Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2'nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara İlişkin Bir Değerlendirme-An Assessment of the Process and Standards Following the Publication of International Sustainability Disclosure Standards IFRS S1 and IFRS S2

Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi Yıl: 2023, Cilt: 6, Sayı: 4, ss.1145-1158 https://doi.org/10.33712/mana.1374381 Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme An Assessment of the Process and Standards Following the Publication of International Sustainability Disclosure Standards IFRS S1 and IFRS S2 Makale BaĢvuru Tarihi: 11.10.2023 Makale Kabul Tarihi: 31.12.2023 Makale Türü: AraĢtırma Makalesi Tunç KÖSE Prof. Dr., Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, tkose@ogu.edu.tr https://orcid.org/0000-0002-7578-4837 Ömer Orbay ÇETĠN Arş. Gör., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Bolvadin Uygulamalı Bilimler Fakültesi, Muhasebe ve Finans Yönetimi Bölümü, omerocetin@aku.edu.tr, https://orcid.org/0000-0002-6909-7248 ÖZET Anahtar Kelimeler: Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları, IFRS S1, IFRS S2, Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board – ISSB), ilk iki küresel sürdürebilirlik açıklama standardı olan IFRS S1 ve IFRS S2’yi Haziran 2023’te yayınlamıştır. Bu standartlar, sermaye piyasalarının ihtiyaçlarına yönelik sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerin açıklanmasına ilişkin genel hükümleri belirlemekte ve iklimle ilgili açıklamalar yapmaktadır. IFRS S1, şirketlerin kısa, orta ve uzun vadede karşılaştıkları sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında yatırımcılara bilgi vermelerini sağlamak için tasarlanmış ve bunlara ilişkin açıklama yapmaya yönelik bir dizi gerekliliği sunmaktadır. IFRS S2 ise, iklim ile ilgili özel açıklamaları belirlemek ve IFRS S1’le birlikte uyum içerisinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. IFRS S1 ve IFRS S2 sayesinde ilk kez iklimle ilgili riskler ve fırsatlarla, şirketlerin beklentileri arasında ortak bir dilin oluşacağı öngörülmektedir. Günümüz şirketlerinde sürdürülebilir değer yaratma ve raporlama süreci birbirinden ayrılamayacak iki temel unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu iki unsur açısından bakıldığında; IFRS Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarını, ülkemizde yapılan sürdürülebilirlikle ilgili düzenlemeler bağlamında değerlendirmek ve Yeşil Mutabakat Eylem Planı ile eşgüdümlü bir şekilde ele almak bir yol haritası niteliğinde olacaktır. Çalışmada, standartların oluşturulmasında rol alan kurumlar, standartların yayınlanma süreci ele alınmış ve son olarak da IFRS S1 ve IFRS S2 genel hatlarıyla değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, standartlar hakkında aydınlatıcı bilgiler sunmak, sürdürülebilirlik standartları ile ilgili yapılacak çalışmalara katkı sağlamak ve standartların ülkemizdeki sürdürülebilirlikle ilgili diğer çalışmalar ile eşgüdümlü şekilde ele alınmasını sağlamaktır. ABSTRACT Keywords: International Sustainability Disclosure Standards, IFRS S1, IFRS S2, The International Sustainability Standards Board (ISSB) issued its first two global sustainability disclosure standards, IFRS S1 and IFRS S2, in June 2023. These standards set out general requirements for the disclosure of sustainability-related financial information for the needs of capital markets and provide climate-related disclosures. IFRS S1 provides a set of disclosure requirements designed to enable companies to provide investors with information about the sustainability-related risks and opportunities they face in the short, medium and long term. IFRS S2 is designed to identify specific climate-related disclosures and to be used in concert with IFRS S1. IFRS S1 and IFRS S2 are expected to create, for the first time, a common language between climate-related risks and opportunities and the expectations of companies. In today's companies, sustainable value creation and the reporting process are two fundamental elements that cannot be separated from each other. From the perspective of these two elements, evaluating IFRS Sustainability Disclosure Standards in the context of sustainability-related regulations in our country and addressing them in coordination with the Green Deal Action Plan will be a roadmap. In the study, the institutions involved in 1145 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme the establishment of the standards, the publication process of the standards are discussed and finally, IFRS S1 and IFRS S2 are evaluated in general terms. The aim of the study is to provide enlightening information about the standards, to contribute to the studies on sustainability standards and to ensure that the standards are handled in coordination with other sustainability-related studies in our country. Önerilen Alıntı (Suggested Citation): KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay (2023), “Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara İlişkin Bir Değerlendirme”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.6(4), ss.1145-1158, Doi: https://doi.org/10.33712/mana.1374381 1. GĠRĠġ Günümüzde bir yandan iklim değiĢikliği ile mücadele politikaları ön plana çıkarken, diğer yandan iklim değiĢikliğinin ticaret politikalarıyla bağlantısının da giderek güçlendiği görülmektedir. Bu bağlamda, ekonomik büyümenin sürdürülebilir bir biçimde sağlanması hedefi küresel ekonominin tüm unsurları tarafından kabul edilmektedir. Bunun bir sonucu olarak da sürdürülebilirlik, giderek önem kazanan bir kavram olarak karĢımıza çıkmakta ve Ģirketlerin, çevresel ve toplumsal konulara duyarlı iĢ stratejileri geliĢtirmeye baĢladığı görülmektedir. Ġlgili bilgi kullanıcılarına en doğru, en kapsamlı ve en etkin finansal tabloları sunmak isteyen Ģirketler, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (International Financial Reporting Standards - IFRS) temelinde finansal raporlar üretmektedir. Fakat günümüzde yaĢanan iklim değiĢiklikleri ve doğal kaynakların azalması gibi sorunlar neticesinde paydaĢlar, finansal verilerin yanında sürdürülebilirlikle ilgili finansal olmayan veriler de talep etmeye baĢlamıĢlardır. Tüm bu geliĢmeler sonucunda; Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (International Financial Reporting Standards Foundation - The IFRS Foundation), Kasım 2021’de finansal raporlama ve sürdürülebilirlik raporlamasını birbirine entegre etme düĢüncesiyle Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (International Sustainability Standards Board - ISSB)’nu kurmuĢ ve ardından ISSB, kendisine gelen taleplere bir yanıt üretmek için taslak olarak; Sürdürülebilirlikle Ġlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına ĠliĢkin Genel Hükümler (General Requirements for Disclosure of Sustainabilityrelated Financial Information-IFRS S1) ve Ġklimle Ġlgili Açıklamalar (Climate-related Disclosures-IFRS S2) standartlarını önermiĢtir. Süreç sonunda ISSB; ilk iki küresel sürdürebilirlik açıklama standardı olan IFRS S1 ve IFRS S2 standartlarını, 26-27 Haziran 2023 tarihlerinde Londra’da düzenlenen IFRS Vakfı Konferansında yayınlamıĢtır (IFRS, 2023a:2). Standartların, iklimle ilgili risklere maruz kalacak ve iklimle ilgili fırsatlarla karĢılaĢacak olan Ģirketlere geleceklerini planlama konusunda yardımcı olması ve küresel bazda sermaye piyasalarına iliĢkin sürdürülebilirlikle ilgili açıklamalar yapması beklenmektedir. IFRS S1 ve IFRS S2 sayesinde ilk kez iklimle ilgili riskler ve fırsatlarla, Ģirketlerin beklentileri arasında tekdüze ve ortak bir dilin oluĢacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda yayınlanan her iki standart, sürdürülebilirlikle ilgili açıklamaların tutarlı bir Ģekilde yapılabilmesi için önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. IFRS S1 ve IFRS S2 standartları, ülkelerin kendi iç hukukları çerçevesinde zorunlu veya gönüllü olarak uygulanabilecektir. Bu süreçte bir diğer önemli geliĢme de; Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü’nün (International Organization of Securities Commissions - IOSCO), Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarını kapsamlı bir Ģekilde incelemesinin ardından 25 Temmuz 2023 tarihinde söz konusu Standartları onayladığını duyurmuĢ olmasıdır. Küresel finansal düzenlemelerin Ģekillendirilmesinde oldukça önemli bir role sahip olan ülkemizin de üyesi olduğu IOSCO, 130 üye ülkesini dünya çapında sürdürülebilirlikle ilgili açıklamaların tutarlılığını ve karĢılaĢtırılabilirliğini sağlamak üzere ISSB Standartlarını kendi düzenleyici çerçevelerine nasıl dâhil edebileceklerini değerlendirmeye çağırmaktadır. Bu onayın ve değerlendirme çağrısının, Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarının kapsamlı bir Ģekilde küresel bazda benimsenmesine yardımcı olacağı değerlendirilmektedir. Sürdürülebilirlik alanında yaĢanan bu geliĢmeler, ülkemizde de yakından takip edilmektedir. Özellikle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda ve 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de yapılan değiĢikliklerle, “uluslararası standartlarla uyumlu Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını belirlemeye ve yayımlamaya, gerektiğinde değişik işletme büyüklükleri ve sektörler itibarıyla farklı düzenlemeler yapmaya ve bu konularda denetim yapacakları yetkilendirmeye ve gözetime tabi tutmaya” Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) yetkili kılınmıĢtır. Bu değiĢiklikle; kurum bünyesinde Sürdürülebilirlik 1146 Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158 Standartları Dairesi kurularak faaliyetlerine baĢlamıĢ ve ISSB tarafından yayımlanan UFRS S1 ve UFRS S2’nin kurum tarafından da çevirisi tamamlanarak söz konusu taslaklar kamuoyu görüĢüne açılmıĢtır. Türkiye ekonomisi ve sanayisinin yeĢil dönüĢümü; sürdürülebilir bir büyümenin sağlanmasının yanında, ülkemizin AB baĢta olmak üzere, üçüncü ülkelere ihracatında rekabetçiliğinin korunması ve güçlendirilmesi için önem arz etmektedir. Bu bağlamda Ticaret Bakanlığı, Avrupa YeĢil Mutabakatı (AYM) ve ilgili diğer geliĢmelerin takibi ve atılabilecek adımların belirlenmesinde öncü bir rol oynamaktadır. Bu çalıĢmalar kapsamında, 2021’de oluĢturulan YeĢil Mutabakat Eylem Planı, Türkiye’de sürdürülebilir büyüme ve kalkınmayı kapsayıcı bir Ģekilde sağlamayı, Türkiye ekonomisinin ve sanayisinin yeĢil dönüĢümünü desteklemeyi, küresel tedarik zincirlerine entegrasyonu güçlendirmeyi ve yeĢil yatırımları Türkiye’ye çekmeyi hedeflemektedir (T.C. Ticaret Bakanlığı, 2021:7). Bu eylem planı ile baĢlayan sürece, YeĢil Mutabakat Eylem Planı Yıllık Faaliyet Raporu 2022’nin yayınlanmasıyla devam edilmiĢtir. Rapor, Türkiye’nin yeĢil ekonomiye geçiĢinde attığı adımları ve sürdürülebilir bir gelecek için yürüttüğü çalıĢmaları göstermesi açısından önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca YeĢil Mutabakat Eylem Planı kapsamında yer alan hedef ve faaliyetlerin YeĢil Mutabakat ÇalıĢma Grubu bünyesinde kamu ve özel sektör iĢ birliği ile etkin bir Ģekilde yürütülmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda, YeĢil Mutabakat ÇalıĢma Grubu bünyesinde, ilgili özel sektör çatı kuruluĢlarının üyesi olduğu bir ĠstiĢare Kurulu tesis edilmiĢtir (T.C. Ticaret Bakanlığı, 2022:104). Günümüz Ģirketlerinde, sürdürülebilir değer yaratma ve raporlama süreci birbirinden ayrılamayacak iki temel unsur olarak karĢımıza çıkmaktadır. Bu iki unsur açısından bakıldığında; Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarını, ülkemizde yapılan bu düzenlemeler bağlamında değerlendirmek ve YeĢil Mutabakat Eylem Planı ile eĢgüdümlü bir Ģekilde ele almak doğru olacaktır. ÇalıĢmada, standartların oluĢturulmasında rol alan kurumlar, standartların yayınlanma süreci ele alınmıĢ ve son olarak da IFRS S1 ve IFRS S2 genel hatlarıyla değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmanın amacı, standartlar hakkında aydınlatıcı bilgiler sunmak, sürdürülebilirlik standartları ile ilgili yapılacak çalıĢmalara katkı sağlamak ve standartların ülkemizdeki sürdürülebilirlikle ilgili diğer çalıĢmalar ile eĢgüdümlü Ģekilde ele alınmasını sağlamaktır. 2. STANDARTLARIN OLUġTURULMASINDA ROL ALAN KURUMLAR Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartlarının oluĢmasında ve yayınlanmasında pek çok kurum ve kuruluĢ rol almıĢtır. IFRS Vakfı, ISSB, Ġklimle Ġlgili Finansal Açıklamalar Görev Gücü (Task Force on Climate Related Financial Disclosures - TCFD) ve Değer Raporlama Vakfı (Value Reporting Foundation - VRF) bu kurum ve kuruluĢların baĢlıcalarıdır. Fakat bu kurumlardan özellikle IFRS Vakfı ve ISSB’nin standartların yayınlanma sürecinde daha fazla rol aldıklarını söylemek mümkündür. Söz konusu standartların oluĢmasında ve yayınlanmasında rol alan diğer kuruluĢlardan olan Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi (International Integrated Reporting Council - IIRC), Ġklim Beyanları Standartları Kurulu (Climate Disclosure Standards Board - CDSB) ve Sürdürülebilirlik Muhasebe Standartları Kurulu (Sustainability Accounting Standards Board - SASB) ise, IFRS Vakfı’na konsolide edilmiĢtir. ġekil 1’de IFRS Vakfı’na konsolide edilen kurumlar ve TCFD; IFRS Vakfı’na katkı sunan temel kurumlar olarak gösterilmektedir. 1147 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme ġekil 1. IFRS Vakfı'na Konsolide Edilen KuruluĢlar Kaynak: IFRS, 2023b:4’den uyarlanmıĢtır. 2.1. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (IFRS Vakfı) Ġlk kez 1973 yılında çeĢitli muhasebe kuruluĢlarının profesyonel bir zeminde toplanmasıyla birlikte Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (International Accounting Standards Committee - IASC) kurulmuĢ ve bu kuruluĢ Uluslararası Muhasebe Standartlarının öncüsü olmuĢtur. 2000 yılında yeniden yapılandırmaya giden IASC, Uluslararası Muhasebe Standartları Vakfı (International Accounting Standards Foundation - IASF) olarak karĢımıza çıkmıĢ, sonrasında ise; 2010 yılında isim güncellemesine giden vakıf, günümüzde Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (International Financial Reporting Standards Foundation IFRS) olarak çalıĢmalarını sürdürmektedir (IFRS, 2023c). IFRS ve IAS’a yön veren IFRS Vakfı, IFRS ve IAS arasındaki birlikte çalıĢabilirliğin daha etkin olması için sürekli olarak iyileĢtirmeler yapmakta ve standartlarla uyumlu, entegre raporlamayı geliĢtirmek için de çalıĢmalarını sürdürmektedir. IFRS Vakfı’nın temel amacı, kamusal fayda içeren, açık bir dille ifade edilmiĢ ilkeleri temel alan, nitelikli, anlaĢılması kolay, sade, uygulanabilirliği yüksek ve dünya genelinde kabul edilmiĢ tek bir IFRS geliĢtirmektir (Deloitte, 2023a). 2.2. Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) Günümüzde yatırımcıların, yatırım kararlarını alırken finansal veriler kadar finansal olmayan verilere de ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Bunun bir sonucu olarak yatırımcılar çevresel, sosyal ve kurumsal yönetiĢim (Environmental, Social and Corporate Governance - ESG) konularındaki risk ve belirsizliklerin Ģirket performansına etkisini değerlendirmelerine imkân verecek bir raporlama sürecini talep etmektedirler. Ortaya çıkan bu talebi karĢılamak ve hızlı bir Ģekilde standartlarına sürdürülebilirlik konusunu entegre etmek isteyen IFRS Vakfı, 2021 yılında sürdürülebilirlikle ilgili standart belirleyici kurul olarak ISSB’nin kurulduğunu açıklamıĢtır (IFRS, 2021). ISSB, dünya genelinde sürdürülebilirlik kavramını açık bir dille ifade ederek anlaĢılmasını kolaylaĢtırmayı, raporlama dilini sadeleĢtirmeyi, raporları sürdürülebilirliğe uygun bir hale getirmeyi ve sürdürülebilirlik standartlarının IFRS ve IAS’la birlikte uyumlu bir Ģekilde düzenlenmesini amaçlamaktadır. Böylece IASB, 1148 Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158 IFRS Muhasebe Standartlarını belirlerken; ISSB ise, Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarını belirleyerek birbirlerini tamamlayacaklardır. 3. IFRS S1 VE IFRS S2’NĠN YAYINLANMA SÜRECĠ ISSB, ilgili paydaĢlardan kendisine gelen taleplere bir yanıt üretmek için taslak olarak; IFRS S1 ve IFRS S2 standartlarını önermiĢtir. Mart 2022’de açık taslakların yayınlanmasının ardından ISSB, taslak olarak yayınlanan IFRS S1 ve IFRS S2’de yer alan bilgilerle ilgili farklı paydaĢlardan geri bildirim çağrısında bulunmuĢtur. Temmuz 2022’de sona eren ve 120 gün süren müzakere dönemi boyunca 400’den fazla etkinlikte geri bildirim çağrısına iliĢkin katkı sağlamak adına çalıĢılmıĢ ve çeĢitli öneriler getirilmiĢtir. Süreç içerisinde 1.400’den fazla yorum, öneri, anket yanıtı vb. geri bildirim sağlanırken, ISSB bu geri bildirimleri kamuoyuna açık toplantılarda tartıĢmıĢtır. Temmuz 2022 ve Nisan 2023 tarihleri arasında gerçekleĢtirilen 10 toplantıda elde edilen bilgiler derlenerek 36 farklı rapor hazırlanmıĢ ve bu raporlar ISSB bünyesinde değerlendirilmiĢtir. Geri bildirimler ve müzakereler, taslak IFRS S1 ve IFRS S2’de yapılacak revizyonların temelini oluĢturarak kesin olarak duyurulacak her iki standarda da zemin hazırlamıĢtır. IFRS Vakfı tarafından yayınlanan tüm standartlar gibi, IFRS S1 ve IFRS S2 de dünya genelindeki çok çeĢitli paydaĢlardan gelen geri bildirimlere yanıt vermek ve talepleri raporlama sürecine entegre etmek için Ģeffaflık ilkesi temelinde titizlikle hazırlanmıĢtır (IFRS, 2023a:2). ġekil 2’de sürece iliĢkin yaĢananlar kronolojik olarak gösterilmiĢtir. ġekil 2. IFRS S1 ve IFRS S2’nin Kronolojik Olarak Yayınlanma Süreci Kaynak: KGK, 2023. ġekil 2’de gösterilen süreç sonunda ise, ISSB, ilk iki küresel sürdürebilirlik açıklama standardı olan IFRS S1 ve IFRS S2’yi Haziran 2023’te Londra’da düzenlenen IFRS Vakfı Konferansında yayınlamıĢtır. Bu standartlar, sermaye piyasalarının ihtiyaçlarına yönelik sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerin açıklanmasına iliĢkin genel hükümleri belirlemekte ve iklimle ilgili açıklamalar yapmaktadır. Tutarlı, karĢılaĢtırılabilir ve doğrulanabilir olan sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili finansal bilgilere baĢta dünya genelinde bir ihtiyaç duyulması ve ardından da bu bilgilere iliĢkin bir talep oluĢması sonrasında IFRS S1 ve IFRS S2, bu talebe yönelik birer yanıt olarak geliĢtirilmiĢtir. IFRS S1 ve IFRS S2 yıllık raporlama dönemleri için geçerlidir ve baĢlangıç tarihi 1 Ocak 2024 veya sonrası olacaktır (IFRS, 2023a:2). 1149 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme 4. IFRS S1’NĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ IFRS S1’in amacı, bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları hakkında, finansal rapor kullanıcılarının Ģirkete kaynak sağlama konusunda karar vermelerinde faydalı olacak sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgileri açıklaması için genel gereklilikleri ortaya koymaktır (IFRS 1, paragraf 1:6). IFRS S1 oluĢturulurken, IFRS Muhasebe Standartlarına benzer bir yaklaĢım ele alınmıĢ ve Finansal Raporlamaya ĠliĢkin Kavramsal Çerçeve, IAS 1 Finansal Tabloların SunuluĢu ve IAS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde DeğiĢiklikler ve Hatalar baĢta olmak üzere IFRS Muhasebe Standartları ile tutarlı tanımlar ve gereklilikler standartta yer almıĢtır (Öktem ve Öktem, 2022:298). IFRS S1, sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkındaki bilgilerin yatırımcılar için faydalı olduğuna değinmekte; bunun nedeni olarak da Ģirketlerin kısa, orta veya uzun vadede nakit akıĢı yaratma kabiliyetinin, Ģirket ile değer zincirinde yer alan paydaĢları, toplum, ekonomi ve doğal çevre arasındaki etkileĢimlerle ayrılmaz bir Ģekilde bağlantılı olduğunu ifade etmektedir (IFRS 1, paragraf 15:7). IFRS S1, bir Ģirketin kısa, orta veya uzun vadede beklentilerini (nakit akışlarını, finansmana erişimini veya sermaye maliyetini) etkilemesi muhtemel olan ve sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi vermesini gerektirmektedir. IFRS S1, Ģirketlerin zaman içinde yatırımcılar için değer yaratmak ve bu değeri korumak için farklı kaynak ve iliĢki türlerine (finansal, sosyal, insan, doğal vb.) nasıl güvendiklerini, bunları nasıl kullandıklarını ve bunlara iliĢkin beklentilerini ifade etmelerine yardımcı olan Uluslararası Entegre Raporlama Çerçevesindeki kavramları temel almaktadır (IFRS, 2023b:9). 4.1. Temel Ġçerik IFRS S1, bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatlarıyla ilgili olarak yönetiĢim, strateji ve risk yönetiminin yanı sıra ölçütler ve hedefler hakkında bilgi açıklamasını da gerektirmektedir. Dört temel içerik alanını içeren standart, Ģirketlerin bu riskleri ve fırsatları nasıl yönettiğini yansıtmaktadır. ġekil 3’te yer alan dört temel içerik alanı, TCFD tavsiyeleri ile tutarlıdır ve bu tavsiyelerin yapısını iklimsel değiĢikliklerden öte sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları da kapsayacak Ģekilde geniĢletmektedir. ġekil 3. Dört Temel Ġçerik Alanı YÖNETĠġĠM Yatırımcıların, bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları izlemek, yönetmek ve denetlemek için kullandığı yönetiĢim süreçlerini, kontrollerini ve prosedürlerini anlamalarını sağlayan bilgiler (IFRS 1, paragraf 26:9). STRATEJĠ Yatırımcıların bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları yönetme stratejisini anlamalarını sağlayan bilgiler (IFRS 1, paragraf 28:10). RĠSK YÖNETĠMĠ Yatırımcıların bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirleme, değerlendirm e, önceliklendirme ve izleme süreçlerini anlamalarını sağlayan bilgiler (IFRS 1, paragraf 43:14). ÖLÇÜTLER VE HEDEFLER Yatırımcıların, bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatlarıyla (Ģirketin belirlediği hedeflere yasal düzenlemeler gereği yerine getirmesi gerekenler de dahil olmak üzere) ilgili performansını anlamasını sağlayan bilgiler (IFRS 1, paragraf 45:15). Kaynak: IFRS 1, paragraf 25:9 4.2. Kavramsal Temeller Sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerin yararlı olması için, konuyla ilgili olması ve temsil etmeyi amaçladığı Ģeyi gerçeğe uygun Ģekilde sunması gerekir. Bunlar, sürdürülebilirlikle ilgili yararlı finansal bilgilerin temel niteliksel özellikleridir. Sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerin yararlılığının artabilmesi için ilgili bilginin karĢılaĢtırılabilir, doğrulanabilir, zamanında ve anlaĢılır olması gerekmektedir. Bunlar, sürdürülebilirlikle ilgili yararlı finansal bilgilerin niteliksel özelliklerini geliĢtirmektedir (IFRS 1, paragraf 10:7). IFRS S1’de yer alan temel kavramlar aĢağıdaki gibidir; 1150 Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158  Gerçeğe Uygun Sunum: Sürdürülebilirlikle ilgili eksiksiz bir finansal açıklama seti, bir iĢletmenin geleceğini etkilemesi muhtemel sürdürülebilirlikle ilgili tüm riskleri ve fırsatları adil bir Ģekilde sunmalıdır (IFRS 1, paragraf 11:7). Gerçeğe uygun sunum elde etmek için bir iĢletme, sürdürülebilirlikle ilgili risklerin ve fırsatların tam, tarafsız ve doğru bir tasvirini sağlamalıdır (IFRS 1, paragraf 13:7). Gerçeğe uygun sunum aĢağıdaki unsurların da açıklanmasını gerektirmektedir (IFRS 1, paragraf 15:7-8):  KarĢılaĢtırılabilir, doğrulanabilir, zamanında ve anlaĢılabilir bilgilerin açıklanması,  UFRS Sürdürülebilirlik Açıklama Standartlarındaki özel olarak geçerli gerekliliklere uyumun yetersiz olması durumunda; genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların iĢletmenin nakit akıĢları, finansmana eriĢimi ve kısa, orta ve uzun vadede sermaye maliyetleri üzerindeki etkilerini anlamalarını sağlamak için ek bilgilerin açıklanması.  Önemlilik: ĠĢletme, sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında, iĢletmenin geleceğini etkilemesi muhtemel olarak beklenebilecek önemli bilgileri açıklar (IFRS 1, paragraf 17:8).  Raporlayan Birim: IFRS S1, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaları raporlayan birim ile finansal tablolar için raporlama yapan birimin aynı olmasını gerekli kılmaktadır. Örneğin, Muhasebe Standartlarını kullanarak konsolide finansal tablolar sunan bir ana Ģirket, kendisi ve bağlı ortaklıkları için sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar sağlayacaktır (IFRS 1, paragraf 20:8).  Bağlantılı Bilgiler: Bir iĢletme, genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının aĢağıdaki bağlantı türlerini anlamalarına olanak sağlayacak Ģekilde bilgi sağlar (IFRS 1, paragraf 21:8);  Bilgilerin ilgili olduğu unsurlar arasındaki bağlantılar. Örneğin, iĢletmenin geleceğini etkilemesi muhtemel olarak beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili çeĢitli riskler ve fırsatlar arasındaki bağlantılar gibi.  ĠĢletme tarafından sağlanan açıklamalar arasındaki bağlantılar; a. Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarla ilgili bağlantılar. Örneğin, yönetiĢim, strateji, risk yönetimi, ölçütler ve hedefler hakkındaki açıklamalar arasındaki bağlantılar gibi. b. Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar ve iĢletme tarafından yayınlanan diğer genel amaçlı finansal tablolar arasındaki bağlantılar. Örneğin, ilgili finansal tablolar gibi. Standarda göre; bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını hazırlarken kullandığı veri ve varsayımların, finansal tablolarını hazırlarken kullandığı veri ve varsayımlarla mümkün olduğu ölçüde tutarlı olması gerekmektedir (IFRS 1, paragraf 23:9). 4.3. Genel Hükümler IFRS S1’de yer alan genel hükümler aĢağıdaki gibidir (IFRS 1, paragraf 60-86:18-22);  Açıklamaların Yeri: Bir iĢletmenin, genel amaçlı finansal raporlarının bir parçası olarak Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları’nın gerektirdiği açıklamaları sağlaması gerekir. Bir Ģirket, sürdürülebilirlikle ilgili konularda IFRS S1 ve IFRS S2’nin gerektirdiği önemli bilgileri gizlemediği sürece standartların gerektirdiği bilgilerin ötesinde ek bilgiler sağlayabilir.  Raporlamanın Zamanlaması: Bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili raporunu, finansal raporuyla aynı dönemleri kapsayacak Ģekilde ve aynı zamanda yayınlaması gerekir (IFRS, 2023d:BC146). Bir Ģirket ISSB Standartlarını uyguladığı ilk yıl, bu zorunluluktan muaf olacak ve sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını bir sonraki yarıyılın finansal raporuyla birlikte sunma hakkına sahip olacaktır.  Karşılaştırmalı Bilgiler: ġirket, baĢka bir ISSB standardı izin vermedikçe veya aksini gerektirmediği sürece, raporlama döneminde açıklanan tüm tutarlar için karĢılaĢtırmalı bilgileri açıklamak zorundadır. Ancak, bir Ģirketin ISSB Standartlarını uyguladığı ilk yılda karĢılaĢtırmalı bilgileri sunmama hakkı vardır (IFRS, 2023d: BC148). Ayrıca, UFRS S1’i uyguladığı ilk yılda yalnızca iklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi vermeyi seçen bir Ģirketin, ikinci raporlama yılında iklimin ötesinde sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında karĢılaĢtırmalı bilgi sağlaması gerekmemektedir.  Uygunluk Beyanı: ISSB Standartlarındaki tüm gerekliliklere uyan bir Ģirketin açık ve koĢulsuz bir uygunluk beyanı yapması gerekmektedir. Bir Ģirket, ancak ISSB Standartlarının tüm gerekliliklerini 1151 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme karĢılıyorsa uygunluğunu iddia edebilir. IFRS S1, bir kanun veya yönetmelik, ISSB Standardı tarafından gerekli görülen bilgileri Ģirketin açıklamasını yasaklıyorsa; Ģirketin bu bilgileri açıklamasından muaf tutar. Buna ek olarak IFRS S1, bir Ģirketin sürdürülebilirlikle ilgili bir fırsat hakkındaki bilgilerini ticari açıdan hassassa açıklamaktan muaf tutar (IFRS, 2023d:BC157).  Yargılar, Belirsizlikler ve Hatalar: Bir iĢletme, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların hazırlanması sürecinde, tahmin içerenler dıĢında, iĢletmenin sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarında raporlanan bilgileri önemli ölçüde etkileyebilecek çeĢitli yargılarda bulunur. Örneğin, bir iĢletme aĢağıdaki konularda muhakemede bulunur;  ĠĢletmenin beklentilerini etkilemesi muhtemel olarak beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili risklerin ve fırsatların tanımlanması,  IFRS S1’de yer alan 54-58. paragraflar uyarınca hangi rehberlik kaynaklarının uygulanacağının belirlenmesi,  Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalara dâhil edilecek önemli bilgilerin belirlenmesi,  Bir olayın veya koĢullardaki değiĢikliğin önemli olup olmadığının değerlendirilmesi ve kuruluĢun değer zinciri boyunca sürdürülebilirlikle ilgili etkilenen tüm risklerin ve fırsatların kapsamının yeniden değerlendirilmesi. Bir iĢletme, genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarında raporlanan tutarları etkileyen en önemli belirsizlikleri anlamalarını sağlamak için bilgileri açıklar. ĠĢletme, bunu yapmak pratik olmadığı sürece, açıklanan önceki dönem(ler) için karĢılaĢtırmalı tutarları yeniden düzenleyerek önemli önceki dönem hatalarını düzeltir. 4.4. Raporlanacak Bilgilerin Belirlenmesi IFRS S1, bir Ģirketin beklentilerini etkilemesi muhtemel olan ve sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlara iliĢkin önemli bilgileri açıklamasını gerektirmektedir. IFRS S1, Ģirketlerin bu bilgileri tanımlamasına yardımcı olacak ve yol gösterecek kaynakları belirtir. Bu yol gösterici kaynaklar, Ģirketlerin aĢağıdaki bilgileri tanımlamasına yardımcı olmak için belirtilmiĢtir (IFRS 1, paragraf 54-59:16-18).  Sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar,  Sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlara iliĢkin açıklama gereklilikleri. Önemli bilgileri açıklamaya yol gösterecek kaynaklar, Ģirketlerin Tablo 1’deki bilgileri tanımlamasına yardımcı olmak için belirtilmiĢtir. Tablo 1. Önemli Bilgileri Açıklamaya Yol Gösterecek Kaynaklar Sürdürülebilirlikle Ġlgili Risk ve Fırsatların Belirlenmesi Sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları belirlemek için Ģirketlerin ISSB Standartlarını uygulaması gerekmektedir. ġirketler, standartlarda yer alan açıklamaların uygulanabilirliğini sağlamak için aĢağıdakileri göz önünde bulundurmalıdır (IFRS 1, paragraf 54-55:16);  Su ve biyoçeĢitlilik ile ilgili açıklamalar için CDSB Standartları dikkate alınması,  Yatırımcı odaklı standart düzenleyicilerin güncel açıklamaları,  Aynı sektör veya coğrafi bölgelerde faaliyet gösteren Ģirketlerce belirlenen sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar. Geçerli Açıklama Hükümlerinin Belirlenmesi ġirketler, geçerli açıklama hükümlerin belirlenmesi için ISSB Standartlarını esas alacaktır. Ġhtiyaç duyulan bir bilgi ISSB Standartlarında yer almadığı zaman Ģirketler, SASB Standartlarına baĢvuracak ve esas alacaktır. Buna benzer durumlarda Ģirketler, ISSB Standardıyla çeliĢmediği ölçüde aĢağıdakilere baĢvurabileceklerdir (IFRS 1, paragraf 56-58:17):  CDSB Standartları,  Yatırımcı odaklı açıklamaları,  Aynı sektör veya coğrafi bölgelerde faaliyet gösteren Ģirketler tarafından açıklanan ölçütler de dâhil olmak üzere bilgiler,  GRI Standartları,  Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (European Sustainability Reporting Standards). Kaynak: IFRS 1, paragraf 54-58:16-17 1152 standart düzenleyicilerin güncel Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158 5. IFRS S2’NĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ IFRS S2’nin amacı, iĢletmenin, genel amaçlı finansal rapor kullanıcıları için iklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi açıklamasını zorunlu kılmaktır (IFRS 2, paragraf 1:5). IFRS S2, IFRS S1’i temel alarak bir Ģirketin iklimle ilgili risklere ve fırsatlara iliĢkin açıklayacağı bilgiler için gereklilikleri belirlemektedir. IFRS S1’i uygulayan bir Ģirket, iklimle ilgili risklere ve fırsatlara iliĢkin önemli bilgileri belirlemek ve açıklamak için IFRS S2’yi uygulamak zorundadır. IFRS S2, bir Ģirketin iklimle ilgili risklere ve fırsatlara iliĢkin yönetiĢim, strateji ve risk yönetiminin yanı sıra ölçütler ve hedefler hakkında bilgi açıklamasını da gerektirir (IFRS, 2023e:BC4). Ġklimle ilgili riskler, iklim değiĢikliğinin bir Ģirket üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerini ifade etmektedir. Bu standart aĢağıdakilere uygulanır (IFRS 2, paragraf 3:5); a) ĠĢletmenin maruz kaldığı iklimle ilgili risklere; 1. Ġklimle ilgili fiziksel riskler (olağandıĢı hava koĢulları gibi), 2. Ġklimle ilgili geçiĢ riskleri (politik eylemler ve teknolojik değiĢiklikler gibi). b) ĠĢletmenin kullanabileceği iklimle ilgili fırsatlara. Ġklimle ilgili fırsatlar ise, bir Ģirket için iklim değiĢikliğinden kaynaklanan potansiyel olumlu etkileri ifade etmektedir. 5.1. Temel Ġçerik IFRS S2, bir Ģirketin iklimle ilgili risklere ve fırsatlara iliĢkin yönetiĢim, strateji ve risk yönetiminin yanı sıra ölçütler ve hedefler hakkında bilgi açıklamasını da gerektirir. Dört temel içerik alanını içeren standart, Ģirketlerin iklimle ilgili riskleri ve fırsatları nasıl yönettiğini yansıtmaktadır. 5.1.1. YönetiĢim YönetiĢime iliĢkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarının, bir Ģirketin iklimle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek, yönetmek ve denetlemek için kullandığı yönetiĢim süreçlerini, kontrolleri ve prosedürleri anlamalarını sağlamaktır. Buna ek olarak IFRS S2, bir Ģirketin iklimle ilgili risk ve fırsatların gözetimini yapan yönetim kurulu, komite ya da bireyler gibi yönetiĢim organlarını tanımlamasını gerektirir (IFRS 2, paragraf 5:5). IFRS S2’ye göre bir Ģirketin aĢağıdakiler hakkında bilgi açıklaması gerekir (IFRS 2, paragraf 5:5);  Ġklimle ilgili risk ve fırsatlara iliĢkin sorumlulukların, yönetiĢim organlarının ya da bireylerin görev tanımlarına, yetkilerine ve rol tanımlarına nasıl yansıtıldığı,  YönetiĢim organlarının ya da bireylerin, Ģirketin stratejilerini denetlemek için doğru beceri ve yetkinliklere sahip olup olmadığını ve bunların geliĢtirilmesinin gerekip gerekmediğini nasıl belirlediği,  Ġklimle ilgili risk ve fırsatları izlemek, yönetmek ve denetlemek için kullanılan yönetiĢim süreçleri, kontroller ve prosedürlerde yönetimin rolünün ne olduğu. 5.1.2. Strateji Stratejiye iliĢkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarının bir Ģirketin iklimle ilgili riskleri ve fırsatları yönetme stratejisini anlamalarını sağlamaktır (IFRS 2, paragraf 8:7). Strateji altındaki maddeler aĢağıdaki gibidir (IFRS 2, paragraf 10-23:7-12);  İklimle İlgili Riskler ve Fırsatlar: ĠĢletmenin, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına, iĢletmenin geleceğini etkilemesi muhtemel olarak beklenebilecek iklimle ilgili riskleri ve fırsatları anlamasını sağlayan bilgileri açıklaması gerekmektedir. Ġklim değiĢikliğinin neredeyse tüm Ģirketler ve ekonomik sektörler için risk oluĢturması olağandır. Ayrıca iklim değiĢikliğinin etkilerini azaltmaya ve bunlara uyum sağlamaya odaklanan Ģirketler için fırsatlar da yaratabilir.  İş Modeli ve Değer Zinciri: ĠĢletmenin, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına, iklimle ilgili risklerin ve fırsatların iĢletmenin iĢ modeli ve değer zinciri üzerindeki mevcut ve beklenen etkilerini anlamasını sağlayan bilgileri açıklaması gerekmektedir. 1153 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme  Strateji ve Karar Verme: Ġklimle ilgili riskler ve fırsatlar, bir Ģirketin stratejisini belirlemede ve karar verme Ģeklinde etkili olabilir. Bu nedenle Ģirket, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına iklimle ilgili risklerin ve fırsatların kendi stratejisi ve karar verme süreci üzerindeki etkilerini anlamalarını sağlayan bilgileri açıklaması gerekmektedir. Yatırımcıların bu etkileri anlamalarına yardımcı olmak için, Ģirketin aĢağıdaki konularda bilgi vermesi gerekmektedir (IFRS 2, paragraf 14:8);  ĠĢ modelinde mevcut ve öngörülen değiĢiklikler,  Mevcut, öngörülen, doğrudan ve dolaylı adaptasyon ya da azaltma çabaları,  Varsa, daha düĢük karbonlu bir ekonomiye geçiĢ planları,  Ġklimle ilgili hedeflerine nasıl ulaĢmayı planladığı. Ayrıca, bir Ģirketin iklimle ilgili risklere ve fırsatlara karĢı Ģu anda nasıl kaynak sağladığına ya da ilerleyen dönemlerde nasıl kaynak sağlamayı planladığına iliĢkin bilgi vermesi gerekmektedir. Finansal durum, finansal performans ve nakit akıĢı: ĠĢletmenin, iklim ile ilgili risk ve fırsatların raporlama dönemindeki finansal durumunu, finansal performansını ve nakit akıĢlarını nasıl etkilediğini açıklaması gerekmektedir. Bir iĢletme, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına aĢağıdaki bilgileri açıklar; a) Ġklimle ilgili risk ve fırsatların raporlama dönemindeki iĢletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akıĢları üzerindeki etkileri (mevcut finansal etkiler), b) Ġklimle ilgili risk ve fırsatların, kuruluĢun finansal planlamasına nasıl dâhil edildiğini de dikkate alarak kısa, orta ve uzun vadede iĢletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akıĢları üzerinde beklenen etkileri (öngörülen finansal etkiler).  Dayanıklılık: ĠĢletme, genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına, iĢletmenin stratejisinin ve iĢ modelinin iklimle ilgili değiĢikliklere, geliĢmelere ve belirsizliklere karĢı dayanıklılığını, iĢletmenin tanımlanmıĢ iklimle ilgili risk ve fırsatlarını dikkate alarak anlamasını sağlayan bilgileri açıklaması gerekmektedir. ĠĢletme, iklim dayanıklılığını değerlendirmek için, iĢletmenin koĢullarıyla orantılı bir yaklaĢım kullanarak iklimle ilgili senaryo analizini kullanır. Niceliksel bilgi sağlarken, iĢletme tek bir tutarı veya bir aralığı açıklayabilir. 5.1.3. Risk Yönetimi Risk yönetimine iliĢkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, bir Ģirketin yatırımcılarının Ģirketin iklimle ilgili riskleri ve fırsatları belirleme, değerlendirme, önceliklendirme ve izleme için kullandığı süreçleri anlamalarını sağlayan bilgileri açıklamasını gerekli kılmaktadır. Bir Ģirketin ayrıca iklimle ilgili risk ve fırsatların belirlenmesinde iklimle ilgili senaryo analizini kullanıp kullanmadığını ve nasıl kullandığını açıklaması da gerekmektedir (IFRS 2, paragraf 24:13). 5.1.4. Ölçütler ve Hedefler Ölçütler ve hedeflere iliĢkin iklimle ilgili finansal açıklamaların amacı, genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının, bir kuruluĢun iklimle ilgili olarak belirlediği hedeflere ve yasa veya yönetmelikle ulaĢması gereken hedeflere yönelik ilerleme de dahil olmak üzere iklimle ilgili riskleri ve fırsatlarıyla ilgili performansını anlamalarını sağlamaktır (IFRS 2, paragraf 27:14). Bu amaca ulaĢmak için bir iĢletme, aĢağıdakileri açıklamakla yükümlüdür (IFRS 2, paragraf 28:14). a) Sektörler arası ölçüt kategorileri ile ilgili bilgiler, b) Belirli iĢ modelleri, faaliyetler veya diğer ortak özelliklerle iliĢkili sektör tabanlı ölçütler, c) Ġklimle ilgili riskleri azaltmak, bunlara uyum sağlamak ya da iklimle ilgili fırsatlardan yararlanmak için belirlediği hedefler ve yasal zeminde bu hedeflere yönelik ilerlemeyi ortaya koymak için kullanılan ölçütler. 1154 Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158 5.1.4.1. Ġklimle Ġlgili Ölçütler Bir Ģirket, sektörler arası ölçüt kategorileriyle ilgili aĢağıdaki bilgileri açıklamakla yükümlüdür (IFRS 2, paragraf 29:14-16); a. Sera Gazları (GHG): IFRS S2, bir Ģirketin metrik ton karbondioksit eĢdeğeri (CO2e) olarak ifade edilen mutlak sera gazı emisyonlarını açıklamasını gerektirir. Emisyonlar, yasal olarak farklı bir yaklaĢımın kullanılmasını gerektirmedikçe GHG Protokolü Kurumsal Standardına uygun olarak ölçülmelidir. IFRS S2, bir Ģirketin Kapsam 1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 sera gazı emisyonları hakkında bilgi vermesini gerektirmektedir. b. İklimle İlgili Geçiş Riskleri: Ġklimle ilgili geçiĢ risklerine karĢı hassas varlıkların ya da ticari faaliyetlerin miktarı ve yüzdesi, c. İklimle İlgili Fiziksel Riskler: Ġklimle ilgili fiziksel risklere karĢı hassas varlıkların ya da ticari faaliyetlerin miktarı ve yüzdesi, d. İklimle İlgili Fırsatlar: Ġklimle ilgili fırsatlarla uyumlu varlıkların ya da ticari faaliyetlerin miktarı ve yüzdesi, e. Sermaye Dağıtımı: Ġklimle ilgili risk ve fırsatlara yönelik sermaye harcaması, finansman ya da yatırım miktarı, f. Dâhili Karbon Fiyatları: ĠĢletmenin karar vermede bir karbon fiyatı uygulayıp uygulamadığına ve nasıl uyguladığına iliĢkin açıklama ve iĢletmenin sera gazı emisyonlarının maliyetlerini değerlendirmek için kullandığı her bir metrik ton sera gazı emisyonunun fiyatı. g. Ücretlendirme: Ġklimle ilgili hususların yönetici ücretlendirmesinde hesaba katılıp katılmadığına ve nasıl dâhil edildiğine dair bir açıklama ve iklimle ilgili hususlarla bağlantılı olarak cari dönemde muhasebeleĢtirilen üst düzey yönetici ücretlerinin yüzdesi. ġirketlerin, IFRS S2’nin Uygulanmasına ĠliĢkin Sektörel Rehber (Industry-based Guidance on Implementing IFRS S2) içerisinde yer alan açıklama konularına ve ilgili sektör bazlı ölçütlere atıfta bulunmaları ve bunları dikkate almaları gerekmektedir. Bu rehber, uluslararası uygulanabilirliğini artırmayı amaçlayan değiĢikliklerle birlikte SASB Standartlarına dayanmaktadır. Bu rehberde tanımlanan açıklama konuları, belirli bir sektördeki Ģirketleri etkileme olasılığı en yüksek olan iklimle ilgili risklere, fırsatlara ve önemli bilgilere iliĢkin ölçütleri içermektedir (IFRS 2, paragraf 32:16). 5.1.4.2. Ġklimle Ġlgili Hedefler Bir kuruluĢ, stratejik hedeflerine ulaĢma yolundaki ilerlemeyi izlemek için belirlediği niceliksel ve niteliksel iklimle ilgili hedefleri ve sera gazı emisyonu hedefleri de dâhil olmak üzere yasa veya yönetmelikler tarafından sağlanması gereken tüm hedefleri açıklamakla yükümlüdür (IFRS 2, paragraf 33:16). Belirlenen her bir hedefin özellikleri, bir hedefin nasıl belirlendiği, gözden geçirildiği ve her bir hedefe yönelik ilerlemenin nasıl izlediği Ģirketler tarafından açıklanmalıdır (IFRS 2, paragraf 34:17). ġirketlerin bu bilgileri açıklarken, iklim değiĢikliğine iliĢkin mevcut uluslararası anlaĢmadan kaynaklanan yetki alanı taahhütleri de dâhil olmak üzere belirlenen hedefin nasıl etkilendiğini de ortaya koyması gerekmektedir (IFRS 2, paragraf 33:16). 6. IFRS S1 ve IFRS S2’NĠN KARġILAġTIRILMASI Her iki standart amaç ve içerik alanları açısından farklılıklar gösterse de birlikte ele alınmak üzere oluĢturulmuĢtur. IFRS S1 ve IFRS S2’nin amaç ve önemli açıklama konularına iliĢkin karĢılaĢtırması ġekil 4’te yer almaktadır. 1155 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme ġekil 4. IFRS S1 ve IFRS S2’nin KarĢılaĢtırılması Amaç IFRS S1: Sürdürülebilirlikle Ġlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına ĠliĢkin Genel Hükümler IFRS S2: Ġklimle Ġlgili Açıklamalar Sürdürülebilirlikle ilgili önemli riskler ve fırsatlar hakkında bilgi sunar. Standart, genel amaçlı finansal raporlamanın kullanıcıları için iĢletmeye kaynak sağlanmasıyla ilgili kararların alınmasında faydalı olmalıdır. Ġklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi sunar. Açıklamalar, kullanıcıların kaynakların kullanımını anlamalarına ve stratejileri, iĢ modellerini ve operasyonel uyum yeteneklerini değerlendirmelerine yardımcı olmalıdır. • • Önemli Açıklama Konuları • • Yönetişim: Sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek ve yönetmek için süreçler, kontroller ve prosedürler. Strateji: Kısa, orta ve uzun vadede iş modelini ve stratejisini etkileyebilecek sürdürülebilirlikle ilgili riskleri ve fırsatları ele alma yaklaşımı. Risk Yönetimi: Sürdürülebilirlikle ilgili riskleri belirleme, değerlendirme ve yönetme süreçleri. Ölçütler ve Hedefler: Sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların performansını değerlendirmek, yönetmek ve izlemek için kullanılan bilgiler. • Yönetişim: İklimle ilgili riskleri ve fırsatları izlemek ve yönetmek için süreçler, kontroller ve prosedürler. • Strateji: Kısa, orta ve uzun vadede iş modelini ve stratejisini etkileyebilecek iklimle ilgili riskleri ve fırsatları ele alma yaklaşımı. • • Risk Yönetimi: İklimle ilgili riskleri belirleme, değerlendirme ve yönetme süreçleri. Ölçütler ve Hedefler: Sektörler arası ölçütler, sektör bazlı ölçütler ve hedeflere yönelik ilerlemeyi ölçmek için kullanılan diğer ölçütler. Kaynak: Deloitte, 2023b. IFRS S1 ve IFRS S2 hakkında dikkat edilmesi gereken hususlar aĢağıdaki gibidir (IFRS, 2023b:1-2);  IFRS S1 ve IFRS S2, 1 Ocak 2024 tarihinde veya sonrasında baĢlayan yıllık raporlama dönemleri için geçerlidir. Bu doğrultuda yatırımcılar, 2024 raporlama döngüsü için bu standartları uygulayan Ģirketlere iliĢkin bilgilere 2025 yılında ulaĢmaya baĢlayabilirler.  ġirketlerin, iki standardı birlikte uygulaması gerekmektedir. Ancak ISSB, bir Ģirketin standartları uyguladığı ilk yılda bazı gerekliliklerden muafiyetler sağlamıĢtır. Örneğin bir Ģirket, IFRS S1 ve IFRS S2’yi uygulamaya baĢladığı ilk yıl için açıklamalarını iklimle ilgili riskler ve fırsatlar hakkındaki bilgilerle sınırlama opsiyonuna sahiptir.  Tüm kamu ve özel Ģirketler IFRS S1 ve IFRS S2’yi uygulayabilmesine rağmen, ISSB’nin standartların uygulanmasını zorunlu kılma hakkı yoktur. ġirketler bu standartları gönüllü olarak uygulayabilir ve Ģirketlerin bunları uygulamasını zorunlu tutup tutmamaya ancak yasal düzenleyici karar verebilir.  ISSB, küreselleĢme temelinde sürdürülebilirliğe iliĢkin açıklama ortamını basitleĢtirmeyi, birden fazla raporlama kılavuzu kaynağına sahip olmanın karmaĢıklığını azaltmayı ve aynı zamanda farklı paydaĢlarla standartları sürekli olarak iyileĢtirmeyi hedeflemektedir.  IFRS S1 ve IFRS S2, uygulanabildiği yerlerde IFRS ve IAS’taki ilgili kavramları kullanarak TCFD’nin tavsiyelerini entegre etmekte ve CDSB, IIRC ve SASB’nin materyallerini esas almaktadır. 7. SONUÇ ISSB Küresel Standartları, Ģirketlerin sürdürülebilirlikle ilgili bilgilerini finansal tablolarla birlikte aynı raporlama düzleminde ilgili bilgi kullanıcılarına sunmalarını sağlamak üzere yayınlanmıĢtır. IFRS S1, Ģirketlerin kısa, orta ve uzun vadede karĢılaĢtıkları sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında yatırımcılara bilgi vermelerini sağlamak için tasarlanmıĢ ve bunlara iliĢkin açıklama yapmaya yönelik bir dizi gerekliliği sunmaktadır. IFRS S2 ise, iklim ile ilgili özel açıklamaları belirlemek ve IFRS S1’le birlikte uyum 1156 Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2023, C.6, S.4, ss.1145-1158 içerisinde kullanılmak üzere tasarlanmıĢtır. Aynı zamanda her iki standart da TCFD’nin tavsiyelerini tam olarak kapsamaktadır. Bu bilgiler doğrultusunda standartların gerçek anlamda küresel bir zemine oturduğunu ve dünya çapında uygulamaya uygun olduğunu söylemek mümkündür (IFRS, 2023f). Kaldı ki bu uygunluğu IOSCO, standartları onayladığını duyurarak tüm dünyaya tasdik etmiĢtir. ġirketlerin finansal olmayan verilere iliĢkin raporlama yapmasını sağlayacak olan IFRS S1 ve IFRS S2, küresel ticaret ağında Ģirketlerin daha Ģeffaf olmasına katkı sunacaktır. Standartları uygulamak isteyen Ģirketler için baĢlangıç dönemlerine yönelik farklı muafiyetler sağlanarak, IFSR Vakfı ve ISSB tarafından her iki standardı da kullanmaları için teĢvik edilmeye çalıĢılmıĢtır. IFRS S1 ve IFRS S2’nin, Ģirketlerin ESG konularına daha fazla önem vermesine ve buna iliĢkin yaptıkları yenilikleri kapsamlı ve açık Ģekilde raporlamasına yardımcı olması beklenmektedir. Yatırımcılar açısından sürdürülebilirlik risk ve fırsatlarıyla ilgili bilgilerin kolay eriĢilebilir ve anlaĢılabilir olması çok büyük önem arz etmektedir. Bu aĢamada raporlama sürecinin önemi ortaya çıkmaktadır. IFRS S1 ve IFRS S2’nin birlikte kullanılmasıyla, kurumsal yönetimi, iĢletme stratejisini ve sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları odağına alan ve bu ölçütler ve hedefler çerçevesinde kurgulanan bir raporlama sürecinin oluĢturulacağı ve bu raporlama sürecinin de Ģirketlerin değer yaratma süreçleriyle ilgili verilerin ne Ģekilde raporlanacağına rehberlik edeceği öngörülmektedir. Böylece günümüzde iki temel unsur olan sürdürülebilir değer yaratma ve raporlama sürecinin eĢgüdümü de sağlanmıĢ olacaktır. Ülkemizdeki son geliĢmeler doğrultusunda, KGK tarafından da çevirisi tamamlanarak UFRS S1 ve UFRS S2’nin taslakları kamuoyu görüĢüne açılmıĢtır. Bundan sonraki süreçte bu standartların KGK tarafından mevzuata kazandırılması ülkemiz açısından önemli bir aĢama olacaktır. Diğer taraftan, Güvence Denetim Standartları (GDS 3000 Tarihi Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi DıĢındaki Güvence Denetimleri ve GDS 3410 Sera Gazı Beyanlarına ĠliĢkin Güvence Denetimleri) ile sürdürülebilirlik güvence denetimlerin iliĢkin uygulama rehberi de (GDS 3000’in Sürdürülebilirlik ve Diğer GeniĢletilmiĢ DıĢ Raporlama Güvence Denetimlerine Uygulanmasına ĠliĢkin Zorunlu Olmayan Rehber) KGK tarafından mevzuatımıza kazandırılmıĢtır. Sonuç olarak, IFRS S1 ve IFRS S2 standartları, Ģirketlerin sürdürülebilirlikle ilgili açıklamalarını açık ve anlaĢılır bir dille ve Ģeffaflık ilkesine dayanarak yapmalarını sağlayarak, ilgili bilgi kullanıcılarına doğru kararlar vermelerini destekleyecektir. Bu bağlamda IFRS S1 ve IFRS S2 standartları, sürdürülebilirlik raporlamasında yeni bir dönemin baĢlangıcı olarak kabul edilmektedir. Ülkemiz açısından bakıldığında ise; IFRS S1 ve IFRS S2 standartlarını ele alırken sürdürülebilir değer yaratma ve raporlama süreçlerini birbirinden ayrılamayacak iki temel unsur olarak görmek ve bu bağlamda standartları YeĢil Mutabakat Eylem Planı ile eĢgüdümlü bir Ģekilde ele almak bir yol haritası niteliğinde olacaktır. Böyle bir yol haritasının rehberliğinde, ülkemizdeki kamu kurum ve kuruluĢları ile ilgili paydaĢların sürece iliĢkin atacakları adımlarla birlikte oluĢacak finansal ekosistem, ülkemizde sürdürülebilir ve yeĢil bir ekonomiye geçiĢi destekleyecek dönüĢümün sağlanmasına da önemli katkılar da bulunacaktır. YAZAR BEYANI / AUTHORS’ DECLARATION: Bu makale AraĢtırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatıĢması yoktur. AraĢtırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıĢtır. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermiĢlerdir. Mevcut çalıĢma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiĢtir. / This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject. YAZAR KATKILARI / AUTHORS’ CONTRIBUTIONS: KavramsallaĢtırma, orijinal taslak yazma, düzenleme – Y1 ve Y2, veri toplama, metodoloji, resmi analiz – Y1 ve Y2, Nihai Onay ve Sorumluluk – Y1 ve Y2. / Conceptualization, writing-original draft, editing – Y1 and Y2, data collection, methodology, formal analysis – Y1 and Y2, Final Approval and Accountability – Y1 and Y2. 1157 KÖSE, Tunç ve ÇETĠN, Ömer Orbay - Uluslararası Sürdürülebilirlik Açıklama Standartları IFRS S1 ve IFRS S2’nin Yayınlanmasının Ardından Sürece ve Standartlara ĠliĢkin Bir Değerlendirme KAYNAKÇA DELOITTE (2023a), “The #1 Website For Global Accounting News”, Deloitte – IAS Plus Corporate Web Page, (tarihsiz), https://www.iasplus.com/en/ (EriĢim Tarihi: 30.06.2023). DELOITTE (2023b), “DeloitteESGNow — Global ESG Disclosure Standards Converge: ISSB Finalizes IFRS S1 and IFRS S2”, Deloitte Corporate Web Page, 30 Haziran 2023, https://dart.deloitte.com/USDART/home/publications/deloitte/heads-up/2023/global-esg-disclosurestandard-coverage-issb-finalizes-ifrs-s1-s2 (EriĢim Tarihi: 01.07.2023). IFRS (2021), “International Sustainability Standards Board”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/groups/international-sustainability-standards-board/ (EriĢim Tarihi: 28.06.2023). IFRS S1 (2023), “IFRS S1 - General Requirements for Disclosure of Sustainability-related Financial Information”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/publications/pdfstandards-issb/english/2023/issued/part-a/issb-2023-a-ifrs-s1-general-requirements-for-disclosure-of sustainability-related-financial-information.pdf?bypass=on (EriĢim Tarihi: 29.06.2023). IFRS S2 (2023), “IFRS S2- Climate-related Disclosures”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/publications/pdf-standards-issb/english/2023/issued/part-a/issb2023-a-ifrs-s2-climate-related-disclosures.pdf?bypass=on (EriĢim Tarihi: 29.06.2023). IFRS (2023a), “Feedback Statement - IFRS S1 General Requirements for Disclosure of Sustainability-related Financial Information IFRS S2 Climate-related Disclosures”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/project/general-sustainability-related-disclosures/feedbackstatement.pdf (EriĢim Tarihi: 29.06.2023). IFRS (2023b), “Project Summary - IFRS S1 General Requirements for Disclosure of Sustainability-related Financial Information IFRS S2 Climate-related Disclosures”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/project/general-sustainability-related-disclosures/projectsummary.pdf (EriĢim Tarihi: 29.06.2023). IFRS (2023c), “Who We Are”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/about-us/who-we-are/#history (EriĢim Tarihi: 30.06.2023). IFRS (2023d), “IFRS S1 - Basis for Conclusions on General Requirements for Disclosure of Sustainabilityrelated Financial Information”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/publications/amendments/english/2023/issb-2023-c-basis-forconclusions-on-ifrs-s1-general-requirements-for-disclosure-of-sustainability-related-financialinformation-part-c.pdf?bypass=on (EriĢim Tarihi: 30.06.2023). IFRS (2023e), “IFRS S2 - Basis for Conclusions on Climate-related Disclosures”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/content/dam/ifrs/publications/amendments/english/2023/issb-2023-c-basis-forconclusions-on-ifrs-s2-climate-related-disclosures-part-c.pdf?bypass=on (EriĢim Tarihi: 30.06.2023). IFRS (2023f), “ISSB Issues Inaugural Global Sustainability Disclosure Standards”, IFRS Corporate Web Page, https://www.ifrs.org/news-and-events/news/2023/06/issb-issues-ifrs-s1-ifrs-s2/ (EriĢim Tarihi: 30.06.2023). KGK (2023), “KYS-KÜMİ-FRS Tanıtım Toplantıları”, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Web Sayfası, https://www.kgk.gov.tr/ (EriĢim Tarihi: 01.07.2023). ÖKTEM, Begüm ve ÖKTEM, Recep (2022), “Sürdürülebilirlik Raporlamasının IFRS Kapsamında Değerlendirilmesi: Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu”, Marmara Üniversitesi Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Dergisi, S.44(2), ss.283-302. T.C. TĠCARET BAKANLIĞI (2021), YeĢil Mutabakat Eylem Planı, Ticaret Bakanlığı Yayını, Ankara. T.C. TĠCARET BAKANLIĞI (2022), YeĢil Mutabakat Eylem Planı Yıllık Faaliyet Raporu, Ticaret Bakanlığı Yayını, Ankara. 1158