Milli Mücadele Stratejisinde Yollar

MİLl MÜCADELE STRATEJi SiN l)Evo lt ~ l\ KıJemli sömürgeci devletler İngilter , Fransa R .\J• d Al~~-a ~·e Avusturya,nı ya muca elelerin,in us nulı DC\·lcti, bınc ı d a Ve _ haı Y a ' ı ~ t~ grubun parçlmyı hedeflemesi u " _I. Dun\,a Ya ~a yer almak zorunda kalmış!r. .. s I. Dun nne ·, ya ı ş v a neticesinze aldı~ de O ı~nci .. J &ru" Sa aşı' ~ d ; ı Y~ tar.ıf savşı kaybetmış, Osmanlı topraklın paylş i~ savşı ~lan1ı kaznmışlrd. b bı ~ ~ 30 Ekim 1918'de imzala na n M sonraıd, ma k n y e t s ı Anadolu'yu bile parçalam lt;"leti'ni 1~ ak ni ye tiy le e ş i Türk~n~~s Ateşk~ \·ol:ıru el koymakla başlmırd. af bev~uh ı M ill i M üc ad el e ön ta de k. ınak e. . ı n . için dilşm:ın tk de ' niz . ds ~tl ~nı 1n bu tı~n e ısz ha1e getirmek re .·~ için h de •l,Jıado\u' ı __ ' elllir ve~ azırlk b Ytı elde J-1tilaf Devletlerinin Türk iye'yi lşga Planıd Yollar .. aşıt şı aı ~· siımürgc w ın neıi 0 ı. Dünya Savşı'nd Mondros Ateşks min hazırlmşu. ve demıryola . ıdi. a- Deniz Yoları büyük kayıplr Antlaşms~ ile işgal edilmş Bunu için itilaf Devletle ri tarfınd .. topraklın çıkan Osına 1 da Devleti, i nıza seçilen /aylşıbitnes ıi ıbad ası talar da d e1.c. eniz, kara ve Limanlann İtilaf Devletlerince Kontrolü itilaf Devletl~'_nin ~ond ros ~-laşmsı'nd birinci madde olarak da Devleti'ne kabul etırdikln husu~, I. ~ ~ ya Savşı sırand ve Karadeniz Boğazlrın~ geçemedikleri çO s ıan ~eçışln ı l ğ ~ s ğazı'ndki ~e Çanakkale ile Karct~ kalelerin kendıl akı e teslım edılmsy. Bu Devletlen· Türklen.n e1·ın d b 1 nl ar la da ye tin me -~ e u unan b"utün' 1·unan b ak.1 · laf De yen itilaf ve ann arın serbestçe kulanıms iti vletl ., ve kendilerinin düşmanlrı tarfınd masın hiçbir şekild garanti altın almışrd.2 .B öy lec e Batum dahil olmak3 üzer sahillerine hükmetme inisi e Türkiye'nin bü~ yatifi itilaf Devletleri'ni n eli ne . t ş i m ç e g Karadeniz' de İtilaf _Devletleri 'nin hareket ka biliyetini kıstlayc larla ilgili bütün bilgiler olan ma yın . itilaf Devletleri'ne verilcğ Türkiye dışnaki gi bi , Tü rk d ı r n a m i l yerlerdeki Osmanlı veya Devleti'ne ait bütün savş edilecekti.4 Kısac, ge mi ler i ellerine geçirecekleri limanrı de teslim tehdit edebilecek bütün vasıtlr da sahip olmuş oluyradı. kul!:: • Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fa 1 kültesi Tarih Bölümü Mondros Ateşks Antlaşmsı madde (m), ı . Blcı. İsmail 1, Ankara 1983, s. 12-14. Soysal, Türkiye 'nin Siyasa l Anıi 2 Mondros Ateşks Antlaşmsı, m 3 8-9 . Mondros Ateşks Antlaşmsı, 4 m. 15. Mondros Ateşks Antlaşmsı, m3, 6. l ıw ı,w. 661 ı,-Dt"' il y 0 Uarı SavŞl sonunda Türk'ıye ' nı . e1'ı _ nde _ kalan_ışgal· edilm ş topraklar- - Ulukışa-Ad 1_l)il'lya ~ EdiJTle-stanbuAp~BıckşhrKoy De~nadolu da kalan hatlar ile Eskişehr-Ana ve B~tı tep hatı Yoıtar . ır(l Osda ı t a h Kars-Tiflis-Batum yapıln sırand :!'..-~ -~-Aynca, Rus ışg~l ıd. denetimi altınd ıt~u ıad~Jin - ı ile ~fkasya' da Türk denetimi ~ pcvteU vletleri, Mondros .At~~k~s ~ntl diledikleri gibi de~ryolaın, n u ~ ı e ~ e ~ ı k r u , : dahil a l o y r i n ı e d l)e '?r tuıaf hakş tine yerl butün demıryolan .....da bul- kendi denetle~e gorevlın 5 en strateiç Anadolu'yu Toroslann güneyine bağlyn Ayrıca, ve tardı. ıu•;abilf!1C Devletleri 'ne gözetmeksizin hemen İtilaf tünellerinin ~çbir şart ~ saJıiP otınirs 6 iken askeri açı­ -~ıokf! ol~lüyordu. Böylece, ltil~f Devletleri daha masa başınd kazandenetim hakın tamınd yoların öngod ce önemli ·olan demır ı_,j!Iİ P da son ere dall ışard1· c· Kara Yoları hedefleyen bir hüküm doğruan karyolnı Antlaşmsı'd ctros Ateşks bu bölgedeki karaalındğ, ~ a beraber, Toros tünelleri _kontrol al~ın ltilaf Devletleri' ni_ ~ehdit edecek bir Ayrıc~, itilaf güçlerinin eli~e ~eçktı. ı,ul 7 kendilerine tanıy etme ~akı u~gun _go~düklen noktalan ışgal yolu dakal'Ştsınd, koymuş­ antlşmy dufllD1 • }etleri istediklen bolge ve karayolunu da ele geçırmy itilaf 0ev da kendileıard- itilaf Devletleri, Tür~ye'nin s~ill~ri~ ~ontro! ederek, hinterladı da elde tutarak ülkenin demıryolan hedeflediklen gıb, hale getinyı . bağıD1l _ hedefliyor!~~:zapt u rabt altın_~ :(!aınrlt kara, demz ve demir yoların yok e~ek ıçn Türkiye'nin hareket kabılyetn milletin top yealmak isteyen itilaf Devletleri'ne k~ı altın kayıtlr sık bir şekild çare kalmışt. gibi hareket etmesinden başk bın tek bir varlık 2- Milli Mücadele Stratejisi a- Milli Mücadele Stratejisi: Sıradğ-YylŞehi Savunmsı hiçbir şekild düşmanı Milli Mücadele'nin temel stratejisi Anadolu yalsın ve hareket alnı Milletin ve mücadelenin hazırlk üzerine kurlmşt. sokulmaı Bu merkezi apılmşt.y savunmı olan bu bölgeyi muhafaza etmek için sıradğ-yl modeli savşı bir şehir kalan yerlerde ise halkla bütnleşmi dışna alan savunmı savunma 'b bu şehir Gaziantep ve Kahrmnş Özellikle Şanlıurf, Uygulanmışt. uyglanmışt. bir şekild başnlı ıodeli :~ ,Alcıwra, .4tqia .4nla,ıs Antlaıs, Aı,lrs .41ffia .41aıms, m. l S. m. l O• m. 7. , ' l'i ~ rn~:ıdk'i top yekun savş a ln ay ı ş . 'b' A ürk'' 1 11C h :,.,J.:!eyc ltınus pren s ı ı , tat , ün ' h:ıt - ı tnüd f: erkesin h ~ ..;özkriyle ifadesini b ulmş , top yekun s a v a ş ın aa Yoktu er Yetd G,f 1\ Ve e r, san. eb· , t' ı ·" ' l 1 i/ m.ş 1. b· , \f ıl/ . \f ücadı.'le ba• Mahrem C oğr Strae .. . n başiltı ıs ndı e Anadolu ·111111 Co,. fia laıA : Anadolu Ya y la s ı graji kı s ı, ı " ' .· ı ıut rı ~ıL ı ö tı ara dat ~ ıt e~ s~ , ~ı ~ ·ı . ı1 y ,.ı / Mondros Ateşks Anlaşmsı ı e beraber Itilaf D ' '% ı . ev1etle . Omunh hükümetlen tarafmdan daha barış antlşmsı Y rıni is ı . meye b:ıştanm.s üzerine Kuva-yı Milliye önderlerininapı~dn or~ ~ ı do ~ tı ı uy:ı ko}muşlardı . Yıldrm ~rdulan Kumandı sıfatyl;i~ .~ir lllüc~~un 'Cth~s~~ ker çık:musn engellemek ısteyn Mustafa Kemal Pa bgı~zle r in i eı e ıa~ .s :QiJ metince ret cevabı verildğ sırald, ı n a m ş ü d Anado~au,. u ısteğin sokend e l'ı ~ ı ~ .ıA, · . ıçens · s111 na için Toros dağlrınu.1\ savunma hattmm temlıni oluşt ıne girnı .aı1 ij ~ Kafkasya 'dan çekilen ordu. da Van-Erzurum-Karadeniz ;an Ç~lışn st a ı e niö nı U~Q sun'a kadar yerlştim. s ılsie Istanbul'un işgal edilğ gün Mağ ~rı 0 başı a~ ~ eı savunma hatın Bolu üzerinde,n Geyve'ye kadar uzatnşsri~ I<eına rnc a Gewe-Antalya-Van dikdörtgenin de bir dağ-yl 0 savuru n l . ı Ylece v~~a,burl,; J • a a an ı ol "l• t l',ı_ "'g nca Van-Erzurum-Ankara-.s·ıvas 'ta mutlak savunlmı gereken . uştrın -ıu~. getirlmş. Mustafa Kemal Paş'nı Sarnsun'a çıktan sonr ~ç alan da Ş tı . Ay. sahillerin işgalne karşı halk proteslaı yapılmsn, ancak Aa, avza•ya uın eydan . k k "d nadolu . 1 aşı ~lda düşman kuvvetlenne arşlı top yb~ un mu afaal yapılmsn istemesi bü~rine~rcte~ !arla çevrili Anadolu yay asın ır savunma a anı olarak kabul etiğ ' . ölçüderl,ı dır ~~ k , ta. o~. s:· bb- Geçici Olarak İşgaline Müsaade Edilecek Bölgeler: Sahiller Milli Mücadele'nin örgütlenme dönemi ve Ankara'da BMM Hükü ., . kadar olan dönemde ülkenin sahillerinin işgalne karşı silah!me~nı güı, başltım. Bund~i ?~def; Anadol~ raylsınd hakimiyeti tam ol~:a~ket ve eldeki sınrl kuvetı Itılaf ~ev~~tlen~n don~ a vasıt ile güçlü oldu ğ anık bölgelerinde harcmınkt. Sahil bolgelennde Mıl Mücadele örgütlenmes·1 ğu ~ Ankar'ı gücünü pekiştns kadar silahı hareket geçilmşt. ya pı ~. lenısi be-Kesinlikle Korunması Gereken Mekanlar: Geçitler-Yollar Ülkenin sahillerini elinde tutan İtilaf Devletlerinin mahrem bölge olan Anadolu ulaşmsın engellemek amcıyl sahilleri iç Anadolu'ya bağ l a yan bütün yollar düşmanlr için kaptılmş ve geçitler tulmş. Anadolu y aylsın çepeçmekuşatn geçitler ve sahillerden dahile uı.an yollar mutlak bir şekild silahı güçler tara· fında her türlü vasıt kulanır Milli Mücadele'nin merkezi korumas ı altın alın ­ yalsın mışt. ' Ali Arslan, "Irak Savunma Tarzı Polis Yükselcokulu Dergisi / Floıj ile Türk Milli Mücadele Modeli'nin Mukaye • a Yıldz , Sayı : 1, 1 Haziran 2003, s. 34-37. .,, Şıikrü s es ı • Bala 663 3_}.{illi Mücadele 'nirı Örgütlenme Aşamsıd Alman Genel Tedbirler Yollarla 1/ ili g . oevletleri'nin isteğ ıu;f areketin başldığn üzerine izmir'in Yunalır tarfınd işgal Anadoortaya koym~ştu . Dokuzuncu Ordu Müfetiş olarak . '~:ış !ıundğU sırad 2~ ~arıs_ ~9~9 tan~inde 15. Kolordu Kumandlığ ' na tatJ;1'•dJ b ınüdaf h~e~e~ ı~e _ ılg bır te_blı _ ğ . g_önderen Mustafa Kemal Paş, itilaf ~.edil~~k. "İstikla-ı rnılmz ~e devl~ırnz ıdam mahkum etmekte olduklan"~ıedt'; eunekte ~l?uğn belırtk, itilaf Devletleri 'nin istila hareketi karşısnst ~ b1ilecğın açıklmşt. Mu afa Kemal Paş , Karadeniz sahillerine YuGl1'ıetr p a y _ ı ~ s a n o ı ç ve bölgedeki Rumların isyan ederek bir cumhuriyet kurma teıia • ıern . 'b 1 ıJl1 asker_ karşı şıdetl takı. ~t yapı acğın, halk ve asker kuvvetiyle onları böl~bosıern:di\cğ, ancak, _l?laf Devletle~i'nin sahil~ _ çıkmas karşısnd protesto Afi ~ , n ğ c a \ ı fakat, ltıaf ı r t l v e D n ı r l t e v u k memlek et dahiline ilerles~· .--terı inde, yap · ·1 · ·1 l 1 · k k ıi~g yani bılf .ıs! a ey e~e..e~e arşı, _as _er-halk top yekun fiilen silahla ıc51 ıal laycğın gızl olarak uçuncu, on beşınc, yirminci Kolordu Kumandanoıtaf baŞ 9 ı., ...na yazmışt. l ğ 'b' K M·11· ' · lı,. ..aundan da ~_laşı aca ı gı uva-~ı ı ıye nı _haı:~ke tarzı, hazırlk taa kadar, Itılaf Devltrı nı sahil kısmlarn bır sure ışgal etmelerine karşı n,arn1ananbir hareket yapılmck, fakat Anadolu içlerine girşlen engellemek için do~danlil aba gösterilecektir. bef tur ç ·· 4. İstanbul 'un 16 Mart! 920 'de İşgalinde Sonra Yollarla ilgili ilk Uygulamalar .!' . Erzurum ve Sivas Kongreleri dönemlerinde Kuva-yı Milliye teşkilan büyük • ·d tamlnış ve ı y a v u K Milliye 'nin baskıyl yapıln seçimler yapılmşt. 1 ~~~li:-i Mebusan'ı 14 Ocak__ 19~0'de a?ılmsnd itibaren Kuva-yı Milliyeciler 10 i5ıanbul da dahil olmak üzere yonetım hakim olmaya başlmırd . ülkedeki bütün gücün, Kuva-yı Milliyeciler'in eline geçtiğn gören İtilaf Devletleri 16 Mart 1920'de, İstanbul' tamamen işgal etmişlrd. Bunun üzerine, Heyet-i Temsiliye de aynı gün karşı tedbirleri yürlğe koymuşt. Bunlar esas itibariyle yol ve geçitlerin tutularak Anadolu yalsın korunması yönelikti. ı- Geyve Boğazı milli kuvvetler tarfınd işgal ve şimendfr köprüsü tahrip edilecektir. 2- Geyve, Ankara, Poı.ant mıntkasdi şimendfr hatlrın ve malzemelerine el koyabilmek için bu hat boyundaki itilaf kuvvetlerinin silahlan alınrk tevkif edilecektir. 'ASD, iV, 25-27, Kazım Karabekir, istiklal Harbimizin Esaslan (İHE), s. 51. Mustafa Kemal Paş'­ nı 15.6.1919 tarihinde 15. kolordu kumandı \'erdiğ cevap; ASD, iV, s.31; Karabekir, /HE, s. 70. 11 Ali Arslan, "Ülkenin Kurtanlmsıd Kuva-yı Milliye'nin Gön1şü ve Yalnız Siyaseten Müdafaanı İflası (1918-1920)", /. 0. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı : 36, İstanbul, 2000, s. 7-28. . hat miser muavini deri 3- Kon}.a 'dlki ,\n1dolu . . ko . . d•ccktir. Emnn la1tre 1 c ıta t etn1eyen şımendif . mcsim ternı c ı.: n er~ " . 1~n tedbir alcktır r ıneur c1ko . ı:m ~c ... t bul ile me\'cu arın Yarak . t telgraf hatlrın 4- st:ın "kısnaz . . . ikl lcu ibi . ' ~ lcijı S:ıntral askeri bırl erce derha1ışga . 1edilecekf:ırns' d:n G:}'-c b l'un işgal 11 Ge Yv , ıç n~-. üz eri ne H ey eti Temsiliye Başk~r 1st:ın u . . . eden &c . t t b l .. . p~ • nı ort:ıy koyduğ ı n t a f ı s ılk ıc~t, çıru ~ an_u u~ennden Anadolu iç ı'Y!a ~Ustat ~c:ı\ bir hareketi engelleme~ ıçn' eilmır . ydo an ve telgraf hau;rıne , ld'" tutmak, demır do~ ~~ lh,, yo Bot:ız an nı e .. zenn e tam hakirniy t k l f . n ı r tk' • ıetişm g . ~ıql ·~ . . .. arcı e urn-:ıL olan te gra sıtemn en e ın ı eçtı~= an. duşman kuı \ll\ ve / ' Gch aınusdr. O atıdn on enı . c lllalc tedb· 1 ~ 5- Ku:eybatı Aıadolu Bölgesinde Yollarla ilgili Alına ıedbrf ,,, lrlcnn- 1 . lstanbul-Kocaeli yanm~ı üzerinden Anadolu içlerin rekatl önlemek için hemen e doğru tedbırl alınmy . t ı m n l ş a b İlk ol 150 kişl Yapılck bir istihkam m~ez~si Le b' fk e (O s~ 1 ~e li)'ye vanış önemli tünel ve köprülen ve a;~ 7 M ar t~tahrip etmek vazıfesyl Ge yv e a ğ o B , }'Ve Boğazı'ndki Bu birlik, telgraf merkezini kontrol ~d~c ~, tahrip ed ~l~n mahalle~ ~;n~areket elıiŞt ve Boğaı'n esalı surette korumak ıçn 7Kuva-yı _ i ' e y l ı M cem' Aynca, Adapazan'ndan bi Y~ cak ve Gey . r nizamiye kuvvetinin Ge yve'ye gönde:~~şıd mandlığ • 12 " edecekti. 'na bı 'ldin'lmiş tı. . esı 7 F,.ı . " Geyve Boğazı'ndki · "!\il I\Uiki köprüde S0'şer In gil iz as ke rinin bulu ls-tanbul'dan 1500 İngilz . . askerinin Geyv~ Boğazın 13 1 ge 500 civarındk lm es i ~ ş i k s E İngilz ' Zinı _ ve kuvvetinin Geyve istasyo nu ile Lefke (Osmaneli;r en çekilen tunması, 150 kadar l?gi~~•~~ -~ gü ney ve hat b? yu n~ b~ı dolayıs~ ~evki~eri iş:~t Osman_elı Kop~s~ (tre~) ~0.3.1920 1e tah rüyü tamır rip . t ş ~ i d e etmek ıçn 200 ışç getınruşls Ingilizler bu k/ 1 de , Kuva-yı hat vermemesi üzenine işçler Mılye'ni kendilerin PGeyve'ye geri göndermek zo ru nd a . d r ş ı m l a k Ali Fuat Paş, ıs eıa22.3.1920'de Geyve Boğazı 'nı hakimiyetini alıncy Umurbey köyünde bulunan kadar Rıfat Efendi müfrezesinin Geyv mendifer hatın e ile Le fke i k d n ı s r a tahrip ve postalara ta a~ şi'. ederek düşmanı ralştım gerilerde taciz etmesi kave bu hususta Rıfat Efendi'ye tebliğd bulnmşt. ve'nin kuzeyinde ve şimendfr Aynca, Eşrefin Geyhatın a n s u ğ o d faa liy müşt. ete ge Birinci Fırka'n çm esi ni m ı g y u görda İzmit-Geyv arsındki düşman laştınmh. tacizde bulnması Ayın gün, Ali Fuat Paş'nı kara remirleri tatbike başlnmı ve Yüzbaşı Rıfat il 11 Heyet-i Temsiliye namı Mustafa Kemal'in 20. Ko lordu Kumandan Vekili Ma sıyla IS. Kolordu Kumandı hmut Bey va.ı­ K. Ka rab ek ir'e ğ i r e d n ö g a.g.e., s. 499; Ilarp Tarihi 16-3-19'.?0 tarihli te l~ , K 12 183 Ve sik a/a ~kir, n De rgisi (HTVD' Sayı· • • .l92~ de Musta 22 Ankara, 1957, Vesıka 5 fa Kcmal'dcn Kazım 13 'I• No. • Karabekir'c gönderilen' tel Karabekir, a.g.e., s. 530. · graf, Karbekı, a.g.t., s.S•!v· 14 24· Fırka Kumandı Mahmut Bey'den 20. Kolor . lgdu Kumandı raf; HTVD, S~yı: 22.3.l920'de göıdenlc 11 35, Mart 1961, V_csika no: ıc 868. ÔZCI, Kocael, ve Sakarya ille rinde Milli Mücadele, İstanbul, 1987, s. 42. 1: il ı :ı 665 soğ3Zl 'ndaki İngilzer taciz için muhtelif yerlere müfrezeler sevk ct- neticesinde, 28 Mart'da Geyve Bo ğ azı ' nı kuzey gir ş ind e ~ '1İ · ,011 b~ ç dilirken, piyadeler de Geyve'ye ulaşmı r v~ bölgede hakimiyet 80 17 ~)' t-p._'111Y;' _e eline geçmişt. Yaklşı bir hafta sürede, lngilizler Eski ş ehi r ' • ı,.~ ~ıulf:k mecburiyetinde bırakldğ gibi 18, Geyve, Geyve Boğa z ı, bu gil, ~ '~ıe çekıb tlan ve İstanbul ile haberlşm telgraf merkezi ağı ele geçirlmşt . 19 , ...ibtJki ıretld : Geyve" Kuva-yı Milliye'nin bir üssü haline gelirken komutanlığ ~:u,1)1 ı,e e komutanı Kaymakam Mahmud Bey üstlenmiş . . &',p.fl• ~iillle~illiye bölge~e ~çlen _ diğ~ sırad, Geyve'ye bağlı ~300 l:aneli ~m P KU'~öy civarınd, lngıze sılahndrğ Rum çetlrı Kuva-yı Mılye ~ otan b şıamlrd. XXIV. Tümen bu Rum isyanı bastınş ve yaptığ bu :\ 3 tıŞl13:Y. a etten dolayı Mustafa Kemal Paş, XXIV. Tümen Komutanı Mahmut 20 (6 ~ 1~elgrafı göridenşt. Geyv~ ve Geyve Boğazı'ndki bu Kuva-yı MilBtY'c bır ~1 de sükuneti sağlmd da etkin olmuşt. . ~)ıOSÜ bö ge eçidi; bölgedeki karyolnı en önemlileri olan Izmit-Adapazan-BoQeyvS~ gas hatı ile Arifiye-Bursa güzerahı hem ulaşım hem de bölgeyi kontrol • ..1ı!lf• ıv mı· . d. ı ı ı-u~ dan son derece öne ı ı ı. eın açısn bul-İzmitEskşehrAna demiryolu hatı ulaşımd stratejik bir konum'!izler ve Milli Mücadele karşıt olan Damat Ferid Hükümetleri İzmit-Es­ ~ : -Ko~ya demiryolunun baz_ı no~alı elde tutar~ ~atı ~dolu'~i Kuva-yı kişChr, . zayıfltmk, hatta Sıvas a kadar harektlnı genışltmy düşnyorMilli~ yı . lafdı. Kocaeli yanıds~, ulaşım y~~ünden İstan?u~• Anad?lu ~~~erine kadar uzacak bir köprü özeliğm taşıyordu. Kuva-yı Mı~lyecr de Izmıt ı kazanarak, ora: bir hareket üssü meydana getirme ve buradan Usküdar ve Kadıköy'e fiilen ve fik25 bareket-i milliyeyi sokmayı hedfliyoraı. 6 ren Kuva-yı Milliye'nin Geyve'yi bir üs haline getinnesi2 ~e Kocaeli_mıntkas­ daki Kuva-yı Milliye kuvvetleri ile yakın işbrlğne yönelmesi, lngilizleri Istanbul Bo2 7 ğm'nı tehlikeye düştğ noktasıd endişy sevk etmiş. Tam bu sırad işbaın ,,j.(I;)'~ al şrnal:ı 1 ts: "HTYD, Sayı: 35, Vesika no: 868. nAli Fuat Cebesoy, Milli Mücadele Hatırl (MMH), İstanbul, 1953, s. 319. 1 ôze~ a.g.e., s. 44. ~Yunus Nadi, Ankara 'ın /lir. Günleri, s. 72. • lm'D., Sayı: 72 vesika no: 1558. 1 Tcvfik Çavdar, Milli Mücadeleye Başlrken Sayılr Vaziyet ve Manzara-i Umumiye, lstanbul, 1971, s. 83. : Alptekin Mildcrsoğu, Kırtulq Savşı 'nı Mali Kaynaklan, Ankara, 1974, s. 82-90. Sofuğl, Kıva-y Milliye Döneminde Ku:ey · batı Anadolu l 9l 9-1921, Ankara, 1994, s. = :wuÔzel.' Milli . Mücadele• s. 3. ~liycnamıJ , Ali ı Mustafa Kcmal'den 1.09'daKzım u , ~-~•e., s. 307. /eri.~-Mıl Mücadelede Gcyve'nin önemi•,/. Sakarya Tarilı H1'Y.._ o ..,.. 2000, s. 61-74. ,s. 36, vesika no: 367,368,369. Karabekir'c göndenlen telgSempozyumu (/998) Bildiri- <,r,t, ten (Un • f:'C\ n..-.a\UT • 'lı t 1.er,,1 ı ı o kı l n ıt i l . r1,.\J"" :i(7.J s It 920 e ınşt. ) au,,cy Mnım tuıvon 'da Milli kuvveti ere kar 211 K k . vcnr en . uvfi.y1 Mil) . ı ye' ş ı k arş, . ISya_ ı 1 ~d ela 1, 1~ı ı do ı'\ u 1 c, Ya d • . · f h .\ 1 1· u.ı •ı f . o~ru • I".' c kı Darnat e ınrd z ,,e o nları b u nhul , l-e~ 6 t ır ı_, ı• e rıd . J 1 ,mı.: eı. alı n ınd a fı . . rıUku ya rım ads ş ve Kocnelı ınu .,. bu.şlo '~ n:ı h.~ ç l ~tun ~; ı~ ;eti etlere Y l a ~ ' i r ı z l olan kuvvetlerden, ~.n,n eınrid imJ3n fü lı y .ıta d t , kOlnıe) a ş ı4l ı ~,10 de Geyve'de üstlenmes inden itt'b en Çekile T eoısl~y :-. Hcyet-ı t.ınl aren ~... 11 5 ı ş . 'd3 24 Tuıen Hendek 00 ' t vılJ i ~ ... G. l a Adapzrı, ı aç ılmad do•m · , • rot,\ ' ı n Bın.a ' Zce [}0 ı vı u c ~ı d A k . . b' ya Ankara • olu L c ad :ı e, n ara ve Kuv Jt> v, 5 a bir sUre ıçnde k~ tU güç lenn "A • ı . •ı a t 1 C <l - yı M 31 . ru . 1ştı ... _,..,,, 1920) b ıvu lıy e i '1d;111 ayıs (13Nısannası Ayaklm ~ a yolu kau•- . . ~n Çr,k aşlı:nt önünü almak için hemen şu tedbirleri alnı t e 'h kc lı olan 1. cy cı . 1 geçitleri tutuldu ışt: de ~u h~ e~ a kuvveti ile Bolu dağı T crmıhy 1- Bolu dakakJJ,ank.1 32 _A lay ' ın Bolu 'ya hareketi emredildi. · k' . ·ı mış . ı ·k ı · taburunun T·· · · ta 2- Zonguld , . topçu ve süvan ıle pe ıştn umen kara d'ld' . ın 3- 24 .Tumen emre ı ı. ,d Düzce' ye harektı r gahı . Çolak İb olan Binbaşı ' ya henüz gelmiş Geyvel'danen I(andır ıle bırlkte · • n ı h a r 'ld' b'ld' . 4- lstanbu ın 60 k' . ı. ı ın 'na harektı Adapzrı 1 ı ş ı. G 'd · k ı l B · . tık btr müfrezey e em ve müfrezsın en eyve-Adapa a esır Eth zan doğruı 5- Çerkez tusun. . . . emredildi. da ola çıkrnaS Ankara'ya . . · 58. Alayın un t monu ve Çorum havlısndek Y' ın tıka 6- l',as a 1 tebJi . • ğ ·· ·11· ·· · b .. l .. ğ. .1 edıl. o u unun Ankara'ya t ı suvarı mı en seçı en cephesind Aydın _ 7 k aşıns a. . db. l l ldı . ralştın ş k Nisan 18 , e k r n ı a er r ı te n ç ı s m l ı a t r u k tehditten ı n ' Ankara Kunnay Yar: anu Mus. Geyve'deki 24. Tümen komutanı imzasıyl •-'- v mal Paş ay Malın b. tary b dav 1· kudr . uua ~e Ud . ve ır süvari takı a~ı et ı g a iki taburu, bır Bey'e 143. Alayın I1 ayak. e ı m 1 3 . t ş i m l ~ e v e~ için hem~n D~ce'ye hareket etmsı bastınk lanmyı nı güney v ku hareketle Geyve Bogazı şekıld hır hızl Asilerin planı 32 gı'bi eAnkze~den ve Beypazrı Bolu- Gerede -ÇerkşKızlcahmAy tıkayr arnı M·11· " K · 1 . aleyhine ayklndı ı ıye bulunan şe hır en uva-yı kuzey ve kuzeybatısnd . t k a ı m . .. . k , B ğ G . tedbirleri 27 N'uzey gınşdeki nı eyve o _azı Fuat Paş, Alı Buna karşıl ı e;. Geyve Boğazı'n san'da tamamlayarak 28 Nisan'd~ G~yve lstas~on~'~a gelmişt. neden olabilee kadar uzamsın ve Eskışehir Bıleck isyan mıntkas den çıkmas 33 güçler tekrar eski yerle~ne dönebileceklerdi. cek ve yabncı kurulan Karakol Cemiyeti, tarfınd ithaçılr sonlarıd 'nı I. Dünya Savşı tedbirler alarak, bu bölgeden geçerek isRum çetelerine karşı Kocaeli yarımdsn l ,.-,ictk" ' ı.Jen JII[ >.on: ıru •· " ıclb )'0 1no.,lı c ck bir harekete karş ouz;~. ihtiva eden 8.4.1920 taFerid'in konuşmalrı Yüksek komiser Amiral J. De Robeck ile Daınd Belgelerinde Atatürk, il, Ankara, 1975, s. 26-29. İngilz rihli memorandum; Bilal Şimşr, 29 C. VI, Ankara, 1974, s. 4. Harbi (TİH), Türk İstikla 30 , 1943, s. 112. Kuruldu İstanbul Garp Cephesi Nasıl Savşınd Rahmi Apak, İstikla ' 31 1 . T.H, VI, s. 92-93. 32 Ku va- yı [nhakınd başldığ ve Safranbolu istikametinde yaılm Gerede Nalıhn İsyanı 8327. 1920, Sayı: 30 Mayıs İkdam, için bakınz; zibatiye idaresinin telgrafı 33 359-367. s. 953, I , l u b n a t s İ Ali Fuat Cebesoy~ Milli Mücadele Hatırl, 21 C,l., 7 _ cm n iy.~ tl i _ giz l i bir y~l o lu ş t ~ ın ay ı h e d ~ fl c mi ş t i.H Ana~ AJ1kar3'ya ~1?,şack s ınd :ı kunıl k o nıut: bah çe lı Ş ikrl Bın baş ı Yenı t-ı;I JJf1 "·olu yan ı men. z ı l ha tı M M·11· ., • • J ~,çıŞ ..r.. 1 1 ıc m c s ı 1 mal ilcadele lehine, istihbarat y apm ~ ..-,kol Ce mı ye tı nı " 'ı") ·36 . . - d ·ı JD ,s )'a•.. . ı ç m yol veya yollara ihtiyaç varc.lı ubaY ve memur gon en m esı ,to· kurulurken, asker, es~af ve ~ ~ de~i~li çe~ecilerden fa y dalnı , ıeşki~at 0 , yol elde tutuletkı s ı z leştırk çet e lermı Rum ve Eneı as ında 8 r yanmd dahil pek çok sivil-asker lslnön?, Fevzi Çakmak gibi de~l~t admlrı ,oıŞ• Bu Mücadele merkezine ulaşmırd. Ankafa ya uzanan bu yoldan Mıl · ,ışn: ­ - Saklr-Uu ~sküdar-M~rd_iven Köy-Kum~ Köy-Tepviranslı ı;1bl~ veya Geyve üzerin~1• ahköytı-Demrcl~bnAfiÇLBou . •ya uzanıyord. pı,Jl'.ç Karamekanizlrı _ veya si~ahlan çalıştrck de~o~ardan sılah cınAf:bul'daki Karakol Cemiyeti öncülüsevkiyatı Anadolu ıskeln s Mudanya gıb . d . 1 ve ,ı.-d!I , ÇanakAyrıca ile yapılordu. vasıtlr enı~ motorc~ -~r ve saır takcılr, ıu~. ve cephane de Lapseki üzerinden Anasılah nden alın Cephanlığ A ı,baş ğüfl~ d·1m· . JB ,...ıe de ~ . ışt. P- . 1 rine nakle ı emrinde~ Istan?ul hükümetleri Kocaeli yarımds dolu ıç i~laf oevlet~eri v~ onları Milliye de bu yolKuva-yı ısterkn, yollan ele geçırmk . den Anadolu ya gıden Aynca, istanbul'dan sağlmışrd. tarak Ankara ve milli hareketin güvenliğ ozeın ~il~ ..:kale'ye kad~ ~-~ara sahi~inden Anadolu içlerin~ ?id~~ yollar K~va-yı sılah Mucadele'ye ınsa, tutularak Mıl altınd büyuk olçude dentım r;-~ında . kulanımştr. bilgi akışnd , ~rrn3s~•; J{~:~~t v! Cephesinde Yollarla İlgi 6-Doğu Alına Tedbirler 9. Ordu 'mm bir şekild , başrıl Paş sonunda, Y akup Şevki Dünya Savşı Daha sonra, bu ordunun 2 Niçekilmesini sağlmışt. I{afkasya'dan Erzurum civarın üzerine kurulan XV. Kolordu; 3., 9., 11. Kafkas ve 12. tüsan 1919'da lağvedims XV. Kolordu'nun alayoluşyrd. men ile Erzurum Müstahkem Komutanlığ'd merkez Erzurum olmak üzere, Van-DoğubyzıtHrsPileTmp ları 39 Anadolu içlerine yönelecekleri yolBöylece Ermenilerin doğuan yaılmşt. hatın ı. lar tulmş. olan bir Anadolu'da kuvvetlerince çevrlnmiş İtilaf Güney-kuzey ve batıdn Cumhuriyeti ile bağ­ olan Rusya Şural düşmanı dünya ve özellikle düşmanı dış üzekurulacak tek yol Kafkasya idi. Ancak, Kafkasya• da mücadelenin kızşmas lantı çık ortaya ara bir tehlikesi bu yolun kaptılms ve Ermeniler tarfınd rine İngilz Sosyal Bilimler EnstiRolü, İ.Ü ltiıaçrn "Mehmet Akif Bal, Milli Mücadelenin Başlmsınd yüksek lisans tezi, 2001, s. 104, 111-112. tQsil, basılmş 1995, s. 126-127. stanbul,İ Çev. Nüzhet Salihoğu, "Erik Jan Zürcher, Milli Mücadelede ithaçılk, 36 s. 81. 1975, , l u b n a t s İ , 1 , l m ı d r a Y ve 'nda lstanbul Savşı Kurtlş HllsnQ Himetoğlu, 11 Rolü, s. 113-119. M.A. Bal, ithaçılrn • M.A. Bal, a.g.t., s. 123-125. 'nı Faaliyetleri (/9/9- /922), Karabelcir Paş Kazım •Muhammet Erat, Milli Mücadele Döneıi'd 1, s. 74. ,, .ıo b en.zeten Mus I n:ı u yo es cf •·n ak...._ Savşı · 'nda bu bo"l tar e 1,.-:_"1._, J'' bll ·()IUoIup l · Dünya · ,t IJ' ~ stratejik gö rc~·de ~ buradkı t,... örilşck, sl 1,,J o,1 1111 1 ' 1uı ' ırtl-JI h.. dcdigi Halil Paş"'ı "n,ona lr" kti yü bU t ı d o El _ ~-1 ı : r .. s ı ; · , i s J\1~ılc . 1 ya rarlan-.r k .... öl', . ,:ı ~;.lyı •\-;._ı .'•••tJ . f:ı'"r sc ıu ,. an ı . ( , p t 1·1•'ıl f\ul •, ••SJrr:lJ ~ a b Ir,,,,,1 ko1bıczn r,.. ..• u}'ofı. ._ · t-.ı 1 , . ) . •:11 •, . ~ 1 '.ı\J r,. ~:.\ ,·:-r-· . t,:ıJ • : ı\ ;~ıf1. . 1 .}1· -4 ,I ·• ftı9 1919'da ""az 30 lfo z ıran ne ,... . 1 ,, ·\!.llJ eri (!z ' ı r ~ ı • f l t c ı ~ · , ,. , ı.; Iın rr.._ ::: · ·: ,,,,,rJ~, ı ımc .ye rlerde se bat'' etnı Ce •·· • · ·:.ı ... ,,.t>fJ.: crın er:.·JJI:,'ı i~g :ı c •rck "1Umısip rj ··" . yo il arla her lürfı . nı laı. .~-;ı J: !J~-~. :Jt c cy uu . rcsmı ... 1\J.fıç' gayrı y "' yc •ı :"\'· . ı\•fl1 lgc b" c . t ı J s c ı , ,1 ı o " , n d ' ı l c da d ' ı ,--.!:J '\: . ... .• , eti rek ' ha Jrt ı hf dakı ır.:Nahçıvn . arc Chh..,-.. E.,J , Topçu Üs sı ·1 1 ., •1 1tıJr 'J(atabek'ır Paş ~.l!ın ' te~uıp, f rkl ~\. , Asteğmn .. , r.ı!l i r ı N ~:ıt,,:w &ıen : c ı r } \ . L . ı lle ?-w:v .. n-c ı ,~u . 1 ge en t ' lgeye hak mı. o masın 1 1131 o Ycrek l'~, .,t ~-·· . • ;ımert E s ı enı · ı en.n bö ' 1 ~,. • • q<11 ı,t"r.1 k ' Ur. i J ı e n ö tc" ;\s 1 • ., bağ d ı s m n a a n ca ....... ~ ay erb A Ol , n ı r atkıs ce ~:• f;h . HJJ'. ' . Böyleı. ı ahçıvn • z n ı ~ :t;·. ~ ', nJer1ışt. ı, . 1•ıtcyen tleri himayesind ecrnı n . lk ' ,.:n P· olan iti.laf Devle 'ke hl .. ., kk ' ı d c i:I ;•,-; cjJdJ! ,~, . b·· yukte ı den Karadeniz' lr...CJli an Ha ,. ,,. k ı l e z ö , ı r s a t .J e u en Mı 'll'ı Mücaı dolu için Ayrıca, . r;-.ş:J 1~ ı't nı yaılm d bertaraf edil mış . t'ı. 5 °'"'"c'U1,\n. lJıorine doEı'kit he ~Ba ve n v ı ç h a N ile a sy Ru n ~ devlet ola ~ fcr.n ,~:uJo ~- ..J{oJordu t~fın da sağlnmışt. ı s a m l u t k ı ç a n olu b~ ya l ı e n ö en için .; yrrl~t'1:~ __ ı., irtibat JcurUlaca Y Turı.1) s.:ıdl . o)aı4A d~ devamlı l r ı b d e T Alına l İlgi .. a 7. Ku:ey Cephesi yo/lany Güney Kafkas Paş, Yakup Şevki nda 9_Ordu Komutanı k• Samsun-Trabzon arsınd d 1 ·kıylarn · i, gib ğ d l i k e ' o. ak u son ı ş a ~ S ı. Dünya ·· neye yanı · An a o u ıçme sarknı 1 . ç rar ku gu , up o • ~ ~ uı1 mılser ye hakım . h azır lı k1 an da yaptırmş d'ırenş ya•dJn orgu ntuS çete1enı . ·n bölge 0 erden oluşan ~e PO • malı runması 11 . kuvvetl Oltu bölgesinden çekilen III. Kafkas Tüm : an ve enı . 1919'da III. Tümene ven malan içın asken vel ; ~dah · . 44 16 Mayıs ·1 · ·· n ı r a ş a b 9 . t ş ı m l ı y . ir üzerin. . •kOrumak:Ia görevlndı Ayn-. 191~ .. hane ' ye ve 11 . Al ay ' m isp G" , umş bölgesın ın Tr:ıbzon .. . den Trabzon'a inti. . I T . .t ..n1'da bulunan 8. Alay Al ' ıse. Erzurum uz enn • . u ı O e, ayın len emır 7. n ola d n i s e ı r l ö b · n ı v · ı z , . . , . den Hopa ya, . . . 4, . . . iliz YarIng Erzurum a gıden kal etmesi bildnmışt. ol ıçn ntr ko n ı l t r a ş eke tar mü a 9'd 22 Nisan I91 Hal~d _(Kars~alan) Bey'in b ~ ı n a ~ m o K n me Tü _ ~Bey, baskı Halıd bay Rawiinson, Tortum'daki ıstemş. n m ı l s e t y ı m a l ç u s örgütledığ halkı öte Gürcülere karşı cak, Torul ·kaz.sınd an , ş i m l e g n ı ğ a d a an Zig le teslim olma vaadiy karşısnd öteye gidemez" diyerek Artık . ldi ge r da ka a ray bu ak gitmeyerek "Halid sözünde durar >. ,:, ;o., ••• r'l 1995, s. 536. 52), İstanbul, Türkiye 'de Siyasal Partiler (1859-19 . Rolü, s. 26. ithaçılrn 1997, S. İstanbul, u M.A . Bal, Bitmeyen Savş, e y i r ı l m u C n 'de i akk Ter ve aJ lttih ;~~an Sorgun, Halil Paş, Milli Mücadele ve Bugünkü Nalıçf3 Yapıln "l: D Nahçıvn'd a und Son ' Ali Arsl ı ş v a S a Ony _ , , San un Ofuş ~mu"' AtaJu-r/c Araştım/ Merkezi Dergisi, XIV/41, 535 vd. van ın tatOsun l d " S. Özel Mm ·Mr n, Ankara, ı 991 ' s• 54-55 · uca e eue TrabzoP, "M Erat' ı; 14. Karabeki Kazım · , ı-vV, . s , ) 2 1 9 ( r l t e y i / F ı n ş a b~ ı C mir kde rGö nde etE "Ahrn s. 38-42 ' enu -ı Garbi Kafkas Hiikiimeti, : Tank Zafeı:Juny, ına' r:ı k arşı t utm ştu. Trabzon ve Gil m Uş h a n c bölgesinin gençlerini . JıiŞ b aş\nu ş tı ." lngilizlerin b a s kı s ın a karşı duran Kaz ı m KarJbckir Paş .~,1 . ıe :ı 'd kl 1 " ~ ıal !: lstanbul'a bgı _ crs ~ Ktutu :ın aM c~ ğ ı _ nı dikkate alarak Bayburt'ta kalma'f} jJ oeY 1 r bzon ve ö g e s ı u v a -yı ı ı ye kumandı olan Halid Bey, böl~ ~ ' :ptı • iğfgb , Trabzon'da Erzurum Kongresi s onrasıd a görülen muhalefeti 48 ,? . ~ıol e~ekte de M. Kemal P aş a 'y a y ardımc olmuşt . 17 Nisan \919'da 9. ~1 ~ t.,ıe ge k yerine XV. Kolordu kurld ğ unda, karghı Erzurum' da olan ve ~..it~-eıl bölgesinde bulunan IX._Kafkas Tümenine bağlı 17. Alay, as ay iş n ı,J' ~ ıas~ ihtyacın kola y lıka temm etmek amcıyl Erzincan ve Mamahatun fı •~t "~ '3J·1ecekti. Aynı tümene bağlı Hasankale'de olan 28. Alay da aynı ge49 ~ • iıe oakybleu~ ve Hart bölgesine nakledimşt Bölgenin batısnd teşk i latnm­ ~~~erle B~ ,rada 9 Mart 1919'da, Samsun'a küçük bir İngilz kuvvetinin çıkmas tc J. ~artığ btr \,art 1919'da Samsun'daki makineli bölüğe bağlı Hamdi adlı bir teğ ~ 17-1 8 lVl . d kın 50 ~e, eri ile birlikte ağ~ çı ştı. .. .. . .. ı,enascrl J(aradeniz bö1gesınd yapıln orgu~lenmeler sayeınd bölge kontrol edılrBa~ t •çin yollar da oluştryd. Istanbul' dan temin edilen cephane, top, tCflı sevktyak:ri malzemenin büyük ~ir kısm Kastmonu/İebl'y çıkyor ve bura~ \IS, içlerine taşınyordu. Yıne Anadolu'ya malzeme taşımd önemli birlidall An3d~ ~di İstanbul-EreğiAkçoc yoluyla İç Anadolu'ya ve bilhassa Batı cep1 51 ıa ~ğ ~ c~phane ve kömür taşınyordu. ıesu ~illi' Mücadele ~öneminde_ ~ams~-Tra~zon arsınd kıylarn korunması ve etelerinin etkisız ?a~e ~etınlms :~ d~şmanı ~adolu içine sarkmlı enpontuS için eldeki asken bırlike yerlştınmi ve mılser takviye edilmşt . Böygell~eniz'den Anadolu i~lerine giden b~tün yollar tulmş. Aync~ Batı Karaıec. bölgesinde yapıln teşk~la sayeınd bölge kontrol edilirken, Istanbul'dan de~ dilen cephanenin sevkıyat ıçn de yollar oluştrm. 7 1 1 f k . ıen 8- Güney Cephesinde Yollarla İlgi Alına Tedbirler Mustafa Kemal Paş, Mondros Ateşks Antlaşmsı'İ imzalnsı hemen akabinde, gerktiğnd sila}:ı mücadeleye hazır olmak amcıyl Anadolu'da bir direniş başltıms yönünde faaliyetlere başlmıt. Bu sırald Katma'dan Adana'ya gelen Ali Fuat Paş, Mustafa Kemal Paş ile görüşm ve iki komutan 4 Kasım 1918' deÇukurova'da bir direnş merkezi kunayı karlştımd.52 Mustafa Kemal Paş, Yıldrm Ordulaı Komutanlığ' ilk günlerinde, Osmanlı Genlkurmayı' ve komutanlara bazı önemli uyanlarda bulnmşt. Bunları şu şekild sıralmk mümkündür: Menzil, depo ve askeri birliklerde fazla olan ağır ve hafif silahlar, cephane malzemeler Anadolu içlerine ve Afyon bölgesine acele olarak :M.A. Bal, ltiıaçrn Rolü, s. 16 l; Sami Öncel, Milli Mücadelede Oltu, Ankara, 1968, s. 47. •M.A. Bal, ithaçılrn Rolü, s. 173. Erat, a.g.t, s. 74. 1 1982, s. l 39. 11 Selek, Milli Mücadele, I, İstanbul M. A. Bal, t l n l ı ç t a h i Rolü, s. 183-185. 1 Ccbcsoy, a.g.,., s. 29. ,... ...' ' .... ··.:;.':. , ::.:.~~- \ \•r!~('~I h.ıtlnJ ~-, ~-· it • • · ·-•\.ı m~~t.l\l ycrk ~ •·ı,._ ..."'... hıl-.1s~a lla~ ko gih·cnitir clnı •Y , lcrı c. bt)l '-Cs 'J . S .. ,Oto1 ah "" 1'J% ,. \ .. ,::..t.l "ı; .. ..' 1 u " C~ ve · , ., , • ·ı.-!~: J.ı~tlnuşr . Mustafa Kcn p s i ' ı a d ~ ...: \ •• • .. , t , tcı 1 . .k 1a1 n .• e:ı ..,. r, f)h: 1 ~ •·ı , 1 11 tl ··: , ... -.... s,~ t P.ı}-1 J.13)1 11 ıst ·a.mctte çalış1 sa ◄ 1111\" il. lh, 1lıraL .. :.,~;., ►-•·. ~,t.ı_ . l Ş h ~ l J~ ' .ıt ı; -~M , ••• s ı . , k c J ü n ı " \ ' 1 n s m ş ı l a ç ş r " k .-~:-J ~O:\, ~•1 '-~ ..... · .tıo c, 1· ı iZ · ..., ... ,.. ı .e ı rı rıA 1 lı, 1 '-:ı 1 L J u ı 1ık')., . (){, 'tı 1ıJ 1 .. -~ •• , •• .•, .. -..1,1 örı;ütlcmey 55 t ı m l ş a b Ad 1 • '~tha t .... ı ,._' ,..,. ........ .. h erı 1 't,. . . tı. • ' ~ ı , . 11 . · ana ~. a · • ş C\.1 1ık -ı '"' '(ı · ; ~--____.. ::l ~l.ı!:nsi ltibf Dcvletlennce temin edil' k · ıversin bil köy }a·d l ır ~i . \, .. -·-· - ~-i T ır en "' öJ --\ ...,ı t:r t:-~~:k!t.mC tcmın . cd"lm ve L ilb •ı ı ş. oroslardan.., k, lOtosı:.. &csinrı "':l sa ı. 'rı· . ' • - ı. ' •. ,•·} 1 b' ki ' ld · uS er -..da 1tilar\l(!I.I\J,... b.ı,~ · ''ili\/, ı ır şe e temın edilmı · t· 56 Ve ~H.ı te"h' "'·'" .. - ~•ı:-.!c ~ş ı. 1' .. . , . ı za t) " sı,-. ;;<.::.:=-:.-..: ~J.ıl yo,nann ~tuası . da t:mı edecekti. abıdir ki tlll iç Aeı,c~ !, 15 E,:~ı 1919 da Sunye ,e Kilikya da ışgal k 'l'or0 tıad ~' · • __ l,, .. ~,;z.fr:ıns uvveuerın · • d ~ fukave1esı ·' nı · ımzalnsd· s1 ara,, s:-- ,·••::,u• ~,·~ "'c 1 . . ln . . an so e~i ' Gr \f ,..,< ,·c Urfa şehırln gılzer tarfınd t.:-, boş nra, Adana . ŞtıriJn . · ' • · - -.ı · 1 F 1 a tı ırk , lsk es, ı. ı.-~• .. -•t':ırd ....,., . Bunla da yetırun ransızl, straeiı'k ""-i ,_ en Fr~--s . endcrı. ~ı% . s1 J gerek .... , ıza ·ın · ıt -:ıl c::-ne)-C yönelmışrdi. , l z ı s n a r F Enne niler i de ÇelerJe 1' r Ycrı •~~.~ tama ) il . .Ik .. ;~ •· ·1.• .... .. , l'.ıt·rm •y bu ı~tc, . \C . '-fo~mltusnı.1 • • 1 :-~: ~:n y;ıpm.1a r...1)"3 bJ.şnmı, zşr.ıt Çul-ırova'd z;ınU'} b:ış . işg31 etmişlrd. an zenne, ı once Karislı' daha sonra da Toroslarda ve Toros Dağl .. . . . . . kendilı Pozantı'd emnıyt hısedn Fransız} M~sul'a kadar demiry:İuTosa Yanlrı oros şlıc da d .. na alrıc ç geçitle ~' uzenli Çet lkurıv ~i arı etekle . e harb· ada I nncte ınu Yap11 _ cateı~. 1 da An3dolu'ya da adım atmışlrd. na hakiın 01:;a1cPo. Sivas Kongresi'nden sonra kurulan Adana Vilayeti Müd . raısz. ile bcr:ıe bölgedeki örgütlenmede yeni bir döneme girlmşf ~a-ı ~Ukuk c . bnı Mustafa Kemal Paş'nı Sivas Kongresi sonunda verd~·ği ~hı ~etnsili;~eti yeni düzenleme ~apılmş ve Topç~ B~nb~~• Kemal (Kor. Gen.) Kilikk:flet1e bölge! tiye Komutanlığ na atnmış. Maıyetn uç de yardımc subay venıJ _ Kuva-yı Mi]. kara• daki Ali Fuat Paş, nı kolordusunun bölgeye yardım etmesi k rı. Ayrıca, An. Daha sonra, T.B.M.M. hükümetleri tarfınd da her türlü Y: aştınld.59 müfrezeler sayesinde Toros ve Amanos geçitleri elde tulmş. Bm Y:ılani doğuaki gibi askeri birlikler bulnması rağmen, Milli Mücadele~al~ ban ve olarak yapıln 60 direnşl bölge kontrol altın alınmşt. Yapıln müca:ı ~, Fransızl Toroslarda etkisiz hale getirilerek böl~e kurtaılmş. Yapıln uzun cadeleden sonra, Fransa 20 Ekim 1921 Ankara Itilafnamesi ile 61 bölgeyi terk etmiş. 13 Haziran 1919'da İtalynrı Antaly'ı işgal etmesi üzerine, bu işgaln Burd-lı ur orı: b;:ü~ ,, Kurtlıq Savşınd M.A. Bal, ithaçılrn "Bilal Şimşr, /çel (Mersin), İstanbul, 1971, s. 21. Rolü, s. 46. Malta Sürgünleri, Ankara, 1985, s. 22. 56 . M.A. Bal, ithaçılrn Rolü, s. 52-53; A. Ôzçelik, Ali Fuat Cebesoy, A~kara, 1999j; 758 57 s. Süleyman Hatipoğlu, 99' 47-48. Orta Toros Geçitlerinde Türk-Fansız Mücadelsı , Antak ya, sa Hatipoğlu, a.g.e., s. 77-78. 59 Hatipoğlu, a.g.e., s. 85-86. 60 Hatipoğlu, ci.g.e., s. 91. 61 Bu hususta geniş bilgi için bakınz; Hatipoğlu, a.g.e., s. 92-145. S4 671 ~;ıed ~.,Jıf 1 bilecğ hızlandrms tehlikesini gören 2. Ordu Müf v~ halkı i st e miş Cemal Pa uyarmaya çalışmt e tiş şa .62 Milli yoların karşı düşman ıleryck ·ndeki güneyden lkuzeye doğru l . Antlaşm Mondros Ateşks r..~t• . eY ceP . 1 'le tünellenn tutu ması ça ışmaln . ~üyük bir kuvvet bulundurulmadan gerçklştibaşlnmıt ,·e geÇtt cıan .:oros Tünelle_ri idi. Esas iti~etiğ yolaru:ın n?ktast demır ~~11 ar:neıli düşmanı sayeınd mudafsı Toros geçıtln _ vvetlerle sağln ıafl vjı . k':1 teyı · şine engel olunmşt bO ~ ..halı ~ - ı e IJI"'. . e ı 1er . i çtcrıfl .ı,~ Tedbirler h sinde Yollarla ilgili Alına ~ ı. cep e satı . ı, "' _.,11Lo ı Jtıfl. (!'.~!, hCSl \r. 9· Anadolu yalsın dolayıs .. neydeki sahillere paralel ıradğls mevcut iken, avantaj büyük korumada ı ş r a k v~ gu gelecek tehlikelere l(uıeY Tersine bu bölgede sahilden Anaimkan mevcut ?eğil~. . ~etl~~ e~u coğrafi iç Anadolu 'ya intikal etmek oldukça sahılden t11 ıS f.Jladolu a an vadiler dolayıs hareketine avantajdan yararlanarak işgal sağldı ~I içlerine uanlzanlar da coğrafynı ·di yun ı ~ı • ~ştrdi değiş­ s~nırla işg~lnde nerede~se her gün s_o nra besinde izmir'~ , to~. y~ku~ bır müdafaa anl~yış bır takt~ ı _ zle~ş değışn P" Ban c~a devamlı bır yerde yol ve geçıtlr en musaıt gensıdk ~ dolaytS 1 0 her toprak parçsın sonra ~~layan bu mücadelede düşmanı işgalnde ~jnde kaybi~'in Yunalı~c ençevreleme ve ileryşn Yunan kuvetlnı ıçn · . e ilermsı oınJ~ yürütülen savunmada, yol ve geçitler ya tutularal_c ~eya tahrip edileAll'dolu ıçle~ Bu sayede Milhedflnmışt. yavşltıms ellenmesi veya en azınd ~ gelın rağ­ bütün imkanlrı ve düşman imkan hazırlnmş ~neşkilatmsı rek ~galın Burada durdurulan Yunan kuvbkUvvetl;°sakarya Nehri 'ne kadar _il~reybmşt. sürede Anadolu'dan kısa kuvvetler tarfınd çok iyi kullanan Mıl ıeo, ~c ,.;fvayı J. veden coı,- . an)ışt Sonuç Dünya Savşı ile Türkiye' nin Antlaşmsı sonunda imzalanan M?ndros Ateşks hareket kabiliyetini yok etmeyi hedefleyen itilaf Devletleri kara, deniz ve demir yollave bunu hemen uygulamaya koyalmak istemşlr kontrol altın bir şekild ın sık Devletleri özellikle Anadolu 'yu dört taraftan çevirerek izole etme ve İtilaf muşlardı. Buna takip etmişlrd. olma politkası hakiın kademe kademe ülkenin iç kısmlarn kapatma, geçitleri tutma ve Milliye Anadolu içlerine uzanan yoları Kuva-yı karşıl, uyilerlemesini engellemek için yollan tahrip etme politkarın düşman gerktiğnd Milliye' nin genel hareket tarzı; Kuva-yı Milli Mücadele' nin başlngıcd gulamışt. işgalern Devletleri 'nin sahil kısmlarndi tamamlanana kadar, İtilaf hazırlk engellefakat, Anadolu içlerine girşlen bir hareket yapılmck, karşı_d?ğn müsaade eden mek ıçm her türlü çaba gö~_terilecektir. Sahillerin geçici olarak işgalne ~ l~T:-eli-_S. ilkin, Ege 'deki Sivil Direnşt rahın, (Tahlcıç) Kurtlı,q Bey, Ankara. 1989, s. 45. Sav~ın Geçerken U ş ak He-yet-i Merkeziyesi .,,i ~csıh ı·ç " • s ~ l f ı ·ti rdcll ., sifi . :ıi's e k•P"uışlar u' ,i~ır l 'ed,ıc.n~ 1~ isıecdklr . ·ide ,-: ~ı:-•,<, • ı,;~.c•~ ,ı.'«• ;,b~ıilf'tr• ıl ı ı .:N ~t"lJŞ 1 • ,,,.., " 11< 1 l1 ,, .. 1 !tirİıe1' k "' Anadolu ya 1 A11adolu 'ya yolyl d an altınd 1 • ı e • • !ifl'\n 9. ordu bırlikcn ;tk 1' ,id"" çek'. yapbı}ec doğıa 00 tehdidi bağln asın 1, "' gerı:klşc . ır saldıry !ç ı t, '''"h Ve i . ··~1 olan Dor, ~uA merkezi E nadoJu dil ızu1 ilcrıe~ -~r4,bı nı iıM ,ış- · arşı ı ~ 1 t,c< ,.,;r~LI çlr~'' ,., ~;JSI b~!gsehoreJcetine ve itilaf Devletl:n~a~ -ere., ~1', }'oJlL"' . kl en· b· ..J:,., ,tuf13 ) d k n 1lc 11 .,,:,· .p>'~ • k~' ,,ey e . 1 . K fk lr 01 •":' .. ol ve er yme a .. "'"'1c U. 1 11 •· · l;,ıİ" iıJl1' ı, ı,• ~;,30\ 1";tjı<'"l ı'J"ot• ~•:.ı1>" ,ıt~Y ,,raf•",b::{,paımşt- işgal ,,Jtl'. ,.ı , ı:0 1 ~, ıil' k"\af evlı'.r_p b,tıdf;•r~! ,ınyl• ılk . ı,~oe :b~ı, do~!.•yı "':~ıac•kf sıdJ!lµrı• u~iı; ae,turı1ş• .ıoe,o0ı• · ıç doğıtl ,ıan · ubareı, ,,.,....,-batı cephsın riJ!İ •P" ız" . ,.\,;şio ijgaJıodeO öoleın• 0 ygulaı ııelo:'k,o "t"ır r1 "'' ıüO't1ero l<>'l'. :ıa' viil"""'"' eıi [{•;1ı.ştu• ı,1i!lye ınerkz çeyrlıP 1,ı staıe~• çcıt,eri~ oı"°' •:ı k••~ yaJısn• •ıaJdi\İ 0 sızn• ygıla0ş ı,arektln geçıt geıid<diŞına vasıt ı,.ra 1 Y ı. işgal ,ıuodaki saJıi!lerd, çeklc:ŞtirJıUb· .JI edıJmsrvıstaf geçı t asy'dı 1 ı t Paş, nsıliye ırb arşı,k saldın arşık Bınryot Yatı~ c u ı ç e & ı n a m ş u s m l ı y a ına tşı lt>ı gı ~ gı kaptılmş. ı, ıçleri, . .. . donen a,,.'"',e uzenne, Heyet-i Te . 1 ne koyan Kemal Koca bir harekete telgraf ve;~• hedef alacak ya da . olu . ._ Afi ile . de d.. · ge . d 'b. .. ka guneyden Anadol . I Iitik•" Ç P~··tiiJl geçil ve yollar Bu ceph u · 0 :.,.kete da .. ~! bit önem ve Aned, en o adolu',,.,"< vki ola.O o .... · k ol.,•·· _ •yi yo etme K , ... nü. :ücadele sokmama ve dü Mü. 3 1 liY' de ve bunda da ~!<ilçilk b~ yol ve kontrol · Müc,, del' gibi, eld yoluna Jstanbul dahil e tutulan yol ' 0• 1 verilınŞ Fransızl gerktiğnd planı karşı, İç uva-ı öı!; bıle onledı aşrılb a _ Itına iğ alınm olmuştrına ilıM ıdiJeg eşitlç perasyuı1o ~ ' ge,. S u h ı G6ney ve Sabahattin Güllülü'ye Saygı v~ ( ? , ' : \ıl . ··.-. A \nc,r --· - -- - _. .. ◄ @ jit ► FıY ( 1 1 i - --------/ 1 / 38 yaınclk lazıem siyaset • tarih • tarışm aittir. repar kapak tasnı: repar ofset hazırlk: baskı yaınclk' haklan kızlema © yaın 6 haziran ıo / İstanbul, birinci basım kitaplan 117 ve cilt: bayrak matbsı sok. küçükayasofya cad. yabcı 2/1 sultanahmet isbn: 975-8334-37-9 luvlelma yaınclk, matbcılk alemdar maJı. repar rmuum, iletşm lıd. ve Jti. kurulu§udur. gikel sarıl sk. 9/a 3411 Ocağlou-istnb re~ 0212 514 05 71pbx fax: 0212 51915 84 e-mail: lckiltlma@repar.com on-lint saıq: www.lcitatryurdu.com