Mary Shelley'den Frankenstein

Mary Shelley'den Frankenstein

Mary Shelley's Frankenstein
"Mary Shelley'den Frankenstein" (Mary Shelley's Frankenstein) filminin Türkçe tanıtım afişi
Yönetmen	Kenneth Branagh
Yapımcı	Francis Ford Coppola
Senarist	Steph Lady Frank Darabont Mary Shelley (roman)
Oyuncular	Kenneth Branagh Robert De Niro Helena Bonham Carter Ian Holm Tom Hulce John Cleese
Müzik	Patrick Doyle
Görüntü yönetmeni	Roger Pratt
Kurgu	Andrew Marcus
Stüdyo	TriStar Pictures American Zoetrope
Dağıtıcı	TriStar Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Gotik korku, gerilim, dram, bilimkurgu, aşk
Renk	Renkli (Technicolor)
Yapım yılı	1994
Çıkış tarih(ler)i	4 Kasım 1994, İngiltere ve ABD 24 Şubat 1995, İstanbul
Süre	123 dakika
Ülke	İngiltere ABD ortak yapımı
Dil	İngilizce
Bütçe	$45,000,000
Diğer adları	Mary Shelley'den Frankenstein (Türkiye) Frankenstein (Fransa) Frankenstein di Mary Shelley (İtalya) Frankenstein, de Mary Shelley (İspanya) Mary Shelleys Frankenstein (Almanya) Frankenstein (kısa ad)

Mary Shelley'den Frankenstein, 1994 İngiltere - ABD ortak yapımı Gotik korku filmidir. Özgün adı Mary Shelley's Frankenstein olan film yapımcı ülkelerde gösterime girdikten üç ay sonra, 24 Şubat 1995'te Türkiye'de de sinemalarda gösterime verilmiştir.^[1][2]

İngiliz romancı Mary Shelley'in 1818'de yayımladığı Frankenstein; or, The Modern Prometheus (veya kısa adıyla Frankenstein) adlı klasik romanından senaryosunu Steph Lady ve Frank Darabont'un birlikte uyarlayıp yazdıkları filmi Kenneth Branagh yönetmiştir. Asıl ününü başarılı Shakespeare uyarlamalarıyla yapmış olan Kuzey İrlandalı sinemacı Branagh aynı zamanda filme adını veren bilim insanı Victor Frankenstein rolünü de üstlenmiştir. Amerikan ve İngiliz sinemasının ünlülerinden oluşan geniş bir oyuncu kadrosuna sahip olan filmde yaratığı Robert De Niro canlandırmaktadır. Helena Bonham Carter, Ian Holm, Tom Hulce, John Cleese ve Aidan Quinn filmin diğer önemli rollerini üstlenmişlerdir. "Mary Shelley's Frankenstein"'ın yapımcısı ise Francis Ford Coppola'dır.

Roman 1910 yılından başlayarak onlarca kez sinemaya aktarılmıştı. Ancak Kenneth Branagh'ın bu Frankenstein filminin Mary Shelley'in romanına en sadık uyarlama olduğu kabul edilmektedir. Filmin adının diğer uyarlamalardaki gibi sadece "Frankenstein" yerine "Mary Shelley'den Frankenstein" olarak seçilmiş olmasının da bu nedenle çok yerinde bir karar olduğu söylenmektedir.^[1]

Film bilgi açlığının çok büyüdüğü, bilimsel devrimlerin ufukta belirdiği bir çağda, 1794 yılında başlar. Babası da bir hekim olan Victor Frankenstein (Kenneth Branagh) tıp eğitimi için gittiği kentte çizgi dışı çalışmalar yapan bir hocasının da etkisiyle takıntılı bir şekilde ölümü engellemekle ilgili deneylere başlar. Ancak ceset parçalarını bir araya getirerek oluşturduğu ve hayat verdiği yaratığın bir canavara dönüşmesi sonucunda yaptığı deneylerin yıkıcı etkilerinin farkına vararak pişman olur.

"Mary Shelley'den Frankenstein", En İyi Makyaj Akademi Ödülü'ne aday gösterilmişti. "Bilimkurgu, fantezi ve korku filmleri Akademisi" nin ABD'de dağıttığı Saturn Ödülleri'nin neredeyse tamamına ve "yapım tasarımı" dalında da BAFTA ödülüne aday gösterilmiş olmasına rağmen hiçbir ödül kazanamamıştır.^[3]

Filmdeki belli başlı karakterler şunlardır:

• Yaratık (veya "Frankenstein Canavarı") (Robert De Niro) - Victor Frankenstein'ın tıp eğitimi alırken yaptığı deneyler sırasında çeşitli ceset parçalarını bir araya getirerek 'yarattığı' varlık. Cesedin ana parçası hocası Profesör Waldman'ı bıçaklayarak öldürdüğü için asılan bir serseriye aittir. Beynini ise çalışmalarına hayran olduğu ölen hocasının cesedinden çıkarmıştır.
• Victor Frankenstein (Kenneth Branagh) - Yaratığı oluşturan Cenevreli bilim insanı. Babası da bir doktor olan Victor, babasının yaptırdığı doğum sırasında annnesinin trajik bir biçimde ölmesi üzerine ölümü yeneceğine dair ant içmiştir ve bu amaçla tıp eğitimi sırasında ölü dokuları canlandırmayla ilgili deneylere başlamıştır.
• Henry Clerval (Tom Hulce) - Frankenstein'ın tıp fakültesinden en yakın arkadaşı ve zaman zaman yardımcısı.
• Elizabeth (Helena Bonham Carter) - Frankenstein'ın nişanlısı, aynı zamanda üvey kızkardeşi. Küçük yaşta anne ve babasını kaybedince, Frankenstein'ın babası onu evlat edinmiştir.
• Baron Frankenstein (Ian Holm) - Victor Frankenstein'ın babası. Ünlü bir doktordur. Evde kendi karısının doğumunu yaptırırken karısı ölünce çöküntüye uğramıştır.
• Profesör Waldman (John Cleese) - Frankenstein'ın üniversitedeki hocası. O da tıpkı Frankenstein gibi ölü dokuları canlandırma üzerine çalışmalar yapmış ve ondan farklı olarak bu konuda oldukça mesafe katetmiştir. Ancak bu deneylerin sonuçlarının ne kadar yıkıcı olabileceğini tahmin edebilecek kadar deneyimli olduğu için gizli notlarını Frankenstein'la paylaşmayı reddeder. Bu notlar ancak profesörün ölümünden sonra Frankenstein'ın eline geçecektir.
• Kaptan Robert Walton (Aidan Quinn) - Kuzey Kutbu yakınlarında seyreden geminin kaptanı. Filmin hemen başında, bölgedeki buzullardan birinin üzerinde Frankenstein'a rastlar ve onu gemiye alır. Frankenstein'ın ağzından geriye dönüşlerle (flashback) tüm hikâyeyi öğreniriz.
• Caroline Frankenstein (Cherie Lunghi) - Victor'un annesi. Kocasının yaptırdığı doğum sırasında hayatını kaybeder. Ancak bebeği William kurtulur.
• William Frankenstein (Ryan Smith) - Victor'ın en küçük kardeşi. Annesi babasının yaptırdığı doğum sırasında ölmüştür.

1794 yılında kaptan Robert Walton (Aidan Quinn) ve adamları yelkenli bir gemiyle Kuzey Kutbuna bir keşif seferi düzenlemişlerdir. Çetin iklim koşulları gemilerini buzulların arasına sıkıştırmıştır. Tam bu esnada kar kitlelerinin arasından tek başına bir adamın gemiye doğru yaklaşmakta olduğunu görürler. Bu saçı sakalı birbirine karışmış bitkin adam adının Victor Frankenstein (Kenneth Branagh) olduğunu söyler ve hikâyesini anlatmaya başlar.

Film uzun bir geri dönüşle (flashback) Frankenstein'ın hikâyesini en başından anlatmaya başlar. Victor, İsviçre'nin Cenevre kentinde yaşayan, aynı zamanda da varlıklı bir hekim olan Baron (Ian Holm) ve Barones (Cherie Lunghi) Frankenstein'ın oğullarıdır. Victor'un mutlu geçen çocukluğunun bir döneminde Baron, yetim kalmış küçük Elizabeth (çocukluğunu Hannah Taylor-Gordon oynuyor)'i evlat edinir. Victor Elizabeth'i hiçbir zaman bir kardeş gibi görmeyecek, ileride de nişanlanacaklardır (Elizabeth'in gençliğini ise Helena Bonham Carter canlandırır).

Victor artık bir delikanlı olmuştur. Babası gebe olan annesinin doğumunu kendi malikanelerinde yaptırırken Barones Caroline ölür. Ama bebek William kurtulmuştur. Annesinin bu trajik ölümü Victor Frankenstein'ın yüreğinde derin bir yara açar. Ölümü yeneceğine dair annesinin mezarı başında yemin eder. Bir müddet sonra da tıp eğitimi almak üzere Avusturya'nın Ingolstadt kentine gider. Buradaki en yakın arkadaşı Henry Clerval (Tom Hulce)'dır.

Fakültede Paracelsus ve Albertus Magnus gibi modern tıbbın öncülerinin çalışmalarını kendisine örnek alması bazı profesörlerinin tepkisini çekip kızdırırken, çizgi dışı bir bilim insanı olan Profesör Waldman (John Cleese)'ın ilgisini çeker. Profesör Waldman da Victor gibi ölmüş dokuları canlandıracak bazı çalışmalar yapmıştır ama olası tehlikeli sonuçlarının farkına vararak deneylerini rafa kaldırmıştır. Bu nedenle de tutmuş olduğu notları Victor'la paylaşmayı reddeder.

Profesör Waldman, hastanedeki bir aşı kampanyası sırasında kendisine zehir verildiğini zanneden cahil bir serseri tarafından bıçaklanarak öldürülür. Serseri derhal asılarak idam edilir. Bunu fırsat bilerek Profesör Waldman'ın notlarına ulaşan ve bunları kendi bilgileriyle birleştiren Victor Frankenstein laboratuvarına kapanarak deneylerine başlar. Amacı yepyeni bir canlı meydana getirmektir. Asılan serserinin gövdesi, ölen profesörün beyni ve birçok cesetten topladığı organ parçalarını bir araya getirerek yepyeni bir vücut oluşturur ve elektrik gücüyle buna can verir. Ancak 'yarattığı' bu şeyden ürker ve yaptığından pişmanlık duyar. Yaptığı 'şeyi' tekrar yok etmeye karar vermişken 'yaratık' (Robert De Niro) ortadan kaybolur. Kaçarken aceleyle üzerine giydiği Victor'un paltosunun cebinden çıkan günlükten her şeyin sorumlusunun Victor Frankenstein olduğunu öğrenen yaratık ondan intikam almaya yemin eder.

Yarattığı canavarın kolera salgınında ölmüş olduğunu sanan Victor, Cenevre'ye dönerek Elizabeth'le evlilik hazırlıklarına başlar. Ancak yaratık da peşinden gelmiştir. Yaratık önce Victor'un küçük kardeşi William'ı öldürür. Olay yerine bilerek bıraktığı delillerden katilin hizmetçi Justine Moritz (Celia Imrie) olduğu sanılır ve halk Justine Moritz'i linç ederek öldürür. Yaratıcısını kolayca öldürebilecek durumda olmasına rağmen canavar bunu yapmaz, bunun yerine ondan kendisine benzeyen bir eş yaratmasını ister. Bunun için de linç edilen hizmetçi Justine'in vücudunu kullanması için ısrar eder. Buna yanaşmayan Victor sözünden cayar. Bu da canavarı daha çok kızdırır. Artık Elizabeth'le evlenmiş olan Victor bir koruma ordusu eşliğinde balayına çıkar. Ancak canavar oraya da yetişir ve Elizabeth'in kalbini yerinden sökerek onu öldürür. Elizabeth'in cesedini hızla laboratuvarına taşıyan Victor onun başını Justine'in gövdesine dikerek yeni bir yaratık meydana getirir ve buna can verir. Canavar buraya da gelir ve yeni dişi yaratığı kendisi için yapılmış gelini sanarak Victor'dan almaya çalışır. Victor ve Yaratık kavga ederlerken dişi yaratık (Elizabeth) kendisini yakarak intihar ederken bütün konak da alevler içinde kalır.

Film tekrar başa döner. Kutuplarda sıkışıp kalmış yelkenlide aşırı derecede bitkin düşmüş olan Victor kaptana, bunca zamandır yaratığı yok etmek için onun peşinden buralara kadar gelmiş olduğunu söyler ve ölür. Mürettebatın Victor için buzlar üzerinde düzenlediği cenaze töreninde, artık ortaya çıkmış olan yaratık da hazır bulunur. Yaratık yaratıcısının cenazesinde çok üzgün durmaktadır. Tam bu esnada buzullar kırılmaya başlar. Mürettebat gemilerine kaçarken yaratık elinde meşaleyle suda kalmayı tercih eder. Mürettebatın onu gemiye çekerek kurtarmasını istemez. Bunun yerine yüzerek Victor'un cenazesinin bulunduğu buz parçasının üzerine tırmanır ve elindeki meşaleyle hem kendisini hem de yaratıcısının cesedini alevler içinde bırakır.

• IMDb'de Mary Shelley'den Frankenstein
• allmovie.com'da "Mary Shelley's Frankenstein" 27 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.