Chu kỳ quay quanh trục
Trong thiên văn học, chu kỳ quay quanh trục là khoảng thời gian mà một vật thể thực hiện hoàn tất một vòng quay quanh trục, tính theo hệ tọa độ gắn với nền vũ trụ cố định. Thông thường, hệ tọa độ này được gắn với vị trí các ngôi sao xa trên bầu trời, bỏ qua ngôi sao gần nhất. Với các vật thể trong hệ Mặt Trời, hệ tọa độ này (Fixed stars) gắn với bầu trời sao mà không tính đến Mặt Trời.
Một số tài liệu gọi chu kỳ này là chu kỳ tự quay, nhưng "tự quay" là một từ chung chung không phản ánh rõ chuyển động nào: quay quanh trục hay trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, vì cả hai chuyển động này đều do nó tự quay cả.
Một vật thể gọi là thực hiện hết một vòng quay khi phần lớn (80% hoặc 90%, tùy từng trường hợp) vật chất quan sát được của vật thể đó thực hiện hết một vòng quay, trở về vị trí tương đối trước đó. Trường hợp các phần của vật thể đó quay với chu kỳ khác nhau, người ta phải xem xét chu kỳ từng phần tách biệt (trường hợp Mặt Trời, xem xét chu kỳ quay quanh trục tại xích đạo, tại vĩ độ 16° và tại cực).
Chu kỳ quay quanh trục của một số thiên thể trong hệ Mặt Trời
[sửa | sửa mã nguồn]| Vật thể | Chu kỳ quay quanh trục | |
|---|---|---|
| Mặt Trời | 25.379995 ngày (xích đạo)[1][2] 35 ngày (vùng cực) |
25d 9h 7m 11.6s 35d |
| Sao Thủy | 58.6462 ngày[3] | 58d 15h 30m 30s |
| Sao Kim | –243.0187 ngày[3][4] | –243d 0h 26m |
| Trái Đất | 0.99726968 ngày[3][5] | 0d 23h 56m 4.100s |
| Mặt Trăng | 27.321661 ngày[6] (so với Trái Đất) |
27d 7h 43m 11.5s |
| Sao Hỏa | 1.02595675 ngày[3] | 1d 0h 37m 22.663s |
| Ceres | 0.37809 ngày[7] | 0d 9h 4m 27.0s |
| Sao Mộc | 0.41354 ngày (trung bình) 0.4135344 ngày (bên trong)[8] 0.41007 ngày (xích đạo) 0.41369942 ngày (cao độ) |
0d 9h 55m 30s[3] 0d 9h 55m 29.37s[3] 0d 9h 50m 30s[3] 0d 9h 55m 43.63s[3] |
| Sao Thổ | 0.44002 ngày (trung bình, bên trong) 0.44403 ngày (bên trong)[8] 0.426 ngày (xích đạo) 0.443 ngày (cao độ) |
0d 10h 33m 38s[9][10] 0d 10h 39m 24s[3] 0d 10h 14m[3] 0d 10h 38m[3] |
| Sao Thiên Vương | –0.71833 ngày[3][4][8] | –0d 17h 14m 24s |
| Sao Hải Vương | 0.67125 ngày[3][8] | 0d 16h 6m 36s |
| Sao Diêm Vương | –6.38718 ngày[3][4] (quay đồng bộ với Charon) |
–6d 9h 17m 32s |
| Haumea | 0.163145 ngày[11] | 0d 3h 54m 56s |
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Rotation and pole position for the Sun and planets Rotation period in ngày is 360° divided by the coefficient of d.
- ^ Report of the IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements of the Planets and Satellites: 2000PDF (215KB) pp7–8
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Clabon Walter Allen and Arthur N. Cox (2000). [http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA296&lr=&as_brr=3&sig=ACfU3U0q22fq_E1G1rWLJDZAa9fxr26Edg Allen's Astrophysical Quantities]. Springer. tr. 296. ISBN 0387987460. Liên kết ngoài trong
|title=(trợ giúp) - ^ a b c This rotation is negative because the pole which points north of the ecliptic rotates in the opposite direction to most other planets.
- ^ Reference adds about 1 ms to Earth's stellar day given in mean solar time to account for the length of Earth's mean solar day in excess of 86400 SI seconds.
- ^ Clabon Walter Allen and Arthur N. Cox (2000). [http://books.google.com/books?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA308&lr=&as_brr=3&sig=ACfU3U0q22fq_E1G1rWLJDZAa9fxr26Edg Allen's Astrophysical Quantities]. Springer. tr. 308. ISBN 0387987460. Liên kết ngoài trong
|title=(trợ giúp) - ^ Matthew A. Chamberlain; Sykes, Mark V.; Esquerdo, Gilbert A. (2007). “Ceres lightcurve analysis – Period determination”. Icarus. 188: 451–456. doi:10.1016/j.icarus.2006.11.025.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)
- ^ a b c d Rotation period of the deep interior is that of the planet's magnetic field.
- ^ McCartney, Gretchen; Wendel, JoAnna (ngày 18 tháng 1 năm 2019). “Scientists Finally Know What Time It Is on Saturn”. NASA. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2019.
- ^ Mankovich, Christopher; và đồng nghiệp (ngày 17 tháng 1 năm 2019). “Cassini Ring Seismology as a Probe of Saturn's Interior. I. Rigid Rotation”. The Astrophysical Journal. 871 (1): 1. arXiv:1805.10286. Bibcode:2019ApJ...871....1M. doi:10.3847/1538-4357/aaf798. S2CID 67840660.
- ^ Pedro Lacerda, David Jewitt and Nuno Peixinho (ngày 2 tháng 4 năm 2008). “High-Precision Photometry of Extreme KBO 2003 EL61”. The Astronomical Journal. 135: 1749–1756. doi:10.1088/0004-6256/135/5/1749. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 22 tháng 9 năm 2008.