Muhammed'in Taif ziyareti
| Makale serilerinden |
 |
İslam peygamberi Muhammed, 619 yılında[not 1] yanına evlatlığı Zeyd bin Hârise'yi de alarak Taif'i ziyaret etti.[1][2] Amacı, Taif halkını İslam'a davet etmek ve kendi kabilesi Kureyş'e karşı mücadelesinde onlardan yardım ve koruma istemekti. Ancak Taifliler teklifini reddettiler, onu ve Zeyd'i taş yağmuruna tutarak ve yaralayarak şehrin dışına çıkardılar.
Muhammed, Taif'ten zorla çıkarıldıktan sonra şehrin dışındaki bir meyve bahçesine sığındı ve orada Hristiyan bir köle tarafından kendisine üzüm ikram edildi. Ardından köle, Muhammed'in İslam davetini kabul edip Müslüman oldu. Mekke'ye dönüş sırasında Kureyşliler, Muhammed'in Mekke'ye girmesine izin vermemeye karar verdiler. Ancak Mut'im bin Adî adında bir Mekkeli kabile reisi, onun memleketine güvenli bir şekilde yeniden girmesini mümkün kıldı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]570 yılı civarında doğan İslam peygamberi Muhammed, inanca göre yaklaşık 40 yaşındayken Hira Mağarası'nda Cebrâil'den ilk vahyi aldı ve bu yeni dini Mekke'de yayma girişiminde bulundu.[3][4] Ancak erken dönemde dini yaymakta güçlük çekti ve Mekkelilerin baskısına maruz kaldı.[5][6][7][8] 619 yılında eşi Hatice[9] ve amcası Ebû Tâlib, üç gün arayla öldüler.[10] Kendisine en büyük desteği veren bu iki yakınının ölümü Muhammed'i son derece üzdü ve zor duruma düşürdü.[10] Hatice kendisine inanan ilk kişi iken Ebû Tâlib de Mekke'de kavmine karşı onu her şey uğruna korumuştu. Mekkeli paganlar, olanlardan sonra bir süre evine kapanan ve çok nadir dışarı çıkan Muhammed'e yönelik hakaretlerini arttırdılar ve kendisine fiilî saldırılarda bulunmaya başladılar.[10] Müslüman kaynaklarda, Hatice ve Ebû Tâlib'in üst üste öldüğü bu yıl "senetü'l–hüzn" (hüzün senesi) diye isimlendirilmiştir.
Ebû Tâlib'in ölümünün ardından Haşimoğulları kabilesinin liderliği, Muhammed'in azılı düşmanı olan amcası Ebû Leheb'e geçti. Bundan sonra Muhammed, Arap kabilelerine peygamber olduğunu anlatmak ve onları Allah'a ibadet etmeye çağırmak için ticaret fuarlarını ve pazarları dolaştı.[11] Bu gezilerde sıklıkla Muhammed'i takip eden Ebû Leheb ise, konuştuğu kişilere "onun bozgunculuk yaptığını, ona itaat etmemeleri ve onu dikkate almamalarını" söyledi.[11] Kısa bir süre sonra Ebû Leheb, Mekkeli paganların da desteğiyle klanın Muhammed üzerindeki korumasını geri çekti.[12] Bu durum Muhammed'i büyük tehlikeye attı; çünkü klan korumasının geri çekilmesi, onun öldürülmesinin herhangi bir kanlı intikama neden olmayacağı anlamına geliyordu. Yaşanan bu olaylar, Muhammed'in Taif'e gitmesine neden oldu.[13]
Taif'e ziyaret
[değiştir | kaynağı değiştir]O zamanlar Taif, Mekke'den yaklaşık iki veya üç günlük bir mesafedeydi ve şehrin iklimi Mekke'ye göre nispeten daha iyiydi.[14] Yemen yolu üzerindeki yüksek ve serin dağların yamaçlarında yer alan Taif, bereketli meyve bahçeleriyle doluydu.[2] Tepeler, Mekke'nin ileri gelenleri ve yöneticileri tarafından yaz aylarını geçirmek için ziyaret edilirdi. Benî Sakif kabilesinden üç kardeş olan Habib, Mes'ud ve Abd-i Ya Leyl, o dönemde şehrin başlıca yöneticileriydi.[2][15]
Muhammed, gelişiyle onları yeni dini olan İslam'a geçmeye davet etti ve kendi kabilesi Kureyş'e karşı mücadelesinde onlardan yardım ve koruma istedi.[15][16] Ama Taifliler bu teklifi şu sözlerle reddettiler:[15]
"Eğer sen gerçekten peygamber isen, neden bizim yardımımıza ihtiyacın var? Eğer Allah seni elçisi olarak gönderdiyse neden seni korumuyor? Eğer Allah bir peygamber göndermek isteseydi, zayıf ve öksüz bir yetim olan senden daha hayırlısını bulamaz mıydı?"
Muhammed çabalarının boşa gittiğini düşünerek, Kureyş'in kendisine karşı düşmanlığını derinleştirmesinden korktuğu için en azından bu konunun gizli tutulmasını istedi. Ancak bu konuyu gizli tutmak yerine Taif halkını ona karşı kışkırttılar ve onu taş yağmuruna tutarak, ellerinden ve ayaklarından yaralayarak surlarla çevrili şehrin dışına çıkmaya zorladılar.[2][17]
Rivayete göre Muhammed, Taif'te yaşadıklarının Uhud'da yaşadıklarından bile daha kötü olduğunu söylemiştir.[18][19]
Meyve bahçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed daha sonra şehrin dışındaki bir meyve bahçesine sığındı. Bahçenin sahipleri, Mekke'nin Şems kabilesinden Şeybe ve Utbe bin Rebîa, o sırada bahçedeydiler ve Muhammed'in bu hâline üzüldüler. Kendisine bir tabak üzüm vermesi için Hristiyan köleleri Addas'ı gönderdiler.[15] Muhammed de bu ikramı kabul etti ve "Bismillah" (Allah'ın adıyla) diyerek yedi.[20] Genç köle, kasabasını terk ettiğinden beri bu sözlerin söylendiğini hiç duymadığını söyledi. Muhammed, daha sonra ona nereli olduğunu sordu ve o da Ninovalı olduğunu söyledi. Addas, daha sonra onun kim olduğunu ve Yunus'u bilip bilmediğini sordu. Muhammed şöyle cevap verdi:
"O benim kardeşimdir; o Allah'ın peygamberiydi ve ben de Allah'ın peygamberiyim."
Daha sonra Addas'ın Muhammed'in başını, ellerini ve ayaklarını öptüğü rivayet edilir. Sonrasında da orada hemen İslam'ı kabul etti. Yani bu olay neticesinde Muhammed'in Taif'e yaptığı misyon tamamen sonuçsuz değildi. Addas adında bir adam, Muhammed'le tanışıp konuştuktan sonra tüm kalbiyle İslam'ı benimsemişti. Addas, dönüşünde olaya tanık olan iki efendisi tarafından azarlandı ve söylendiğine göre şöyle cevap verdi: "Bu topraklarda ondan daha iyi bir adam yok, o bana yalnızca bir peygamberin bileceği şeyleri söyledi."[21]
Dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Muhammed'in Mekke'ye dönüş yolculuğunda Taif'te olup bitenlerin haberi Mekkelilere ulaştı ve Kureyş'in ileri gelenlerinden Ebû Cehil şunları söyledi:
"Onun Taif'e girmesine izin vermediler, bu yüzden biz de onun Mekke'ye girmesine izin vermeyelim."
Muhammed, daha sonra geceyi Nakhla adlı bir vadide geçirdi. Anlatılanlara göre, burada kendisinin Kur'an okuduğunu duyan bazı cinler Müslüman oldular.[22]
Muhammed Mekke'ye yaklaştığında, içeri girmesine izin verilmediğini fark etti ve yoldan geçen bir atlıdan güvenli bir şekilde Mekke'ye girebilmesi için yardım istedi. Bu kişi, annesinin kabilesinden biri olan Ahnes bin Şerik idi. Ancak Ahnes, kendisi ile Kureyş kabilesi asasında bir anlaşma bulunduğunu ve bu konumdaki bir kişinin başka birisini koruma altına almasının mümkün olmadığını söyleyerek teklifi reddetti. Muhammed'in daha sonra himaye talebinde bulunduğu Süheyl bin Amr da kabile prensiplerini gerekçe göstererek bu isteğini geri çevirdi. Sonunda Muhammed, Benî Nevfel kabilesinin şefi Mut'im bin Adî'ye bir mesaj gönderdi. Mut'im bu mesajı kabul etti ve silahlandıktan sonra oğulları ve yeğenleriyle birlikte Muhammed'e Mekke'ye kadar eşlik etti. Ebû Cehil onları görünce Mut'im'e İslam'a mı geçtiğini yoksa sadece ona koruma mı sağladığını sordu. Mut'im ise bu soruyu "Elbette sadece ona koruma sağlamak." diye yanıtladı. Ebû Cehil daha sonra şöyle dedi: "Sizin koruma sağladığınız bu kişiyi biz de koruruz."[23]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bazı kaynaklara göre bu sene 620'dir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Al–Jibouri, Yasin T. (22 Eylül 2014). Muhammad (İngilizce). Lulu Press, Inc. ISBN 978-1-312-54115-3. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023.
- ^ a b c d Küçükaşçı, Mustafa Sabri. "TÂİF". TDV İslâm Ansiklopedisi. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
- ^ Conrad 1987.
- ^ Wensinck & Rippen 2002.
- ^ "Muhammad – Prophet of Islam" (İngilizce). Encyclopædia Britannica. 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
- ^ Buhl & Welch 1993, s. 364.
- ^ Lewis 2002, s. 35-36.
- ^ Gordon 2005, s. 120-121.
- ^ Lapidus 2012, s. 184.
- ^ a b c Küçükaşçı, Mustafa Sabri. "SENETÜ'l–HÜZN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023.
- ^ a b Muhammad ibn Ishaq (1995). Sirat Rasul Allah (İngilizce). Guillaume, A. tarafından çevrildi. Oxford University Press. ss. 194-195.
- ^ Kapar, Mehmet Ali. "EBÛ LEHEB". TDV İslâm Ansiklopedisi. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2024.
- ^ Buhl & Welch 1993.
- ^ Zettersteen, K.V.; Bosworth, C.E. (2000). İslam Ansiklopedisi, Volume X (Tā'-U[..]). Brill. ss. 115-116. 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
- ^ a b c d Adil 2002, s. 145.
- ^ Towghi 1991, s. 572.
- ^ Adil 2002, s. 146.
- ^ Buhârî, "Bed'ü'l-Halk", 7
- ^ Müslim, "Cihâd", 111
- ^ Adil 2002, s. 146-147.
- ^ Adil 2002, s. 147.
- ^ Adil 2002, s. 147-148.
- ^ Adil 2002, s. 148.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Conrad, Lawrence I. (1987). "Abraha and Muhammad: some observations apropos of chronology and literary topoi in the early Arabic historical tradition1". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 50 (2): 225-40. doi:10.1017/S0041977X00049016.
- Buhl, F.; Welch, A.T. (1993). "Muḥammad". Encyclopaedia of Islam. 7 (2. bas.). Brill. ss. 360-376. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Wensinck, A.J.; Rippen, A. (2002). "Waḥy". Encyclopaedia of Islam. 11 (2. bas.). Brill.
- Lewis, Bernard (2002) [1993]. The Arabs in History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280310-8.
- Gordon, Matthew (30 Mayıs 2005). The Rise of Islam (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32522-9.
- Lapidus, Ira M. (2012). Islamic Societies to the Nineteenth Century: A Global History (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-51441-5.
- Towghi, Malek Muhammad (1991). Foundations of Muslim Images and Treatment of the World Beyond Islam (İngilizce). Michigan State University. Department of History.
- Adil, Hajjah Amina (2002). Muhammad, the Messenger of Islam: His Life & Prophecy (İngilizce). ISCA. ISBN 978-1-930409-11-8.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TDV İslâm Ansiklopedisi'nde TÂİF
- TDV İslâm Ansiklopedisi'nde MUHAMMED – I. HAYATI
- World History Encyclopedia'da Prophet Muhammad