Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

sa-lom

Aytilishi

Etimologiyasi

[ arab. سَلَام – tinchlik, xavfsizlik; koʻrishish, salomlashish ]

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Kishilarning oʻzaro uchrashgan paytlarida urf-odatga koʻra bir-biriga aytadigan soʻzi. ◆ Alangali salom. Qizgʻin salom. Salom ham farz, alik ham farz. Bir kun tuz ichgan joyga qirq kun salom ber. Maqol. ◆ Salom, professor!Xush kelibsiz, — dedi Hamza va Stepanovga qarab qulochini ochdi. K. Yashin, „Hamza.“ ◆ Gʻulomjon egilib salom berdi, sogʻ-salomatlik soʻradi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

2 tar. Amir, xon bilan ertalabki uchrashuv va undagi salom-alik marosimi. ◆ Ertalab xonning haramdan chiqish vaqti yaqinlashgan, salom va istiqbol uchun xoslardan sakkiz-toʻqqiz kishi yigʻilgan edilar. A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon.“

3 etn. Kelinchakni toʻydan keyingi kun erta bilan olib chiqib, kuyovning ota-onalariga, qarindosh-urugʻlariga taʼzim qildirish marosimi va umuman kelinchaklar taʼzimi; kelinsalom. ◆ Ertalab, odat boʻyicha, Nuri toʻr roʻmol yopinib, beshikdagi boladan to keksalarga qadar — hammaga salom qilar ekan. Oybek, „Tanlangan asarlar.“ ◆ [Rohila:] Jon qizim, eringni izzat qil! Qaynanangni izzat qil! Ertalab salomga chiqayotibsanmi? A. Qahhor, „Ogʻriq tishlar.“ .

4 Sahnada, oʻyin-tomosha maydonlarida aktyorlarning tomoshabinlarga taʼzimi. ◆ Zulfizar raqsini tugatib, mahliyo boʻlib oʻtirgan tomoshabinga salom qilishi bilan, birdan hamma yoqni gulduratib qarsaklar koʻtarildi. K. Yashin, „Hamza.“

5 (abdu)Salom (erkaklar ismi).

Duoyi salom q. duo.

Salom aytmoq ayn. Salom yoʻllamoq. ◆ Havodan aylanib uchgan turnalar, borib bizning elga salom aytinglar, ey aziz turnalar, mening tilimdan doʻstu yoronlarga salom aytinglar. "Tohir va Zuhra".

Salom alaykum ayn. Salom 1.

Salom yoʻllamoq biror shaxs yoki noma orqali salom aytib yubormoq. ◆ Hammalari sogʻ-omon, — dedi Nizomiddinxoʻja. Sizga matbaa, gazetalardagi muharrir, musahhih doʻstlaringiz salom yoʻllashdi. K. Yashin, „Hamza.“

Salom yoʻq, alik yoʻq Toʻsatdan, hech kutilmaganda, dabdurustdan. ◆ U kirgach, salom yoʻq, alik yoʻq, tomdan tarasha tushganday: Nimalar deb valdirayapsan, — deb oʻshqirdi. "Mushtum".

Salomini yeb qoʻymoq Koʻpincha, salom bermagan bolalarga aytiladigan hazil ibora. ◆ Erta turib kech keldi, Salomini yeb keldi. "Boychechak".

Soyasiga salom bermoq q. soya.

Salom ogʻasi tar. Amir, xon saroyida rasmiy marosimlarga boshchilik qilib, uni nazorat qilib turgan lavozimli shaxs. ◆ Supachalar ustida udaychi, shigʻovul, salom ogʻasi, tunqotar va darbon kabi tashrifot xodimlari oʻtirardilar. S. Ayniy, „Jallodlar.“

Sinonimlari

Antonimlari

САЛОМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

salom
1 привет, приветствие; поклон (большей частью фигурально, в отличие от taʼzim); ◆ alangali salom! пламенный привет!; ◆ koʻpdan-koʻp salom тысяча приветов, много приветов; масса приветов; ◆ salom aytmoq (или demoq) передавать привет, поклон; ◆ salom bermoq приветствовать (кого-л. при встрече); ◆ salom ham yoʻq, alik ham ни ответа ни привета; ◆ sovgʻa-salom см. sovgʻa; ◆ salom alaykum здравствуйте;
2 ист. утренний приём (во дворце эмира, хана) ◆ salom ogʻasi церемониймейстер (титул придворного во дворце эмира); ◆ salomga kelmoq прийти на поклон (к хану, эмиру и т. д.);
3 здравствуйте; здравствуй (приветствие); ◆ salom-alik 1) = salomalaykum; 2) привет и поклон; взаимные приветствия; ◆ salom-alik qilishmoq приветствовать друг друга; ◆ salom-alikni yigʻishtirib qoʻymoq перестать кланяться; порвать связи (с кем-л.);
4 этн. обряд, состоящий в том, что две женщины на следующий день после свадьбы сопровождают новобрачную, выходящую для церемонии приветствия родственников и близких мужа; ◆ kelin salom = salom 4; salom qilish церемония, заключающаяся в том, что молодая жена ежедневно по утрам (обычно до рождения первого ребёнка) кланяется родственникам мужа;
5 Салям (имя собств. мужское и женское).