Bender Kuşatması (1770)
| Bender Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||||
 XVIII. yüzyılda Bender Kalesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Rus İmparatorluğu |
 Osmanlı İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
Kont Panin General Kamenski General Wilhelm Lebel (ölü) General Elmpt Albay Matthias Miller (ölü) Baron Korf (ölü) |
Mehmed Paşa Mehmed Emin Paşa | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
6.500 ölü 6-7.000 yaralı | 5-7.000 ölü | ||||||||
Bender Kuşatması, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.
Kont Panin komutasındaki Rus ordusu 6 Temmuz-27 Eylül 1770 tarihlerinde kuşattığı Bender kalesini Mehmed Paşa ve Mehmed Emin Paşa komutasındaki Osmanlı garnizonuna karşı ağır kayıplar vermek suretiyle zaptetti.[1]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]1770 ilkbaharında harekete geçen General Pyotr Panin komutasındaki Rus 2. Ordusu Haziran'da Aksu, Temmuz'da da Turla nehirlerini geçti. 6 Temmuz'da Bender kalesi önüne ulaşan Tümgeneral Kamenski ablukayı başlattı. Türk garnizonu ise kaleye çekilerek savunma pozisyonu aldı.
15 Temmuz'da General Panin komutasındaki 35.000 kişilik Rus ordusu kaleyi kuşattı. Bu tarihten itibaren 12.000 kişilik Türk garnizonu da sıklıkla huruç harekâtı icra ederek kuşatmacıların düzenini bozmaya çalıştı. 16 Temmuz'daki ilk huruçtan sonra kalede veba salgını yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. 19 Temmuz'da kazılan ilk metris hattına Rus askerleri 25 topla girdikten sonra 21 Temmuz'da da metrisleri derinleştirerek 11 top daha yerleştirdiler. Bu tarihten itibaren metrisler ile kale arasında şiddetli top ateşi başladı.
22 Temmuz'da Rus ordusu ikinci metris hattını inşa etti. Türk garnizonunun aynı gün bunu önlemeye yönelik huruç harekâtı ise sonuçsuz kaldı. Rus ordusunun şiddeti artan bombardımanı nedeniyle kale içinde yangınlar çıkmaya başladı. 23'ündeki huruç da başarılı olmazken, 25-30 Temmuz arasında garnizon komutanı Mehmed Paşa vebadan öldü ve komutayı Mehmed Emin Paşa devraldı. 30 Temmuz'da Rus ordusu üçüncü metris hattını da kurdu.
Türkler 30 Temmuz'da ve 1-2 Ağustos gecesi etkili huruçlar icra ettiler ve bunların ikincisinde Rus General Lebel ağır yaralanarak öldü. Rus topları 8 Ağustos'ta kaleye 2.100 bomba gönderdiyse de müteakip günlerde bu sayı 200-300'e düştü. Eşzamanlı olarak lağım mücadelesi de sürerken Ağustos sonlarına doğru yağmurların başlamasıyla bu faaliyetler de yavaşladı.
Rusların top ateşini şiddetlendirmeleri üzerine Türk kuvvetleri 22 ve 29 Ağustos tarihlerinde iki etkili hücum icra ettiler. Rus ordusunun ateşlediği günlük bomba sayısı cephane sıkıntısının başgöstermesi nedeniyle 100'lere düştü. Bunun üzerine Rus ordusu Hotin, Akkerman, Kili ve İzmail kalelerindeki birliklerinden cephane takviyesi aldılar ve 3 Eylül'den itibaren top ateşleri günde 600'lere yükseldi.
3 ve 6 Eylül'deki Türk huruçlarından sonra Rus ordusu 15-16 Eylül gecesi genel taarruza hazırlandı. 15 Eylül saat 22.00'de başlayan taarruz Albay Miller dahil Rusların ağır kayıplarına mukabil, surların ötesine ulaşmayı başardı. Sokak harbine dönüşen kuşatmada Türk birlikleri binaları ateşe vererek Rus ordusunun ilerleyişini durdurduğu gibi, 2.000 kişilik bir grup da Rusların sol kanadını çevirmek amacıyla son bir huruç harekâtı icra etti. Bu harekâtın Rusların büyük çabalarıyla durdurulmasının ardından 7.000 kişi kalan Türk garnizonu 16 Eylül sabah 08.00 civarı teslim oldu.[2]
Türk garnizonu kuşatma sırasında 5.000 asker kaybederken, Rus ordusu 6.000'e yakın ölü ve 6-7.000 yaralı verdi. Rus ordusu Ruslar 350 top, 30.000 gülle ve büyük miktarda barut da ele geçirdi. Bununla birlikte, Rus ordusunun kayıpları o kadar fazlaydı ki, Çariçe II. Katerina "Bu küçük kazanca karşılık bu kadar fazla kayıp vermektense, Bender'in hiç alınmaması daha iyi olurdu" ifadesinde bulundu.[3]
Bu ağır kayıplarının intikamını sivil halktan almak isteyen Rus ordusunun sebebiyet verdiği facia karşısında kaledeki Türkler düşman eline geçmemesi için kendi elleriyle aile fertlerini öldürmek zorunda kaldı.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Bender Kalesi (1768-1774)", Cengiz Fedakar, Kitabevi Yayınevi, İstanbul (2019), s.47-54
- ^ ""Top War" Rus askerî sitesi, "Bloody assault on 'unapproachable' Bender"". 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.16, s.168
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Bender" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1992), c.5, s.432". 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2022.