Plastik mermi
Plastik mermi veya yuvarlak plastik baton (PBR),[6] özel olarak dizayn edilmiş silahlardan ateşlenen ve öldürücü olmayan bir mermi çeşididir. 1973 yılında, İngiliz güvenlik güçleri tarafından, Kuzey İrlandalı isyancılara karşı kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Öldürücü olmayan bir silah olarak tasarlanmış olsa da, bir dizi ölüme neden olmuştur.
Genel itibarıyla, ayaklanma, isyan gibi toplumsal olayları kontrol etmekte kullanılmaktadır. Kauçuk mermilerin yerine kullanılarak ölümlü vakaları azaltmak için geliştirilse de, yanlış kullanım durumunda ölümlere neden olmaktadır. Yine küçük kalibreli elden ateşlenen plastik mermiler de kısa mesafelerde etkili olabilmektedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Plastik mermiler, kauçuk mermilerin yerini alması maksadıyla İngiltere'de geliştirilmiştir.
Geliştirilmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk plastik mermi, L5 plastik baton topuydu (Plastic Baton Round, PBR).[7] İngiliz güvenlik güçlerince Kuzey İrlanda'da “The Troubles” olaylarında isyancılara karşı kullanılmak üzere geliştirildi. 1970’lerden itibaren yerini plastik mermilere bıraktı.[8] Kauçuk mermiler ölüm riskini azaltması için bel altından ateşlenmesi gerekiyordu. Ancak çoğu zaman, kısa mesafeden ve doğrudan ateşlendiğinden, üç kişinin ölümüne ve pek çok kimsenin de yaralanmasına yol açmıştı.[8] Merminin çok aşağıdan ateşlenmesi ise yerden sekerek kontrolden çıkmasına neden oluyordu.
Plastik mermiler ise doğrudan hedefe yöneltilerek ateşlenebilirler. Geliştirilmesi esnasında, kauçuk mermi kadar etkili olmasının yanı sıra sekme, yaralanma ve ölüm riskini azaltması amaçlandı. İlk plastik mermi 89 mm(3,5 inch) uzunluğunda, 38 mm (1,5 inch) çapında ve yaklaşık 131 gr. (4,6 oz) ağırlığındaydı.[9] Ağırlık olarak eski kauçuk mermilerle benzerdi fakat çekirdeğin silahtan çıkış hızı daha düşüktü.
Kuzey İrlanda’daki kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Kauçuk Mermi | Plastik Mermi |
|---|---|---|
| 1970 | 238 | |
| 1971 | 16,752 | |
| 1972 | 23,363 | |
| 1973 | 12,724 | 42 |
| 1974 | 2,612 | 216 |
| 1975 | 145 | 3,556 |
| 1976 | 3,464 | |
| 1977 | 1,490 | |
| 1978 | 1,734 | |
| 1979 | 1,271 | |
| 1980 | 1,231 | |
| 1981 | 29,665 | |
| Toplam | 55,834 | 42,669 |
| Kullanılan toplam kauçuk ve plastik mermi sayısı 98,503 | ||
Plastik mermi ilk olarak 1973 yılında, Kuzey İrlanda Polis Gücü (Royal Ulster Constabulary, RUC) tarafından kullanıldı ve 1975 yılından itibaren de yerini plastik mermilere bıraktı. 1973 ve 1981 yılları arasında Kuzey İrlanda'da 42,600'den fazla plastik mermi kullanıldı. 2005 yılına kadar çoğu plastik mermi olmak üzere toplam 125,000 kapsül ateşlendi. Kullanılmaya başlanmasından kısa bir süre sonra, belli mesafelerde öldürücü olduğu görüldü. Biri Katolik ve yarısı çocuk olmak üzere on dört kişi plastik mermi yaralanmasından hayatını kaybetti. İddialara göre ölümlerin nedeni, İngiliz güvenlik güçlerinin silahı bel altı hizasından ateşlemek yerine, göğüs hizasının yukarısından ve baş seviyesinden, kısa mesafeden ateşlemesinden kaynaklanıyordu.
2013 yılında ise,İngiltere Savunma Bakanlığı 1977 yılından beri sadece bir seferinde güvenlik güçlerinin canlarını tehlikede görmeleri sonucu plastik mermiyi doğrudan ateşlediklerini belirtti ancak yine de askerlerin hatalı oldukları veya silahlarını hatalı kullandıkları konusunda kabullenmede bulunmadı. Plastik mermi yüzünden hayatını kaybeden ilk kişi, Batı Belfast'ta vurulduktan iki gün sonra, 30 Ağustos 1975'te hayatını kaybeden 10 yaşındaki Stephen Geddis'ti. En fazla sansasyon yaratan ölümlerden biri de, yine Batı Belfast'ta Kraliyet Askerleri tarafından plastik mermiyle vurulduktan sonra, 22 Mayıs 1981'de hayatını kaybeden 12 yaşındaki Carol Ann Kelly'ninkiydi.
1982 yılında Avrupa Parlamentosu, üye ülkeleri plastik mermilerin kullanımını yasaklamak üzere toplantıya çağırdı. Ancak İngiliz güvenlik güçleri bu mermileri Kuzey İrlanda'da kullanmaya devam etti. 1984 yılında Plastik Mermilere Karşı Bileşik Mücadele (United Campaign Against Plastic Bullets) organizasyonu kurularak Kuzey İrlanda'da bu mermilerin kullanımının yasaklanması için çağrıda bulunuldu. Organizasyonun kurucularından Emma Groves, 1971 yılında İngiliz askerlerin kendisini kauçuk mermi ile yüzünden vurmaları sonucu ömür boyu görme yetisini kaybetmişti. Temmuz 1997'deki isyan sırasında da, 14 yaşındaki bir çocuk plastik mermi ile başından vurulmuş ve üç gün komada kalmıştı.
L5 PBR ve L5A7 kapsülleri 1994 yılında daha gelişmiş silahları HK L104 ile beraber tanıtıldı. L5'i, 2001 yılında HK L104 takip etti. L21 PBR versiyonu, yivli bir tüfekten optik vizör kullanılarak ateşlenerek hedefe daha isabetli ulaşmaktadır. L21, 2005 yılında Etkisi Azaltılmış Mermi (Attenuated Energy Projectile) ile değiştirildi.
Diğer yerlerdeki kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]1990 yılında Kenya polisi Nairobi Üniversitesindeki bir odaya operasyon düzenledi ve öğrencilere plastik mermilerle müdahale etti. Kaçmaya çalışan bir kadın öğrenci midesinden vuruldu. 2001 yılında Québec'te Kapitalizm karşıtı bir protestoda da plastik mermiler kullanıldı. İngiltere ve Wale'de plastik mermilerin polis tarafından kullanılması 2001 yılı Haziran ayında kabul edildi. Temmuz 2005'te İskoçya'nın Gleneagles bölgesinde düzenlenen G8 toplantısı protesto edenlere karşı da plastik mermi kullanımı kabul edildi. 2004 yılı Eylül ayında da, İspanya'nın Cadiz bölgesinde grev yapan gemi inşaat çalışanları da göz yaşartıcı gaz ve plastik mermiler nedeniyle yaralandılar.
Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Irak Savaşında bir ara köpük tipi plastik mermi kullandı fakat yeterince etkili olmaması nedeniyle kullanımından vazgeçildi. Kasım 2002'de, İngiltere'nin Dorchester bölgesinde elinde pala bulunan bir rehineciyi etkisiz hale getirmek için plastik mermi başarılı bir şekilde kullanıldı. Aralık 2010'da Caracas'ta Venezuela polisi ve askeri de öğrencilere karşı plastik mermi kullandı. Batı Şeria'nın Havat Gilad bölgesindeki yerleşiklerin tahliyesi esnasında da İsrail askerleri tarafından plastik mermi kullanıldı.
Tasarımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Normal bir plastik merminin ağırlığı yaklaşık 130 gr'dır. Merminin 33 ile 64 metre mesafeden etkili olması planlanmıştır.
Sportif amaçla kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Speer plastik mermileri, içi çukur plastik silindirli, 357/38/9 mm, 44 ve 45 kalibrelik, küt burunlu mermilerin şarjörü daha iyi besleyebilmesi için tabanca veya kırmalı atıcıdan kullanılmak üzere tasarlanmış yaygın olarak kullanılan plastik mermilerdir. Etki gücü sadece bir ateşleyici kullanılarak sağlanır ve yavaş hareket eden kapsül, gerekli düzenek kullanılarak hasarsız yakalanması durumunda yeniden kullanılabilir. Kırmalı atıcıda kullanılabilmesi için özel olarak plastik kapsül şeklinde tasarlanmış, elle veya minimum sayıda araç kullanılarak ateşlenebilen 38 ve 44 mm'lik mermiler de bulunmaktadır. Diğer kalibreler için pirinçten imal edilmiş standart kapsüller kullanılmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nick Lewer (2002). Advanced Book Search The future of non-lethal weapons: technologies, operations, ethics and law. Taylor & Francis. ISBN 0-7146-8265-9. 9 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2010.
- ^ "Written Answers to Questions [7 Harizan 2004]". 7 Haziran 2004. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2010.
- ^ Chris Talbot (26 Haziran 2001). "Sectarian riots in Northern Ireland". World Socialist Web Site. 30 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2010.
who retaliated by firing rounds of a new type of plastic bullets, L21 A1,
- ^ "A Draft Chronology of the Conflict -2001". 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2010.
During the riots the RUC fired a number of the new 'L21 A1' plastic baton rounds.
- ^ LAURA FRIEL (11 Temmuz 2002). "Victims and their families take action". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2010.
- ^ Yearbook of the European Convention on Human Rights. Martinus Nijhoff Publishers. 1989. ISBN 0-7923-0207-9. 9 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2010.
- ^ Anthony G Williams. "Less-lethal Ammunition". 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2014.
- ^ a b A Chronology of the Conflict - August 1970 14 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Conflict Archive on the Internet (CAIN).
- ^ Jonathan Rosenhead (16 Aralık 1976). "A new look at 'less-lethal' weapons". New Scientist. Reed Business Information. ss. 672-674. ISSN 0262-4079. 9 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2010.
- ^ The Royal Ulster Constabulary acquired plastic bullets in 1978, but the figures for 1978, 1979 and 1980 refer only to the number of plastic bullets fired by the British Army. The 1981 figures include plastic bullets fired by the RUC
- ^ They Shoot Children: The use of rubber and plastic bullets in the north of Ireland. Ivor Place, London: Information on Ireland. 1982. ISBN 0-9507381-2-3.