Yapay element

Yapay elementler (ya da sentetik elementler) Dünya’da doğal olarak bulunmayan veya eser miktarda bulunan, fakat nükleer laboratuvarlarda başka elementlerden elde edilebilen elementlerdir.

Her elementin farklı bir atom sayısı vardır. Atom sayısı element atomlarında yer alan protonların sayısıdır. Doğada bulunan elementlerden en düşük atom sayılı olan element hidrojen ve en yüksek atom sayılı element uranyumdur. Hidrojenin atom çekirdeğinde 1, uranyumun atom çekirdeğinde ise 92 proton vardır. Atom çekirdeklerinde ayrıca nötronlar da vardır. Aynı elementin farklı nötron sayılarına sahip türlerine izotop denilir. Mesela hidrojen atomunda sadece 1 proton olduğu halde nötron sayıları 0, 1 veya 2 olabilir. Bu izotopların bazıları radyoaktiftir. Yani bu izotoplar zaman içinde başka elementlere veya aynı atomun farklı izotoplarına dönüşür.

Periyodik tablo oluşturulduktan sonra, her elementin başka bir atom sayısına sahip olduğu anlaşılmış, fakat doğada bulunan bütün elementler periodik cetvele yerleştirildiği halde, bazı atom sayılarına karşılık gelen elementler bulunamamıştı. Mesela 43, 61, 84, 85, 87, 89 ve 91 atom sayısına sahip element bulunamamış veya diğer element atomları arasında ancak eser miktarda bulunabilmişti. (Daha sonra 43 atom numarasına sahip teknesyum elementi yıldız ışığı spektrumunda bulundu.)

Nükleer laboratuvarlarda 1937 yılında 43 atom sayılı element üretildi. Bu elemente teknesyum adı verildi. Bunu diğerleri izledi. Bu arada atom bombası çalışmaları kapsamında uranyumdan daha büyük atom sayılı elementlerin üretilmesine de başlandı. 1940 yılında atom numarası 93 olan neptünyum ve atom numarası 94 olan plütonyum üretildi. Bu atomların bütün izotopları radyoaktif olduğundan, Dünya oluştuğu sırada bu elementler mevcut olsa bile, radyasyon sebebiyle zaman içinde tükenmiştir. Bununla birlikte bu elementlerin bazıları uzun yarı ömürlü radyoaktif elementler içinde yeni üretilmiş olarak eser miktarda bulunabilir.^[1]