Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Bước tới nội dung

Tiếng Tetum

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Tiếng Tetum
Lia-Tetun
Sử dụng tạiTây Timor, Đông Timor
Tổng số người nói500.000, đa phần tại Indonesia
50.000 người nói L2 tại Indonesia và Đông Timor
Phân loạiNam Đảo
Phương ngữ
Belunese (Tetun Belu)
Terik (Tetun Terik)
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
 Đông Timor
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2tet
ISO 639-3tet
Glottologtetu1245[1]
Phân bố của Tetum Belu (phương ngữ tây) và Tetum Terik (phương ngữ đông) tại Đông Timor.
Tetun Prasa
Tetun Dili
Tétum Praça
Sử dụng tạiĐông Timor
Tổng số người nói390.000
Phổ biến tại Timor như một ngôn ngữ thứ hai.
Phân loạiNgôn ngữ creole dựa trên Tetun
Hệ chữ viếtLatinh
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
Đông Timor
Quy định bởiNational Institute of Linguistics
Mã ngôn ngữ
ISO 639-3tdt
Glottologtetu1246[2]
Phân bố của Tetum Prasa tại Đông Timor
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Tetum, hay tiếng Tetun, là một ngôn ngữ Nam Đảo được nói tại đảo Timor. Nó hiện diện tại huyện Belu của Tây Timor thuộc Indonesia, và dọc theo biên giới Đông Timor, nơi nó là một ngôn ngữ chính thức. Tại Đông Timor, một dạng tiếng Tetum được creole hóa gọi là "Tetun Dili" hay "Tetun Prasa" được dùng phổ biến như ngôn ngữ thứ hai; người nói tiếng Tetum và Tetun Dili không thông hiểu được nhau.[3] Ngoài sự đơn giản hóa về ngữ pháp thường bắt gặp ở các ngôn ngữ creole, Tetun Dili cũng được ảnh hưởng rất nhiều bởi tiếng Bồ Đào Nha.

Các dạng/phương ngữ

[sửa | sửa mã nguồn]
Ngôn ngữ tại đảo Timor. Tiếng Tetum màu vàng.

Tiếng Tetum có bốn dạng/phương:

  • Tetun-Dili, hay Tetun-Prasa (nghĩa đen là "Tetum thành thị"), được nói tại thủ đô Dili và những vùng xung quanh tại phía bắc Đông Timor. Ethnologue phân loại nó là một ngôn ngữ creole dựa trên tiếng Tetum.
  • Tetun-Terik được nói tại vùng bờ biển phía nam và tây nam.
  • Tetun-Belu được nói quanh vùng biên giới giữa Đông Timor và Tây Timor.
  • Phương ngữ Nana'ek hiện diện tại làng Metinaro

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Mặc dù tiếng Bồ Đào Nha là ngôn ngữ chính thức của Timor thuộc Bồ Đào Nha cho đến năm 1975. phương ngữ Tetun-Prasa luôn là ngôn ngữ chính chiếm ưu thế ở phần phía đông của hòn đảo. Khi Indonesia chiếm đóng Đông Timor năm 1975 và sáp nhập Đông Timor thành tỉnh thứ 27, việc sử dụng tiếng Bồ Đào Nha bị cấm đoán và tiếng Indonesia là ngôn ngữ chính thức duy nhất, nhưng Nhà thờ Công giáo La Mã đã thông qua việc sử dụng tiếng Tetum làm ngôn ngữ hành lễ, khiến đây trở thành tiêu điểm của bản sắc văn hóa và dân tộc Đông Timor.[4] Năm 2002, khi Đông Timor độc lập, tiếng Tetum và tiếng Bồ Đào Nha được tuyên bố là ngôn ngữ chính thức.

Chỉ dẫn

[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Tetum”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  2. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Tetun Dili”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  3. ^ http://www.ethnologue.com/language/tet
  4. ^ “"Tetum and Other Languages of East Timor"”. Bản gốc lưu trữ ngày 10 tháng 3 năm 2007. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2011.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]
Có sẵn phiên bản Tiếng Tetum của Wikipedia, bách khoa toàn thư mở
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiếng_Tetum&oldid=71779253”