงรัฐกใควรจะมีหนຌาทีไ฿หຌสวัสดิการหรือ฽กຌปัญหา฼หล຋านัๅนอีก฼ช຋นกัน ปัญหาทางการ฽พทยຏ ฼มืไอ฼กิด฾รคระบาด฿นชนบททีไขาด฽พทยຏ ตຌองรักษากันเปตามมีตาม฼กิด จน฿นทีไสุดกใตายเป ฼ช຋น฼ดียวกับ฽ม຋ของจันทา฽ละชาวบຌานอืไนโ฿น฼รืไองทีไปຆวย฼ปຓนเขຌทรพิษตาย ดังทีไจันทาเดຌ ตอบขຌอซักถามของนิทัศนຏดังนีๅ 46 พรทิพย์ ตีสมโชค.( ). มนุษยภาพ กับนายกุหลาบ สายประดิษฐ์ คณะสุภาพบุรุษ นักหนังสือพิมพ์อิสรชน สูห่ นังสือพิมพ์ ประชาธิปไตย.บทความนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ปี ที่ ฉบับที่ เดือนกรกฎาคม .หน้ า 22 ฮท้าเมเม຋ฉีดวัคซีนปງองกัน ? " นิทัศนຏถาม ฮทีไบຌานนอกบຌานปຆาอย຋างฉัน เม຋มี฿ครจัก฿ชຌวคั ซีนปງองกันเขຌ฼จใบกันหรอก เม຋มีหมอหลวง เป ตรวจรักษากัน฼ลยฮ ฮทีไหมู຋บຌาน฼ธอเม຋มีนาย฽พทยຏหรือ ? " ฮนาย฽พทยຏอย຋างทีไนีไ฿นกรุง฼ทพฯนีๅ ทีไหมู຋บຌานฉันหรือตามบຌานนอกเม຋มี฼ลยฮ ฮ฽ลຌว฼วลา฼จใบปຆวย ฿คร ฼ปຓนคนรักษาพยาบาลพวก฼ธอ ? " ฮบางที฼รากใรักษากัน฼องเป฼ทีไยว฼กใบรากเมຌ฿บเมຌมาตຌมกินบຌาง ฝนกินบຌาง ทาบຌาง ตามอย຋างทีไ ฼รา฼หในพวกผูຌ฿หญ຋ท้ากันมา บางทีกใเปหาหมอทีไมีอยู຋฿นหมู຋บຌาน หมอกใ฿หຌรากเมຌ฿บเมຌมาตຌนมาฝน มาพา ฼หมือนกัน ฾รค฼บาหน຋อยกใหาย ฾รคหนักหน຋อยกใตายฮ ฮพวก฼ธอเม຋รักชีวิต฼หมือนกับคน฿นกรุง฼ทพฯ ฼ขาดอกหรือ ? " ฮพวกฉันกใรักชีวิต฼หมือนคนอืไนโ ฼หมือนกัน ฽ต຋฼ราเม຋รูຌจะท้าอะเร฿หຌดีกว຋านัๅน บางทีคนปຆวย หนักกใเป฼ชิญหมอผีมารักษาฮ ปัญหา฾จรผูຌรຌาย ฼ปຓนปัญหาทีสไ ืบ฼นืไองมาจากสภาพดินฟງาอากาศเม຋อ้านวย฿นอาชีพการกสิกร รมของชาวนาท้า฿หຌภาวะทาง฼ศรษฐกิจตกตไ้ายากเรຌ การต຋อสูຌ฼พืไอ฿หຌชีวิตอยู຋เดຌ฿ชຌทุกวิถีทาง ฽มຌ฽ต຋การปลຌนชิง ทรัพยຏ ฮการทีมไ ี฽กะด้า ฼กิดขึๅนทีไนีไกใ฼ปຓนอุบัติการณຏอัน฼นืไองมา฽ต຋ภาวะทาง฼ศรษฐกิจ มีคนประพฤติ฼ปຓน฾จร ผูຌรຌาย฼กิดขึๅน฼ปຓนครัๅงคราว ฿น฼มืไอ฼กิดความอดอยากขาด฽คลนขึๅน฿นต้าบลของ฼ขา฽ละต้าบล฿กลຌ฼คียงฮ ปัญหาการถูก฼อา฼ปรียบจากนายทุน นอกจาก฾จรผูຌรຌายจะ฼ปຓน ฮ฽กะด้าฮ ต຋อชาวชนบทชนิด หนึไง฽ลຌว ฽กะด้าอีกชนิดหนึไงทีไ฼อารัด฼อา฼ปรียบชนชัๅนชาวนาเดຌ฽ก຋นายทุน ฮ฽กะด้า อีกจ้าพวกหนึไงทีไถือ฾อกาส ขูดรีด฼ลือด฼นืๅอของพวก฼ขา ดຌวยการ฿หຌกูຌขຌาวเปกิน฽ละ฼รียกดอก฼บีๅยขຌาวอย຋าง฽รง ท้า฿หຌอิสระ฿นการครองชีวิต ของ฼ขาทีไเดຌมีมา฽ต຋฾บราณกาล฼สืไอมสลายเป฼ปຓนล้าดับ฽ละ '฽กะด้า' จ้าพวกหลังนีๅจะนับว຋า฼ปຓนสมาชิกคนหนึไง ฿นหมู຋พวก฼ขากใเม຋ถนัดฮ ปัญหาจากขຌาราชการทีไประพฤติตนเม຋ชอบ ปัญหานีๅผูຌ฼ขียนเดຌชีๅ฿หຌ฼หในอย຋างชัด฼จน ฿นชีวิต ของพ຋อของจันทา ผูຌทีไทนอิทธิพล฼ถืไอนของ฽กะด้า฿นสังคมดังกล຋าวเม຋เดຌจนตຌองสละชีวิตทาง฾ลกออกบวช ซึไง จันทา฼ล຋าถึงชีวิตของพ຋อ฿หຌนิทัศนຏฟังว຋า พ຋อ฼คยพูดว຋านิสัยของพ຋อเม຋฼หมอาจะห຋มผຌา฼หลือง฼ลย ฽ต຋กใตຌองจ้า฿จห຋ม พ຋อบวชตัๅง฽ต຋ยังหนุ຋ม พ຋อ ถูกคนรัง฽ก... วันหนึไงพ຋อออกจากหมู຋บຌานเปหา฽ม຋ ฽ต຋เม຋พบ฽ม຋ทีไบຌาน ฽ม຋ออกจากบຌานเปท้าบุญทีไวัดยังเม຋กลับ พ຋อถามหนทางเปวัดจากชาวบຌาน฽ลຌวกใตาม฽ม຋เปทีไวัด฽ต຋พ຋อหลงทาง พ຋อ฼ดินเปทางวัดรຌางซึไง฼ปຓนทีไ฼ปลีไยว 23 บัง฼อิญ฿นวันนัๅนมีพวกนัก฼ลงมา฼ล຋นการพนันกันบนศาลารຌาง พ຋อ฼ปຓนคน฽ปลกถิไน พวกนัก฼ลงเม຋รูຌจักหนຌา฼ขຌา฿จ ว຋าพ຋อ฼ปຓน฼จຌาหนຌาทีไปลอมตัวมาจะจับกุม พวก฼ขาดักท้ารຌาย฼อาพ຋อเม຋ระวังตัว ถูก฽ทงดຌวยมีดซุยสองทีจนลຌมลง ฽ลຌวพวก฼ขากใหนีเป ฽ต຋บาด฽ผลทีไถูก฽ทงเม຋สาหัส... ก຋อนหนຌานีๅพ຋อ฼คยถูก฽ทงครัๅงหนึไง พ຋อมี฼รืไองมี฼รืไองวิวาทกับ฼จຌาหนຌาทีไทีไ฼หีๅยม฼กรียมต຋อชาวบຌาน ของ฼รา ฼ขาจຌางคนท้ารຌายพ຋อถูกจอบ฽ทง฽ต຋เม຋฼ขຌา พวกนัก฼ลง฼หล຋านัๅน฼ขามีพวกพຌองอยู຋ทีไอ้า฼ภอ ฼มืไอ฼ขารูຌข຋าว ว຋าพ຋อเม຋ตาย ฼ขากลัวว຋าพ຋อจะกลับมา฼อา฼รืไองพวก฼ขา ฼ขาจึง฼คยคิดกันกับพวกอ้า฼ภอ฽ต຋ง฼รืไองขึๅนว຋าพ຋อคุม พรรคพวกเปลຌนบຌาน฼ขา ฼กิดการต຋อสูຌกันขึๅนพ຋อถูก฽ทง฽ลຌวหลบหนีเปเดຌ ฼ขาว຋าจຌางพยาน฼ทใจฟງองศาลจนพ຋อตຌองติดคุก฾ดยเม຋มีความผิด ไ ป຃ ฽ต຋฿นทีไสุดศาลฎีกากใพิจารณา พຌน฾ทษ... ฼มืไอพ຋อออกจากคุกทัๅงทีไพ຋อเม຋มีความผิด ฽ต຋฼จຌาหนຌาทีไ฼ขากใคอยจับตาดูพ຋อดຌวนความเม຋เวຌ฿จอย຋าง หนึไง ฼จຌาหนຌาทีไบางคนเม຋พ຋อ ฼พราะ฼ขาสนิทกับคนมัไงมีบางคนทีไ฼ปຓนอาริกับพ຋อ ฽ละมักพูด฿หຌรຌายพ຋อ พ຋อถูก฼ขา สงสัย฽ละถูก฼ขามา฼อาตัวเปสอบสวนสองครัๅง ครัๅงหนึไง฼ขาสงสัย฼รืไองข฾มยควาย อีกครัๅงหนึไง฼รืไองบลຌนอีกนัๅน ฽หละ ฼รืไองหลังนีๅท้า฿หຌพ຋อหมดความอดทน฽ละประกาศออกมาว຋ามันอยาก฿หຌกู฼ปຓน฾จร กูกใจะเป฼ปຓน฾จน มัน อยากจับกู กใ฿หຌตามเปจับ฿นปຆา กูจะค຋อยพบมันอยู຋กลางปຆา ฽ม຋ปล຋อย฿หຌพ຋อสงบอารมณຏ พ຋อบอกกับ฽ม຋ว຋า พ຋อ จะชๅ้า฿จมากถຌาถูกจับ฿นบຌาน฽ละเม຋เดຌต຋อสูຌ฿หຌ฼ตใมรัก ฼มืไอบຌาน฼มืองปล຋อย฿หຌ฼จຌาหนຌาทีไคอยรังควานความสุขของ ราษฎรทีไสุจริตอยู຋฼ช຋นนีๅ ฼รากใจะตຌองคิดอ຋านรักษาตัว฼อง พ຋อพูดว຋า฼กิดมา฽ลຌวมันกใตຌองตาย฽หละ฼จຌา฼อຎย ฽ต຋ ขอ฿หຌเดຌตายอย຋างคน เม຋฿หຌ฼ขาท้า฼อาขຌาง฼ดียวอย຋างหมูหมา ผลสุดทຌายพ຋อกใตຌองออกบวชตามค้า฽นะน้าของ พระ 7. ฽นวคิดว຋าดຌวย฼มือง฽ละชนบท ความเม຋฼สมอภาคของคน฼มืองหลวงกับคนชนบท฼มืไอมาอยู຋฿น฼มืองหลวง นอกจากความเม຋ ฼สมอภาคทางสิทธิทีไคน฿นสังคมชนบทควรจะเดຌรับจากรัฐบาล฿นการ฿หຌสวัสดิการ฽ละการ฽กຌปัญหาต຋างโ ดังกล຋าว฽ลຌว จันทากใยังเดຌพบว຋า฼มืไอ฼ขามาอยู຋฿น฼มืองหลวงกใเดຌพบความ฼หลืไอมลๅ้าของคน฼มืองหลวงกับคน ชนบทดังนีๅ ๡ความงามของกรุง฼ทพพระมหานครนัๅน฼ปຓนของ฽น຋นอน฼พราะมัน฽ตกต຋างห຋างเกลกัน ฼หลือ฼กินกับความ฼ปຓนเป฿นหมู຋บຌาน฼ขา มัน฽สดงชีวิตมนุษยຏคนละยุคทีอไ ยู຋ห຋างเกลกันหลายพันป຃ ฽ต຋กรุง฼ทพทีไ นัก฼ดินทาง฽ห຋งขุขันธຏเดຌ฼หในนัๅน฼ปຓนการ฽ล฼หในจากการชะ฼งຌอดูอยู຋ห຋างโ฽ละ฼ปຓนการ฽ล฼หในผิวโภายนอก ฽ละ ฼ขากใเดຌ฽ต຋จะ฼ปล຋ง฼สียงอุทานว຋า ฾อຌ฾ฮ ฾อຌ฾ฮ ดຌวยความตืไนตาตืไน฿จ฼ท຋านัๅน ฽ละ฼มืไอจันทาเป฼ทีไยวงานภู฼ขาทองทีไ฼ขา฼หในว຋า฿หญ຋฾ตมาก ฼งินทีไ฼ขามี฼พียง฼ลใกนຌอยหมด กระ฼ปຉา ฼ขาจึงทราบว຋าผูຌทีไจะสนุกสนาน฼ตใมทีไ฿นงานเม຋฿ช຋คนจนโ อย຋าง฼ขา ฼มืไอทຌองหิวงานกใหมดสนุก ฼มืไอ฼ขา ฼ดินผ຋านเปยังรຌานกຎวย฼ตี็ยว฼ขาพบว຋า ฼สียงรຌอง฼ชิญของ฼จຌาของรຌานนัๅน ฼ขาเดຌยิน฼สียงขับเล຋฽ละดวงตาทีไสอด ส຋ายเปมาของ฼จຌาของรຌาน฼พืไอคอยสนองค้าสัไงของลูกคຌานัๅน฼ล຋า ฼มืไอสอดส຋องมาพบกับสายตาของ฼ขา ฼ขากใ฼หใน ฼ปຓนอาการมึนทึง฼ขาทราบดีว຋าค้ารຌอง฼ชิญนัๅนมิ฿ช຋ค้า฼ชิญ฽ก຋ทุกคน หาง฼ปຓนค้า฼ชิญ฼ฉพาะ฽ต຋ผูຌทีไมีสตางคຏช้าระ 24 ค຋าอาหารอัน฾อชานัๅนเดຌ... ฼ขารูຌสึกว຋า฿น฼มืองสวรรคຏนีๅ มาตรว຋าจะมีความสนุกสนาน ฽ละของกินของ฿ชຌอย຋าง สมบูรณຏ฽ต຋บุคคล฼ช຋น฼ขากใเดຌ฽ค຋ยืนดูอยู຋ห຋างโเดຌ฽ต຋ยืนดู฼ขากินกัน฽ละมิเดຌ฼ขຌาร຋วม฿นการกินกับ฼ขาดຌวย๢ ความเม຋฼สมอภาคทางชนชัๅน฿นสภาพของสังคม฼มืองการ฽บ຋งคน฿นหมู຋ผูຌดี฿นคฤหาสนຏของพระ ยาอภิบาลฯ ทีไจันทาเดຌเปอาศัยอยู຋฼ปຓนตัวอย຋างทีไ฽สดง฿หຌ฼หในสภาพ฿นสังคม฼มือง ดังลักษณะทีไจันทาสัง฼กตเดຌ ดังนีๅ ฿นคฤหาสนຏ฿หญ຋นีๅ การ฼ก຋ง฽ย຋ง฽บ຋งชนชัๅน฿นระหว຋างผูຌคนทีไร຋วมอยู຋฿นบຌาน฼ดียวกัน฼ปຓนทีไสะดุด ตา฼ขา ฼จຌาคุณ฽ละคุณหญิงพรຌอมดຌวยบุตรชายของท຋าน฼ปຓน฼จຌาขุนมูลนายทีไอยู຋฼บืๅองบนสุด฾ดย฼ฉพาะตัวท຋าน ฼จຌาคุณนัๅน ทุกคน฿นบຌานต຋างถือว຋าท຋าน฼ปຓนร຋ม฾พธิ่ร຋มเทร ฼ปຓนทีไพึไงพ้านัก฽ห຋งชีวิตของ฼ขาทัๅงหลาย นอกจาก ฼จຌานายชัๅน฼บืๅองบนสุด฽ลຌว ยังมี฼จຌานายชัๅนรองลงมาอีกคือคุณอบ฼ชย ฽ละคุณบานชืไน สองสตรีพีไนຌอง฾ฉมงาม ผูຌมีวัยเม຋฼กินสามสิบหຌาป຃ พรຌอมดຌวยบุตรของหล຋อน ฽ต຋฼ดิมหล຋อนทัๅงสองอยู຋฿นชัๅนบ຋าว฽ละผูຌอาศัย คุณอบ฼ชย ฼ปຓนพีไ฼ลีๅยงธิดาของท຋าน฼จຌาคุณซึไงเดຌถึง฽กกรรม฼มืไอสามสีไป຃มา฽ลຌว หลังจากนัๅนท຋าน฼จຌาคุณยกย຋องคุณอบ฼ชยเวຌ ฿นฐานะภรรยานຌอย฽ละต຋อมาเดຌคุณบานชืไน฼ขຌาเป฿นขบวนอีกคนหนึไง พวกบ຋าวเพร຋กใ฼ลียน฽บบ฼จຌาขุนมูลนายของ฼ขามีการพยายามยกตน฼อง฽ละ฼หยียดหยามกัน ฿นหมู຋พวกบ຋าว ดังนัๅน฿นหมู຋พวกบ຋าวจึงมีการ฽บ຋งชัๅนขึๅนอีก ฿นชัๅนยอดของพวกบ຋าวกใมีคนจ้าพวกกึไงนายกึไงบ຋าว ฼ช຋น คุณลมัย หรือญาติของคุณหญิงบางคนทีไอาศัยอยู຋฿นบຌานนัๅน ลักษณะการ฽บ຋งชนชัๅน฿นสังคม฼มืองดังกล຋าว จันทาเม຋พบ฿นหมู຋บຌานของ฼ขา฼พราะ฿นชนบท นันๅ เม຋มีสภาพของขຌา฼จຌาบ຋าวนาย ทีไนัไนมี฽ต຋ความ฼ปຓนญาติพีไนຌองกัน ทีไนัไน฼ขาทัๅงหลายมอบความ ฼คารพนับถือ฾ดยความสมัคร฿จ฽ต຋ผสูຌ ูงอายุ฽ละ฽ต຋ผูຌมีคุณความดี มีความรูຌ฼ปຓนประ฾ยชนຏ฽ก຋ชุมนุมของ฼ขา ฽ละ บุคคล฼หล຋านีๅเดຌรับความ฼คารพนับถือเวຌดຌวยการ฽สดงความ฼มตตา มิ฿ช຋฽สดงอ้านาจข຋มขู຋หรือการวางท຋า฼ปຓน ฼จຌานาย เม຋มีการ฽บ຋งชนชัๅน฽ละพวก฿นหมู຋฼ขา ฽ละการจัด฽บ຋ง฽ยกชนชัๅนภาย฿นคฤหาสนຏทจีไ ันทาเดຌเปอาศัยอยู຋ จันทาเดຌพบการกิน฽รงกัน การเม຋ร຋วมกันท้างาน฽ละการ฽บ຋งบันผลจากการลง฽รง฼หมือน฿นสังคมที฼ไ ขาอยู຋มัน฼ปຓนความเม຋฼ท຋า฼ทียมกันของ ชนชัๅนทีไ฼หในเดຌอย຋างชัด฼จน สระนๅ้านัๅน฼ปຓนของสงวนส้าหรับ 'ท຋าน' ต຋างโทีไอยู຋บนตึก จะลงมาพาย฼รือ฽ละอาบนๅ้า฼ล຋น฼ปຓนครัๅง คราว฽ละคุณโอีกสองสามคนทีไอยู຋฿นฐานะกึงไ นายกึไงบ຋าว ฼ช຋นคุณลมัย จะลงเปลอยคอกันบຌาง฿นยามทีไอากาศ รຌอนส຋วนความสัมพันธຏระหว຋าง฼ขากับสระนๅ้าอันสด฿สสะอาดนัๅนกใคอื การเปนัไงขัดถูบันเปซี฼มนตຏทีไท຋านๅ้า฼มืไอ ตะเคร຋฼กาะหนา฽ละ฼อาตะเกรเปตัด฼ลใมหญຌาทีไขอบ฿หຌ฼รียบรຌอยตามทีไคุณลมัยหรือคนอืไนโจะสัไง หากว຋า฼ขา ตຌองการจะออกก้าลังว຋ายนๅ้า ฼ขากใตຌองเปอาบตามล้าคลองหรือเปอาบกับนิทัศนຏ฿นสระทีวไ ัดขຌางบຌาน ส຋วนสวด ดอกเมຌงามตระการตา฽ละสนามหญຌาอันกวຌาง฿หญ຋นัไน฼ล຋า ความ฼กีไยวขຌองของ฼ขากใมี฽ต຋จะถูก฼รียก฿หຌเปตก฽ต຋ง 25 ฿หຌงามตา ฽ต຋การทีไจะ฼กใบดอกเมຌมา฼ชยชม฽ละ฼ขຌาเป฼ดิน฼ล຋นวิไง฼ล຋นบนสนามหญຌาอันนุ຋ม ซึไง฼ขามีส຋วนร຋วม฿น การตก฽ต຋งกับขนบชีวิต฿นชนบทของ฼ขา ฼ปຓนตຌนว຋า ทีไหมู຋บຌานของ฼ขาย຋อมเดຌกินเดຌ฿ชຌสิไงทีไ฼ขามีส຋วนร຋วมกันท้า มันขึๅน ฽ต຋฿นชุมชนของ 'ปราสาท' ฽ห຋ง฼มืองสวรรคຏนีๅ฼ขาเดຌท้า฽ต຋฼ขาเม຋เดຌกิน จากผลของการวิ฼คราะหຏความคิดทางดຌานสิทธิมนุษยชนขຌางตຌนปรากฏว຋าผูຌ฼ขียนมีนๅ้า฼สียง ฾นຌม฼อียงมาทางฝຆายคนจน฿นชนบท ฼พราะเม຋รูຌว຋าจะ฼ปຓนการ฽สดงความคิด฿นความเม຋฼สมอภาคหรือ฿นปัญหาทีไ ชาวนาเดຌรับ ลຌวน฽ต຋฽สดงความ฼หใน฿จ฿นความยาก฽คຌนของชาวนา฿นชนบททัๅงสิๅน หรือการ฽สดงความ฼ท຋า ฼ทียมกันของชนชัๅน฿นสังคมชนบทกใ฼ปຓนการ฽สดงความดีงามลักษณะดังกล຋าวตรงขຌามกับการ฼ขียนถึงบุคคลทีไ อยู຋฿นถิไนฐานที฼ไ จริญ฽ลຌว ฼ช຋น การ฼ขียนถึงการ฽บ຋งฐานะ฿นสังคม ฼มืองหลวง฽ละการกล຋าวถึงความเดຌ฼ปรียบ ของคนทีไอยู຋฿น฼มืองหลวงเดຌ฽สดงนๅ้า฼สียง฿น฼ชิงต้าหนิ นๅ้า฼สียงทีไกล຋าวถึงชาวนา฿นชนบท฽ละคน฿น฼มืองหลวง ฼ปຓนนๅ้า฼สียงทีไ฼ปຓนความตัๅง฿จของผูຌ฼ขียนทีไจะ฿หຌ฼หในลักษณะทีไดีของชนบทว຋าควรยึด฼อา฼ปຓนตัวอย຋าง฽ละ ลักษณะทีไน຋า฼หใน฿จ฼พืไอชีวิตอัน฼ปຓนสุขกใ฼พืไอ฿หຌรัฐบาลเดຌหันมา฼อา฿จ฿ส຋ส຋ง฼สริมผูຌขาด฽คลน฿หຌสามารถท้ามาหา กินส຋วนนๅ้าทีไกล຋าวถึงคน฿นสังคม฼มืองหลวง฽ละการกล຋าวถึงลักษณะทีไเดຌ฼ปรียบของคน฿นสังคม฼มืองหลวง ฼พืไอ฿หຌ฼หในลักษณะ฼ปรียบ฼ทียบทีไดี฽ละน຋า฼หใน฿จของคนจน฿นชนบทมากยิไงขึๅน ถึง฽มຌว຋า ราก฽กຌวของ฽นวความคิด๢มนุษยภาพ คือ ความ฼ปຓนมนุษยຏ๢ นัๅนจะมาจากพุทธศาสนา ส຋วนราก฽ขนงการสรຌางความ฼จริญงอกงาม฿หຌกับความคิดนัๅนเดຌรับความรูຌมาจากตะวันตกจากการอ຋านคຌนควຌา ฼พิไม฼ติม ฽ละสภาพสังคมการ฼มือง฼ปลีไยน฼ปຓนสู຋กระ฽ส฼สรีนิยมประชาธิปเตยมากขึๅน ดຌวยความอิสรชนของศรี บูรพา จึงส຋งผล฿หຌ฼กิดการพินิจพิ฼คราะหຏ มีผลสืบ฼นืไอง฿หຌ฼กิดวิธีการคิด ๡มุมกลับ๢ คือ ประชาชน฼ปຓนตຌน฼สียง หมายถึง ฼ปຓนผู฼ຌ ริไมตຌนความคิด หมายความว຋า ฼ปຓนผูຌศึกษาคຌนควຌา฽สวงหา฽ละน้า฼สนอความจริง ความรูຌ฽ละ ทางออก ดังนัๅน ฼นืๅอหาสาระทีไศรีบูรพาน้า฼สนอจึงมีการคิด฾ตຌ฽ยຌงเม຋฼หในดຌวยกับสถานการณຏตอนนัๅนดຌวย นีไคือ วิธีการคิดสมัยตຌนของศรีบูรพา ช຋างมีความอิสระ฼สรีภาพ฿นความคิด฼หใน฽ห຋งสมัยประชาธิปเตย฽รก 8. ฽นวคิดว຋าดຌวยการสืไอสารมวลชน ิหนังสือพิมพ์ี ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ สืไอหนังสือพิมพຏถือว຋ามีบทบาท฿นการขยาย฽นวคิด ข຋าวสาร ประกาศ ฽ละ การ฾ฆษณามากโ ฾ดยศรีบูรพาเดຌ฿หຌ ๡฼ซຌง๢ ฼พืไอนรักของจันทา ฼ปຓนผูຌททีไ ้างาน฿นส้านักหนังสือพิมพຏ ซึไงตัวของ ศรีบูรพา฼อง คุณกุหลาบ฼ริไมท้าหนังสือพิมพຏหลังจาก฼รียนจบชัๅนมัธยมปลาย ฾รง฼รียนวัด฼ทพศิรินทรຏมาตัๅง฽ต຋ป຃ โไ็โ ช຋วงหนุ຋ม฼ขา฼ปຓนนัก฼ขียนนวนิยายอัตถนิยม฼ชิงอุดมคติหลาย฼รืไอง ทีไ฼ด຋น โ มีอาทิ฼ช຋น ๡ลูกผูຌชาย๢ ๡สงครามชีวิต๢ ๡ขຌางหลังภาพ๢ งานนวนิยายของ฼ขานอกจากจะ฼ปຓนงานประพันธຏอัตถนิยมรุ຋น฽รก โ ทีมไ ี ศิลปะ฿นการ฼ขียน฿นระดับ฼ดียวกับหม຋อม฼จຌาอากาศด้า฼กิง฽ละดอกเมຌสด฽ลຌว ยังมีลักษณะของความคิด฼สรี นิยมระดับกຌาวหนຌา ทีไ฼ริไมตัๅงค้าถามต຋อค຋านิยมวิธีประพฤติปฏิบัติของคน฿นสังคม฼มืองทีไ฼ขา฼หในว຋าลຌาสมัย เม຋ ฼ปຓนธรรม เม຋ม฼ี หตุผล เม຋ว຋าจะ฼ปຓน฼รืไองการถือชัๅนวรรณะ หรือประ฼พณีคลุมถุงชน นอกจากการ฼ขียนนวนิยาย฽ลຌว คุณกุหลาบยัง฼ปຓนนักหนังสือพิมพຏทีไมีอุดมคติ ทีไ฼หในว຋า หนังสือพิมพຏตຌองมี฼สรีภาพ฿นการรายงานข຋าวขຌอ฼ทใจจริง ฽ละ฼สนอความคิด฼หใน฼พืไอประ฾ยชนຏของสาธารณชน 26 ความตรงเปตรงมาของ฼ขาท้า฿หຌ฼ขาตຌองขัด฽ยຌง฽ละยกทีมลาออกจากหนังสือพิมพຏหลายฉบับ บางทีกใขัด฽ยຌง กับนายทุนหรือผูຌจัดการ บางทีกใถูกบีบจากทางการ อย຋างเรกใตาม ความทีไ฼ขามีฝ຃มือ฽ละมี฿จรักทางนีทๅ ้า฿หຌ฼ขา คงยึดติดอาชีพนีๅมาตลอด ฽ละ฼ปຓนนักหนังสือพิมพຏทีไสน฿จ฿นการศึกษาหาความรูຌอยู຋เม຋฼คยหยุดนิไง นอกจากคุณ กุหลาบจะ฼ปຓนนักอ຋าน฼ปຓนนักศึกษาดຌวยตน฼อง฽ลຌว ฼ขายังเป฼รียนวิชากฎหมายทีไมหาวิทยาลัยธรรมศาสตรຏ฽ละ การ฼มืองจนเดຌธรรมศาสตรຏบัณฑิต ฽ละช຋วงป຃ โไ้เ-โไ้โ กใเดຌเปศึกษาวิชาการ฼มืองทีไมหาวิทยาลัย฿น ออส฼ตร฼ลียดຌวย ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ หนังสือพิมพຏถือ฼ปຓนสืไอ฿นการกระจายอุดมการณຏ฽ละตี฽ผ຋ขຌอมูลของรัฐบาล ฽ละยังมีการปรากฏของการจ้ากัดการรับรูຌข຋าวสารของประชานชนดຌวย ฽ต຋฿นขณะ฼ดียวกัน หนังสือพิมพຏ ดู ฼หมือนจะ฼ปຓนความหวัง฼ดียวทีไจะท้า฿หຌประชาชนรับรูຌข຋าวสาร฼หตุบຌานการ฼มือง ดังค้ากล຋าว฿นนวนิยายทีไว຋า ๡ หนังสือพิมพຏ฿นสยาม฼ริไมกล຋าวถึงสิทธิ฽ละ฼สียงของราษฎรทีไควรจะมี๢47 ๡หนังสือพิมพຏทีไ฽สดงตนว຋า฼ปຓน฼สียงของกรรมกร฽ละคนยากจนกใปรากฏขึๅน฼รืไอยโ๢48 บทบาทของหนังสือพิมพຏกลาย฼ปຓน ๡กระบอก฼สียงของประชาชน๢ ฼พืไอประชาชน฾ดย฽ทຌจริง ฽ต຋ หลังจากทีไมีการ฼ปลีไยน฽ปลงการปกครอง พ.ศ.โไ็5 เดຌเม຋นาน การ฼ขຌามาของรัฐประหารของรัฐบาล฼ผดใจ การ กใ฼ขຌามามีอ้านาจ หนังสือพิมพຏ฿นช຋วงนีๅจึงกลับมามีบทบาททีไ฼ขຌมขຌน฿นการตี฽ผ຋ความลับของรัฐบาลทหารทีไ ฿ชຌ฼งิน฿นการทหารมากจน฼กินเป จนมีการ฼ขຌาเปคุกคามของทหาร฿นส้านักหนังสือพิมพຏ ฼พราะหนังสือพิมพຏ ของ฼ซຌงทีไ฼ขียนบทความนัๅน มีการพาดพิงถึงการท้างานของรัฐบาล ฽ละบทความชิๅนนันๅ ยัง ๡฼ปຓนบทความทีไ ฽ทน฼สียงมหาชนอย຋าง฽ทຌจริง๢49 การปะทะกันระหว຋าง ทหาร฽ละนักข຋าวหนังสือพิมพຏจึง฼กิดขึๅน ฼ซຌง฿นฐานะผูຌ เดຌรับความ฼ดือดรຌอน ฼ขามองว຋าหนังสือพิมพຏคือ การน้า฼สนอสิไงสมัย฿หม຋฼พืไอชาติ ฽ละ฿นขณะ฼ดียวกันกใพรຌอม ทีไจะตี฽ผ຋ความเม຋ยุติธรรมของรัฐบาลทหาร อันจะมาชะงักความ฼จริญ฼ติบ฾ตของระบบประชาธิปเตย ๡พวกหนังสือพิมพຏมี฽ต຋ปาก จะยิงกับทหารเดຌอย຋างเร๢ ฽ละนิทัศนຏเดຌพูดต຋อเปดຌวยนๅ้า฼สียงความเวຌ ตัว฽ทนชาวหนังสือพิมพຏ ๡฼ราเม຋ตຌองการจะยิงกับ฿ครดຌวยกระสุน฼หลใก฽ละดຌวยการ฿ชຌอ้านาจข຋มขู຋ผูຌอืไน ฽ต຋฼รา จะยิงดຌวยกระสุน฽ห຋งถຌอยค้า฽ละ฼หตุผลจนกว຋า฼ราจะลຌม฽ละหมดก้าลัง ฼ราจะยิงดຌวยความถูกตຌองชอบ ธรรม๢50 หนังสือพิมพ์ : บทบาท฿หม຋฿นการต຋อสูຌกบั รัฐบาล จาก คณะสุภาพบุรษุ สู຋ ฽ลเปขຌางหนຌา พลังต຋อสูຌ พลัง฼คลืไอนเหวทางความคิด฼ชิงผสมผสาน 47 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า : หน้ า 48 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ าเดียวกัน 49 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน. : หน้ า 50 ศรี บรู พา.เรื่ องเดียวกัน : หน้ า 27 นอกจากนีๅ หนังสือพิมพຏ ยังมี๢อ้านาจ๢ ฿นการต຋อรองกับการท้างานของรัฐบาลเดຌอีกดຌวย มิ฿ช຋ ฼พียง฼ปຓน฽ค຋กระบอก฼สียง฼ท຋านัๅน ฿นยุคทีทไ กุ คน฼ฝງามองข຋าวสารจากหนังสือพิมพຏ฽ละค้าบอก฼ล຋า การ ก้าหนดการรับรูຌของประชาชน หนังสือพิมพຏดู฼หมือนจะท้า฿หຌประชาชนคลຌอยตาม฽ละคิดตามเดຌมากทีไสุด ฼พราะ฼ปຓนสืไอ฼ดียวทีไประชาชนสามารถ฼ขຌาถึงเดຌ฿นยุคนัๅน การต຋อสูຌดຌวยข຋าว฽ละการต຋อรองดຌวยขຌอมูล จึง฼กิด การปะทะกันระหว຋างรัฐบาล฽ละหนังสือพิมพຏ อันมีประชาชนคอย฼ปຓนหู฼ปຓนตา฼ฝງามองดูความปลอดภัยของ หนังสือพิมพຏ ฽ละ฿น฽ลเปขຌางหนຌา หนังสือพิมพຏเดຌรับชัยชนะจากการ฼สนอข຋าวกดดันรัฐบาล ๡฼ราชนะ฽ลຌว !๢ ๡อຌาย฼รืไองบรรดาศักดิ่ของสม฼ดใจ฼จຌาพระยา ฼ราชนะ฽ลຌว๢ ๡หมายความว຋ารัฐบาลจะยอม฼ลิกลຌมความคิดทีไตัๅงระบบบรรดาศักดิ่ขึๅนมา฿หม຋ ตามทีหไ นังสือพิมพຏ ของ฼ราเดຌคัดคຌานหรือ๢ ......... ๡฼ช຋น฼ดียวกันกับชาวคณะอืไนโ ฼ซຌงตืไน฼ตຌนเม຋นຌอย฿นชัยชนะครัๅง฽รก฽ละครัๅง฿หญ຋ของ หนังสือพิมพຏ๢51 อุดมการณຏ฽ละจิตส้านึกดังกล຋าวตรงกับ อุดมการณຏของศรีบูรพา ทีไมีหลักคติ฿นการท้าหนังสือพิมพຏ ฼พืไอหาสัจจะความจริง สมตามอุดมคติทีไบอกว຋า To think freely is goodุbut to think right is better – การคิดอย຋าง฼สรีนัๅนกใดีอยู຋ ฽ต຋การคิดอย຋างถูกตຌองย຋อมดีกว຋า52 วิสัยทัศนຏของนักหนังสือพิมพຏ฿นนวนิยาย฽ละของศรีบูรพา฼อง ท้า฿หຌ฼รา฼หในบทบาทของ นักหนังสือพิมพຏผูຌยืนหยัด฼คียงคู຋ต຋อสูຌกับอ้านาจนิยม฼ผดใจการทุนนิยม อ้านาจนิยม฼ผดใจการทหาร ฽ละอ้านาจ ทุนนิยมทุกรูป฽บบ ฽ละทຌายทีไสุด หนังสือพิมพຏกใ฼ปຓนตัว฽ทนของการต຋อสูຌ฿น฾ลก฿หม຋ ฾ลกทีไ฿ชຌ฼หตุผล฽ละ฼สียง ประชาธิปเตย฼ขຌาสูຌ ฽ทนความรุน฽รง฽ละการประทຌวง ถือเดຌว຋า฼ปຓน พลังต຋อสูຌพลัง฼คลืไอนเหวทางความคิด฼ชิง ผสมผสาน กล຋าวคือ ฿หຌบทบาทงาน฼ขียนมีอ้านาจ฽ทนการต຋อรอง฼ชิงก้าลัง] ฼ปຓนทีไทราบกันดีอยู຋฽ลຌวว຋า ศรีบูรพา฽ละ คณะสุภาพบุรุษ ฼ปຓนนักหนังสือพิมพຏทีไมีความคิดกຌาวหนຌา ฽ละ฼ลือก฿ชຌหนังสือพิมพຏ฼ปຓน พลัง฿หม຋อันทรงพลัง53 กล຋าวคือ ฼ปຓนการผสมผสานระหว຋างนักหนังสือพิมพຏ฽ละ นักวรรณกรรม ฿น฽ลเปขຌางหนຌา ฼ซຌง นักหนังสือพิมพຏ฽ละจันทาเดຌมีส຋วนร຋วม฿นการน้า฼สนอหนังสือพิมพຏ฿หຌอยู຋ ฿นรูป฽บบของการปลุก฽ละปลูก฿หຌ฼กิดการ฼ปลีไยน฽ปลงนันไ ฼อง 51 ศรี บรู พา.แลไปข้ างหน้ า :หน้ า 52 สุชาติ สวัสดิ์ศรี - .การหนังสือพิมพ์ของฉัน : กรุงเทพฯคณะกรรมการอานวยการจัดงาน 53 ปี ศรี บรู พา.หน้ า พรทิพย์ ตีสมโชค.( ). มนุษยภาพ กับนายกุหลาบ สายประดิษฐ์ คณะสุภาพบุรุษ นักหนังสือพิมพ์อิสรชน สูห่ นังสือพิมพ์ ประชาธิปไตย.บทความนิเทศศาสตร์ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช ปี ที่ ฉบับที่ เดือนกรกฎาคม .หน้ า 28 บทสรุปของความ฼ป็นชาติสมัย฿หม຋ ความ฼ปຓนชาติสมัยทีไปรากฏ฿น฼รืไอง ๡ลูกผูຌชาย๢ นัๅน ฽สดง฿หຌ฼หในถึง฽นวคิดผูຌ฿ด฼กิดมา฼ปຓนสุภาพบุรุษ ผูຌนัๅน ฼กิดมาส้าหรับผูຌอืไน ลูกผูຌชาย ฽สดงถึงความ฿ฝຆฝันของสามัญชน฾ดย฼สนอ฽นวคิด฼ชิงอุดมคติ฼กีไยวกับความ฼ปຓน ฮลูกผูຌชายฮ ของหนุ຋มสมัยนัๅนว຋า การ฼ปຓนลูกผูຌชายเม຋เดຌขึๅนอยู຋กับตระกูลหรือยศศักดิ่฽ต຋อยู຋ทีไความมานะบากบัไน ฼พียรพยายาม฿นการสรຌางตน฼อง ฼ปຓนผูຌมีคุณธรรม รูຌจัก฼สียสละ ฽ละมีความยุติธรรม ระหว຋างผลประ฾ยชนຏ ส຋วนตัวกับความยุติธรรม ผูทຌ ีไ฼ปຓนลูกผูຌชายย຋อม฼ลือกความยุติธรรม มา฾นช ตัว฼อกของ฼รืไอง฼ปຓน฽บบอย຋างของ ลูกผูຌชาย฿นอุดมคติผูຌก຋อร຋างสรຌางตัวจากสามัญชนกรรมาชีพ ลูกช຋างเมຌมา฼ปຓนขุนนางชัๅนคุณพระ฽ละเดຌ฼ปຓนผูຌ พิพากษา การสรຌางตัวละคร฼อก฼ช຋นนีๅยังสะทຌอน฿หຌ฼หในความหวังของสามัญชน฿นระยะนัๅนซึไงมีความ฼ชืไอมัไนว຋า พวก฼ขามี฾อกาส฼ลืไอนฐานะของตนมาอยู຋฿นสังคมชัๅนสูงเดຌดຌวยความ฼พียรพยายามหมัไนศึกษา฽ละประพฤติตน อยู຋฿นคุณธรรม ลูกผูຌชาย ฼สนอ฽นวความคิดทีไตรงกับความ฿ฝຆฝันของสามัญชนผูຌมีการศึกษา฿นสมัยนัๅน ท้า฿หຌ เดຌรับความนิยม฽พร຋หลาย ฼นืไองจาก฼ปຓนตัว฽ทนความรูຌสกึ ของหนุ຋มสาวร຋วมสมัย฿นช຋วง฼วลาดังกล຋าว ฿น ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ สามารถกล຋าวเดຌว຋า ฼ปຓน ๡฽ผนทีไน้าทางประ฼ทศเทย๢ ฽มຌ฿นความ฼ปຓนจริงจะเม຋ สามารถบอก฽หล຋งขุมทรัพยຏ฿นจุดสุดทຌายเวຌเดຌ฼นืไองจาก฽ต຋งเม຋จบ ฽ต຋ทว຋ากใเดຌ฽สดง฼วຌนทาง฼ดินเปสู຋จุดมุ຋งหมาย เดຌอย຋างชัด฼จน อันสามารถบอกเดຌว຋า฼ปຓนวิสัยทัศนຏ ิVisionี ฽ห຋งการมองการณຏเกลผ຋านการ ๡฽ลเปขຌางหนຌา๢ ของศรีบูรพา ซึไงดูอาจจะ฼ปຓนการ฼ดินทางทีไยากจะ฼ลีไยงพຌน ฽มຌ฽หล຋งขุมทรัพยຏหรือปลายทางจะพร຋ามัว ฾ดย฼ฉพาะหากน้าเป฼ปรียบ฼ทียบกับประชาธิปเตยบริสุทธิ่฼ชิงอุดมคติตามทีไผูຌประพันธຏพยายามน้า฼สนอ จากทีไกล຋าวมา จะ฼หในพัฒนาการความคิดของกุหลาบ สายประดิษฐຏ จากนัก฼ขียนบทความ฽ละนว นิยายธรรมดา ฽ละ฽มຌกระทัไง฼ปຓนนักคิดทีไมีระบบคิด฽บบบุรุษนิยม ฼ปลีไยนมาสู຋การ฼ปຓนนักคิดนัก฼ขียนทีไมีอุดม คติ฼พืไอสังคม มีความ฼หใน฿จ฿นคนยากคนจน กุหลาบจึง฼ริไมรับอุดมคติ฽ห຋งความ฼สมอภาค฽ละประชาธิปเตย ฽ละคัดคຌานความอยุติธรรม฽ห຋งสมบูรณาญาสิทธิราชยຏ ดຌวยอุดมการณຏ฼ช຋นนีๅ กุหลาบ สายประดิษฐຏ จึง฼ปຓน ปัญญาชนคนส้าคัญทีไสนับสนุนการปฏิวัติ พ.ศ.๎๐๓๑ จากการศึกษายังพบอีกว຋า ผลการวิ฼คราะหຏนัๅนตรงกับวัตถุประสงคຏของการปฏิวัติ โไ็5 ดังนีๅ ํ.จะตຌองรักษาความ฼ปຓน฼อกราชทัๅงหลาย ฼ช຋น฼อกราช฿นทางการ฼มือง ฿นทางศาล ฿นทาง ฼ศรษฐกิจ ฯลฯ ของประ฼ทศเวຌ฿หຌมัไนคง ๎.จะตຌองรักษาความปลอดภัยภาย฿นประ฼ทศ ฿หຌการประทุษรຌายต຋อกันลดนຌอยลง฿หຌมาก ๏.ตຌองบ้ารุงความสุขสมบูรณຏของราษฎร฿นทาง฼ศรษฐกิจ ฾ดยรัฐบาล฿หม຋จะจัดหางาน฿หຌราษฎรทุกคนท้า จะ วาง฾ครงการ฼ศรษฐกิจ฽ห຋งชาติ เม຋ปล຋อย฿หຌราษฎรอดอยาก ๐.จะตຌอง฿หຌราษฎรมีสิทธิ฼สมอภาคกัน ิเม຋฿ช຋พวก฼จຌามีสิทธิยิไงกว຋าราษฎร฼ช຋นทีไ฼ปຓนอยู຋฿น฼วลานีๅี 29 ๑.จะตຌอง฿หຌราษฎรเดຌมี฼สรีภาพ มีความ฼ปຓนอิสระ ฼มืไอ฼สรีภาพนีๅเม຋ขัดต຋อหลัก ๐ ประการ ดังกล຋าวขຌางตຌน ๒.จะตຌอง฿หຌการศึกษาอย຋าง฼ตใมทีไ฽ก຋ราษฎร ทัๅงนีๅ ถึง฽มຌกระบวนทางความคิดจะยังอยู຋฼พียงระดับนัก฼สรีนิยมทีไรักความ฼ปຓนธรรม ฽ต຋กล຋าว ทางดຌานจิต฿จทีไรัก฼อกราชรักประชาธิปเตย฽ลຌว ฮศรีบูรพาฮ มีอย຋าง฼ตใม฼ป຃ດยมถึงกับ฼ขຌาร຋วมคัดคຌานการรุกราน ของญีไปุຆนจนถูกจับกุม ฽ละคัดคຌานความพยายามทีไจะ฼ปຓน฼ผดใจการฟาสซิสตຏของจอมพล ป. พิบูลสงคราม ดังทีไ ปรากฏ฿น฼บืๅองหลังการปฏิวัติ พ.ศ. ๎๐๓๑ จิต฿จทีไรัก฼อกราชรักประชาธิปเตยดังกล຋าวเดຌรับการพัฒนากลຌา ฽ขใงมากยิไงขึๅน ตาม฼งืไอนเขทางการ฼มืองทีไยิไงปกครองยิไง฼ปຓน฼ผดใจการ ฽ละประชาชนยิไงเดຌรับความทุกขຏยากขม ขืไน 30 บรรณนานุกรม คริส ฼บ฼คอรຏ ฽ละ ผาสุก พงษຏเพจิตร.ิโ55่ี.ประวัติศาสตรຏเทยร຋วมสมัย : กรุง฼ทพฯ .ส้านักพิมพຏอ຋าน ชัยอนันตຏ สมุทวณิช.ิโ5โใี.การ฼มือง การ฼ปลีไยน฽ปลงทางการ฼มืองเทย โไแแ-โไ็5 :กรุง฼ทพฯ .คณะ รัฐศาสตรຏ จุฬาลงกรณຏมหาวิทยาลัย ชาญวิทยຏ ฼กษตรศิริิบรรณนาธิการี.ิโ5ไไี.บันทึกการสัมมนา จอมพล ป.พิบูลสงครามกับการ฼มืองเทย สมัย฿หม຋ : กรุง฼ทพฯ .มูลนิธิ฾ครงการต้าราสังคมศาสตรຏ฽ละมนุษยศาสตรຏ ตรีศิลปຊ บุญขจร ิบรรณนาธิการี.ิโ5ไ่ี.คืออิสสรชน คือคนดี คือศรีบูรพา:กรุง฼ทพฯ .ระลึก แเเ ชาตกาล ของกุหลาบ สายประดิษฐຏ ทักษຏ ฼ฉลิม฼ตียรณ.ิโ55่ี.อ຋านจน฽ตกวรรณกรรมความทันสมัย฽ละความ฼ปຓนเทย:กรุง฼ทพฯ.ส้านักพิมพຏอ຋าน ทิพวรรณ ฼จียมธีรสกุล.ิโ5ใแี.ปฐมทัศนຏทางการ฼มืองของปรีดี พนมยงคຏ : กรุง฼ทพฯ.ส຋องศยาม สุชาติ สวัสดิ่ศรี ิบรรณนาธิการี.ิโ5ไ้ี.การหนังสือพิมพຏของฉัน : กรุง฼ทพฯ .คณะกรรมการอ้านวยการจัด งาน แเเ ป຃ศรีบูรพา ศรีบูรพา.ิโ55ๆี.ลูกผูຌชาย : กรุง฼ทพฯ.ดอกหญຌา ______.ิโ5ไ่ี.฽ลเปขຌางหนຌาิรวมภาคปฐมวัย฽ละมัชฌิมวัยี : กรุง฼ทพฯ .ดอกหญຌา วิทยานิพนธ์ สหะ฾รจนຏ กิตติ฼จริญ.ิ2551ี. ๡สุภาพบุรุษ๢ ฿นพระราชนิพนธຏพระบาทสม฼ดใจพระมงกุฎ฼กลຌา฼จຌาอยู຋หัวกับ วรรณกรรมศรีบูรพา.วิทยานิพนธຏอักษรศาสตรຏมหาบัณฑิต จุฬาลงกรณຏมหาวิทยาลัย บทความหรือ฼อกสารทีไ฼กีไยวขຌอง พรทิพยຏ ตีสม฾ชค.ิโ55ใี.๢มนุษยภาพ๢ กับนายกุหลาบ สายประดิษฐຏ คณะสุภาพบุรุษ นักหนังสือพิมพຏ อิสรชน สู຋หนังสือพิมพຏประชาธิปเตย.บทความนิ฼ทศศาสตรຏ มหาวิทยาลัยสุ฾ขทัยธรรมาธิราช ป຃ทีไแ ฉบับทีไ โ ฼ดือนกรกฎาคม โ55ใ 31