Katolik Kilisesi
- →Kilise sözcüğünün diğer anlamları için Kilise (anlam ayrımı) sayfasına bakınız
| Katolik Kilisesi | |
|---|---|
 | |
| Kurucu | Petrus |
| Yüksek Vali | Papa |
| Başpiskopos | Franciscus |
| Yönetim | Kutsal Makam |
| Merkezi | Vatikan |
| Dil | Latince |
| Üyesi | 1.378 milyar (2021)[1] |
| Episkoposları | 5327 |
| Rahipler | 415 792 |
| Makale serilerinden |
 |
Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi.[2] Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır.[3] Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.[4]
Katoliklik, Kutsal Ruh'un kaynağı, İsa'nın ilâhî yönü, geleneklere verdiği önem, dini törenler ve Havari Petrus'un halefi kabul ettiği Roma Başpiskoposu'na (Papa) verdiği ayrıcalıklarla diğer Hristiyan mezheplerinden ayrılır. Papa'nın doktrin onaylarken yanılamayacağı 1870'te alınan bir kararla resmîleşmiştir.
- Katolik Kilisesi azizlere ve Meryem'e diğer kiliselerden daha fazla kutsiyet verir.
- Sadece erkekler papaz olabilirler. Evlenemezler, cinsel ilişkide bulunamazlar.
- Katolik Kilisesi boşanmaya, kürtaja ve suni döllenmeye karşıdır.
- Günah itirafı çok önemli bir yer tutar.
Katoliklik de Ortodoksluk gibi 4. Ekümenik konsil olan İstanbul Kadıköy Konsili (Kalkedon Konsili)'nin kararlarını tanıyan bir kilisedir ancak Ortodoks Kilisesi sadece ilk 7 konsili tanımış, bundan sonra yapılanları geçersiz saymıştır. Oysa Katolik kilisesi 21 Konsilin kararlarının da bağlayıcı olduğunu savunur. Bu bağlamda Papa'nın otoritesini kabul eden ancak ibadetlerinde Bizans Riti ile Ermeni Riti, Doğu Süryani Riti gibi diğer antik ritleri kullanan Doğu Katolik Kiliseleri de 21 Konsilin kararlarını kabul etmektedir.[5]
Köken bilimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Katolik sözcüğü, Yunanca katholikos (evrensel) kelimesinden türetilmiştir.[6]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Katolik Kilisesi'nin geleneğine göre Kilise, İsa'nın öğretileriyle ve Petrus'un üzerine kiliseyi kurmasıyla başlamıştır. Katolik Kilisesi kendisini havarilerin oluşturduğu ve yönettiği ilk Hristiyan topluluklara dayandırır.[7] Katolik Kilisesi, Episkoposların da havarilerin halefleri olduğunu, Kilise'nin lideri olan Papa'nın da Petrus'un halefi olduğunu söyler.[8]
Katolikler ve Ortodokslar, Kutsal Ruh'un kaynağı ile ilgili bir tartışma sonucu ayrılmışlardır. Ortodoksluğa göre Kutsal Ruh yalnızca Baba'dan çıkarken Katoliklere göre Baba ve Oğul'dan çıkar.
Bu ayrım sonucu Roma Kilisesi, 1054 yılında Ayasofya'ya gönderdiği bir belge ile Ortodoks Kilisesi'ni kendinden tamamen ayırmıştır ve iki kilise, birbirlerini karşılıklı aforoz etmişlerdir.
1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi sırasında Haçlı ordusunun İstanbul'u yağmalayıp Ortodoks kiliselerini basması ve Ortodoks rahiplerini öldürmesi sonucu nefret daha da artmıştır.
Vatikan Ruhanî Meclisi, 1870 yılında çıkarttığı bir kanunla papanın din onaylarken yanılmaz olduğu ilkesini kabul etmiştir. Buna göre Papa, Kutsal Ruh'un denetiminde olduğundan kilise sinodlarında kilisenin başı vasfıyla yanılmaz. Bir Katolik olarak günahkâr olup günah itiraf etmesi, her Katolik için gerekli olduğu gibi O'nun için de gereklidir.
1964 yılında dönemin papası VI. Paulus ile Ekümenik Patrik I. Athenagoras, karşılıklı olarak aforozları iptal etmişlerdir. Papa XVI. Benedictus'un Türkiye'de Rum Ortodoks Patrikhanesi ve İngiltere'de Anglikan Kilisesi'ni ziyareti bu kiliseleri daha da birbirine yakınlaştırmış ve ileride bir birleşme için zemin hazırlamıştır.
İnanç sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Papa, İsa'nın havarisi ve vekilidir. Petrus'un halefidir. Dinî konularda asla Katolik Kilisesi'nin başı sıfatıyla, yalnızca bu konudaki tam yetkisini kullandığında, yanılmaz. Katolik Kilisesi de baş kilisedir.
- Katolik Kilisesi Kutsal Ruh tarafından idare edilir ve evrenseldir.
- Kutsal Ruh, Baba'dan Oğul aracılığıyla çıkar.[9] (Ortodokslar da Baba'dan çıktığına ve Oğul tarafından gönderildiğine inanır[10]).
- İsa hem insan, hem de tanrı tabiatına sahiptir.
- Meryem günahsız olup bâkiredir. Şefaatte bulunma yetkisi vardır.
- Azizler şefaatte bulunabilirler.
- Komünyon (Efkaristiya) âyininde ekmek mayasız olmalıdır.
- Günahların bir papaza itirafı gereklidir.
- Yedi sakrament vardır (Efkaristiya, Vaftiz, Güçlendirme, Evlilik, Ruhbanlık, Tövbe=İtiraf, Kutsal Yağ Sürme).
- Bugüne kadar toplanan 20 konsilin kararları da kabul edilmelidir.
- Cuma günleri et ve yağlı yiyecekler yenilmez.
Kilisenin yedi sakramenti (sırrı)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Vaftiz esrarı
- Güçlendirme esrarı
- Efkaristiya
- İtiraf esrarı
- Kutsal yağ sürme esrarı
- Ruhbanlık esrarı
- Evlendirme esrarı
Protestan kiliseleri, genellikle vaftiz esrarı ve efkaristiya esrarını kabul eder.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Pubblicati l'Annuario Pontificio 2023 e l'Annuarium Statisticum Ecclesiae 2021 - L'Osservatore Romano". www.osservatoreromano.va (İtalyanca). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2023.
- ^ Oxford İngilizce Sözlük, Roman Catholic Church
- ^ Human, Roman Catholic Church
- ^ "KATOLİKLİK". Ömer Faruk Harman. TDV İslam Ansiklopedisi. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ "Orientalium ecclesiarium". www.vatican.va. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023.
- ^ "Katolik Kilisesi." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ "CNS STORY: Vatican congregation reaffirms truth, oneness of Catholic Church". webarchive.loc.gov. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2022.
- ^ Katolik Kilisesi Din ve Ahlak İlkeleri. s. 863. Paragraf.
- ^ "Catechism of the Catholic Church - PART 1 SECTION 2 CHAPTER 1 ARTICLE 1 PARAGRAPH 2". www.scborromeo.org. s. CCC 248. 16 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ 16.2 KUTSAL RUH'UN ÇIKIŞI. ORTODOKS HRİSTİYAN İNANCI. KİPRİS CH. & SİA O.E. 2023. ss. 69-70. ISBN 978-618-5581-31-2.
