Markopaşa (dergi)
 Markopaşa'nın bir sayısının kapağı | |
| Editör | Sabahattin Ali |
|---|---|
| Kategoriler | Kara mizah |
| Sıklık | 22 sayı |
| Yayımcı | Tan Matbaası |
| İlk sayı | 25 Kasım 1946 |
| Son sayı | 19 Mayıs 1947 |
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
Markopaşa, Türkiye'de 1946-1950 yılları arasında yayımlanmış haftalık siyasi mizah gazetesi.
Türk basın tarihinin en yüksek tirajlı yayınlarından biri olan gazete, Cuma günleri çıkmaktaydı. Gazete kadrosunda yer alan Sabahattin Ali, Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz eleştiri yazıları yazmış; Mustafa Mim Uykusuz karikatür çizmiştir. Başyazarı Sabahattin Ali idi.
Gazetenin adı, Aziz Nesin'in Gerçek adlı gazetede yazdığı "Markopaşa’ya Şikayet" köşesinden gelmiştir.[1] Toplumcu ve gerçekçi bir mizah anlayışıyla yazılan Marko Paşa, akılda kalıcı söylemler kullanırdı. O dönemlerde sert muhalefet gösteren derginin yazarlarına karşı birçok dava açılmış, kimi sayılar toplatılmış ve hatta dergi ismindeki Paşa kelimesinden dolayı zamanın "Milli Şef"i İsmet Paşa ile alay ediyor diye kapatılmıştır. Bu tür olaylar yüzünden Markopaşa "Toplatılmadığı zamanlar çıkar" veya "Yazarları hapishanede olmadığı zamanlar çıkar." gibi ibarelerle çıkardı.
Kimi zaman yazarlar dergiyi elden dağıtmaya çalışmışlar, buna karşın çok sayıda satmayı başarabilmişlerdir ki derginin tirajı 60-70 binlere dek ulaşmıştır. O dönemlerde en çok satan gazetelerin tirajları bile 50 bini geçmemekteydi.[1]
Markopaşa kapatılınca sırasıyla; Merhumpaşa, Malumpaşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali Baba ve Kırk Haramiler adları altında yeniden çıkarıldı.[2]
77 sayı çıkan derginin basım serüveni, Ahmet Sami Özbudak'ın Meçhul Paşa adlı tiyatro oyununa konu olmuştur. [3]
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Levent Cantek; Markopaşa/Bir Mizah ve Muhalefet Efsanesi, İletişim Yayınları
- Mehmet Saydur; Markopaşa Gerçeği, Çınar Yayınları
- Mehmet Ergün; Sahte Marko Paşa (Alt başlık; Bir Provokasyonun Öyküsü), Papirüs Yayınları
Yazarlarının Markopaşa yazıları:
- Sabahattin Ali; Markopaşa Yazıları ve Ötekiler, YKY
- Rıfat Ilgaz;Yokuş Yukarı Çınar Yayınları
- Aziz Nesin; Geriye Kalan, Adam Yayınları
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Marko Paşa Meselesi, Aziz Nesin
- ^ Markopaşa sayılarının çizelgesi, Aziz Nesin
- ^ Şahin, Alev (29 Ekim 2023). "Markopaşa'nın Serüveni: Meçhul Paşa (2018)". oiktoz. 21 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2024.