Gil-Galad
| Gil-galad | |
|---|---|
| J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde karakter
| |
| Unvanı/Diğer adı | Noldor'un Yüce Kralı, Ereinion, Artanáro/Rodnor |
| Irkı | Elf, Noldo |
| Doğum tarihi | Güneş Yılları 455 civarı, Beleriand |
| Ölüm tarihi | İkinci Çağ 3441 (3576+ yaşında), Barad-dûr Kuşatması |
| Bahsedildiği kitap(lar) | Yüzüklerin Efendisi (1997) Silmarillion (2007) |
Gil-Galad, J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde hayali kahraman ve üç elf soyundan biri olan Noldor'un Orta Dünya'daki son kralıdır. Adı, Yüzüklerin Efendisi'nde hobbit Sam Gamgee'nin onun hakkındaki bir şiiri okuduğu bölümde ve Silmarillon'da geçer. Elflerin ve İnsanların Son İttifakında Gil-galad ve Elendil, Karanlıklar Efendisi Sauron'un kalesi Barad-dûr'u kuşatıp Tek Yüzük için onunla birebir savaştılar. Burada hem Elendil hem de Gil-galad öldürüldüler; Elendil'in oğlu İsildur ise Sauron'u alt etmeyi başardı fakat Tek Yüzük'ü kendisi için aldı.
Gil-galad, Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinde kısa bir süreliğine görünür. Burada Mark Ferguson tarafından canlandırılmıştır.
Hikayesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Gil-galad, Beleriand'ın soylu hanelerinin birine ait bir Elftir; bunun dışında ailesine dair anlatımlar farklılık gösterir. Silmarillion'a göre, Orta Dünya'nın Birinci Çağ'ında Finwë Hanedanı'ndan Fingon'un oğlu olarak doğdu ve Angband Kuşatması sırasında, güvenliği için henüz çocukken Falas'taki gemi yapımcısı Cirdan'ın himayesine gönderildi.[1] Alternatif olarak, Tolkien'in bu konudaki son yazılarına göre ise, Finarfin oğlu Angrod'un oğlu Orodreth'in oğludur. Christopher Tolkien ise bu değişikliği Silmarillion'a eklememiş ve daha sonrasında bunun için pişmanlık duyduğunu belirtmiştir.[2]
Gondolin'in düşüşü ve önceki Yüce Kral Turgon'un ölümüyle sürgündeki (Orta Dünya'daki) Noldor'un Yüce Kralı oldu.[3] Öfke Savaşı ve Birinci Çağ'ın bitiminden sonra Gil-galad, Büyük Deniz Belegaer'in kıyılarındaki Lindon bölgesinde krallığını kurdu. En parlak döneminde, bu krallığın toprakları Dumanlı Dağlar'a kadar uzanıyordu.[4] Númenor Kralı Tar-Aldarion, Gil-galad'a Mallorn ağacının birkaç tohumunu hediye etti; o da bunları Lothlórien ülkesinde yetiştirmesi Galadriel'e verdi.[5] Gil-galad hiç evlenmedi ve çocuğu yoktu. Kendisini Annatar diye tanıtan yabancıdan ilk şüphelenen kişiydi ve onun Lindon'a girmesini yasakladı. Bu şüphesinde de haksız da çıkmadı çünkü bu yabancı aslında Sauron'du.[4] İkinci Çağ 1600 yılı civarında Sauron, gizlice Tek Yüzük'ü yaptı. Üç Yüzük'ün yaratıcısı Celebrimbor, Sauron'un onları almayı hedeflediğini öğrenince, yüzüklerden ikisini, Narya ve Vilya'yı, koruması için Gil-galad'a gönderdi. Gil-galad, Narya'yı saklaması için gemi yapımcısı Círdan'a verdi; Círdan yüzüğü hiç kullanmadı. Gil-galad Vilya'yı ise, Eriador'un yönetimiyle beraber, Elrond'a devretti.[6] Elfler ve Sauron arasında savaş çıktı; Gil-galad, Númenorlulardan yardım istedi ve Kral Tar-Minastir büyük bir kuvvet göndererek Sauron'un ordusunu yenmelerini sağladı.[6]
Númenor'un Çöküşü sonrası Orta Dünya'da huzur hakimdi. İkinci Çağ'ın sonuna doğru Sauron, yeni kurulmuş bir orduyla tekrardan ortaya çıktı ve eski evi Mordor'un yakınındaki Gondor Krallığı'na savaş açtı. Gil-galad, İnsanların Yüce Kralı Elendil ile Elflerin ve İnsanların Son İttifakı'nı kurdu. Elflerin ve İnsanların ordusu Mordor'a girdi ve Sauron'un kalesi Barad-dûr'u kuşattı. Kuşatmanın sonuna doğru Sauron nihayet ortaya çıktı Hüküm Dağı'nın yamaçlarında Gil-galad ve Elendil'e karşı birebir savaştı; Tek Yüzük'ü kaybetti ama ikisini de öldürdü. Minas Tirith'te İsildur tarafından yazılmış bir parşömene göre Sauron, Gil-galad'ı bizzat kendi çıplak ellerinin ısısıyla öldürmüştür. Elrond'un Yüzük Kardeşliği Yüzük'ü güneye götürmeden önce Ayrıkvadi'deki Divan'da söylediğine göre, o çarpışmada Gil-galad'ın yanında sadece Cirdan ve kendisi bulunuyordu.[7]
Yüzük Kardeşliği'nde, Fırtınabaşı'na giderken Aragorn, Gil-galad'dan bahseder. Bunun üzerine hobbit Sam Gamgee, Gil-galad'ın Düşüşü ağıdından bu 3 kıtayı okur:
- Gil-Galad bir Elf Kralı'ydı
- Ozanlar hüzünle söyler olanları
- Son kraldı o Dağ ve Deniz arasında
- Hükmederdi adil ve özgür bir krallığa
- Uzundu kılıcı mızrağı sivri
- Uzaklardan seçilirdi parlayan miğferi
- Sayısız yıldız, göklerin tarlasında
- Görünürdü gümüş kalkanının aynasında
- Ama ayrıldı gitti uzun zaman önce
- Kimse bilmez şimdi nerede
- Çünkü düştü yıldızı karanlıklara
- Gölgelerin hükmettiği Mordor'a.[8]
Hobbitler bundan etkilenir ve Sam'den devamını getirmesini isterler; Sam ise Bilbo'dan sadece bu kadarını öğrendiğini itiraf eder. Aragorn, şiirin "kadim lisandan" tercüme edilmiş olduğunu ve hobbitlerin Ayrıkvadi'de şiiri baştan sona dinleyebileceklerini söyler.[8]
Orta Dünya evreninin başka versiyonlarında
[değiştir | kaynağı değiştir]Tolkien, Gil-galad için farklı taslak metinlerde birkaç farklı aileyi ele almıştı. Númenor'un Çöküşü metninin ikinci bir versiyonunda Gil-galad, Silmarillerin yaratıcısı Fëanor'un soyundan geliyor.[9] Başka bir metinde ise Finrod Felagund'un oğlu olarak görülüyor.[10] Yayımlanan Silmarillion'da ise Gil-galad, Fingon'un oğlu olarak doğuyor. Kitabın editörü Christopher Tolkien daha sonra bu karardan pişmanlık duyduğunu ve Silmarillion'da Gil-galad'ın ailesinin belirsiz bırakılmasının daha iyi olacağını belirtmiştir.[2]
Hollanda Tolkien Topluluğu'ndan Renee Vink, Gil-galad'ın Fingon'un oğlu olması için tek iyi nedenin, Gil-galad'ın armasındaki mavi ve gümüş renklerinin Fingolfin'in bayrağıyla örtüşmesi olduğunu öne sürüyor. Orodreth'in babalık hakkını şu birkaç nedenle savunuyor: Sürgündeki (Orta Dünya'daki) Noldor'un kralının, Valinor'daki Noldor'un kralı Finarfin'in soyundan biri olması; Finarfin'in soyundan birinin, Finarfin oğlu Finrod'un intikamını almak için Sauron'la savaşması; ve Finduilas'ın kardeşi olarak, (Noldor kralları arasında sadece onun) bir mızrakla, yani kardeşini öldüren silahla savaşması.[11]
Aile Ağacı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Finwe Noldor Kralı | Indis Vanyar soyundan | Olwë | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Findis | Fingolfin | Írimë | Finarfin | Eärwen | bilinmeyen oğullar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Finrod | Angrod | Eldalótë | Aegnor | Galadriel | Celeborn | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Orodreth | Elrond | Celebrían | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Finduilas | GIL-GALAD | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Gil-galad, Sindarin dilinde (Tolkien'in yarattığı Elf dillerinden biri) "Yıldızışığı"[8] ve "Parlak yıldız" anlamlarına gelir. Bu isim, gil ("yıldız") ile galad ("parlaklık") kelimelerinin birleşiminden oluşur.
Gil-galad'ın mızrağı Aeglos ise "Kar noktası", "Kar dikeni" ve daha yaygın olarak, "Buz sarkıtı" anlamlarına gelir ve aeg ("keskin, sivri") ile los ("kar") kelimelerinin birleşiminden oluşur.
Diğer adları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ereinion ismi ona babası tarafından verilmiş olup[12] Sindarin dilinde "Kralların soyundan gelen" anlamına gelir.
Artanáro, Quenya dilinde "soylu ateş" demektir. İsmin Sindarin formu Rodnor idir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tolkien, J.R.R. (2007). "Beleriand'ın Yıkılışına ve Fingolfin'in Ölümüne Dair". Silmarillion.
- ^ a b Tolkien, J.R.R. (1996). "XI. The Shibboleth of Fëanor", "The parentage of Gil-galad". Tolkien, Christopher (Ed.). The Peoples of Middle-earth (İngilizce).
- ^ Tolkien, J.R.R. "Tuor'a ve Gondolin'in Düşüşüne Dair". Silmarillion. İthaki.
- ^ a b Tolkien, J.R.R. "Güç Yüzüklerine ve Üçüncü Çağ'a Dair". Silmarillion. İthaki.
- ^ Tolkien, J.R.R. "İkinci Bölüm, birinci kısım: Númenor Adası Üzerine Genel Bir Bilgi". Bitmemiş Öyküler. İthaki.
- ^ a b Tolkien, J.R.R. "İkinci bölüm, dördüncü kısım: Galadriel ve Celeborn'un Öyküsü". Bitmemiş Öyküler. İthaki.
- ^ Tolkien, J.R.R. "İkinci kitap, ikinci bölüm: Elrond'un Divanı". Yüzüklerin Efendisi 1: Yüzük Kardeşliği.
- ^ a b c Tolkien, J.R.R. "Birinci kitap, 11. bölüm: Karanlıkta Bir Bıçak". Yüzüklerin Efendisi 1: Yüzük Kardeşliği.
- ^ Tolkien, J.R.R. (1987). "Part One: II. The Fall of Númenor, (iii) The second version of The Fall of Númenor". Christopher Tolkien (Ed.). The Lost Road and Other Writings.
- ^ Tolkien, J.R.R. (1994). "Part Two. The Later Quenta Silmarillion: Of the Ruin of Beleriand and the Fall of Fingolfin". Christopher Tolkien (Ed.). The War of the Jewels.
- ^ Vink, Renee (2013) [2003, rewritten 2009]. "The Parentage of Gil-galad". Lembas (Extra). Unquendor.
- ^ Tolkien, J.R.R. (1996). "XI. The Shibboleth of Fëanor", "The names of Finwë's descendants". Tolkien, Christopher (Ed.). The Peoples of Middle-earth.
 | Orta Dünya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |