Sil Baştan (film, 2004)

Sil Baştan

Yönetmen	Michel Gondry
Yapımcı	Anthony Bregman Steve Golin
Senarist	Charlie Kaufman Michel Gondry Pierre Bismuth
Oyuncular	Jim Carrey Kate Winslet Mark Ruffalo Kirsten Dunst Elijah Wood Tom Wilkinson
Müzik	Jon Brion
Kurgu	Valdís Óskarsdóttir
Dağıtıcı	Focus Features
Türü	Drama, romantik
Yapım yılı	2004
Süre	108 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Bütçe	20.000.000 $
Diğer adları	Eternal Sunshine Of The Spotless Mind

Sil Baştan (İngilizce özgün adıyla: Eternal Sunshine of the Spotless Mind), Oscar kazanmış 2004 yapımı film.

Lekesiz Zihnin Ebedi Güneşi 2004 Amerikalı bilimkurgu romantik drama yönetmenliğini yaptığı film Michel Gondry dayalı Charlie Kaufman's senaryo ve bir hikâye Gondry, Kaufman ve Pierre Bizmut. Filmin başrollerinde Jim Carrey ve Kate Winslet, yardımcı rollerde Kirsten Dunst, Mark Ruffalo, Elijah Wood ve Tom Wilkinson yer alıyor. Film, romantik ilişkilerinin sona ermesinin ardından birbirlerini anılarından silmek için bir prosedür uygulayan iki kişiyi anlatıyor. Filmin adı, Alexander Pope'un 1717tarihli Eloisa'dan Abelard'a şiirinden bir alıntıdır. Hafızanın ve sevginin doğasını keşfetmek için psikolojik drama, bilimkurgu ve doğrusal olmayan bir anlatı unsurlarını kullanır.[1]

Lekesiz Zihnin Ebedi Güneşi 19 Mart 2004'te Amerika Birleşik Devletleri'ndeki sinemalarda, görsel stili, kurguyu, yazıyı, skoru, temaları, Gondry'nin yönünü ve oyuncu kadrosunun performanslarını, özellikle Carrey ve Winslet'i selamlayan eleştirmenlerin ve izleyicilerin geniş beğenisine açıldı. Film, 20 milyon dolarlık bir bütçeyle 74 milyon dolar hasılat elde ederek gişe başarısı elde etti ve Amerikan Film Enstitüsü tarafından 2004'ün En iyi 10 Filminden biri seçildi.[2] 77. Akademi Ödülleri'nde Bizmut, Gondry ve Kaufman En iyi Orijinal Senaryo Akademi Ödülü'nü kazandı ve Winslet En iyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü'ne aday gösterildi. Film, gösterime girdiği yıllarda kült bir klasik haline geldi ve birçok eleştirmen tarafından 2000'lerin en iyi filmlerinden biri ve tüm zamanların en iyi filmlerinden biri olarak kabul ediliyor.[3][4]

Joel Barish, yabancılaşmış kız arkadaşı Clementine Kruczynski'nin New York Şehri firması Lacuna tarafından onunla ilgili anılarının silinmesi için bir prosedürden geçtiğini keşfeder. Kalbi kırık, aynı prosedürden geçmeye karar verir. Hazırlık aşamasında, değişken ilişkileriyle ilgili anılarını anlatan bir kaset kaydeder.

Lacuna çalışanları, dairesinde uyurken Joel'in beyni üzerinde çalışır, böylece prosedür hakkında hiçbir anı olmadan uyanır. Bir çalışan Patrick, Clementine'i görmek için ayrılır. Prosedüründen bu yana, Joel ve Clementine'in anılarını onu baştan çıkarmak için bir rehber olarak kullanıyor. Prosedür Joel'in beyninde sürerken, teknisyen Stan ve sekreter Mary uyuşturucu alır, eğlenir ve seks yapar.

Joel, son dövüşlerinden başlayarak Clementine ile ilgili anılarını silinirken yeniden yaşar. Daha erken, daha mutlu anılara ulaştığında, onu unutmak istemediğini fark eder. Clementine'e dair zihinsel izdüşümü, Joel'in onu içermeyen anılarda sakladığını gösteriyor. Bu, prosedürü durdurur, ancak Stan, gelip yeniden başlatan patronu Howard'ı arar. Joel, Clementine'le ilgili kalan son anısına gelir: ilk tanıştıkları gün, Montauk'ta bir plajda. Hafıza etraflarında dağılırken Clementine, Joel'e onunla Montauk'ta buluşmasını söyler.

Stan dışarıdayken Joel'in dairesinde Mary, Howard'a ona aşık olduğunu söyler ve öpüşürler. Howard'ın karısı gelir ve onları pencereden görür. Öfkeli, Howard'a Mary'ye gerçeği söylemesini söyler: Mary ve Howard'ın daha önce bir ilişkisi olduğunu ve Mary'nin anılarının silindiğini. Tiksinen Mary, Lakuna kayıtlarını çalar ve Joel ve Clementine de dahil olmak üzere hastalara postalarlar.

Joel uyanır, Clementine ile ilgili anıları silinir. Dürtüsel olarak Montauk'a gider ve trenle eve giderken yanlışlıkla Clementine ile tanışır. Birbirlerine çekilirler ve Boston'daki donmuş Charles Nehri'ne bir randevuya giderler. Joel, Clementine'i eve götürür ve Patrick, birbirlerini tekrar bulduklarını fark ederek ikisini görür. Joel ve Clementine Lakuna kayıtlarını alırlar ve kasetlerini dinlerler. Birbirlerine duydukları acı hatıralar karşısında şok olurlar ve neredeyse tekrar ayrılırlar, ancak tekrar denemeyi kabul ederler.

Filmin adı, didaktik şiirleriyle ünlü şair Alexander Pope'un yazdığı Eloisa to Abelard isimli, aslı çok daha uzun olan şiirinin bir bölümünden alınmıştır. Bu şiir Charlie Kaufman'ın Being John Malkovich'de de kullanılmıştır:^[1]

How happy is the blameless Vestal's lot!

The world forgetting, by the world forgot;

Eternal sunshine of the spotless mind!

Each pray'r accepted, and each wish resign'd.

Filmin bütçesi 20.000.000 $'dır. Sevgilisini neden silmek istediğine dair yapılan kaset kayıtları sırasında Jim Carrey ve Kate Winslet’in gerçek hayatlarından aşk acılarını paylaştıkları konuşmalar filmdeki bazı diyaloglara kaynaklık etmiştir. Elijah Wood ve Mark Ruffalo arasında geçen diyaloglarda oyuncuların kendisi değişikliklere gitmiştir.^[2]

Film ABD'de 19 Mart 2004'te gösterime girdi. İngiltere'de 30 Nisan, Almanya'da ise 20 Mayıs'ta gösterime giren film,^[3] Türkiye'de yaklaşık 2 sene sonra, BirFilm dağıtımcılığında, 26 Mayıs 2006'da gösterime girdi.^[4] Film kendi ülkesinde (ABD) 34,400,301 $, kendi ükesi dışında 37,857,825 $ ile toplamda 72,258,126 $ hasılata ulaşmıştır.^[5]

• Jim Carrey - Joel Barish
• Kate Winslet - Clementine Kruczynski
• Elijah Wood - Patrick
• Thomas Jay Ryan - Frank
• Mark Ruffalo - Stan
• Jane Adams - Carrie
• David Cross - Rob
• Kirsten Dunst - Mary
• Tom Wilkinson - Dr. Howard Mierzwiak
• Ryan Whitney - Genç Joel Barish
• Paulie Litt - Genç Bully
• Josh Flitter - Genç Bully

• Akademi Ödülleri (İki dalda aday olup, birini kazanmıştır)
  • En İyi Orijinal Senaryo - Charlie Kaufman (senaryo-hikâye), Michel Gondry (hikâye), Pierre Bismuth (hikâye)
  • En İyi Kadın Oyuncu - Kate Winslet
• Altın Küre Ödülleri (Dört dalda aday olmuştur)
  • En İyi Film - Müzikal veya Komedi
  • En İyi Kadın Oyuncu - Müzikal veya Komedi - Kate Winslet
  • En İyi Erkek Oyuncu - Müzikal veya Komedi - Jim Carrey
  • En İyi Senaryo - Charlie Kaufman
• SAG (Screen Actors Guild Awards) (Bir dalda aday olmuştur)
  • En İyi Kadın Oyuncu - Kate Winslet
• BAFTA (British Academy Film Awards) (Beş dalda aday olup, ikisini kazanmıştır)
  • En İyi Senaryo - Charlie Kaufman
  • En İyi Kurgu
  • En İyi Film
  • En İyi Kadın Oyuncu - Kate Winslet
  • En İyi Erkek Oyuncu - Jim Carrey^[6]

Daha birçok ödül alan film, İnternet Film Eleştirmenleri tarafından da En iyi Film dahil birçok dalda ödüle layık görüldü.^[7]

Kate Winslet'in Clementine rolünde gösterdiği performans Premiere Magazine'in tüm zamanların en iyi 100 performansı listesinde (100 Greatest Performances of All Time) 81. sıradadır.

Film eleştirmenlerinin yorumlarının yer aldığı Rotten Tomatoes sitesinde film hakkında yer alan 208 film eleştirisinden %94'ü film hakkında olumlu yorum içermektedir. (Fresh: 195 Rotten: 13)^[8]

Film, IMDB'nin üyelerinin puanlarıyla belirlenen En İyi 250 Film18 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sıralamasında ilk 75 içindedir.^[9]

2016 yılında açıklanan ve dünya çapında 117 sinema eleştirmenin düşünceleri ile yapılan ''21. Yüzyılın En İyi Filmleri'' listesinde 6. sırayı almıştır.^[10]

• Resmi site27 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IMDb'de Sil Baştan
• (Türkçe) Sinemalar.com profili ve fragman 25 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.