qa-ra-ma—qar-shi

QARAMA—QARSHI ' bir—biriga zid'; 'bir-biri-ning roʻparasida turgan', ' roʻpara'. Bu ikki tovush qarama—qarshi tomondan kelgan kuchli toʻl-qinlardek bir-biri bilan toʻqnashdi (Shuhrat). Bu soʻzning chiziqcha bilan yozilishi uning asli tojikcha ba yordamchisi qatnashadigan takror soʻz ekanidan darak be-radi. Haqiqatan, L.Z.Budagov lugʻatida shunday soʻz keltirilgan: qarshu baqarshu (ССТТН, II, 10). Qadimgi turkiy tildayoq qarshu soʻzi asosan qarshï tarzida talaffuz qilingan. Keyinchalik ba yordamchisi tarki — bidagi b undoshi m undoshiga almashgan (Shunday soʻz OʻTILda berilgan: qarshima—qarshi — II, 558). Soʻngra bu takror soʻzning birinchi qismidagi sh undoshi talaffuz qilinmay qoʻygan, shundan keyin ï unlisi a unlisiga almashgan; a unlilari ä unlilariga almashgan, ï unli — sining qattiqlik belgisi yoʻqolgan: qarshu ba qarshu > qarshïma—qarshï > qarïma—qarshï > qarama—qarshï > qärämä-qärshi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

1 Bir-biriga toʻgʻri kelmaydigan, xilof, biri ikkinchisini inkor etadigan, bir-biriga zid, xilof. Qarama-qarshi fikrlar. Qarama-qarshi ta-lablar. n Gʻulomjon shu xil qarama-kar-shi oʻylar bilan etini yeb, uzok oʻtirdi. Ke-tay desa, ilinj koʻymaydi, ketmay desa — oʻkinch. M. Ismoiliy, Fargʻona t. o. Ammo har gal ekspeditsiyalar bir-biriga qarama-qarshi, chalkash axborotlar koldirishgan. S. Karomatov, Oltin qum.

2 Maqsad, mavqe va sh.k. jihatdan oʻzaro teskari, qarshi holatda boʻlgan; muxolif. Qarama-qarshi kuchlar.

3 Biri ikkinchisining roʻparasida boʻlgan, bir-biriga qarab turgan, roʻbaroʻ. Qa-rama-qarshi binolar. Qarama-qarshi joylash-tirmoq

4 Biri ikkinchisiga qarshi yoʻnalgan, qarshi yoʻnalishdagi. Qarama-qarshi shamol. yash Odamlar hamon keti uzilmay, bir kis-mi xiyobon tomon, boshka qasmi qarama-qarshi tomonga oshikardi. S. Karomatov, Oltin qum. Yoʻlning chetidan katta soy okib yotardi. U yoʻlga qarama-qarshi oqar-di. K. Yashin, Hamza.

ҚАРАМА-ҚАРШИ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

qarama-qarshi