Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Genève”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
n sửa tham số CS1
(Không hiển thị 27 phiên bản của 16 người dùng ở giữa)
Dòng 11:
|imagepath_coa = Wappen Genf matt.svg|pixel_coa=
|map = Karte Kanton Genf.png
|languages = [[Tiếng Pháp]]
|canton = Genève
|iso-code-region = CH-GE
|district =
| lat_d = 46 | lat_m = 12
| long_d = 6 | long_m = 09
|municipality_code = 6621
Dòng 26:
|lowest_m = 370
|population = {{Swiss populations NC|CH-GE|6621}} |populationof = {{Swiss populations YM|CH-GE}} |popofyear = {{Swiss populations Y|CH-GE}}
|agglomeration = 1,.240,.000
|executive_name = Conseil administratif |executive_number_of_members = 5
|mayor = [[Sami Kanaan]]|mayor_asof=tháng 6 năm 2018|mayor_party=PS
Dòng 33:
|postal_code = 1200, hoặc 1201–09 Genève, 1213 Petit-Lancy, 1227 Les Arcacias
|places =
|demonym = ''Genevan''<br/>{{lang-fr|Genevois(e)}}
|neighboring_municipalities= [[Carouge]], [[Chêne-Bougeries]], [[Cologny]], [[Lancy]], [[Grand-Saconnex]], [[Pregny-Chambésy]], [[Vernier, Switzerland|Vernier]], [[Veyrier]]
|website = ville-geneve.ch
}}
'''Genève''' (/{{IPA-fr|ʒənɛv||LL-Q150 (fra)-Fhala.K-Genève.wav}}/ theo tiếng Pháp, phiên âm [[tiếng ĐứcViệt]]: '''Giơ-ne-vơ hoặc Giơ-neo''' {{Audiolang-frp|DeGenèva}} {{IPA-Genffrp|dzəˈnɛva||Frp-greverin-Dzenèva.ogg}}; {{lang-de|''Genf''}} /{{IPA-de|gɛnfɡɛnf||de-Genf.ogg}}/; [[tiếng Ý]]: ''{{lang-it|Ginevra'',}} [[Romansh]]:Genevra{{IPA-it|dʒiˈneːvra|}}; phiên âm [[tiếng Việt]]: '''Giơ{{lang-ne-vơ'''rm|Genevra}}) là thành phố đông dân thứ hai ở [[Thụy Sĩ]] (sau [[Zürich]]), và là thành phố [[Romandy]] (phần nói [[tiếng Pháp]] của Thụy Sĩ) đông dân nhất.
 
Genève hay là '''Geneva''' nằm nơi [[hồ Genève]] ([[tiếng Pháp]]: ''Lac Léman'') chảy vào [[rhone|sông Rhône]], và là thủ phủ của bang Genève. Dân số trong nội vi thành phố là 191.415 ([[Tháng 12 năm 2010]]) [http://en.wikipedia.org/wiki/Geneva] và của [[vùng đô thị|khu vực đô thị]] — mở rộng vào [[Pháp]] và [[Vaud]] — là khoảng 700.000. Genève được nhiều người xem như là [[thành phố toàn cầu]], chủ yếu là do sự có mặt của nhiều [[tổ chức quốc tế]] ở đây, kể cả tổng hành dinh châu Âu của [[Liên HiệpHợp Quốc]].
 
[[Khu tự quản]] (''ville de Genève'') có dân số (tính đến năm 3 năm 2013) là 194.245 người, và [[tổng của Thụy Sĩ|tổng]] (về cơ bản là thành phố và vùng ngoại ô của nó) {{Swiss populations|CH-GE|CH-GE}} người.{{Swiss populations ref|CH-GE}} Năm 2014, ''agglomération du [[Grand Genève]]'' có dân số 946.000 người trong 212 cộng đồng ở cả Thụy Sĩ và Pháp.<ref>[http://www.grand-geneve.org/grand-geneve/le-territoire/chiffres-cles Grand-Geneve website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160725041937/http://www.grand-geneve.org/grand-geneve/le-territoire/chiffres-cles |date=ngày 25 Julytháng 7 năm 2016 }} {{fr icon}} accessed ngày 14 Julytháng 7 năm 2016</ref> Bên trong Thụy Sĩ, khu vực đô thị có tên gọi "''Métropole lémanique''" có dân số 1,26 triệu người.<ref>{{Citechú thích web|url=http://www.centrepatronal.ch/index.php?id=2011|title=La Suisse en 2020 sera plus latine, romande et lémanique|last=|first=|date=ngày 15 Maytháng 5 năm 2013|website=Centre Patronal|access-date =|archive-url=https://web.archive.org/web/20180617015331/http://www.centrepatronal.ch/index.php?id=2011|archive-date=ngày 17 Junetháng 6 năm 2018|dead-url=no|df=dmy-allstatus=live}}</ref><ref>{{Citechú thích web|url=http://docplayer.fr/53128677-Statistique-de-la-metropole-lemanique.html|title=statistique de la Métropole lémanique|last=|first=|date=2017|website=DOC PLAYER|access-date =|archive-url=https://web.archive.org/web/20180617015342/http://docplayer.fr/53128677-Statistique-de-la-metropole-lemanique.html|archive-date=ngày 17 Junetháng 6 năm 2018|dead-url=no|df=dmy-allstatus=live}}</ref> Khu vực này về cơ bản là trải rộng về phía đông từ GenevaGenève về phía khu vực Riviera ([[Vevey]], [[Montreux]]) và đông bắc về phía [[Yverdon-les-Bains]], ở tổng láng giềng [[Vaud]].
 
GenevaGenève là một [[thành phố toàn cầu]], một trung tâm tài chính và một trung tâm toàn cầu về [[ngoại giao]] do sự hiện diện của nhiều [[tổ chức quốc tế]], bao gồm cả trụ sở của nhiều cơ quan của [[Liên HiệpHợp Quốc]]<ref>{{citechú thích web|author=Paul Hofmann|title= Staying on the Safe Side; Geneva|work=[[The New York Times Company]]|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0CEEDE133EF937A15755C0A966958260&scp=7&sq=Canton+of+Geneva&st=nyt|date=ngày 24 Junetháng 6 năm 1990|accessdateaccess-date =ngày 19 Apriltháng 4 năm 2008}}</ref> and thevà [[InternationalChữ RedThập Cross and Red Crescent Movement|Red CrossĐỏ]].<ref>{{citechú thích web|author=Finn-Olaf Jones|title=36 Hours in Geneva|work=[[The New York Times]]|url=http://travel.nytimes.com/2007/09/16/travel/16hours.html?scp=1&sq=Geneva+Switzerland&st=nyt|date=ngày 16 Septembertháng 9 năm 2007|accessdateaccess-date =ngày 2 tháng 2 Februarynăm 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20111227195355/http://travel.nytimes.com/2007/09/16/travel/16hours.html?scp=1&sq=Geneva+Switzerland&st=nyt|archive-date=ngày 27 Decembertháng 12 năm 2011|dead-url-status=no|df=dmy-alllive}}</ref> GenevaGenève hostslà thenơi highestđặt numbertrụ ofsở internationalcủa organizationsnhiều intổ thechức lớn trên thế worldgiới.<ref>François Modoux, "La Suisse engagera 300 millions pour rénover le Palais des Nations", ''[[Le Temps]]'', Friday ngày 28 Junetháng 6 năm 2013, page 9.</ref> Đó cũng là nơi [[Công ước GenevaGenève]] được ký kết, chủ yếu liên quan đến việc đối xử với những người không chiến đấu trong thời chiến và [[tù binh]].
 
Năm 2017, GenevaGenève được xếp hạng là [[trung tâm tài chính]] quan trọng thứ mười trên thế giới về khả năng cạnh tranh của [[Chỉ số trung tâm tài chính toàn cầu]], đứng thứ năm ở châu Âu sau London, Zürich, Frankfurt và Luxembourg.<ref name=GFCI>{{citechú thích web|url=http://www.longfinance.net/images/gfci/gfci_22.pdf|title=The Global Financial Centres Index 22|date=September 2017|publisher=Long Finance}}</ref>
Năm 2019, GenevaGenève được xếp hạng trong số mười thành phố đáng sống nhất trên thế giới bởi Mercer cùng với Zürich và [[Basel]].<ref>https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings</ref> Thành phố đã được gọi là đô thị nébé nhất thế giới <ref>{{Citechú thích web|url=https://www.learn-swiss-german.ch/blog/geneva-smallest-metropolis-world/|title=Geneva – the smallest metropolis in the world|last=|first=|date=ngày 5 tháng 2 năm 2017-02-05|website=Learn-Swiss-German.ch|access-date =|archive-url=https://web.archive.org/web/20180616231645/https://www.learn-swiss-german.ch/blog/geneva-smallest-metropolis-world/|archive-date=ngày 16 Junetháng 6 năm 2018|dead-url=no|df=dmy-allstatus=live}}</ref> và "Thủ đô hòa bình". <ref>{{citechú thích web |url=http://www.myswitzerland.com/en/destinations/regions/geneva.html |title=MySwitzerland.com |publisher=MySwitzerland.com |date= |accessdateaccess-date =ngày 15 Octobertháng 10 năm 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140815143409/http://www.myswitzerland.com/en/destinations/regions/geneva.html |archive-date=ngày 15 Augusttháng 8 năm 2014 |dead-url-status=no |df=dmy-alllive }}</ref> Năm 2017, GenevaGenève được xếp hạng là thành phố đắt đỏ thứ bảy trên thế giới. <ref name="mercer.com">{{citechú thích web |url=http://www.mercer.com/costoflivingpr#Top_50 |title=Cost of Living survey 2010 – City rankings |publisher=Mercer.com |date=ngày 29 Junetháng 6 năm 2017 |accessdateaccess-date =ngày 3 Octobertháng 10 năm 2017 |deadurlurl-status=nolive|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171014114541/https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/cost-of-living-rankings |archivedatearchive-date=ngày 14 Octobertháng 201710 |df=dmy-allnăm 2017 }}</ref> Geneva được xếp hạng thứ ba về sức mua trong bảng xếp hạng các thành phố toàn cầu của UBS năm 2018. <ref name="ubs.com">{{citechú thích web |url=https://www.ubs.com/microsites/prices-earnings/en/explore/?category=Earnings&indicator=General_Wage%20Level%20(gross)_(New%20York%20%3D%20100) |archive-url=https://web.archive.org/web/20180707010101/https://www.ubs.com/microsites/prices%2Dearnings/en/explore/?category%3DEarnings%26indicator%3DGeneral_Wage+Level+%28gross%29_%28New+York+%3D+100%29|title=Global cities ranking 2018 – City rankings |publisher=ubs.com |date=ngày 7 Julytháng 7 năm 2018 |accessdateaccess-date =ngày 7 Julytháng 7 năm 2018 |deadurlurl-status=yesdead|archivedatearchive-date=7 July 2018 |df=dmy-all201 }}</ref>
 
== Lịch sử ==
[[Tập tin:Rue de la Croix-d'Or, facing West, GenevaGenève - Switzerland - 2005 - 01.jpg|nhỏ|phải|250px|Rue de la Croix-d'Or, một trong những đường chính ở Genève, một phần của ''les Rues Basses'']]
''GenevaGenève'' là tên một vùng dân cư của [[người Celt]] của vùng [[Allobroges]]. Cái tên ''Genava'' (hay là ''Genua'') trong [[latinh|tiếng Latin]] xuất hiện lần đầu tiên trong những bài viết của [[Julius Caesar]] trong ''[[De Bello Gallico]]'', trong những lời bình của ông về [[các trận chiến Gallic]]. Tên của nó có thể là trùng với tên nguyên gốc trong [[tiếng Ligurian]] là ''Genua'' ([[Genova]] ngày nay), nghĩa là "đầu gối"; là, "góc", chỉ đến vị trí địa lý của nó; mặc dù có lẽ đúng hơn là nó dựa trên gốc ''gen-'' hay "sinh ra" (Genawa là nơi sinh ra dòng sông từ tử cung của hồ; có lẽ là tên đầy đủ nghĩa là "sinh ra từ nước"). Sau sự chinh phạt của La Mã nó trở thành một phần của ''Provincia Romana'' ([[Gallia|Gallia Narbonensis]]). Vào năm [[58 TCN]], tại Genève, Caesar bao vây [[Helvetii]] trên đường hành quân về phía tây. Vào [[thế kỷ 9|thế kỉ thứ 9]] nó trở thành thủ đô của [[Bourgogne|Burgundy]]. Mặc dù Genève bị tranh chấp giữa người Burgundian và người Frank và [[Đế quốc La Mã Thần thánh|Thánh chế La Mã]], thực tế nó được cai quản bởi các giám mục của thành phố, cho đến thời [[Cải cách Kháng Cách]], khi Genève trở thành một nước [[cộng hòa]].
 
[[Tập tin:St Pierre Cathedral.jpg|nhỏ|trái|200px|Nhà thờ St. Pierre ở khu phố cổ của Genève]]
Nhờ vào công sức của các nhà cải cách như là [[John Calvin]], Genève đôi khi được mệnh danh là "Roma Kháng Cách". Vào [[thế kỷ 16|thế kỉ 16]] Genève là trung tâm của nền [[Thần học Calvin]]; [[Nhà thờ St. Pierre]] ở nơi mà bây giờ gọi là Khu phố cổ là nhà thờ riêng của John Calvin. Trong thời gian đó khi nước Anh dưới quyền cai trị của Nữ hoàng [[Mary I của Anh|Mary I]], một người đàn áp phong trào [[Tin Lành|Kháng Cách]] (''Protestant''), một số lớn các học giả Kháng Cách bỏ trốn sang Genève. Trong những học giả này có [[William Whittingham]] người chỉ đạo việc biên dịch bản [[Kinh Thánh Genève]] với sự hợp tác của [[Miles Coverdale]], [[Christopher Goodman]], [[Anthony Gilby]], [[Thomas Sampson]] và [[William Cole]].
 
Một trong những sự kiện lịch sử quan trọng ở Genève là ''[[l'Escalade]]'' (nghĩa đen: "chia lại tỉ lệ bức tường"). Đối với người dân Genève, l'Escalade là biểu tượng cho sự độc lập của họ. Nó đánh dấu cố gắng cuối cùng trong một chuỗi các tấn công được tổ chức trong suốt thế kỉ 16 bởi xứ [[Savoy]], muốn sátsáp nhập Genève như là thủ phủ phía bắc của dãy [[Anpơ|Alps]]. Lần tấn công cuối cùng này diễn ra vào đêm 11-12 tháng 12 năm [[1602]] và được kỉ niệm hàng năm tại Khu phố cổ với nhiều cuộc diễu hành với nhiều ngựa, súng đại bác và quân lính ăn mặc theo quân phục của thời đó.
 
Genève, hay chính thức là "Bang & Cộng hòa Genève", trở thành một bang của Thụy Sĩ vào năm [[1815]]. [[Hiệp định Genève, 1954|Hiệp ước Genève]] lần đầu tiên được ký vào năm [[1864]], để bảo vệ bệnh binh và thương binh trong chiến tranh.
Dòng 65:
Thành phố Genève có diện tích 15.86&nbsp;km², trong khi diện tích của [[genève (bang)|bang Genève]] là 282&nbsp;km², tính luôn cả hai vùng đất của [[Céligny]] ở [[Vaud]]. Phần của hồ gắn liền vào Genève có diện tích 38&nbsp;km² và đôi khi được nhắc đến như là ''Petit lac'' (hồ nhỏ). Tiểu bang chỉ có 4.5&nbsp;km đường biên giới với phần còn lại của Thụy Sĩ; trên tổng số 107.5&nbsp;km đường biên giới, phần còn lại 103&nbsp;km chia chung với [[Pháp]], với [[Ain|Départment de l'Ain]] về phía bắc và [[Haute-Savoie|Département de la Haute-Savoie]] về phía nam.
 
Độ cao của Genève là 373.6 m, và tương ứng với độ cao của phần rộng lớn nhất của [[Pierres du Niton]], hai tảng đá lớn nhô lên trên hồ từ cuối thời băng hà. Tảng đá này được chọn bởi Tướng [[Guillaume Henri Dufour]] như là điểm chuẩn cho tất cả các việc đo đạc ở Thụy Sĩ [http://www.swisstopo.ch/en/basics/geo/faq/horizon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927211213/http://www.swisstopo.ch/en/basics/geo/faq/horizon |date = ngày 27 tháng 9 năm 2007}}.
 
Con sông lớn thứ hai ở Genève là [[sông Arve]] chảy vào sông Rhône chỉ hơi về phía tây trung tâm thành phố.
Dòng 74:
 
{{Weather box
|location = GenevaGenève (1981–2010)
|metric first = Yes
|single line = Yes
Dòng 216:
| work = Climate diagrams and normals from Swiss measuring stations
| publisher = Federal Office of Meteorology and Climatology (MeteoSwiss)
| language = Tiếng Anhen
| accessdateaccess-date = ngày 6 tháng 1 năm 2015}}</ref>
|date=August 2010
}}
Dòng 225:
[[Tập tin:University Geneva.jpg|nhỏ|[[Đại học Genève]]]]
 
Genève có [[Đại học Genève]] được thành lập vào năm 1559 bởi [[John Calvin]]. Mặc dù quy mô trường đại học này không lớn (khoảng 13 000 [[sinh viên]]) nhưng [[Đại học Genève]] thường được xếp hạng trong nhóm những trường đại học hàng đầu của thế giới. [[Năm 2011]], trường được xếp hạng thứ {{ordinal|35}} trong các trường đại học [[Châu Âu]].<ref>{{chú thích web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/14321230/site/newsweek/displaymode/1098/ |title=The Top 100 Global Universities |publisher=MSNBC |date= |accessdateaccess-date = ngày 3 tháng 7 năm 2010}} {{Dead link|archive-date =October 2010ngày 28 tháng 8 năm 2009 |botarchive-url=H3llBothttps://web.archive.org/web/20090828181856/http://www.msnbc.msn.com/id/14321230/site/newsweek/displaymode/1098 |url-status=dead }}</ref>
 
Viện Sau Đại học về Nghiên cứu Quốc tế và Phát triển là một trong những cơ sở hàn lâm đầu tiên trên thế giới giảng dạy về quan hệ quốc tế. Hiện nay, viện này có các chương trình đào tạo [[thạc sĩ]] và [[tiến sĩ]] chuyên ngành [[Luật]], [[Khoa học Chính trị]], [[Lịch sử]], [[Kinh tế]], [[Quan hệ Quốc tế]] và [[Nghiên cứu Phát triển]].
Dòng 233:
[[Trường Ngoại giao và Quan hệ Quốc tế Genève]] là một đại học tư trên nền của lâu đài Penthes (Château de Penthes) bên cạnh hồ Genève.
 
Trẻ em bắt buộc phải đến trường đến cuối năm 16 tuổi. Hệ thống trường công lập của Tổng Genève có trường tiểu học (écoles primaires) dành cho lứa tuổi từ 4–12 và cấp định hướng CO (cycles d'orientation) dành cho học sinh lứa tuổi 12–15 và trường trung học (collèges) cho học sinh từ 15 đến 19 tuổi. Trường trung học lâu đời nhất là [[Trường trung học Calvin]] cũng được xem là một trong những trường công lập lâu đời nhất trên thế giới.<ref>{{chú thích web|title=Du Collège de Genève au Collège Calvin (historique)|language=tiếng Phápfr|publisher=Geneva Education Department|url=http://wwwedu.ge.ch/po/calvin/histoire_college.htm|accessdateaccess-date = ngày 4 tháng 2 năm 2008|archive-date = ngày 18 tháng 2 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080218010603/http://wwwedu.ge.ch/po/calvin/histoire_college.htm}}</ref>
 
Thành phố Genève có năm thư viện chính. Các thư viện này bao gồm Thư viện thành phố Genève (Bibliothèques municipales Genève), Thư viện Xã hội học (Haute école de travail social, Institut d'études sociales), Thư viện Y tế (Haute école de santé), Thư viện kỹ sư Genève (École d'ingénieurs de Genève) và Thư viện nghệ thuật và thiết kế (Haute école d'art et de design). Có tổng cộng khoảng 877 680 đầu sách hoặc các phương tiện thông tin khác tại các thư viện và vào năm 2008 có tổng cộng 1 798 980 lần sử dụng.<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/16/02/02/data.html Swiss Federal Statistical Office, list of libraries] {{de icon}} accessed ngày 14 tháng 5 năm 2010</ref>
 
== Tham khảo ==
Dòng 246:
* {{fr icon}} [http://www.geneve.ch/ Official website of the Canton of Geneva]
* [http://www.genevaonline.ch GOL: Online community which makes Geneva life more friendly and fun]
* [http://www.geneva-tourism.ch Geneva Tourism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121122123259/http://www.geneva-tourism.ch/ |date = ngày 22 tháng 11 năm 2012}}
* ''[[Tribune de Genève]]'': [http://www.tdg.ch/tghome/english_corner/last_news.html Daily news from the city] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051217101644/http://www.tdg.ch/tghome/english_corner/last_news.html |date = ngày 17 tháng 12 năm 2005}}
* [http://www.travel.tatariunas.com/c_geneva_switzerland.html Switzerland Geneva Photo Album] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060821210402/http://www.travel.tatariunas.com/c_geneva_switzerland.html |date = ngày 21 tháng 8 năm 2006}}
* [http://www.geneva.ch/GenevaHistory.htm Brief history of Geneva]
* [http://www.geneva.info/ Geneva information]
* [http://www.tpg.ch Geneva public transport]
* {{fr icon}} [http://www.ceva.ch CEVA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170925230015/http://www.ceva.ch/ |date=2017-09-25 }} - Train construction project connecting the Swiss and French networks around Geneva
{{wikivoyage|Geneva}}
* [http://www.egeneve.ch/ Tales of Geneva life (from 1905 till 2005)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060105011750/http://www.egeneve.ch/ |date = ngày 5 tháng 1 năm 2006}}
* {{fr icon}} [http://www.geneve.ch/grandconseil/service/accueilmarron.asp The Official Chestnut tree] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110129052930/http://www.geneve.ch/grandconseil/service/accueilmarron.asp |date = ngày 29 tháng 1 năm 2011}}, on the website of the Canton of Geneva
* [http://www.esuisse.ch Photography of Geneva]
* [http://www.gen-gen.ch/ Geneva Genealogical Society], featuring a genealogical tree of more than 170'000 people (all linked together), a forum, and much more
Dòng 263:
{{Đô thị của bang Genève}}
 
[[Thể loại:Thành phố của Thụy Sĩ]]
[[Thể loại:Genève|Genève]]
[[Thể loại:Khu dân cư trên Hồ Genève]]
[[Thể loại:Khu dân cư trên sông Rhône]]
[[Thể loại:Khu dân cư thành lập thiên niên kỷ 1 TCN]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Genève”