Borçalı

Borçalı (Rusça: Борчалы, Борчало, Борчалу, Борчали; Azerice: Borçalı, Gürcüce: ბორჩალო), Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesinde yer alan tarihsel bir yerin adıdır.^[1]

Borçalı bölgesinin esas kısmı bugün Rustavi merkezli Kvemo Kartli bölgesine, kalan toprakları da Kaheti bölgesine bağlıdır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Tarih

"Borçalı" terimi, Kartli ve Kaheti krallıklarına karşı yürüttüğü başarılı seferlerin ardından Şah Abbas (1571-1629) tarafından Debed vadisi boyunca iskân edilen ve Gürcü topraklarında birkaç Kızılbaş hanlığının oluşmasına yol açan Türkmen boylarından gelmektedir.

18. yüzyılda Safevilerin yerini alıp Afşar Hanedanını kuran Nadir Şah'ın öldürülmesinden sonra Afşarlar hanlıklara bölünmüştür. Bu sırada Gence Beylerbeyliği'nin yerine Gence Hanlığı kurulmuştur. Borçalı'da da Gence Hanlığı'na bağımlı Borçalı Sultanlığı^{[kaynak belirtilmeli]} kurulmuştur. Borçalı Sultanlığı, sık sık Kartli Krallığı'na baş kaldırmış ve İran’ın bölgeye seferleri yapmasına yol açıyordu. 1750'li yıllarda Kartli kralı II. Teimuraz, Borçalı Sultanlığı’nı kendi yönetimine bağlamıştır. Kartli ve Kaheti krallıklarını birleştirerek Gürcistan’ın doğusunu bütünleştiren II. Erekle (1746-1798), 1765'te hanlığa son vermiştir.^[2]

1801'de Rus İmparatorluğu'nun Kartli-Kakheti Krallığı'nı ilhak ettikten sonra 1840'ta Borçalı bölgesi Gürcü Guberniyasına (Грузинская губерния) bağlanmıştır. 1880’de de Tiflis Guberniyası (Тифлисская губерния) içinde Borçalı Uyezdi (Борчалинский уезд) kurulmuştur. Borçalı Uyezdi sınırları içinde yönetim merkezi Büyük Şulaveri^{[kaynak belirtilmeli]}’nin yanı sıra bugünkü Tsalka, Manglisi, Tetritskaro, Dmanisi (Başkeçid), Bolnisi (Garatepe) ve Marneuli (Sarvan) ilçelerini, ayrıca Azerbaycan ve Ermenistan sınırları içindeki bazı toprakları kapsıyordu.^{[kaynak belirtilmeli]}

Sovyetler Birliği döneminde Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir bölgesi olmuştur. Borçalı Uyezd'da Türkler, Almanlar, Urumlar, Ruslar ve Gürcüler yaşıyordu. Gürcistan bağımsız olunca yine Gürcistan sınırları içinde kalmıştır.

Not

^ "Халаддин Ибрагимли. Азербайджанцы Грузии. 2006". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2012.
^ Ketevan Nadiradze (2012). Caucasus in georgian sources: Foreign States, Tribes, Historical Figures. Encyclopedical Dictionary. Tiflis: Favorite. s. 382. ISBN 978-9941-0-3946-1.

[1] "Халаддин Ибрагимли. Азербайджанцы Грузии. 2006". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2012.

[Dictionary-2] Ketevan Nadiradze (2012). Caucasus in georgian sources: Foreign States, Tribes, Historical Figures. Encyclopedical Dictionary. Tiflis: Favorite. s. 382. ISBN 978-9941-0-3946-1.

[1]

[2]