Sửa đổi Khả hãn

Bạn hiện không đăng nhập. Sửa đổi theo cách này sẽ khiến cho địa chỉ IP của bạn bị ghi lại công khai. Nếu bạn đăng nhập hoặc tạo tài khoản, sửa đổi của bạn sẽ không hiển thị địa chỉ IP mà sẽ gán với tên thành viên của bạn, đồng thời nhận được nhiều lợi ích khác.

Nếu nội dung bạn thêm vào vi phạm bản quyền của người khác, nó sẽ bị xóa đi. Thông tin bách khoa cần phải có khả năng kiểm chứng. Những gì bạn thêm vào Wikipedia đều có thể bị bất cứ ai sửa lại, sử dụng và tái phân phối với bất kỳ mục đích nào theo những điều khoản và điều kiện nhất định. Sử dụng Wikipedia tức là bạn đã chấp nhận tuân thủ các Điều khoản Sử dụng của trang web này.

Sửa đổi này có thể được lùi lại. Vui lòng kiểm tra và so sánh kết quả bên dưới để xác minh rằng đây là những gì bạn muốn làm, sau đó xuất bản các thay đổi bên dưới để hoàn tất việc sửa đổi.

Nếu bạn lùi lại sửa đổi không phải là phá hoại, hãy giải thích lý do trong tóm lược sửa đổi chứ đừng dùng thông báo mặc định.

<div style="float: right; padding-left: 1em;">
{| class="wikitable"
|style="background: #0011B0; border-bottom:1px solid= #FFD0FB" colspan=2 align="center"|<big>'''''Khả hãn'''''</big> ''ᠬᠠᠭᠠᠨ''
|-
! colspan="2"|Tiếng Turk cổ
|-
| phiên âm:|| [[Tập tin:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter Q.svg|10px]]<ref>[http://irq.kaznpu.kz/index.php?l=Q&wi=13&lang=e&mod=3 Ethno Cultural Dictionary, TÜRIK BITIG]</ref><ref>Fairbank 1978, [http://books.google.com/books?id=iN9Tdfdap5MC&pg=PA367&dq=khan+turkic+title&lr=&hl=tr&sig=nn4X0pxXK9qe9ByEr-NmoDl1Yog p. 367]</ref>
|-
| phiên âm [[Latinh]]:|| kaγan
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ]]
|-
| phiên âm [[Latinh|Latin]]:|| kağan
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Nga]]
|-
| phiên âm [[chữ Kirin]]:|| каган
|-
| phiên âm [[Latinh]]:|| kagan
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Mông Cổ]]
|-
| phiên âm [[Kyril]]:|| хаан
|-
| phiên âm [[Latinh]]:|| khaan
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Hungary]]
|-
| phiên âm [[Latinh]]:|| kagán
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Trung Quốc|Tiếng Trung]]
|-
| [[chữ Hán giản thể|giản thể]]:|| <big>可汗</big>
|-
| [[bính âm Hán ngữ|bính âm]]:|| kèhán
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Ba Tư]]
|-
| phiên âm [[tiếng Ba Tư]]:|| خاقان
|-
! colspan="2"|[[Tiếng Việt]]
|-
| [[Chữ Hán]]:|| 可汗
|-
| [[Chữ Quốc Ngữ|Quốc ngữ]]:|| Khả Hãn
|}
</div>

'''Khả hãn''' (chữ Mogol cổ: {{mongolUnicode|ᠬᠠᠭᠠᠨ}} ''хаан;'' Tiếng anh: ''Khagan''), hoặc '''Khắc hãn''', '''Đại hãn''', là một tước hiệu thủ lĩnh cao nhất trong ngôn ngữ [[Mông Cổ]] và [[Turk]] (Đột Quyết), được xem là người đứng đầu của đế quốc. Mặc dù theo thói quen, nhiều vị Khả hãn Mông Cổ vẫn được gọi tước vị ngắn gọn là [[Hãn]] nhưng trên thực tế tước vị Khả hãn Mông Cổ cao hơn, được xem là Hãn của các Hãn.

== Từ nguyên ==
Tước hiệu Khả hãn được ghi nhận lần đầu tiên vào khoảng giữa những năm [[283]] đến [[289]], khi thủ lĩnh bộ tộc [[Tiên Ti]] là [[Mộ Dung Thổ Dục Hồn|Mộ Dung Thổ Cốc Hồn]] (''Murong Tuyuhun'') trong nỗ lực tìm cách thoát khỏi quyền kiểm soát của em trai mình là [[Mộ Dung Hối]], đã dẫn theo các thuộc hạ của mình từ [[Liêu Đông]] đến vùng sa mạc [[Ordos]] để lập quốc gia riêng, lấy tên là [[Thổ Dục Hồn|Thổ Cốc Hồn]] (''Tuyuhun''). Theo lời thuộc hạ, ông đã lấy tước hiệu là Khả hãn để thể hiện sự khác biệt với em mình đang cai quản vương quốc [[Tiền Yên]] ở phía đông.<ref>Zhou 1985, tr.&nbsp;3&ndash;6</ref>

Người [[Nhu Nhiên]] được cho là người đầu tiên sử dụng tước hiệu Khả hãn lẫn [[Hãn]], thay cho tước hiệu [[Thiền vu]] của người [[Hung Nô]], được cho là ảnh hưởng bởi tiếng Turk.<ref>Grousset (1970), tr.&nbsp;61,&nbsp;585, s. 92.</ref> Tuy nhiên, một số học giả lại cho rằng người Nhu Nhiên chính là một trong những bộ tộc [[Mông Cổ trước thời Thành Cát Tư Hãn]].<ref>Art, Iranian-Bulletin of the Asia Institute, Volume 17, tr.&nbsp;122</ref><ref>Nihon Gakushiin-Proceedings of the Japan Academy, Volume 2, tr.&nbsp;241</ref><ref>Teikoku Gakushiin (Japan)-Proceedings of the Imperial Academy, Volume 2, tr.&nbsp;241</ref>

==Khả hãn Mông Cổ==
{{Bài chính|Danh sách Hãn Mông Cổ}}
[[Tập tin:Emperoryuandinastycollage.jpg|250px|nhỏ|phải|Ảnh 8 trong số 15 Khả hãn của [[Đế chế Mông Cổ]].]]
Trong ngôn ngữ Mông Cổ, tước hiệu Khả hãn được phân biệt rất rõ với tước hiệu Hãn. Chỉ có [[Thành Cát Tư Hãn]] và con cháu thừa kế của ông ta mới được sử dụng tước hiệu Khả hãn. Các thủ lĩnh Mông Cổ khác chỉ được dùng tước hiệu Hãn mà thôi.

==Khả hãn Trung Hoa==
Hoàng đế [[Đường Thái Tông]] sau khi chinh phạt người [[Hãn quốc Đột Quyết|Đột Quyết]] ([[Göktürks]]) thành công, đã được người Đột Quyết tôn phong là Thiên Khả hãn.<ref>Liu, tr.&nbsp;81&ndash;83</ref><ref>{{Chú thích sách |access-date = 2012-02-08 |title = The Chinese, their history and culture |volume = 1&ndash;2 |first = Kenneth |last = Scott Latourette |quote = territories within his empire. He took the title "Heavenly Khan," thus designating himself as their ruler. A little later the Western Turks, although then at the height of their power, were badly defeated, and the Uighurs, a Turkish tribe, were detached from them and became sturdy supporters of the T'ang in the Gobi. The Khitan, Mongols in Eastern Mongolia and Southern Manchuria, made their submission (630). In the Tarim basin |url = https://books.google.com/books?id=MkBwAAAAMAAJ&q=heavenly+khan+ruler |edition = 4th, reprint |year=1964 |publisher=Macmillan |page = 144 }}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=qTm6Yka5GigC&pg=PA120#v=onepage&q&f=false Skaff 2012], tr.&nbsp;120&ndash;121.</ref> Một số tài liệu còn cho rằng Đường Thái Tông còn được phong là Khả hãn của người Turk từ năm 665 đến 705.<ref>Bai, tr.&nbsp;230.</ref><ref>Xue, tr.&nbsp;674&ndash;675.</ref>

==Chú thích==
{{tham khảo|30em}}

==Thư mục==
{{refbegin}}
* Fairbank, John King. ''The Cambridge History of China ''. [[Cambridge University Press]], năm 1978.  [https://books.google.com/books?id=iN9Tdfdap5MC&pg=PA367 ''web page'']
* Grousset, René. (1970). ''The Empire of the Steppes: a History of Central Asia''. Translated by Naomi Walford. Rutgers University Press. New Brunswick, New Jersey, U.S.A.Third Paperback printing, 1991. {{ISBN|0-8135-0627-1}} (casebound); {{ISBN|0-8135-1304-9}} (pbk).
* Whittow, Mark. ''The Making of Byzantium, 600–1025'', University of California Press, Berkeley, Los Angeles, 1996.
* Xue, Zongzheng (1992). ''A History of Turks''. Beijing: Chinese Social Sciences Press. {{ISBN|7-5004-0432-8}}.
* Zhou, Weizhou [1985] (2006). ''A History of Tuyuhun''. Guilin: Guangxi Normal University Press. {{ISBN|7-5633-6044-1}}.
{{refend}}

[[Thể loại:Tước hiệu quý tộc]]
[[Thể loại:Hãn Mông Cổ]]
[[Thể loại:Đế quốc Mông Cổ]]
[[Thể loại:Đại hãn Đế quốc Mông Cổ]]
[[Thể loại:Nguyên thủ quốc gia]]
[[Thể loại:Tước vị]]
[[Thể loại:Danh hiệu]]
[[Thể loại:Tước hiệu hoàng gia]]

Tóm lược sửa đổi (Mô tả ngắn gọn các sửa đổi của bạn)

Với việc lưu các thay đổi, bạn chấp nhận Điều khoản Sử dụng, và bạn đồng ý phát hành, một cách không thể hủy bỏ, đóng góp của mình theo Giấy phép CC BY-SA 4.0 và GFDL. Bạn đồng ý rằng một siêu liên kết hoặc URL thỏa mãn điều kiện ghi công trong giấy phép Creative Commons.

Hủy bỏ Trợ giúp sửa đổi (mở trong cửa sổ mới)

Thực thể Wikidata được sử dụng trong trang này

Khả hãn: Liên kết dịch vụ, Miêu tả: vi

Các bản mẫu dùng trong trang này:

Khả hãn (sửa đổi)
Bản mẫu:Bài chính (sửa đổi)
Bản mẫu:Chính (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Chú thích sách (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Chú thích web (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Column-width (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Bản mẫu:Cuối tham khảo (sửa đổi)
Bản mẫu:ISBN (sửa đổi)
Bản mẫu:Khả hãn Mông Cổ (sửa đổi)
Bản mẫu:Main other (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:MongolUnicode (sửa đổi)
Bản mẫu:MongolUnicode/fonts.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Refbegin (sửa đổi)
Bản mẫu:Refend (sửa đổi)
Bản mẫu:Tham khảo (xem mã nguồn) (bị khóa)
Bản mẫu:Tham khảo/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Đầu tham khảo (sửa đổi)
Bản mẫu:Đầu tham khảo/styles.css (sửa đổi)
Bản mẫu:Đế quốc Mông Cổ theo thời gian (sửa đổi)
Mô đun:Arguments (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Check isxn (sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1 (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Citation/CS1/COinS (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Configuration (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Date validation (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Identifiers (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Utilities (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Citation/CS1/Whitelist (xem mã nguồn) (bị khóa)
Mô đun:Citation/CS1/styles.css (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Hatnote (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Hatnote list (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:Main (xem mã nguồn) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)
Mô đun:No globals (xem mã nguồn) (bị khóa)

Trang này thuộc về 2 thể loại ẩn:

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Khả_hãn”

@@ Dòng 5: / Dòng 5: @@
 ! colspan="2"|Tiếng Turk cổ
 |-
-| <small>phiên âm:</small>|| [[Tập tin:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter Q.svg|10px]]<ref>{{Chú thích web|url=http://irq.kaznpu.kz/index.php?l=Q&wi=13&lang=e&mod=3|tiêu đề=Ethno Cultural Dictionary|website=TÜRIK BITIG|ngày truy cập=ngày 9 tháng 12 năm 2021|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20111009155241/http://irq.kaznpu.kz/index.php?l=Q&wi=13&lang=e&mod=3|ngày lưu trữ=2011-10-09|url-status=dead}}</ref><ref>Fairbank 1978, [http://books.google.com/books?id=iN9Tdfdap5MC&pg=PA367&dq=khan+turkic+title&lr=&hl=tr&sig=nn4X0pxXK9qe9ByEr-NmoDl1Yog tr. 367]</ref>
+| <small>phiên âm:</small>|| [[Tập tin:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[Tập tin:Old Turkic letter Q.svg|10px]]<ref>[http://irq.kaznpu.kz/index.php?l=Q&wi=13&lang=e&mod=3 Ethno Cultural Dictionary, TÜRIK BITIG]</ref><ref>Fairbank 1978, [http://books.google.com/books?id=iN9Tdfdap5MC&pg=PA367&dq=khan+turkic+title&lr=&hl=tr&sig=nn4X0pxXK9qe9ByEr-NmoDl1Yog p. 367]</ref>
 |-
 | <small>phiên âm [[Latinh]]:</small>|| kaγan