Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Academia.eduAcademia.edu
Kolonyal İlişkinin Bakiyesi ve Postkolonyal İkircikli Tutum: Ousmane Sembene’nin Film Dili ve İslam Dili Yusuf Ziya Gökçek1, & Yunus Namaz2 Sahra-Altı Afrika film dilini politik olarak inşa eden en önemli yönetmenlerden Sembene, bağımsızlık sonrası Afrika sinemasında ilk sinemasal hamleyi attığı için Afrika sinemasının önemli bir figürü/babası olarak kabul edilir. Yeni Afrika Sinemasında3 önemli bir konumu temsil eden Sembene, VGIK (Sovyet Rusya Film Okulu) ve Fransa’da çeşitli sinema eğitimleri almış, öykücü yönü de ağır basan Marksist düşünceleriyle öne çıkan bir yönetmendir. Kolonyal dönemde başlayıp postkolonyal dönemde de devam eden sosyal adaletsizlik meselesi, filmlerinin en önemli temalarındandır. Dekolonizasyon sürecinde Afrika film dilinin politik olarak doğmasını sağlayacak önemli filmler çeken Sembene’de, Frantz Fanon’un üç hâl (özdeşleşme, geleneği hatırlayış, mücadele) aşamalarından özellikle ikinci (hatırlama) ve üçüncü (mücadele) aşama sürekli ön planda tutulur. Film dilini inşa ederken İslam, geleneksel kültür (kabile dini ve kültürü) gibi yerleşik ve verili olarak bulunan başat kurucu öğeleri, ilerlemeci bir tarih perspektifiyle konumlandırmaktadır. Bu konumlandırmada kolonyal ilişkiler gözetilmekte, Batı ile mesafeli bir ‘modernleşmeci’ kaygı kurulmakta; İslam ile ‘gerici-ilerici’ diyalektiği kurularak ötekileştirici bir ilişki ‘düzeyi’ tutturulmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada, kolonyal dönem sonrası Afrika sinemasında din-sinema ilişkisi Sembene filmleri üzerinden açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Sembene’nin sinema felsefesinde “film dili ile İslam dili” arasındaki ilişkiye odaklanarak kısa filmi Borom Sarret (1963), uzun metrajlı filmleri Xala (1975) ve Ceddo (1977) analiz edilmiştir. Yönetmenin filmlerinde kolonyal söylem(ler)e dair geliştirilen üslup ile din (İslam) algısının nasıl bir sorunsalı temsil ettiğine yer verilmiş, filmsel argümanların din ve sinema arasında nasıl bir sinemasal anlatım kurduğu açıklanmıştır. Anahtar Kelimeler: Kolonyal ve Postkolonyal İlişki, Afrika Sineması, İslam Dili ve Film Dili. 1 Öğr.Gör., Mar ara Ü iversitesi İletişi Fakültesi Radyo, Televizyo ve Si e a Bölü ü, Marmara Ü iversitesi İletişi Fakültesi Mar ara Ü iversitesi Nişa tası Ka püsü İletişi Fakültesi Büyükçiftlik Sokak No: Nişa taşı Şişli/İsta bul Telefo : 0212 233 04 47 /143, E-Posta: yusufziyagokcek@gmail.com 2 Arş.Gör., Fırat Ü iversitesi İletişi Fakültesi Radyo, Televizyo ve Si e a Bölü ü Fırat Ü iversitesi İletişi Fakültesi Radyo, Televizyo ve Si e a Bölü ü Kat: No: Rektörlük Ka püsü, Merkez/ELAZIĞ, Tel: 0424 237 00 00/4418, Fax: 0424 238 83 87, E-Posta: prayeryunus@gmail.com 3 Ye i Afrika Si e ası kavra sallaştır ası ı, Afrika’ ı kolo yal dö e i de üretile fil ler ve bağı sızlık so rası dö e de üretile fil leri birbiri de ayır ak içi kulla dık. 1