Laura de Noves

Laura de Noves
Laura de Noves
Sinh	Laura de Noves; 1310
Mất	1348 (38 tuổi)
Nổi tiếng vì	Nàng Thơ của Francesco Petrarca' trong Canzoniere
Tôn giáo	Roman Catholic
Phối ngẫu	Bá tước Hugues II
Cha mẹ	Audibert de Noves và Ermessenda de Réal

Laura (tên đầy đủ: Laura de Noves, 1308 – 1348) – là người yêu dấu, Nàng Thơ của nhà thơ vĩ đại người Ý thời tiền Phục hưng Francesco Petrarca. Cuốn Canzoniere viết về cuộc đời và cái chết của người đẹp Laura được coi là đỉnh cao của thơ ca Ý cũng như châu Âu.

Lịch sử tình yêu của Petrarca đối với Laura

Người đời biết đến tình yêu này qua chính những sáng tác của Petrarca. Hai người lần đầu tiên nhìn thấy nhau vào ngày thứ sáu, mồng 6 tháng 4 năm 1327 trong ngày lễ Phục sinh ở nhà thờ Avignon. Khi đó Petrarca 23 tuổi còn Laura thì đã lấy chồng được 2 năm. Kể từ đây Petrarca bắt đầu đi làm thơ ca ngợi vẻ đẹp thánh thiện của nàng. Laura mất năm 1348, năm đó nàng 38 tuổi.

Có một câu hỏi mà các nhà nghiên cứu xưa nay và có lẽ không bao giờ tìm được câu trả lời chính xác là Laura có phải là nhân vật có thực hay chỉ là người tình trong mộng của Petrarca? Trong tất cả thư từ hay những tác phẩm văn xuôi Petrarca không hề nhắc đến tên Laura. Trong rất nhiều trường hợp tên nàng được dùng trong cụm từ cùng với vàng, nguyệt quế, không khí: l’aureo crine – tóc vàng, lauro – nguyệt quế, l’aura soave – gió thoảng, thậm chí với cả thời gian (l’ora). Petrarca từng viết rằng ông có hai điều khát khao – laura và lauro (nghĩa là tình yêu và sự vinh quang).

Laura de Noves và dòng họ de Sade

Mặc dù vấn đề Laura có phải là nhân vật có thực hay không chưa có câu trả lời chính xác, rất nhiều nhà nghiên cứu cho rằng đấy chính là Laura của dòng họ de Noves. Laura de Noves là con gái của Audibert de Noves và Ermessenda de Réal. Năm lên 16 tuổi Laura lấy chồng là Bá tước Hugues II de Sade, tổ tiên của Hầu tước de Sade. Hai người có với nhau 11 đứa con. Đó là: Paul, Audebert, Hugues III, Pierre, Jacques, Joannet, Philippe, Augière, Ermessende, Marguerite, Garsende. Hầu tước de Sade được coi là cháu của Huges III.

Laura trong thơ của Petrarca

Quyển sách những bài ca (Canzoniere) của Petrarca gồm 2 phần:

Về cuộc đời của người đẹp Laura (Rime in vita Laura) gồm 263 bài sonetto
Về cái chết của người đẹp Laura (Rime in morte Laura) gồm 103 bài sonetto và thơ thể loại khác.

Tác phẩm Canzoniere có sự ảnh hưởng hết sức to lớn đối với việc phát triển của ngôn ngữ văn học Ý và thơ ca của cả châu Âu nói chung. Thể loại thơ mà Petrarca sáng tác có tên gọi là thơ sonetto của Petrarca, phân biệt với sonnê khác, ví dụ như sonnet của William Shakespeare hay Edmund Spenser ở Anh sau này.

Trong số 366 bài của Canzoniere mới chỉ có 11 bài được dịch ra tiếng Việt cho đến thời điểm hiện tại.

Sự ảnh hưởng

André Maurois khẳng định rằng Lord Byron đã nói: "Liệu bạn có nghĩ rằng, giá như Laura trở thành vợ của Petrarca thì chẳng lẽ ông lại suốt đời đi làm thơ ca ngợi nàng chăng?"
Nhà sử học, nhà thơ Nga Nicolay Karamzin cũng có ý kiến tương tự: "Tình yêu không chịu đựng sự ép buộc, một từ thôi – và tất cả niềm khoái lạc sẽ biến mất! Làm sao mà Petrarca có thể yêu được Laura đầy nhiệt huyết như vậy nếu họ đi đến hôn nhân? Sự tưởng tượng sẽ không thể tinh tế như trong những bài sonetto mà tôi vẫn khâm phục".
Còn nhà thơ Igor Guberman cũng viết:

Quả là Byron nói đúng

Đời cần như một món quà

May mà xưa nàng Laura

Đã không kết hôn cùng Petrarch...

Nhà văn Ivan Bunin (giải Nobel Văn học 1933) lấy cảm hứng từ câu chuyện tình của Petrarca và Laura để viết truyện: Người đẹp nhất của mặt trời (Прекраснейшая солнца).

Một số bài sonetto đã dịch ra tiếng Việt

Sonetto 051

Ta cảm ơn ngày tháng, phút giây

Và khoảnh khắc, khi ánh nhìn ta gặp

Ta trở thành kẻ tù binh của mắt

Ta cảm ơn thành phố của ta đây.

Ta cảm ơn nỗi đau, lần đầu tiên

Ta cảm nhận mà không hề nhìn thấy

Rằng mũi tên tình yêu sâu đến vậy

Đức Chúa Trời đã cắm nó vào tim!

Và thổn thức, nức nở, ta cảm ơn

Trong giấc mơ rừng sồi ta nghe thấy

Thức dậy trong lòng ta một cái tên!

Ta cảm ơn những bài thơ của mình

Đã hát lên ngợi ca con người ấy

Ý nghĩ về nàng kết lại quang vinh.

Sonetto 062

Ngày lại ngày nối đuôi nhau thơ thẩn

Đêm mơ về người con gái ta yêu

Tại vì người ta chịu đựng đã nhiều

Những đường nét tuyệt vời ta say đắm.

Ta cầu Chúa bằng việc làm xứng đáng

Suy sụp của ta xin được đền bù

Và ta vây bắt loài quỷ sứ kia

Bằng lưới bện từ trong hang ổ chúng.

Năm thứ mười một bây giờ đang đến

Kể từ khi ta chịu cảnh tù đày

Sự nghiệt ngã được đóng bằng dấu triện.

Xin tha thứ cho kẻ không xứng đáng

Hãy nhắc ta nhớ ý nghĩ của mình

Như trong ngày Đức Chúa bị đóng đinh.

Sonetto 065

Bị tấn công tôi không hề chuẩn bị

Không biết rằng sẽ chịu cảnh tù đày

Rằng Thần Tình yêu – quyền lực tối cao

Có thêm tôi, thêm một người nô lệ.

Tôi không tin Thần Tình yêu như thế

Rằng con tim tôi đến nỗi yếu mềm

Để mất hết rồi cảm xúc đầu tiên

Ôi! Lòng tự tin sao mà nghiệt ngã.

Chỉ một điều tôi năn nỉ xin Thần

Dù một chút lòng thương, xin hãy giữ

Trước lời cầu, Thần có vẻ bao dung

Ô không, không phải để trong tim

Tắt lửa tình, mà xin đem chia sẻ

Đem cho nàng một nửa khối tình chung.

Sonetto 132

Cơn sốt này không phải tình yêu sao

Ta bị rét? Chính vì tình yêu đó

Tình tốt đẹp? Nhưng trời ơi đau khổ

Ngọn lửa ác?… Những đau khổ ngọt ngào.

Biết trách ai, ta tự bước chân vào

Vòng quyến rũ, thở than cho phí uổng

Trong đời: cái chết và tình yêu thật giống

Thật giống nhau khát vọng với nỗi đau.

Ta cầu cứu hay đành chịu nhận về

Quyền lực khác?... Lý trí ta lầm lẫn

Ta – con thuyền nhỏ trên bồng bềnh con sóng.

Không người lái, mạn đuôi thuyền trống rỗng

Ta dùng dằng – chẳng biết muốn điều chi

Trời rét – cháy lên, ta run – khi trời nóng.

Sonetto 248

Không hình dung nổi Thiên nhiên hậu hĩnh

Và trời xanh, nếu mắt chẳng thấy Người

Kẻ đối với ta đã hoá mặt trời

Mọi tinh cầu giữa trời xanh che kín.

Đừng trì hoãn khi người ta đi đến

Lấy những gì tốt đẹp, bỏ xấu xa

Và cái chết sẽ vun vút mang đi

Sau cái chết là tự do lựa chọn.

Đừng chậm trễ – và ngươi qua ánh mắt

Trong một niềm sáng tạo sẽ cùng ta

Mọi phẩm hạnh và muôn vàn vẻ đẹp.

Và nói rằng thơ của ta đã tắt

Rằng lý trí ta bất hạnh mù loà

Ai không kịp, sẽ rót đầy nước mắt.

Sonetto 249

Tôi nhớ lại một ngày – và thờ thẫn

Lại thấy ánh nhìn tiễn biệt đau thương

Của người đẹp – và tuyệt vọng bao trùm

Tôi sung sướng được quên, nhưng mà chẳng.

Hình dáng buồn với hồn tôi kết đọng

Ánh mắt kia thánh thiện đến muôn đời

Cảm thấy rằng người kinh tởm trò vui

Vây quanh người có một điều lo lắng.

Vẻ linh hoạt biến mất, và dấu vết

Màu áo quần tái nhợt và buồn đau

Màu sắc bài ca quên lãng từ lâu.

Tôi lo lắng trong lòng – và nhớ hết

Những giấc mơ, những linh cảm buồn thương

Tôi cầu Trời, nuôi những ý tưởng nhầm.

Sonetto 250

Vẻ thần tiên từ lâu trong xa ngái

An ủi tôi trong giấc mộng mà thôi

Người đẹp ơi, ân huệ ở đâu rồi?

Trong hồn tôi buồn đau và sợ hãi.

Thường xuyên hơn nỗi đau, lòng thương cảm

Tôi hình dung trên gương mặt của em

Tôi nghe theo, có vẻ thường xuyên hơn

Trong ngực này hi vọng không sưởi ấm.

"Cái buổi chiều, anh còn nhớ, chưa quên –

Người yêu dấu nói với tôi – khi đó

Em vội đi có làm anh phật ý?

Nhưng bấy giờ không thể nói cùng anh

Và em không muốn rằng anh lần cuối

Trong cõi đời chiều ấy nhận ra em".

Sonetto 299

Đâu gương mặt sáng ngời, đâu ánh mắt

Tôi đi theo, trái với ý của mình

Chỉ lối tôi đi cái ánh mắt nhìn

Hai ngôi sao dẫn đường như châu ngọc?

Đâu trí tuệ, tiết trinh, đâu kiến thức

Đâu lời nói dịu êm, lời nói ngọt ngào?

Đâu sắc đẹp thần tiên, hình bóng từ lâu

Ta theo đuổi, say mê, giờ chợt mất?

Đâu nét dịu dàng của vầng trán cao

Trong cơn nóng cho ta hơi thở mát

Cho ý nghĩ thanh cao, ước mơ dịu ngọt?

Người dẫn dắt số phận ta giờ đâu?

Đời lầm than đã mất niềm hạnh phúc

Mắt ta u sầu, mù đi vì nước mắt.

Bản dịch của Hồ Thượng Tuy

Tham khảo

Liên kết ngoài