Levant
Levant (Arapça: المشرق, el-Maşrık), Akdeniz'in doğu sahillerinde bulunan geniş bir araziyi tanımlamak için kullanılan, sınırları kesin olmayan, coğrafî, tarihî ve kültürel bir adlandırma. Genel olarak tarih süreci içerisinde Toros Dağları'nın güneyinde,Orta Doğu'da geniş bir alanı belirtmektedir. Batısında Akdeniz, güneyinde Arabistan Çölü ve doğusunda Mezopotamya ile sınırlanmıştır. Levant Kafkasya Dağları'nı, Arap Yarımadası'nın belirli bir parçasını ve -her ne kadar kimi kaynaklarda Kilikya dahil edilse de- Hatay ili haricinde Anadolu'yu içermez. Sina Yarımadası, Levant ile Mısır arasında bir kara köprüsü oluşturduğundan dışarıda tutulabilir. Zamanla Levant insanı ve kültürü Sina ve Nil Nehri arasındaki bölgeye egemen olmuş olsa da, bu bölge coğrafi Levant'ı tam olarak karşılamaz.[kaynak belirtilmeli]
Dar anlamda Lübnan, Filistin ve İsrail ile sınırlandırılabilen Levant, Osmanlı dönemindeki karşılığıyla Bilâdü'ş-Şâm (Arapça: سوريّة الكبرى) yani Şam Vilayeti'dir, bu da Şam kenti ve yakın Akdeniz kıyısındaki beldeleri içerir. Fakat bu tabir ne Hatay'ı ne de Suriye'nin Akdeniz kıyılarını kapsar. Bu açıdan bir diğer dar görüştür. Geniş anlamda ise İtalya'nın doğusundaki Doğu Akdeniz Havzası 'nın tamamını tanımlamak için kullanılır. Maşrek (Arapça:المشرق) ise Arapça kökenli bu bölge içinde kullanılabilecek benzer bir tabirdir.[1]
Etimoloji
değiştirLevant kelimesi Latincede kalkmak, kaldırmak, (Güneş için) doğmak anlamlarına gelen levare fiilinden türemiştir. Esasen Batı'da genel ifadeyle "doğu", "güneşin doğduğu yer" veya "İtalya'nın doğusunda kalan Akdeniz toprakları" için kullanılagelen tabir[2] Türkçeye Fransızcadan geçmiştir.[3] Doğuyu adlandırmada güneşi referans gösteren benzer tabirlere Yunancada (Ἀνατολή, bkz. Anadolu), Almancada (Morgenland, direkt çevirisi "sabah ülkesi, sabahın toprakları"), İtalyancada (Levante), Macarca'da (Kelet), İspanyolca ve Katalancada (Levante ve Llevant) ve İbranicede (mizrah) rastlanılmaktadır.
Yine Latince kökenli "Orient" kelimesi de kelime anlamı "yükselmek" olan orior kökünden türemiştir ve "doğu" anlamına gelmektedir. (bkz. Şark Ekspresi)
Coğrafî ve modern zaman kullanımı
değiştirLevant kelimesi İngilizcede 16. yüzyılda, ilk İngiliz tüccarların bölgeye gelmesini takiben kullanıldı. İngiliz gemileri 1570 yılında Akdeniz'de göründü ve İngiliz ticaret şirketleri 1579 yılında Osmanlı sultanı ile kapitülasyon anlaşması imzaladı.[4] 1579 yılında İngilizler, Osmanlı Devleti ile ticaret için Levant Şirketi'ni kurdu ve 1670 yılında aynı amaç doğrultusunda Fransız Compagnie de Levant kuruldu. "Levanten" tabiri aslen doğu Akdeniz coğrafyasının Avrupa kökenli sakinlerini tanımlarken zamanla bölgedeki "yerli" ve "azınlık" gruplarını da kapsar hâle geldi.[3][5]
19. yüzyıla ait gezi yazılarında tabir, Osmanlı Devleti'nin yönetiminde bulunan ve -Yunanistan gibi- bir zamanlar bulunmuş olan tüm doğu topraklarıyla ilişkilendirildi. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı sonrası bölgede kurulan Fransız Suriye ve Lübnan Mandası (1920-1946), Levant Devletleri olarak da adlandırılırdı.[6]
Ebla, Mari ve Ugarit'te önemli pek çok kazının yapıldığı o zamanda bu terim arkeolojide genel hale geldi. Bu siteler Mezopotamya, Kuzey Afrika, Arabistan olarak sınıflandırılamadığından önce Levantine olarak adlandırılıyordu.[kaynak belirtilmeli]
Bugün Levant tipik olarak arkeologlar ve tarihçiler tarafından Haçlı Seferleri tartışıldığında tarih öncesi, antikçağ ve bölgenin Orta Çağ tarihine referans olarak kullanılır. Sözcük ayrıca ara sıra, modern veya çağdaş olaylara, insanlara, devletlere, ayni bölgedeki devlet kısımlarına, İsrail, Lübnan,Suriye ve Filistin kara toprağına referans olarak kullanılır.
İçerdiği bölgeler
değiştirGünümüzdeki anlamıyla Levant bölgesi ise Osmanlı Devletinden 1. Dünya Savaşı sonrası kopan, manda yönetimine dönüştürülen Fransız Suriye ve Lübnan Mandası ve İngiliz Filistin Mandası ait toprakları ve bu topraklara sahip devletleri tanımlar.[kaynak belirtilmeli] Akdeniz'in en doğuda kalan kısmına Levant Denizi de denir.
Bu devlet ve bölgelere şu şekilde genişletilebilinir.[kaynak belirtilmeli]
Türkiye (Güney Türkiye çevresi)
Kıbrıs Cumhuriyeti
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Mısır (Sina Yarımadası çevresi)
Kültür
değiştirLevant Arapçası bölgede en yaygın kullanılan Arapça lehçesidir. Doğu ve Akdeniz mutfaklarının birleşiminden oluşan Levant mutfağı özellikle de humus oldukça tanınmıştır.[kaynak belirtilmeli] Levant bölgesi Hristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler için kutsal sayılan birçok mekâna sahiptir.
Bölgedeki egemen etnik grup Arap olsa da, dünyadaki Yahudi nüfusunun yarıya yakını ve Türk, Ermeni, Kürt, Süryani, Rum, Çerkes gibi gruplar bölgede yaşar. Bunun dışında Dürziler, Arap Ortodokslar, Alaviler (Nusayriler) ve Marunilerin anavatanı sayılır.[kaynak belirtilmeli]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştirBu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
- ^ Braudel,Fernand,The Mediterranean and Mediterranean World in the Age of Phillip II
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
- ^ https://books.google.com/books?id=lNV6-HsUppsC&pg=RA3-PA247 19 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome, 1. Cilt, Sayfa 247, "Levant"
Okuma listesi
değiştir- Levantine Haritage Site Includes many oral and scholarly histories and genealogies for some Levantine Turkish families.